“Toàn cầu hóa” những vấn đề triết học ở châu Á – Thái Bình Dương

“Toµn cÇu ho¸: nh÷ng vÊn ®Ò triÕt häc<br /> ë ch©u ¸ - Th¸i B×nh D−¬ng”<br /> NguyÔn §×nh Hoµ(*)<br /> tæng thuËt<br /> <br /> <br /> ph¸t biÓu t¹i Héi th¶o ®· tËp trung vµo<br /> T rong hai ngµy 21-22 th¸ng 11 n¨m<br /> 2005, t¹i Hµ Néi, tæ chøc UNESCO c¸c vÊn ®Ò triÕt häc chñ yÕu sau: (*)<br /> vµ HiÖp héi gi¸o dôc triÕt häc v× d©n chñ 1. Nh÷ng vÊn ®Ò chung cña toµn cÇu<br /> cña ch©u ¸ - Th¸i B×nh D−¬ng ho¸<br /> (APPEND) ®· phèi hîp víi ViÖn Khoa C¸c t¸c gi¶ ®· tiÕp cËn vÊn ®Ò toµn<br /> häc x· héi ViÖt Nam tæ chøc Héi th¶o cÇu ho¸ tõ c¸c khÝa c¹nh: ý niÖm, x¶o<br /> khoa häc quèc tÕ lÇn thø V víi chñ ®Ò: thuËt vµ thùc t¹i; ®Ò cËp ®Õn nhiÒu vÊn<br /> “Toµn cÇu ho¸: Nh÷ng vÊn ®Ò triÕt häc ë ®Ò nh− T×m kiÕm m« h×nh míi vÒ toµn<br /> ch©u ¸ - Th¸i B×nh D−¬ng”. cÇu ho¸, ph−¬ng §«ng vµ ph−¬ng T©y.<br /> Cã thÓ nãi, ®©y lµ mét Héi th¶o cã Môc ®Ých mµ nhiÒu t¸c gi¶ h−íng ®Õn lµ<br /> quy m« lín víi sù tham gia cña nhiÒu kh¸m ph¸ ®é héi tô cña hai sù thay ®æi<br /> nhµ khoa häc quèc tÕ vµ ViÖt Nam, bµn trong qu¸ tr×nh t×m kiÕm mét m« h×nh<br /> vÒ nh÷ng vÊn ®Ò triÕt häc ®Æt ra tõ qu¸ míi vÒ toµn cÇu ho¸: 1/ Thªm sù ®¸nh gi¸<br /> tr×nh toµn cÇu ho¸. Ban tæ chøc Héi th¶o tæng thÓ bªn c¹nh viÖc tËp trung vµo tõng<br /> ®· nhËn ®−îc gÇn 40 b¸o c¸o khoa häc phÇn vµ 2/ Lµm phong phó thªm sù<br /> cña c¸c nhµ khoa häc thuéc c¸c n−íc Mü, kh¸ch quan bªn ngoµi b»ng tÝnh chñ<br /> Australia, Hµn Quèc, Nga, Thailand, quan bªn trong. Tõ viÖc gi¶i quyÕt c¸c<br /> Philippines, Ên §é, Sri Lanka, §µi Loan vÊn ®Ò trªn, cã ý kiÕn cho r»ng, nh÷ng<br /> vµ ViÖt Nam. truyÒn thèng v¨n ho¸ ch©u ¸ - Th¸i B×nh<br /> D−¬ng cã vai trß cèt yÕu vµ ®ãng gãp quan<br /> Sau lêi khai m¹c Héi th¶o cña PGS., träng vµo m« h×nh míi vÒ toµn cÇu ho¸;<br /> TS. TrÇn §øc C−êng - Phã Chñ tÞch ViÖn r»ng, mét trong nh÷ng ®Æc ®iÓm cña m«<br /> Khoa häc x· héi ViÖt Nam, «ng Tr−ëng h×nh míi vÒ toµn cÇu ho¸ lµ “nã ®−îc<br /> ®¹i diÖn V¨n phßng UNESCO t¹i Hµ Néi ®¸nh dÊu bëi c¶m nhËn vÒ sù hµi hoµ cña<br /> vµ GS. Philip Cam - Chñ tÞch APPEND ph−¬ng §«ng...”. Cã ý kiÕn còng cho r»ng,<br /> ®· ph¸t biÓu chóc mõng Héi th¶o. mét x· héi lµnh m¹nh vÒ kinh tÕ vµ chÝnh<br /> Víi chñ ®Ò: “Toµn cÇu ho¸: Nh÷ng trÞ lµ mét x· héi tèt cho ý niÖm toµn cÇu<br /> vÊn ®Ò triÕt häc ë ch©u ¸ - Th¸i B×nh<br /> D−¬ng”, c¸c b¸o c¸o tham luËn vµ ý kiÕn (*)<br /> TS., Viện Triết học<br /> Toµn cÇu hãa... 49<br /> <br /> ho¸. Tuy nhiªn, x· héi Êy ph¶i cã kh¶ ¸ cã tiÒm n¨ng vµ ®Æc ®iÓm v¨n ho¸,<br /> n¨ng: xo¸ bá tham nhòng, b¶o tr× kh¶ tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ,… kh¸c nhau;<br /> n¨ng kinh tÕ quèc gia, ph¸t triÓn n¨ng do vËy, sù tham gia vµo c¸c qu¸ tr×nh<br /> khiÕu kinh doanh, d¸m dÊn th©n vµ cã toµn cÇu ho¸ còng cã nh÷ng møc ®é kh¸c<br /> tinh thÇn s¸ng t¹o, ph¸t triÓn mét nÒn nhau. T¸c gi¶ cho r»ng, toµn cÇu ho¸ lµ<br /> kinh tÕ ®Æt c¨n b¶n trªn kh¶ n¨ng kinh tÕ mét qu¸ tr×nh cã tÝnh hai mÆt: võa lµ mét<br /> quèc gia, cã mét hÖ thèng nh©n sinh vµ y th¸ch ®è lín, võa lµ c¬ héi quan träng ®èi<br /> tÕ tèt, häc hái c¸ch n©ng cao gi¸ trÞ s¶n víi sù ph¸t triÓn cña c¸c quèc gia, d©n téc<br /> phÈm vµ ph¶i cã tinh thÇn quèc gia trong khu vùc; v× vËy, ®Ó héi nhËp thµnh<br /> nh−ng kh«ng ®i tíi qu¸ khÝch. c«ng, c¸c n−íc nµy ph¶i cã sù chuÈn bÞ kü<br /> vÒ 3 yÕu tè: thÓ chÕ, nh©n lùc vµ më cöa.<br /> Tõ sù ph©n tÝch qu¸ tr×nh toµn cÇu<br /> ho¸ trªn c¸c ph−¬ng diÖn lÞch sö vµ hiÖn 3. Toµn cÇu ho¸ vµ vÊn ®Ò d©n chñ<br /> t¹i, c¸c ®¹i biÓu nhÊt trÝ víi ý kiÕn r»ng,<br /> c¸c n−íc nghÌo vÉn ®−îc lîi nÕu chñ ®éng Toµn cÇu ho¸ vµ vÊn ®Ò d©n chñ lµ<br /> tham gia héi nhËp vµo qu¸ tr×nh toµn cÇu mét trong nh÷ng néi dung lín, thu hót sù<br /> ho¸ víi mét ®−êng lèi ®óng vµ hÖ thèng quan t©m cña c¸c nhµ khoa häc tham dù<br /> chÝnh s¸ch “kh«n ngoan”. Héi th¶o. §Ò cËp ®Õn Toµn cÇu ho¸ vµ<br /> d©n chñ, t¸c gi¶ b¶n tham luËn ®· tr×nh<br /> 2. Nh÷ng vÊn ®Ò toµn cÇu ho¸ vµ khu bµy tiªu chuÈn ®¸nh gi¸ th¸i ®é cña ng−êi<br /> vùc tham gia vµo nÒn kinh tÕ toµn cÇu theo<br /> C¸c b¸o c¸o h−íng ®Õn vÊn ®Ò toµn nghÜa lµ c¸c nguyªn t¾c cho sù chuyÓn ®æi<br /> cÇu ho¸ víi c¸c n−íc ë ch©u ¸ - Th¸i B×nh x· héi - chÝnh trÞ d−íi khÈu hiÖu d©n chñ.<br /> D−¬ng nãi chung vµ vïng §«ng Nam ¸ T¸c gi¶ cho r»ng, céng ®ång toµn cÇu<br /> nãi riªng. C¸c t¸c gi¶ kh«ng nh÷ng v¹ch kh«ng ph¶i lµ c¸i cã s½n, mµ ph¶i ®−îc<br /> râ t¸c ®éng cña toµn cÇu ho¸ ®èi víi khu x©y dùng cïng víi tiÕn tr×nh d©n chñ.<br /> vùc nµy, mµ cßn gãp phÇn x¸c ®Þnh nh÷ng MÆc dï coi viÖc x©y dùng céng ®ång toµn<br /> nhiÖm vô, gi¶i ph¸p cÇn thiÕt ®Ó tranh cÇu víi tÝnh c¸ch mét hiÖn thùc thÞnh<br /> thñ c¬ héi vµ v−ît qua th¸ch thøc mµ v−îng lµ ®iÒu kh«ng dÔ dµng, song «ng<br /> toµn cÇu ho¸ ®em l¹i cho c¸c quèc gia, ®Æc vÉn tin r»ng, tËn s©u xa, mét t−¬ng lai<br /> biÖt lµ ®èi víi c¸c n−íc ®ang vµ chËm d©n chñ cho thÕ giíi ®ang phô thuéc vµo<br /> ph¸t triÓn. c¸c phong trµo vËn ®éng theo h−íng ®ã.<br /> <br /> §Ó ®¶m b¶o sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng Trªn c¬ së ph©n tÝch nh÷ng t¸c ®éng<br /> cña c¸c n−íc ASEAN trong bèi c¶nh toµn cña toµn cÇu ho¸ hiÖn nay ®èi víi tiÕn<br /> cÇu ho¸, c¸c ®¹i biÓu thèng nhÊt cho r»ng, tr×nh d©n chñ ho¸ ®êi sèng x· héi, cã<br /> c¸c n−íc nµy “ph¶i söa ch÷a ®−îc nh÷ng tham luËn ®· nhÊn m¹nh: Toµn cÇu ho¸<br /> khiÕm khuyÕt trong m« h×nh ph¸t triÓn hiÖn nay ®ang diÔn ra víi nh÷ng nÐt kh¸c<br /> cò”; ph¶i dùa vµo nh÷ng nguån lùc vèn cã biÖt hÕt søc lín so víi c¸c giai ®o¹n tr−íc.<br /> cña m×nh ®Ó thùc hiÖn t¨ng tr−ëng kinh Nã t¸c ®éng m¹nh mÏ ®Õn qu¸ tr×nh d©n<br /> tÕ ®i ®«i víi b¶o ®¶m c«ng b»ng x· héi; chñ ho¸ ®êi sèng x· héi, ®Æc biÖt lµ d©n<br /> ph¶i t¨ng c−êng b¶o vÖ tù nhiªn, ph¸t chñ ho¸ trong lÜnh vùc ®Çu t− vèn tõ quèc<br /> triÓn khoa häc - c«ng nghÖ vµ ®Èy m¹nh tÕ, lÜnh vùc c«ng nghÖ vµ th«ng tin. Tuy<br /> gi¸o dôc - ®µo t¹o… Ngoµi mét sè nÐt nhiªn, theo t¸c gi¶, bªn c¹nh nh÷ng mÆt<br /> t−¬ng ®ång, c¸c n−íc §«ng vµ §«ng Nam tÝch cùc nhÊt ®Þnh ®èi víi qu¸ tr×nh d©n<br /> 50 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 1, 2006<br /> <br /> chñ ho¸ ®êi sèng x· héi nãi chung, toµn Cã t¸c gi¶ ®· ®i tõ sù ph©n tÝch<br /> cÇu ho¸ hiÖn nay còng cã kh«ng Ýt nh÷ng t¸c ®éng cña toµn cÇu ho¸ ®èi víi<br /> nh÷ng h¹n chÕ, nh÷ng khiÕm khuyÕt. V× nh©n c¸ch con ng−êi ViÖt Nam ®Ó ®−a ra<br /> thÕ, viÖc t×m c¸ch kh¾c phôc, gi¶i quyÕt mét kÕt luËn cã tÝnh kh¸i qu¸t r»ng, viÖc<br /> nh÷ng h¹n chÕ, khiÕm khuyÕt cña toµn ®Þnh h−íng ph¸t triÓn nh÷ng gi¸ trÞ nh©n<br /> cÇu ho¸ ®Ó thóc ®Èy lÞch sö tiÕn lªn phÝa c¸ch cña thêi kú míi, chñ ®éng gi¸o dôc<br /> tr−íc lµ tr¸ch nhiÖm cña toµn nh©n lo¹i. vµ x©y dùng nh©n c¸ch trong m«i tr−êng<br /> 4. VÊn ®Ò con ng−êi nãi chung vµ con gia ®×nh, m«i tr−êng tr−êng häc, m«i<br /> ng−êi ViÖt Nam nãi riªng trong bèi c¶nh tr−êng céng ®ång x· héi lµ hÕt søc cÇn<br /> toµn cÇu ho¸ thiÕt ®èi víi sù ph¸t triÓn nhanh vµ bÒn<br /> v÷ng cña con ng−êi vµ ®Êt n−íc.<br /> §©y lµ mét m¶ng ®Ò tµi quan träng,<br /> ®Ò cËp ®Õn nhiÒu vÊn ®Ò nh−: Toµn cÇu Còng ë khÝa c¹nh nµy, sau khi luËn<br /> ho¸, “nguy c¬ tha ho¸” vµ vÊn ®Ò ®Þnh chøng nh»m kh¼ng ®Þnh con ng−êi cã thÓ<br /> h−íng gi¸ trÞ ®¹o ®øc (Tõ dù b¸o cña c¸c chèng l¹i nguy c¬ cña nh÷ng th¶m ho¹<br /> nhµ s¸ng lËp chñ nghÜa M¸c ®Õn hiÖn toµn cÇu nÕu cã sù nç lùc phèi hîp víi<br /> thùc ngµy nay), ph¸t triÓn nh©n c¸ch con nhau trong hµnh ®éng, cã t¸c gi¶ cho<br /> ng−êi ViÖt Nam d−íi t¸c ®éng cña toµn r»ng, x©y dùng ý thøc nh©n v¨n toµn cÇu<br /> cÇu ho¸ trong bèi c¶nh ch©u ¸ - Th¸i lµ mét yªu cÇu tÊt yÕu trong qu¸ tr×nh<br /> B×nh D−¬ng. Cã ý kiÕn ®· l−u ý c¸c ®¹i toµn cÇu ho¸, bëi nã ®ãng vai trß rÊt to<br /> biÓu tham dù Héi th¶o r»ng, tõ gi÷a thÕ lín trong viÖc tham gia gi¶i quyÕt nh÷ng<br /> kû XIX, c¸c nhµ s¸ng lËp chñ nghÜa vÊn ®Ò toµn cÇu.<br /> Marx, khi ®−a ra dù b¸o vÒ xu h−íng 5. Nh÷ng vÊn ®Ò vÒ d©n téc vµ quyÒn<br /> vËn ®éng vµ ph¸t triÓn cña toµn cÇu ho¸ d©n téc tù quyÕt trong toµn cÇu ho¸<br /> kinh tÕ, cña sù h×nh thµnh nÒn kinh tÕ<br /> VÊn ®Ò d©n téc, chñ quyÒn d©n téc vµ<br /> toµn cÇu, ®· nãi ®Õn nguy c¬ ¸p ®Æt c¸c<br /> ®Þnh h−íng x· héi chñ nghÜa... trong xu<br /> gi¸ trÞ v¨n ho¸ cña c¸c n−íc t− b¶n ph¸t<br /> thÕ toµn cÇu ho¸ lµ mét trong nh÷ng néi<br /> triÓn ®èi víi c¸c quèc gia, d©n téc l¹c<br /> dung c¨n b¶n ®−îc ®Æt ra t¹i Héi th¶o.<br /> hËu, chËm ph¸t triÓn. Nguy c¬ nµy, nÕu<br /> kh«ng ®−îc lo¹i bá, sÏ dÉn ®Õn nguy c¬ §Ò cËp ®Õn Chñ nghÜa d©n téc s¾c<br /> tha ho¸ trong ®êi sèng v¨n ho¸ tinh thÇn téc - tÝn ng−ìng ®èi mÆt víi chñ nghÜa<br /> d©n téc. Víi tÝnh c¸ch lµ mét yÕu tè cÊu phæ qu¸t v¨n ho¸ (Ph©n tÝch vÒ c¸c yªu<br /> thµnh v¨n ho¸, c¸c gi¸ trÞ ®¹o ®øc ®−îc cÇu cña §¹o PhËt Sinhala ë Sri Lanka<br /> t¸c gi¶ x¸c ®Þnh lµ “tÊt c¶ nh÷ng g× ®em ®èi víi mét x· héi trËt tù), trªn c¬ së ph©n<br /> l¹i sù ph¸t triÓn, sù tiÕn bé cho x· héi vµ tÝch nh÷ng biÓu hiÖn còng nh− ho¹t ®éng<br /> cho b¶n th©n con ng−êi”. V× thÕ, mäi gi¸ cña chñ nghÜa d©n téc s¾c téc - tÝn ng−ìng<br /> trÞ ®¹o ®øc ®Òu ph¶i h−íng tíi viÖc ph¸t ë Sri Lanka, ®¹i biÓu ®Õn tõ Sri Lanka<br /> triÓn con ng−êi toµn diÖn, thiÕt lËp quan ®Æt vÊn ®Ò r»ng, trong bèi c¶nh toµn cÇu<br /> hÖ thùc sù tèt ®Ñp vµ tiÕn bé gi÷a con ho¸, “chñ nghÜa d©n téc cã lµ mét quan<br /> ng−êi víi con ng−êi trong s¶n xuÊt vµ ®iÓm ®−îc chÊp nhËn ®Ó ®Þnh ®o¹t x· héi”<br /> trong mäi lÜnh vùc kh¸c cña ®êi sèng x· hay kh«ng? Theo t¸c gi¶, ®©y lµ mét vÊn<br /> héi, “h−íng con ng−êi tíi c¸i ®óng, c¸i ®Ò cèt lâi cÇn ®−îc tiÕp tôc bµn th¶o.<br /> thiÖn, c¸i ®Ñp” ®Ó trªn c¬ së ®ã, x©y dùng XuÊt ph¸t tõ viÖc gi¶i quyÕt hai luËn<br /> mét x· héi c«ng b»ng nh©n ¸i. ®Ò c¬ b¶n: 1/ Toµn cÇu ho¸ vµ sù kh¼ng<br /> Toµn cÇu hãa... 51<br /> <br /> ®Þnh d©n téc quèc gia, 2/ §Æc ®iÓm cña cÇu ho¸<br /> khu vùc ho¸ ch©u ¸ - Th¸i B×nh D−¬ng vµ<br /> Cã thÓ nãi, ®©y lµ mét vÊn ®Ò hÕt søc<br /> sù kh¼ng ®Þnh d©n téc quèc gia ViÖt Nam,<br /> phøc t¹p, nh¹y c¶m. §Ò cËp ®Õn vÊn ®Ò<br /> cã ®¹i biÓu cho r»ng, sù kh¼ng ®Þnh quèc<br /> t«n gi¸o trong qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸, c¸c<br /> gia d©n téc lµ xu thÕ, kÕt qu¶ tÊt yÕu cña<br /> ®¹i biÓu nhÊt trÝ víi ý kiÕn cho r»ng,<br /> toµn cÇu ho¸. R»ng, toµn cÇu ho¸ hiÖn<br /> cïng víi qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ kinh tÕ,<br /> ®ang diÔn ra theo hai xu h−íng: Mét lµ,<br /> toµn cÇu ho¸ v¨n ho¸, ng−êi ta hiÖn ®ang<br /> xu h−íng t− b¶n chñ nghÜa vµ hai lµ, xu<br /> nãi ®Õn toµn cÇu ho¸ t«n gi¸o vµ cã thÓ<br /> h−íng d©n chñ - x· héi. Xu h−íng d©n<br /> ®−a ra mét sè nhËn ®Þnh sau vÒ hiÖn<br /> chñ x· héi lµ qu¸ tr×nh bao gåm hai néi<br /> t−îng toµn cÇu ho¸ t«n gi¸o: Thø nhÊt,<br /> dung: 1/ Con ®−êng x· héi chñ nghÜa, 2/<br /> toµn cÇu ho¸ t«n gi¸o lµ mét mÆt, mét hÖ<br /> C¸c khuynh h−íng, phong trµo d©n chñ<br /> qu¶ cña toµn cÇu ho¸ nãi chung; thø hai,<br /> réng r·i kh¸c. Theo t¸c gi¶, xu h−íng d©n<br /> toµn cÇu ho¸ t«n gi¸o ®· béc lé kh¸ râ<br /> chñ x· héi, nhÊt lµ x· héi chñ nghÜa lµ sù<br /> nhiÒu ®éng th¸i míi mÎ trªn c¶ tÇng vÜ<br /> kh¼ng ®Þnh râ rµng, ch©n chÝnh vµ ®Çy<br /> m« vµ vi m« (tõng t«n gi¸o) vµ n¶y sinh<br /> triÓn väng d©n téc quèc gia. Trong bèi<br /> nhiÒu vÊn ®Ò, nhiÒu th¸ch thøc víi c¸c<br /> c¶nh toµn cÇu ho¸, khu vùc ho¸ ch©u ¸ -<br /> quèc gia, céng ®ång t«n gi¸o còng nh− x·<br /> Th¸i B×nh D−¬ng, mét kh¶ n¨ng lín cho<br /> héi. §iÒu ®ã ®ßi hái chóng ta ph¶i cã<br /> sù ph¸t triÓn, th¾ng lîi cña toµn cÇu cÇu<br /> nh÷ng nhËn thøc vµ lèi øng xö míi thÝch<br /> ho¸ theo h−íng d©n chñ - x· héi ®ang më<br /> hîp víi sù chuyÓn biÕn s©u s¾c cña ®êi<br /> ra vµ chóng ta cÇn n¾m lÊy c¬ héi ®ã ®Ó<br /> sèng t«n gi¸o hiÖn nay. VÊn ®Ò cã tÝnh<br /> ph¸t triÓn d©n téc quèc gia ViÖt Nam.<br /> nguyªn t¾c ®Æt ra lµ: c¶ hai phÝa, ®¹o vµ<br /> Còng t−¬ng tù nh− vËy, nhiÒu ®¹i ®êi, c¸c t«n gi¸o vµ c¸c nhµ n−íc ph¶i<br /> biÓu còng thõa nhËn r»ng, toµn cÇu ho¸ thÝch øng vµ linh ho¹t trong viÖc x¸c ®Þnh<br /> vµ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ lµ xu thÕ c¸ch øng xö cña m×nh, biÕn nh÷ng th¸ch<br /> kh¸ch quan cña thÕ giíi, ®ang t¸c ®éng thøc thµnh c¬ héi ®Ó cã thÓ héi nhËp mét<br /> m¹nh mÏ ®Õn ®êi sèng x· héi cña mäi c¸ch chñ ®éng, b¶o ®¶m nh÷ng lîi Ých cña<br /> quèc gia. MÆc dï vËy, viÖc gi÷ v÷ng chñ quèc gia, cña céng ®ång vµ cña mçi con<br /> quyÒn quèc gia trong bèi c¶nh toµn cÇu ng−êi.<br /> ho¸ hiÖn nay ph¶i ®−îc coi lµ mét nhiÖm<br /> vô quan träng hµng ®Çu cña c¸c d©n téc. 7. Nh÷ng vÊn ®Ò vÒ v¨n ho¸ trong bèi<br /> Vµ, ®Ó gi÷ v÷ng chñ quyÒn quèc gia, mét c¶nh toµn cÇu ho¸<br /> d©n téc tr−íc hÕt ph¶i cã quyÒn d©n téc tù §©y lµ nhãm chuyªn ®Ò cã sè l−îng<br /> quyÕt. BÊt kú d©n téc nµo, nÕu kh«ng cã b¸o c¸o khoa häc nhiÒu nhÊt. Bµn vÒ<br /> quyÒn d©n téc tù quyÕt, sÏ lµ mét d©n téc nh÷ng vÊn ®Ò v¨n ho¸ nãi chung trong bèi<br /> kh«ng cã tù do vµ lÖ thuéc bªn ngoµi. Do c¶nh toµn cÇu ho¸, c¸c t¸c gi¶ ®· tËp trung<br /> vËy, kh¼ng ®Þnh quyÒn d©n téc tù quyÕt vµo mét sè vÊn ®Ò nh−: §éng th¸i cña mét<br /> cña d©n téc m×nh vµ t«n träng quyÒn d©n sè gi¸ trÞ truyÒn thèng trong bèi c¶nh toµn<br /> téc tù quyÕt cña d©n téc kh¸c lµ mét cÇu ho¸, “G¹n ®ôc kh¬i trong” tr−íc toµn<br /> nguyªn t¾c c¨n b¶n ®Ó c¸c d©n téc hîp t¸c cÇu ho¸,… C¸c t¸c gi¶ ®· nh×n nhËn, ph©n<br /> víi nhau vµ cïng thóc ®Èy thÕ giíi kh«ng tÝch toµn cÇu ho¸ tõ ph−¬ng diÖn v¨n ho¸.<br /> ngõng ph¸t triÓn. T¸c gi¶ ®Æt vÊn ®Ò r»ng, víi nh÷ng g× ®·<br /> 6. VÊn ®Ò t«n gi¸o trong bèi c¶nh toµn ®¹t ®−îc, d−êng nh− ch©u ¸ “cã lèi ®i riªng<br /> 52 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 1, 2006<br /> <br /> trong viÖc tiÕp cËn nh÷ng thµnh tùu v¨n §Ò cËp tíi nh÷ng th¸ch thøc cña toµn<br /> minh hiÖn ®¹i” vµ lèi ®i riªng ®ã cã cßn cÇu ho¸, cã ý kiÕn cho r»ng, toµn cÇu ho¸<br /> kh«ng trong qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸? C¸c sÏ mang l¹i cho c¸c n−íc nghÌo, ®ang ph¸t<br /> gi¸ trÞ ch©u ¸ sÏ biÕn ®éng nh− thÕ nµo? triÓn nhiÒu th¸ch thøc h¬n so víi c¬ héi.<br /> Theo t¸c gi¶, toµn cÇu ho¸ ®ang lµm cho §èi víi ViÖt Nam, nh÷ng th¸ch thøc trong<br /> hÖ thèng c¸c gi¸ trÞ cã sù thay ®æi. Tuy qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ lµ hÕt søc lín. §ã<br /> nhiªn, còng ph¶i thÊy r»ng, sù biÕn ®éng kh«ng chØ lµ th¸ch thøc vÒ kinh tÕ, mµ cßn<br /> cña c¸c gi¸ trÞ trong toµn cÇu ho¸ kh«ng lµ th¸ch thøc vÒ x· héi, vÒ v¨n ho¸. Theo<br /> ph¶i lµ kh«ng tu©n theo nh÷ng quy luËt t¸c gi¶, xÐt ®Õn cïng, mäi sù biÕn ®æi vµ<br /> nµo ®ã. §iÒu quan träng lµ con ng−êi cÇn ph¸t triÓn cña x· héi ®Òu do con ng−êi<br /> chñ ®éng n¾m b¾t quy luËt vµ c¸c xu quyÕt ®Þnh. V× vËy, ®Ó tranh thñ ®−îc c¬<br /> h−íng vËn ®éng ®ã. Bëi v×, “n¾m ®−îc quy héi, v−ît qua nh÷ng th¸ch thøc cña toµn<br /> luËt lµ n¾m ®−îc t−¬ng lai...”. Trªn c¬ së cÇu ho¸, viÖc chuÈn bÞ vµ båi d−ìng con<br /> nh÷ng kh¸i qu¸t lý luËn chung ®ã, t¸c gi¶ ng−êi vÒ mäi mÆt trong qu¸ tr×nh héi nhËp<br /> ®· ®i s©u thªm mét b−íc - kh¶o s¸t sù biÕn lµ ®Æc biÖt quan träng.<br /> ®éng cña mét sè gi¸ trÞ truyÒn thèng ë ViÖt<br /> Nam trong bèi c¶nh toµn cÇu ho¸ vµ kÕt VÒ Toµn cÇu ho¸ vµ sù t¸c ®éng cña<br /> luËn: thø nhÊt, cÇn ph¶i t«n träng mÆt gi¸ nã tíi v¨n ho¸ d©n téc, nh÷ng th¸ch thøc<br /> trÞ cña qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸; thø hai, ®èi víi viÖc gi÷ g×n b¶n s¾c v¨n ho¸ ViÖt<br /> nh÷ng biÕn ®éng tiªu cùc trong sù thay ®æi Nam hiÖn nay, nhiÒu ®¹i biÓu ®· nhÊt trÝ<br /> c¸c gi¸ trÞ chØ lµ mÆt tiªu cùc cña nh÷ng víi c¸ch x¸c ®Þnh c¸c ph−¬ng ¸n vÒ nh÷ng<br /> hiÖn t−îng ®ang biÕn ®éng hoÆc ®ang n¶y møc ®é t¸c ®éng kh¸c nhau cã thÓ x¶y ra<br /> sinh vµ ®iÒu quan träng, c¨n b¶n, chiÕm trong qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ ®èi víi c¸c<br /> −u thÕ chÝnh lµ mÆt tÝch cùc cña toµn cÇu nÒn v¨n ho¸ cô thÓ. C¸c cÊp ®é t¸c ®éng ®ã<br /> ho¸. cña toµn cÇu ho¸ ®èi víi v¨n ho¸ nãi chung<br /> còng lµ nh÷ng vÊn ®Ò ®ang thùc sù ®èi<br /> Trong bèi c¶nh ®èi diÖn víi toµn cÇu<br /> diÖn víi nÒn v¨n ho¸ vµ b¶n s¾c v¨n ho¸<br /> ho¸, ch©m ng«n “biÕt m×nh, biÕt ng−êi” trë<br /> ViÖt Nam. VÊn ®Ò ®Æt ra lµ, mçi nÒn v¨n<br /> thµnh mét ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Ó t¨ng ho¸ cô thÓ víi b¶n s¾c ®éc ®¸o cña m×nh cã<br /> thªm phÇn th¾ng vµ gi¶m thiÓu “c¸i mÊt”; thÓ tån t¹i thÕ nµo vµ ph¸t triÓn ra sao<br /> r»ng, c¸c quèc gia d©n téc kh«ng thÓ “bÕ tr−íc nh÷ng th¸ch thøc cña mÆt tr¸i toµn<br /> quan to¶ c¶ng”, hay kh−íc tõ héi nhËp, cÇu ho¸?<br /> nh−ng còng kh«ng thÓ ng©y th¬ hoµn toµn<br /> thô ®éng chÊp nhËn luËt ch¬i ®· cã s½n. Tùu trung l¹i, Héi th¶o kh«ng chØ luËn<br /> Mçi quèc gia cÇn nhËn diÖn râ nh÷ng −u gi¶i nh÷ng vÊn ®Ò triÕt häc chung ®Æt ra<br /> ®iÓm còng nh− nh÷ng yÕu kÐm cña m×nh tõ qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸, mµ cßn gãp<br /> ®Ó lu«n chñ ®éng trong héi nhËp quèc tÕ phÇn lµm râ thªm c¸c t¸c ®éng tÝch cùc vµ<br /> vµ khu vùc. Do vËy, “g¹n ®ôc kh¬i trong” tiªu cùc cña qu¸ tr×nh nµy, gîi më vµ luËn<br /> ®−îc ®Æt ra nh− mét yªu cÇu tÊt yÕu ®Ó chøng mét sè biÖn ph¸p cÇn thiÕt ®Ó c¸c<br /> n−íc ®ang vµ chËm ph¸t triÓn, trong ®ã cã<br /> tiÕp tôc tån t¹i vµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng.<br /> ViÖt Nam, cã thÓ tËn dông ®−îc nhiÒu<br /> Mét sè t¸c gi¶ kh¸c l¹i tËp trung ph©n nhÊt nh÷ng thuËn lîi vµ gi¶m thiÓu t¸c<br /> tÝch mét vÊn ®Ò cô thÓ h¬n - sù t¸c ®éng ®éng tiªu cùc tõ toµn cÇu hãa ®èi víi sù<br /> cña toµn cÇu ho¸ ®èi víi ViÖt Nam. ph¸t triÓn cña x· héi.<br />