10 điều bí ẩn nhất trong hệ mặt trời

Chia sẻ: Đặng Hải Nam | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:8

Thêm vào BST

Báo xấu

191
lượt xem 68
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nhiệt độ tại các cực của Mặt trời không bằng nhau Tại sao cực Nam của Mặt trời lạnh hơn cực Bắc? Trong số các kết quả nghiên cứu được, người ta phát hiện ra một hiện tượng khá thú vị đó là cực Nam của Mặt trời lạnh hơn cực Bắc. Nhiệt độ tại cực Nam của Mặt trời là khoảng 80.000ºF (tương đương với 44.000ºC), lạnh hơn 8% so với tại cực Bắc. Với sự trợ giúp của máy quang phổ SWICS gắn trên tàu, các nhà khoa học tiến hành phân tích các thành phần tạo nên...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: 10 điều bí ẩn nhất trong hệ mặt trời

10 ñi u bí n nh t trong h M t tr i 1. Nhi t ñ t i các c c c a M t tr i không b ng nhau T i sao c c Nam c a M t tr i l nh hơn c c B c? Tàu không gian Ulysses, con tàu ñ u tiên nghiên c u v M t tr i không ch t m t ph ng ñư ng hoàng ñ o (xích ñ o), mà còn t các c c c a M t tr i, ñư c phóng thành công vào vũ tr năm 1990. Con tàu này ñã làm vi c hơn 17 năm và ñã truy n t i v trái ñ t các thông tin giá tr v M t tr i như: gió c a M t tr i và v các C c. D li u g i v t tàu Ulysses Trong s các k t qu nghiên c u ñư c, ngư i ta phát hi n ra m t hi n tư ng khá thú v ñó là c c Nam c a M t tr i l nh hơn c c B c. Nhi t ñ t i c c Nam c a M t tr i là kho ng 80.000ºF (tương ñương v i 44.000ºC), l nh hơn 8% so v i t i c c B c. V i s tr giúp c a máy quang ph SWICS g n trên tàu, các nhà khoa h c ti n hành phân tích các thành ph n t o nên gió c a M t tr i và khám phá ra r ng, chính vi c t p trung hàm lư ng ion oxi О6+ và О7+ m t cách tương ñ i ñã gián ti p t o nên nhi t ñ c a khí, và v trí 300 tri u km so v i M t tr i ñư c xem là kho ng cách an toàn ñ i v i tàu Ulysses. Ng c nhiên hơn, s khác nhau v nhi t ñ t i các c c l i không ph thu c vào t trư ng c a M t tr i (th m chí, trong chu kỳ 11 năm c a M t tr i, s khác bi t gi a các c c c a nó v n không thay ñ i). Các nhà v t lý h c cho bi t, cơ c u c a “b u khí quy n” trên các c c c a M t tr i là khác nhau, tuy nhiên v n ñ này v n ñang ñư c khám phá. 2. Bí m t c a sao H a T i sao bán c u B c và bán c u Nam c a sao H a l i khác nhau nhi u ñ n v y?
Cho ñ n nay, sao H a v n t n t i nhi u ñi u bí n ñ i v i con ngư i Trên b m t bán c u Nam c a sao Ho các mi ng núi l a m c lên san sát, th nhưng bán c u B c ch th y lác ñác m t vài mi ng núi l a và ph n l n là các bình nguyên núi l a r ng l n. Nhi u gi thuy t ñã ñư c ñưa ra nh m lý gi i cho hi n tư ng kỳ l này, trong ñó, có gi thuy t cho r ng, s dĩ có s khác bi t l n ñ n v y t i các bán c u trên sao H a là do v va ch m gi a sao H a v i m t ti u hành tinh có kích thư c sao Diêm Vương. Th nhưng, gi thuy t khác l i gi i thích r ng, trong giai ño n ñ a ch t ban ñ u, các m ng th ch quy n (l p v c ng ngoài cùng nh t c a các hành tinh có ñ t ñá) ñã vô tình “g p nhau” t i m t bán c u và sau ñó “dính vào nhau” t i cùng m t v trí. Cho ñ n nay, các cu c tranh lu n ñ tìm ra câu tr l i thuy t ph c nh t gi a các nhà khoa h c v n chưa ngã ngũ. Có hay không m t l i nguy n trên sao H a? Có m t ñi u gì ñó b t thư ng ñã x y ra không cho b t kỳ con tàu vũ tr nào ti p c n sao H a. Th ng kê cho th y, g n 2/3 các con tàu vũ tr ñã bi n m t khi ñ n g n hành tinh này. Các tên l a c a Nga ñưa tàu vũ tr lên sao H a cũng ñ u b th t b i. Các v tinh c a M ñ u b h ng khi m i ñi ñư c m t n a ch ng ñư ng. Các thi t b phóng c a Anh sau khi ñáp xu ng sao H a ñ u m t tín hi u liên l c v i Trái ñ t. M t bóng ñen bí n ñã bao trùm lên toàn b nh ng n l c ti p c n sao H a c a loài ngư i. Nhi u ngư i tin r ng, hành tinh này ñư c b o v b ng m t l i nguy n ñ c ñoán. Tuy nhiên, ñi u ñó có l ch là s thêu d t c a con ngư i, cũng có th , may m n v n chưa m m cư i v i chúng ta trong hành trình ñi tìm s s ng m i. 3. Nh ng hi n tư ng kỳ l Tunguska, Sibiri (Nga) ði u gì ñã di n ra g n sông Tunguska?
Qu c u l a h y di t t vũ tr Tunguska, Sibiri (Nga) Vào kho ng 7h00 sáng (gi ñ a phương) ngày 30/6/1908, m t qu c u l a kh ng l lao ñi vun vút trên b u tr i phía ðông Sibiri gi a vùng Lena và Podkamena Tuguska, t phía ðông nam ñ n Tây B c. Qu c u l a sáng ñ n n i, ánh sáng chói lòa c a nó có th nhìn th y t cách xa hàng trăm d m. Ch m t vài giây sau ñó, s c nóng nhanh chóng lan t a trong ph m vi g n 40 km và thiêu tr i m i th trong khu v c: ñ ng, th c v t và c con ngư i. M t khu v c r ng 2150 km2 v i 80 tri u loài cây ñã b phá h y hoàn toàn. Qu c u l a bí n t vũ tr ñã bi n khu v c có th m th c v t phong phú và các loài ñ ng v t quý hi m c a r ng Taiga b ng ch c tr thành m t nghĩa ñ a ch t chóc. Th m h a t trên tr i rơi xu ng này, ñ n nay v n là n i kinh hoàng c a loài ngư i. Khi ñi tìm câu tr l i cho bí n này, các nhà khoa h c th y r ng không h có b t kỳ m t ng n núi l a nào ñư c hình thành quanh khu v c Tunguska, nơi th m h a x y ra. V y qu c u l a ñó t ñâu ra, ph i chăng nó th c s xu t hi n t ngoài vũ tr ? M t s nhà khoa h c cho r ng, v n x y ra là do s kích n t khí thiên nhiên có trong thiên th ch ñang bay trong khí quy n, m t s khác l i ñưa ra gi thuy t l lùng v m t v n UFO. 4. ð nghiêng c a sao Thiên vương T i sao sao Thiên Vương l i n m nghiêng? Sao Thiên vương có ñ nghiêng 97,86º
N u các hành tinh khác có th ví von như nh ng con quay, thì sao Thiên Vương l i gi ng m t hình c u ñang lăn. ð nghiêng tr c quay c a nó lên ñ n 97,86º. Chính ñi u này khi n sao Thiên Vương khác hoàn toàn so v i các hành tinh còn l i c a h M t tr i. Th t thú v khi m t c c c a nó s n m trong bóng t i su t 42 năm và c c còn l i thì s ñư c M t tr i chi u sáng ròng rã 42 năm. ðư c bi t, h u h t t t c các hành tinh ñ u xoay ngư c chi u kim ñ ng h (n u nhìn t phía c c B c c a trái ñ t), ngo i tr sao Kim quay theo chi u kim ñ ng h . T ñây n y sinh m t gi thuy t cho r ng, s dĩ sao Kim quay ngư c chi u so v i các hành tinh khác do nó ñã va ch m v i m t hành tinh khác trong vũ tr . Nhi u kh năng, v va ch m ñó ñã x y ra v i sao Thiên Vương? 5. Khí quy n trên Titan T i sao trên Titan l i có khí quy n? 95% thành ph n có trong khí quy n c a Titan là Nitơ Titan là m t trong 34 v tinh (m t trăng) c a sao Th và là hành tinh v tinh l n th hai trong h M t tr i (sau Ganymede, v tinh c a sao M c). Ngoài ra, ñây còn là hành tinh v tinh duy nh t trong h M t tr i có khí quy n, và cũng là hành tinh v tinh duy nh t không th quan sát tr c ti p b m t vì có mây che ph . Hành tinh Titan r t gi ng trái ñ t, m c dù có kích thư c nh hơn. Titan r t giàu ch t ni tơ gi ng như khí quy n trái ñ t. Trên m t Titan r t l nh, c nh s c g gh . Nhi t ñ b m t là - 291ºF (-179ºC) còn nhi t ñ th p nh t ñư c ghi nh n là - 333ºF (-202ºC). ði u ñáng nói là, thành ph n chính trong khí quy n c a Titan nitơ v i hàm lư ng lên t i 95%. Câu h i ñư c ñ t ra, r ng t ñâu Titan có lư ng khí nitơ l n ñ n như v y? ði u này cho ñ n nay v n là bí n. 6. T i sao b u khí quy n xung quanh M t tr i l i nóng hơn b m t c a nó? ðó là câu h i gây nhi u tranh cãi gi a các nhà v t lý h c nhưng v n chưa ñi ñ n h i k t thúc trong su t hơn 50 năm qua. Nh ng quan sát ban ñ u hào quang m t tr i b ng kính quang ph ñã ti t l : Không khí xung quanh m t tr i nóng hơn quy n sáng. Trên th c t , s c nóng này ngang ng a v i nhi t ñ ño ñư c tâm m t tr i. T i sao l i như v y? ði u này ñư c gi i thích như sau: N u b n b t m t bóng ñèn ñi n lên, không khí xung quanh bóng ñèn ñó không th nóng hơn cái bóng ñèn; b n càng l i g n ngu n t a nhi t, b n càng c m th y nóng hơn, ch không l nh hơn. Quy n sáng c a m t tr i có nhi t ñ kho ng
6.000ºK tương ñương 5.726ºC, trong khi ñó th plasma phía trên quy n sáng hàng ngàn km có nhi t ñ 999.726ºC. Dư ng như m i ñ nh lu t v t lý ñ u b phá v . B u khí quy n xung quanh M t tr i có nhi t ñ lên t i g n 1 tri u ñ C Tuy nhiên, các nhà v t lý h c nghiên c u v m t tr i ñang d n tìm ra nguyên nhân d n ñ n hi n tư ng bí n này. Nh có công ngh và k thu t quan sát hi n ñ i, b u khí quy n xung quanh m t tr i s s m ñư c gi i ñáp c n k trong m t tương lai không xa. M t lý gi i t m th i cho hi n tư ng nói trên ñó là s k t h p c a các hi u ng t trong b u khí quy n xung quanh m t tr i. 7. B i sao Ch i nhi t ñ cao, sao Ch i t o thành b i như th nào? B i sao Ch i hình thành t ñâu? Sao Ch i là m t t ng thiên th ch g n gi ng m t ti u hành tinh nhưng không c u t o nhi u t ñ t ñá, mà ch y u là băng, quay xung quanh M t tr i thư ng theo m t qu ñ o hình elíp r t d t. Qu ñ o c a sao ch i khác bi t so v i các v t th khác trong H M t tr i ch chúng không n m g n m t ph ng hoàng ñ o mà phân b ng u nhiên toàn không gian. Nhi u sao ch i có vi n ñi m n m vùng g i là ðám mây Oort. ðây là nơi xu t phát c a các sao ch i, m t vùng hình v c u,
g m các v t ch t ñ l i t lúc H M t tr i m i b t ñ u hình thành. V t ch t ñây n m quá xa nên ch u r t ít l c h p d n t trung tâm, ñã không rơi vào ñĩa ti n M t tr i, ñ tr thành M t tr i và các hành tinh. T i ñây nhi t ñ cũng r t th p khi n các ch t như cácbonníc, mêtan và nư c ñ u b ñóng băng. Th nh tho ng m t vài va ch m hay nhi u lo n qu ñ o ñưa m t s m nh v t ch t bay vào trung tâm. Khi l i g n M t tr i, nhi t ñ tăng làm v t ch t c a sao ch i b c hơi và dư i áp su t c a gió M t tr i, t o nên các ñuôi b i và ñuôi khí, trông gi ng như tên g i c a chúng, có hình cái ch i. Vi c phân tích các m u v t vô giá c a sao ch i Vild-2 thu ñư c năm 2006 cho th y, sao Ch i có nhi u thành ph n ph c t p hơn so v i d ñoán. M t khám phá m i gây b t ng ñ i v i các nhà khoa h c là vi c ph n l n các các ch t ñ u là các v t li u l nh t vùng rìa c a H M t tr i, nhưng t i g n 10% ñư c hình thành trong ñi u ki n nhi t ñ cao. Khó có th bi t ñư c, 10% này có ngu n g c t ñâu, n u sao Ch i không ñi vào khu v c bên trong c a h M t tr i. 8. Vành ñai Kuiper Vành ñai Kuiper ñư c hình thành như th nào? Vành ñai Kuiper Vành ñai Kuiper là các v t th c a h M t tr i n m tr i r ng t ph m vi qu ñ o c a H i Vương Tinh kho ng 30 AU (ñơn v thiên văn) t i 44 AU t phía M t tr i, qu ñ o n m g n v i m t ph ng hoàng ñ o. Vành ñai Kuiper g m nh ng m nh v , gi ng v i vành ñai các ti u hành tinh, nhưng ñư c t o thành ch y u t băng và r ng l n hơn, ñ ng th i n m v trí xa hơn kho ng gi a 30 AU và 50 AU t M t tr i, t c là b t ñ u t Sao H i Vương tr ra. Vùng này ñư c cho là nơi kh i ngu n c a nh ng sao ch i ng n h n, như sao ch i Halley. Vành ñai Kuiper có m t kho ng tr ng r t rõ ràng. kho ng cách 49 AU ñ n M t tr i, s lư ng các v t th ñư c quan sát th y gi m sút rõ r t, t o nên “Vách ñá Kuiper” và hi n v n chưa bi t nguyên nhân c a nó. M t s ngư i cho r ng m t th gì ñó ph i t n t i phía ngoài vành ñai và ñ l n t i m c quét s ch m i m nh v còn l i, có l l n như Trái ð t hay Sao Ho . Tuy nhiên, quan ñi m này v n còn gây tranh cãi. Lý gi i cho ñi u này, có gi thuy t cho r ng, m t thiên th ch r t l n có kích thư c g n b ng Trái ñ t ho c sao Ho ñã bay vào vùng vành ñai Kuiper r i “va ch m” v i t t c các hành tinh ñang ñ ng ñó. Cho ñ n nay, gi thuy t này v n t ra thi u thuy t ph c vì không có b ng ch ng c th . Câu h i v s t n t i c a vành ñai Kuiper v n còn n m trong bóng t i. 9. S b t thư ng c a chương trình “Pioneer” T i sao tàu vũ tr Pioneer ñi l ch kh i hành trình?
Tàu thám hi m Pioneer 10 Tàu vũ tr “Pioneer-10” và “Pioneer-11” ñư c coi là hai trong s các con tàu vũ tr n i ti ng nh t th gi i. ðư c phóng vào năm 1972, Pioneer 10 là tàu vũ tr ñ u tiên lên ñư ng khám phá vùng ngoài c a vũ tr , và cũng là con tàu ñ u tiên vư t qua vành ñai ti u hành tinh quanh M t tr i . Tuy nhiên, trong c hai l n phóng, các nhà khoa h c ñ u nh n th y m t hi n tư ng kỳ l : Pioneer-10 và Pioneer-11 ñ u ñi l ch so v i hành trình. Vi c ñi l ch này không quá l n so v i cách tính c a thiên văn (g n 368 nghìn km sau khi th c hi n hành trình kho ng 10 tri u km). Trong l n ñ u tiên và l n th hai chũng ñ u bay l ch gi ng nhau. Các nhà khoa h c ñã th t s g p khó khăn khi ñưa ra l i gi i thích cho v n ñ này. 10. ðám mây Oort Có hay không s t n t i ñám mây Oort ? ðám mây Oort ðám mây Oort
ñư c hi u là m t ñám mây b i khí, sao ch i và v n th ch kh ng l , có tên chính xác là ðám mây tinh vân Oort, bao quanh H M t tr i v i ñư ng kính 1 năm ánh sáng. Nó g m có hai ph n: ñám mây phía trong và ñám mây phía ngoài cách M t tr i kho ng 30.000 ñ n 50.000 AU. Theo gi thuy t, các sao ch i ñư c hình thành t i ñây, và 50% s sao ch i trong H M t tr i ñư c t o thành t ñám mây phía trong. M c dù s t n t i c a ñám mây Oort v n chưa ñư c kh ng ñ nh, th nhưng có r t nhi u s ki n gián ti p ch ra s có m t c a nó trong h M t tr i.