333 Câu hỏi đường lên đỉnh Olympia

Chia sẻ: Dinh Tri | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:185

Thêm vào BST

Báo xấu

1.165
lượt xem 257
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tuyển tập các 333 Câu hỏi đường lên đỉnh Olympia là tập hợp các câu hỏi thú vị trong các chương trình đã phát sóng của đường lên dỉnh Olympia qua các năm. Tài liệu cung cấp cho các bạn kiến thức về rất nhiều lĩnh vực trong cuộc sống cũng như trong học tập và làm việc.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: 333 Câu hỏi đường lên đỉnh Olympia

333 Câu hỏi đường lên đỉnh Olympia
1 333 333 C©u Hái Lý Thó §−êng Lªn §Ønh OLIMPIA 1. Liªn Hîp Quèc Ra §êi Khi Nµo ? N¨m 1942, bèn n−íc : Mü, Liªn X« (cò), Trung Quèc vµ Anh cïng nhau thµnh lËp mét ®ång minh chèng ph¸t xÝt vµ quyÕt ®Þnh so¹n th¶o mét b¶n tuyªn ng«n , nh−ng nhÊt thêi ch−a t×m ®−îc tªn gäi thÝch hîp. Tæng thèng Mü Roosevelt vµ thñ t−íng Anh Churchill tuy ®· nhiÒu lÇn th¶o luËn vÊn ®Ò tªn gäi nh−ng kh«ng t×m ®−îc ®¸p ¸n hoµn h¶o. Tõ ®ã hä cßn mÊt nhiÒu thêi gian cho c«ng viÖc nµy. Mét buæi sím, Rooosevelt ngñ dËy, ®ang thay quÇn ¸o, bçng «ng thèt lªn: “T«i nghÜ ra råi !” ¤ng ®Õn ngay tr−íc buång Churchill, gâ cöa. Churchill ®ang t¾m. Roosevelt ®Èy cöa phßng t¾m b−íc vµo, hµo høng nãi víi Churchill : “ Ngµi th©n mÕn, t«i ®· t×m ra mét c¸i tªn, gäi lµ Liªn hîp quèc, ngµi thÊy thÕ nµo ? - RÊt tuyÖt! – Churchill vç vç vµo bông nãi. Nh− vËy, sau khi tuyªn ng«n ®−îc so¹n th¶o xong, nã sÏ ®−îc gäi lµ Tuyªn ng«n Liªn hîp quèc.
2 N¨m 1945, khi Liªn hîp quèc chÝnh thøc thµnh lËp, ®· dïng tªn gäi nµy, vµ nã ®−îc dïng m·i ®Õn tËn ngµy nay. 2. Huy Ch−¬ng Liªn Hîp Quèc ra ®êi khi nµo ? Huy ch−¬ng liªn hîp quèc ra ®êi n¨m 1945. BiÓu t−îng cña nã lµ hai cµnh « liu «m lÊy tr¸i , mang hµm nghÜa lµ giµnh lÊy hoµ b×nh thÕ giíi, thÓ hiÖn t«n chØ cña Liªn hîp quèc : B¶o vÖ hoµ b×nh vµ an toµn quèc tÕ, ph¸t triÓn quan hÖ h÷u h¶o, thóc ®Èy sù hîp t¸c quèc tÕ trªn c¸c ph−¬ng diÖn kinh tÕ, v¨n ho¸, x· héi, phóc lîi nh©n lo¹i... Trong ®ã, cµnh « liu t−îng tr−ng cho hoµ b×nh, b¾t nguån tõ truyÒn thuyÕt trong Kinh Th¸nh. Theo Kinh Th¸nh, Th−îng §Õ v« cïng phÉn né tr−íc c¶nh ®¹o ®øc nh©n gian ngµy cµng b¹i ho¹i, bÌn næi c¬n ®¹i héng thuû ®Ó huû diÖt nh©n lo¹i. Nh−ng sau khi xem xÐt, Th−îng §Õ ph¸t hiÖn vî chång Nofah ( ch÷ cña ng−êi Do Th¸I ) lµ hai ng−êi tèt nhÊt trªn tr¸i ®Êt, liÒn ph¸i sø gi¶ b¸o cho hä chuÈn bÞ mét chiÕc thuyÒn gç lín h×nh vu«ng ®Ó tr¸nh n¹n vµ ®em theo mét ®«i chim bå c©u. Lò tan, vî chång Nofah th¶ cho ®«i chim bå c©u bay ®i. Sau ®ã kh«ng l©u, chim bå c©u ngËm mét cµnh « liu mµu xanh bay vÒ b¸o tin vui, n¹n hång thuû ®· lui, cuéc sèng hoµ b×nh ®· ®Õn, sinh m¹ng thÕ giíi b¾t ®Çu mét b−íc ngoÆt míi. Tõ ®ã, cµnh « liu ®· trë thµnh t−îng tr−ng cho b×nh nh©n lo¹i, chim bå c©u ®−îc t«n vinh lµ chim bå c©u hoµ b×nh. 3. V× sao gäi lµ ph−¬ng ®«ng, ph−¬ng t©y C¸c tõ ph−¬ng §«ng, ph−¬ng T©y ®−îc dïng hiÖn nay, trong nhiÒu tr−êng hîp, ®· kh«ng cßn chØ kh¸i niÖm ®Þa lý n÷a, mµ chuyÓn thµnh kh¸i niÖm chÝnh trÞ. Ch¼ng h¹n : NhËt B¶n, theo vÞ trÝ ®Þa lý, thuéc ph−¬ng ®«ng, nh−ng chÕ ®é x· héi NhËt B¶n, vÒ c¬ b¶n l¹i thuéc ph¹m trï ph−¬ng T©y, do ®ã b¾t ®Çu tõ n¨m 1975, héi nghÞ th−îng ®Ønh b¶y n−íc ph−¬ng T©y mçi n¨m häp nhãm mét lÇn, lu«n lu«n cã mÆt NhËt B¶n.
3 C¸c tõ ph−¬ng §«ng, ph−¬ng T©y b¾t ®Çu ®−îc dïng tõ sau §¹i chiÕn thÕ giíi lÇn thø hai. Sau sù kiÖn nµy, trong ho¹t ®éng chÝnh trÞ quèc tÕ vµ trªn b¸o chÝ Anh, Mü vµ mét sè n−íc ®· dïng tõ ph−¬ng §«ng ®Ó chØ c¸c n−íc x· héi chñ nghÜa, tõ ph−¬ng T©y ®Ó chØ c¸c n−íc t− b¶n chñ nghÜa. 4. Héi nghÞ bµn trßn ra ®êi khi nµo ? Ngµy nay, c¸c cuéc häp cña Héi ®ång B¶o an Liªn hîp quèc vµ c¸c héi nghÞ quèc tÕ kh¸c, hay khi tiÕn hµnh c¸c cuéc ®µm ph¸n vÒ chÝnh trÞ quèc tÕ, phÇn lín më héi nghÞ bµn trßn. VËy héi nghÞ bµn trßn ra ®êi khi nµo ? Tr−íc ®©y, t¹i c¸c héi nghÞ trong vµ ngoµi n−íc, nhÊt lµ trong nh÷ng héi nghÞ chÝnh thøc hoÆc yÕn tiÖc, ng−êi ta rÊt chó ý ®Õn thø bËc chç ngåi cña chñ, kh¸ch, vµ nh×n chung, ®Òu ®Ó c¸c bËc tr−ëng gi¶ ngåi gi÷a, cßn t©n kh¸ch th× tuú theo th©n phËn, ®Þa vÞ, mµ s¾p xÕp chç ngåi cho phï hîp. Nh−ng nhiÒu khi còng thËt khã xÕp ®Æt. Vµo thÕ kû V, Yawangse ( nh©n vËt lÞch sö ®¹i Anh trong truyÒn thuyÕt ) ®· nghÜ ra mét c¸ch, ®ã lµ khi anh ta cïng c¸c kþ sÜ cña m×nh më héi nghÞ, kh«ng ph©n biÖt chç ngåi trªn d−íi, mµ ngåi quanh mét chiÕc bµn trßn : nh− vËy sÏ tr¸nh ®−îc sù r¾c rèi do vÞ trÝ ngåi g©y ra. ThÕ lµ h×nh thµnh héi nghÞ bµn trßn. Héi nghÞ bµn trßn kh«ng ph©n biÖt trªn, d−íi mang ý nghÜa b×nh ®¼ng nh− nhau vµ hiÖp, th−¬ng víi ng−êi tham dù. Sau §¹i chiÕn thÕ giíi lÇn thø nhÊt ®Õn nay, c¸c héi nghÞ quèc tÕ phÇn lín ®Òu dïng h×nh thøc héi nghÞ bµn trßn. 5. Chim bå c©u hoµ b×nh ra ®êi khi nµo ? Mäi ng−êi coi chim bå c©u lµ biÓu t−îng cho thÕ giíi hoµ b×nh, gäi nã lµ chim bå c©u hoµ b×nh. Sù ra ®êi cña tªn gäi nµy lµ c¶ mét c©u chuyÖn c¶m ®éng. N¨m 1940, ph¸t xÝt §øc chiÕm ®ãng Pa – ri, thñ ®« n−íc Ph¸p. Bän chóng ®Õn ®©u lµ hµng lo¹t d©n l−¬ng thiÖn ë ®ã bÞ giÕt h¹i. Mét h«m, nhµ danh ho¹ Pi – c¸t – s« ®ang ngåi trÇm t− trong phßng tranh, bçng
4 c¸nh cöa bËt më, mét «ng giµ hµng xãm b−ng trªn tay x¸c con chim bå c©u, võa b−íc vµo phßng võa khãc : “ §øa ch¸u t«i ®ang ch¬i víi con chim c©u, liÒn bÞ bän ph¸t xÝt b¾n chÕt, c¶ con chim c©u còng bÞ chÕt theo. Ngµi Pi – c¸t – s«, t«i van ngµi h·y vÏ cho t«i con chim c©u, ®Ó kû niÖm ngµy ®øa ch¸u t«i bÞ lò ph¸t xÝt giÕt h¹i”. Pi – c¸t – s« võa an ñi «ng giµ, võa mang bót vÏ ngay con chim bå c©u. N¨m 1949, Pi – c¸t – s« ®· tÆng bøc tranh Chim c©u nµy cho §¹i héi hoµ b×nh thÕ giíi Pa – ri. Tõ ®ã chim bå c©u ®· trë thµnh biÓu t−îng cña hoµ b×nh. 6. Bá phiÕu kÝn ra ®êi khi nµo ? Bá phiÕu kÝn lµ mét ph−¬ng ph¸p tuyÓn cö, mµ ng−êi bá phiÕu kh«ng viÕt tªn cña m×nh lªn trªn phiÕu. Tõ bá phiÕu kÝn b¾t nguån tõ tiÕng ý : ballot, nghÜa lµ tr¸i bãng. Tõ thÕ kû thø V, ë Hy L¹p, La M· khi bÇu cö, ng−êi ta dïng tr¸i bãng thay cho phiÕu bÇu. Bãng ®−îc chia lµm hai mµu tr¾ng vµ ®en, vµ qui ®Þnh : mµu tr¾ng biÓu thÞ ®ång ý, mµu ®en biÓu thÞ ph¶n ®èi. Tõ n¨m 1884, n−íc Mü còng b¾t ®Çu dïng h×nh thøc bá phiÕu nµy, chØ cã ®iÒu dïng h¹t ®Ëu hoÆc h¹t g¹o nÕp thay cho tr¸i bãng. Cïng víi viÖc øng dông v¨n tù trªn giÊy, viÖc bá phiÕu b»ng vËt biÓu thÞ ®ång ý hoÆc ph¶n ®èi ®· tiÕn triÓn thµnh c¸ch dïng v¨n tù ghi ®¬n vÞ hoÆc hä tªn ng−êi ®−îc bÇu lªn giÊy, chø kh«ng ghi tªn ng−êi bÇu. HiÖn nay, ph−¬ng ph¸p bá phiÕu ®· phæ biÕn kh¾p thÕ giíi. 7. Tßa ¸n quèc tÕ ra ®êi khi nµo ? Toµ ¸n quèc tÕ, tªn gäi ®Çy ®ñ lµ Toµ ¸n Quèc tÕ Liªn hîp quèc, tiÒn th©n cña nã lµ Th−êng thiÕt quèc tÕ ph¸p viÖn. Sù ra ®êi cña nã nh»m gi¶i quyÕt c¸c tranh chÊp quèc tÕ b»ng con ®−êng hoµ b×nh. N¨m 1899, lÇn ®Çu tiªn héi nghÞ hoµ b×nh Hague ®· th«ng qua “ Hague hoµ b×nh gi¶i quyÕt tranh ®oan héi −íc”. Theo c«ng −íc nµy, n¨m 1900 ®· thiÕt lËp Th−êng thiÕt träng tµi viÖn. Tæ chøc nµy ®· ph¸t huy t¸c dông tr−íc §¹i chiÕn thÕ giíi lÇn thø nhÊt. Nh−ng cïng víi sù thay ®æi vµ ph¸t triÓn cña t×nh h×nh quèc tÕ, Th−êng thiÕt träng tµi viÖn ®· kh«ng cßn tho¶ m·n viÖc gi¶i quyÕt
5 c¸c tranh chÊp quèc tÕ b»ng ph¸p luËt, thÕ lµ ngµy 15 th¸ng 2 n¨m 1922, t¹i Hague, Hµ Lan ®· thµnh lËp mét tæ chøc cã tªn gäi Th−êng thiÕt quèc tÕ ph¸p viÖn. Sau khi Th−êng thiÕt ph¸p viÖn ®−îc thµnh lËp, viÖc gi¶i quyÕt c¸c tranh chÊp quèc tÕ ®· ph¸t huy t¸c dông to lín. Sau §¹i chiÕn thÕ giíi thø hai, liªn minh quèc tÕ bÞ gi¶i t¸n, Th−êng thiÕt quèc tÕ ph¸p viÖn còng kh«ng tån t¹i ®−îc n÷a. N¨m 1945, khi Liªn hîp quèc ra ®êi, Toµ ¸n quèc tÕ liÒn ®−îc thµnh lËp. Trªn thùc tÕ, nã lµ sù tiÕp tôc cña Th−êng thiÕt quèc tÕ ph¸p viÖn. Toµ ¸n quèc tÕ lµ mét trong nh÷ng tæ chøc chñ yÕu cña Liªn hîp quèc, còng lµ c¬ quan t− ph¸p chñ yÕu, cho nªn nã còng ®−îc gäi lµ C¬ quan t− ph¸p chñ yÕu. 8. Sù ra ®êi cña ch÷ thËp ®á BÖnh viÖn cña nhiÒu quèc gia trªn thÕ giíi, ®Òu lÊy ch÷ thËp ®á lµm biÓu t−îng; tæ chøc nh©n ®¹o quèc tÕ gäi lµ Héi Ch÷ thËp ®á quèc tÕ. Vëy Ch÷ thËp ®á lµ g× ? N¨m 1858, Na – p« - lª -«ng ®Ö tam cña ph¸p chØ huy liªn qu©n Ph¸p – ý ®¸nh nhau víi qu©n ¸o t¹i Soerfeilinuo ( dÞch ©m ); trong trËn ®Êu ®ã, x¸c chÕt chÊt thµnh nói, m¸u ch¶y thµnh s«ng. Mét ng−êi Thuþ SÜ, chñ xÝ nghiÖp chÕ biÕn n«ng s¶n chøng kiÕn th¶m c¶nh ®ã bÌn dÉn ®Çu mét to¸n ng−êi ®Õn cøu c¸c th−¬ng binh ®ang thoi thãp trong hµng v¹n x¸c chÕt. Ng−êi ®ã tªn lµ Di – na, «ng ®−îc coi lµ ng−êi nh©n ®¹o chñ nghÜa, c¶ ®êi «ng lu«n lµm nh÷ng c«ng viÖc cøu gióp ng−êi kh¸c. Sau chiÕn dÞch kia, Di – na ®· viÕt l¹i toµn bé c©u chuyÖn ®ã thµnh cuèn nhËt ký Ghi chÐp vÒ Soerfeilinuo, vµ nªu ra mét kiÕn nghÞ, nªu ®Æt ra luËt, cÇn ph¶i ®èi xö víi c¸c th−¬ng binh vµ tï binh b»ng th¸i ®é nh©n ®¹o, cÇn ph¶i thµnh lËp t¹i c¸c n−íc tæ chøc cña nh÷ng ng−êi cøu hé, kh«ng ph©n biÖt quèc tÞch, t«n gi¸o, tÝn ng−ìng vµ d©n téc. S¸ch cña «ng nhanh chãng ®−îc truyÒn kh¾p ch©u ¢u. §Çu n¨m 1863, Héi phóc lîi c«ng céng Gi¬ - ne – v¬ ®−îc thµnh lËp gåm n¨m uû viªn, cã Di – na trong ®ã. Tõ ngµy 26 ®Õn 29 th¸ng 10 n¨m 1863, t¹i Gi¬ - ne - v¬ ®· tiÕn hµnh Héi nghÞ quèc tÕ víi sù tham gia chÝnh
6 thøc cña 18 ®¹i biÓu cña 14 n−íc ( Anh, Ph¸p, §øc, Thuþ SÜ, ...) ®· th¶o luËn th«ng qua nghÞ quyÕt “ H·y ®èi xö víi c¸c th−¬ng binh, bÖnh binh trªn chiÕn tr−êng mét c¸ch nh©n ®¹o”, biÓu d−¬ng cèng hiÕn cña Thuþ SÜ cho héi nghÞ; ®ång thêi ®Ó bµy tá sù biÕt ¬n víi Di – na, c¸c ®¹i biÓu nhÊt trÝ “ lÊy ®å ¸n quèc kú Thuþ SÜ lµm bØÓu t−îng cho tæ chøc nµy, chØ cã mµu s¾c th× ®æi thµnh ch÷ thËp ®á trªn nÒn tr¾ng”. Tõ ®ã nã trë thµnh biÓu t−îng cña Héi Ch÷ thËp ®á quèc tÕ. 9. Hu©n ch−¬ng ch÷ thËp ra ®êi khi nµo ? C¸i gäi lµ hu©n ch−¬ng Ch÷ ThËp, kh«ng nhÊt thiÕt mang h×nh ch÷ thËp. Cã nh÷ng huy ch−¬ng h×nh trßn, h×nh vu«ng, h×nh l¨ng, h×nh ®a gi¸c, ë gi÷a thªm ch÷ + ( thËp ); cã c¸i thËm chÝ kh«ng cã ch÷ + còng gäi lµ thËp tù ch−¬ng. ThËp tù ch−¬ng ®−îc sö dông phæ biÕn ë T©y ¢u. T¹i sao c¸c quèc gia T©y Ph−¬ng thÝch dïng ch÷ + lµm phï hiÖu hu©n ch−¬ng, kû niÖm ch−¬ng ? Cã ng−êi cho r»ng, ng−êi ch©u ¢u ®a phÇn theo C¬ §èc gi¸o, mµ ch÷ + l¹i quan hÖ mËt thiÕt víi gi¸ thËp tù cña Jª –su. C¸ch gi¶i thÝch kh¸c l¹i cho r»ng, ch÷ + t−îng tr−ng cho sù viªn m·n, ®Çy ®ñ. Nh−ng ®a sè l¹i gi¶i thÝch r»ng, vµo thêi Trung thÕ kû, giai cÊp thèng trÞ ch©u ¢u lÊy ®Ò ¸n ch÷ + ®Ó khuÕch tr−¬ng søc m¹nh cña m×nh, biÓu thÞ trôc ngang tõ ®«ng sang t©y, trôc däc th©u tãm nam b¾c. Ngµy nay, thËp tù ch−¬ng kh«ng mang ý nghÜa ®ã n÷a, mµ chØ lµ kÕ thõa truyÒn thèng. 10. Ngµy quèc tÕ phô n÷ 8 – 3 ra ®êi khi nµo ? Ngµy Quèc tÕ Phô n÷ 8 – 3 ra ®êi vµo n¨m 1910. Tr−íc ®ã, phong trµo gi¶i phãng phô n÷ quèc tÕ ®· ngµy mét n©ng cao. Ngµy 8 th¸ng 3 n¨m 1909, t¹i Chi – ca – g« ( Mü ) ®· næ ra cuéc b·i c«ng vµ biÓu t×nh cña phô n÷ cã quy m« lín ph¶n ®èi sù bãc lét vµ chÌn Ðp cña c¸c nhµ t− s¶n, ®ßi tù do, ®ßi b×nh ®¼ng, yªu cÇu thùc hiÖn chÕ ®é lµm viÖc 8 giê mét ngµy vµ t¨ng l−¬ng.
7 N¨m 1910, t¹i thñ ®« C« - pen – ha – gen ( §an M¹ch ) ®· diÔn ra Héi nghÞ §¹i biÓu phô n÷ x· héi chñ nghÜa quèc tÕ lÇn thø hai. Trong héi nghÞ nµy, mét nhµ c¸ch m¹ng v« s¶n §øc, th− ký Ban th− ký phô n÷ quèc tÕ ®· ®Ò x−íng lÊy ngµy 8 – 3 h»ng n¨m lµm ngµy ®Êu tranh cña phô n÷ thÕ giíi vµ s¸ng kiÕn ®ã ®· ®−îc ®¹i héi nhÊt trÝ th«ng qua. Tõ ®ã, Ngµy 8 – 3 ®· trë thµnh Ngµy ®Êu tranh cho quyÒn tù do b×nh ®¼ng, gi¶i phãng cña phô n÷ thÕ giíi. 11. Ngµy quèc tÕ lao ®éng 1 – 5 ra ®êi khi nµo ? Th¸ng 7 n¨m 1930 lµ th¸ng ®¸ng ghi nhí cña giai cÊp c«ng nh©n toµn thÕ giíi. Bëi v× trong th¸ng nµy, t¹i Héi nghÞ thµnh lËp Quèc tÕ 2 ®· th«ng qua quyÕt ®Þnh: lÊy ngµy 1 th¸ng 5 lµ “ mét ngµy x¸c ®Þnh” tiÕn hµnh cuéc biÓu t×nh víi qui m« lín trªn ph¹m vi toµn thÕ giíi. Sau ®ã, ngµy 1 th¸ng 5 ®· dÇn dÇn trë thµnh ngµy ®oµn kÕt ®Êu tranh cña giai cÊp c«ng nh©n toµn thÕ giíi vµ ngµy tÕt lao ®éng mang tÝnh quèc tÕ, ®−îc nhiÒu n−íc trªn thÕ giíi kû niÖm. 12. Ngµy thiÕu nhi quèc tÕ 1 – 6 ra ®êi khi nµo ? Th¸ng 11 n¨m 1949, Héi liªn hiÖp Phô n÷ toµn d©n chñ quèc tÕ më héi t¹i M¸t – c¬ - va, nh»m môc ®Ých b¶o vÖ quyÒn lîi cña nhi ®ång toµn thÕ giíi, ph¶n ®èi bän l¸i bu«n chiÕn tranh giÕt h¹i vµ ng−îc ®·i trÎ em. Héi nghÞ ®· quyÕt ®Þnh ngµy 1 – 6 h»ng n¨m lµ Ngµy tÕt cña thiÕu nhi quèc tÕ. Tr−íc ®ã, nhiÒu n¬i trªn thÕ giíi ®· thµnh lËp nhiÒu tr¹i nu«i d−ìng trÎ em vµ ng−êi ta ®ã lµ nh÷ng c¬ së tõ thiÖn v× trÎ em. Trªn thùc tÕ, tõ sau §¹i chiÕn thÕ giíi lÇn thø nhÊt, nh÷ng kÎ truyÒn gi¸o vµ bu«n ng−êi l¹i ng−îc ®·i vµ giÕt h¹i trÎ em. Cho nªn ®Ó ch¨m sãc vµ b¶o vÖ trÎ em mét c¸ch thùc sù, míi ra ®êi ngµy lÔ thiÕu nhi quèc tÕ. 13. Ngµy quèc kh¸nh cña c¸c n−íc ra ®êi ra sao ?
8 §a sè c¸c n−íc trªn thÕ giíi chØ cã mét ngµy quèc kh¸nh, song lÊy ngµy nµo lµm ngµy quèc kh¸nh l¹i rÊt kh¸c nhau, nh− : 1. Nh÷ng quèc gia lÊy ngµy thµnh lËp n−íc lµm ngµy quèc kh¸nh: Trung Quèc ( ngµy 1 – 10), Mü ( ngµy 4 – 7 ). . . KiÓu nµy trªn thÕ giíi chØ cã hai m−¬i n¨m n−íc. 2. LÊy ngµy sinh nhËt cña nguyªn thñ quèc gia, cã Th¸i Lan ( ngµy 5 – 12 ), Hµ Lan (ngµy 30 – 4 ), §an M¹ch ( ngµy 16 – 4 ), NhËt B¶n ( ngµy 29 – 4 ). 3. Nh÷ng quèc gia lÊy ngµy mõng chiÕn th¾ng chèng ph¸t xÝt nh− Ru – ma – ni (ngµy 30 – 8 ). 4. LÊy ngµy biÕn thiªn cña thuéc ®Þa hoÆc di d©n, cã Ca – na - ®a ( ngµy 1 – 7 ), óc (ngµy 26 – 1 ). 5. LÊy ngµy chiÕm lÜnh thñ ®« cã Cu Ba (ngµy 1 – 1 )... 6. LÊy ngµy c¸ch m¹ng th¾ng lîi, cã Ph¸p, ( Ph¸p lÊy ngµy khëi nghÜa cña nh©n d©n Pa – ri chiÕm ngôc Ba – xti ( ngµy 14 – 7 ) ). 7. Cã quèc gia ngµy quèc kh¸nh kh«ng x¸c ®Þnh, ch¼ng h¹n Anh, h»ng n¨m lÊy ngµy thø b¶y tuÇn thø hai cña th¸ng s¸u, Ja – mai – ca l¹i lÊy ngµy thø hai ®Çu tiªn cña th¸ng t¸m ... 8. Cßn cã mét vµi quèc gia, mçi n¨m cã hai ngµy quèc kh¸nh nh− BØ, §an M¹ch... 14. Ngµy y t¸ quèc tÕ ra ®êi khi nµo ? N÷ y t¸ ng−êi Anh lµ Nandinger lµ ng−êi ®Æt nÒn mãng cho ngµnh hé lý häc cËn ®¹i. Vµo nh÷ng n¨m 1854 – 1856, trong cuéc chiÕn tranh Crimean, bµ ®· ®em hÕt søc m×nh ®Ó lµm thay ®æi ®iÒu kiÖn sèng vµ ch÷a trÞ cho c¸c th−¬ng binh, ®−îc c«ng chóng c¸c n−íc ®¸nh gi¸ cao.
9 Sau nµy, ®Ó kû niÖm nh÷ng cèng hiÕn lín lao trong sù nghiÖp t¹o phóc cho nh©n lo¹i cña bµ, Héi y t¸ quèc tÕ ®· quyÕt ®Þnh lÊy ngµy sinh cña bµ 15 – 2 lµm Ngµy Y t¸ quèc tÕ. 15. Ngµy héi bia ra ®êi khi nµo ? Héi bia lµ lÔ héi d©n gian ë §øc kÐo dµi tõ tuÇn cuèi cïng cña th¸ng 9 tíi tuÇn ®Çu tiªn cña th¸ng 10 h»ng n¨m. Trong nh÷ng ngµy nµy, mäi ng−êi ph¶i uèng hÕt 100 v¹n lÝt bia. T¹i Muy – nich, h»ng n¨m ®Òu tæ chøc Héi Bia v« cïng ®Æc s¾c. Ngµy Héi Bia ra ®êi tõ n¨m 1810. §Çu th¸ng 10 n¨m ®ã lµ ngµy Quèc v−¬ng Pafalia cö hµnh h«n lÔ cho Hoµng tö cña «ng, Quèc v−¬ng muèn buæi lÔ thËt t−ng bõng. Trong lÔ c−íi, Hoµng tö n©ng cèc mêi thùc kh¸ch uèng thËt ®· ®Ó chia vui. ThÕ lµ, mäi ng−êi ai nÊy th¶ søc uèng, hä võa h¸t võa móa cho tíi khi h«n lÔ kÕt thóc. Sau nµy, h»ng n¨m mäi ng−êi lÊy kho¶ng thêi gian ®ã lµm ngµy Héi Bia, vµ tËp tôc Êy kÐo dµi m·i ®Õn ngµy nay. 16. Ngµy héi t×nh yªu ra ®êi khi nµo ? T¹i mét sè n−íc thuéc ¢u – Mü vµ ch©u §¹i D−¬ng, ngµy 14 th¸ng 2 h»ng n¨m, ®−îc coi lµ ngµy Héi t×nh yªu. V× sao − ? Liªn quan ®Õn nã lµ c¶ mét truyÒn thuyÕt xóc ®éng lßng ng−êi. Vµo thÕ kû 3, mét tÝn ®å C¬ §èc gi¸o tªn lµ Va – len – tin do dÉn ®Çu mét ®éi qu©n c¸c tÝn ®å C¬ §èc chèng l¹i sù ¸p bøc cña ®Õ quèc La M· mµ ph¶i vµo tï. Trong tï, anh ta may m¾n gÆp ®−îc con g¸i cña viªn gi¸m ngôc vµ ®−îc c« ch¨m sãc chu ®¸o; tõ ®ã hä ®em lßng yªu nhau. Song Va – len – tin vÉn kh«ng tho¸t khái sè phËn nghiÖt ng· : ngµy 14 th¸ng 2 n¨m 270, chµng ®· bÞ xö téi chÕt. Tr−íc phót l©m chung, chµng ®· viÕt cho con g¸i viªn gi¸m ngôc mét l¸ th−, bµy tá t×nh c¶m m·nh liÖt cña m×nh ®èi víi nµng. Sau nµy, c¸c tÝn ®å C¬ §èc ®· lÊy ngµy nµy lµm ngµy Héi t×nh yªu ®Ó kû niÖm Va – len – tin ®· tö v× ®¹o. Ngµy nµy, ng−êi ta coi tr¸i tim hång vµ hoa t−¬i lµ biÓu t−îng cña ngµy thÓ hiÖn sù thuû chung son s¾t trong t×nh yªu.
10 Ngµy nay, lÔ héi t×nh yªu ®−îc thanh niªn nam n÷ nhiÒu n−íc trªn thÕ giíi ®ãn nhËn, coi ®ã lµ dÞp tèt ®Ó bµy tá t×nh c¶m víi ng−êi m×nh yªu. 17. Ngµy quyÒn lîi ng−êi tiªu dïng quèc tÕ ra ®êi khi nµo ? N¨m1983 tæ chøc liªn minh nh÷ng ng−êi tiªu dïng quèc tÕ quyÕt ®Þnh lÊy ngµy, 15 th¸ng 3 lµ Ngµy quyÒn lîi ng−êi tiªu dïng quèc tÕ, ®Ó ngµy cµng b¶o vÖ tèt h¬n quyÒn lîi cña ng−êi tiªu dïng trªn ph¹m vi toµn thÕ giíi, thóc ®Èy hîp t¸c giao l−u gi÷a c¸c tæ chøc tiªu dïng c¸c n−íc. ViÖc x¸c ®Þnh ngµy 15 th¸ng 3 lµ Ngµy quyÒn lîi ng−êi tiªu dïng quèc tÕ lµ c¨n cø vµo ngµy 15 th¸ng 3 n¨m 1962, tæng thèng Mü Ken – n¬ - ®i ®· ph¸t biÓu trong quèc héi Mü b¶n Tuyªn bè ®Æc biÖt cña tæng thèng Mü vÒ viÖc b¶o vÖ quyÒn lîi ng−êi tiªu dïng. B¶n tuyªn bè nµy ®Çu tiªn ®· nªu ra bèn quyÒn lîi cña ng−êi tiªu dïng nh− sau : “ Cã quyÒn ®−îc b¶o ®¶m an toµn, quyÒn ®−îc h−ëng s¶n phÈm tèt, quyÒn ®−îc tù do lùa chän, quyÒn ®−îc nªu ý kiÕn tiªu dïng”. Tõ n¨m 1983 ®Õn nay, cø ®Õn ngµy 15 th¸ng 3, tæ chøc ng−êi tiªu dïng trªn toµn thÕ giíi ®Òu cã nh÷ng ho¹t ®éng kû niÖm. 18. Ngµy khÝ t−îng thÕ giíi ra ®êi khi nµo ? Ngµy nay, ngµy 23 th¸ng 3 h»ng n¨m ®−îc coi lµ Ngµy KhÝ t−îng thÕ giíi. Song Ýt ai biÕt, ®Ó ®i ®Õn quyÕt ®Þnh trªn , ph¶i qua qu·ng thêi gian gÇn 100 n¨m. Vµo nh÷ng n¨m 50 cña thÕ kû 19, qua thùc tiÔn cuéc sèng, sù nhËn thøc khoa häc vÒ khÝ t−îng cña nh©n lo¹i còng ngµy cµng s©u s¾c h¬n, kÕt qu¶ cña c¸c quan tr¾c khÝ t−îng b¾t ®Çu cã ¶nh h−ëng tíi c¸c ho¹t ®éng thùc tiÔn. Lóc ®ã, mét thiÕu uý h¶i qu©n Mü tªn lµ Moli ®· kiÕn nghÞ tæ chøc mµng l−íi quan tr¾c khÝ t−îng trªn biÓn ®Ó t×m hiÓu mèi quan hÖ cña sù vËn chuyÓn gi÷a c¸c dßng khÝ víi ®¹i d−¬ng. Víi nh÷ng nç lùc cña «ng, cuèi cïng héi nghÞ quèc tÕ Bróc – xen ®· ®−îc tæ chøc. Sau héi nghÞ, mét sè
11 n−íc ch©u ¢u vµ Mü ®· ®ua nhau thµnh lËp c¸c tæ chøc khÝ t−îng d¹nh s¬ khai. Cßn tæ chøc khÝ t−îng mang tÝnh quèc tÕ ®Çu tiªn lµ tæ chøc khÝ t−îng quèc tÕ ra ®êi t¹i héi nghÞ Viªn n¨m 1873. Trong qu¸ tr×nh tån t¹i vµi chôc n¨m sau ®ã, tæ chøc nµy ®· bÞ ph¸ ho¹i ghª gím bëi hai cuéc §¹i chiÕn thÕ giíi, song nã vÉn duy tr× ho¹t ®éng, cã nh÷ng cèng hiÕn nhÊt ®Þnh cña sù nghiÖp khÝ t−îng thÕ giíi vµ yªn b×nh cña nh©n lo¹i. Sau §¹i chiÕn thÕ giíi lÇn thø hai, Tæ chøc KhÝ t−îng quèc tÕ ®· ®−îc x©y dùng l¹i, ®ång thêi cã sù tham gia cña mét lo¹t n−íc thµnh viªn míi, vµ ®−îc gia nhËp Liªn hîp quèc, trë thµnh mét c¬ quan chuyªn m«n cña tæ chøc nµy. N¨m 1951, Tæ chøc KhÝ t−îng quèc tÕ ®· hoµn thµnh c¬ cÊu tæ chøc cña m×nh, chÝnh thøc ®æi tªn thµnh Tæ chøc KhÝ t−îng thÕ giíi nh− tªn gäi ngµy nay. 19. Gi¶i N« Ben ra ®êi khi nµo ? Gi¶i N« - ben ®−îc mang tªn nhµ ho¸ häc ng−êi Thuþ §iÓn, gi¶i ®−îc lËp ra bëi di s¶n cña «ng. Trong di chóc , «ng ®Ó l¹i mét phÇn di s¶n ( 9,2 triÖu USD) dïng lµm quÜ, lÊy lîi tøc cña nã ( mçi n¨m chõng 200.000 USD) lµm gi¶i th−ëng cho 5 lÜnh vùc : VËt lý, Ho¸ häc, Sinh häc vµ Kinh tÕ häc ( sau nµy ng−êi ta bæ sung thªm lÜnh vùc V¨n häc vµ Hoµ b×nh). VËy c©u chuyÖn lËp gi¶i N« - ben ®· x¶y ra nh− thÕ nµo ? Vµo mét ngµy cña n¨m 1888, N« - ben võa ngñ dËy th× ®äc ®−îc tin c¸o phã vÒ «ng. §©y lµ s¬ xuÊt cña tê b¸o nä, ng−êi bÞ chÕt lµ anh trai «ng chø kh«ng ph¶i «ng. Tin nµy khiÕn «ng bÞ sèc. Bëi qua b¶n c¸o phã, «ng hiÓu ®−îc suy nghÜ cña ng−êi ®êi vÒ m×nh : “ «ng vua thuèc næ”, ngµ ®¹i thùc nghiÖm ph¸t tµi nhê lo¹i vò khÝ mang tÝnh huû diÖt. Kú thùc, môc ®Ých cña «ng nh»m mang l¹i h¹nh phóc cho nh©n lo¹i. ¤ng quyÕt b»ng mäi c¸ch ®Ó ng−êi ®êi hiÓu viÖc lµm cña «ng thËt sù cã ý nghÜa. §Õn khi èm nÆng, «ng bÌn lËp s½n b¶n di chóc, tÆng mét kho¶n tiÒn th−ëng cho nh÷ng ai cã cèng hiÕn kiÖt xuÊt cho hoµ b×nh, tiÕn bé trªn thÕ giíi. B¾t ®Çu tõ n¨m 1901, Gi¶i N« - ben ®−îc trao h»ng n¨m vµo dÞp kû niÖm ngµy «ng mÊt : 10 -12.
12 20. Sø tiÕt ra ®êi khi nµo ? Ngµy nay, sø tiÕt lµ chØ quan chøc ngo¹i giao th−êng tró cña mét n−íc t¹i n−íc kh¸c, hoÆc ®¹i biÖn l©m thêi ®−îc ph¸i ®Õn tró t¹i n−íc kh¸c. Nh−ng vµo thêi Cæ ®¹i, sø tiÕt l¹i kh«ng ph¶i lµ tªn gäi cña con ng−êi, mµ chØ lµ mét chøc quan. Lóc ®ã sø tiÕt cã hai hµm nghÜa : Mét lo¹i lµ khanh ®¹i phu ®−îc mêi ®Õn mét n−íc ch− hÇu nµo c¶ quèc qu©n ë n−íc ®ã ph¶i ban cho anh ta mét b»ng chøng nhËm chøc gäi lµ phï tÝn. Nã th−êng ®−îc ®óc b»ng ®ång, song mçi vïng kh¸c nhau, h×nh ®éng vËt ®−îc ®óc thµnh phï tÝn còng kh¸c nhau. NhËm chøc ë vïng nói, ®−îc ban hæ tiÕt; nhËm chøc ë ®ång b»ng, ®−îc ban nh©n tiÕt; nhËm chøc ë hå tr¹ch, ®−îc ban long tiÕt. Mét lo¹i lµ tr−íc lóc sø thÇn xuÊt ngo¹i, quèc qu©n ph¶i ban cho anh ta mét b»ng chøng xuÊt sø, gäi lµ phï tiÕt. Nh×n chung ®Òu lµ lµm b»ng thanh tre, bªn trªn cã ®iÓm vËt trang trÝ nh− ®u«i tr©u, gäi lµ mao tiÕt. Khi Tr−¬ng T¸i, T« Vò ®i sø Hung N« ®Òu mang lo¹i b»ng chøng nµy. §−¬ng nhiªn, hai lo¹i b»ng chøng nµy thêi Cæ ®¹i còng gäi lµ sø tiÕt. 21. §¹i sø ra ®êi khi nµo ? §¹i sø ra ®êi c¸ch ®©y ®· 4000 n¨m, ®−îc sö dông sím nhÊt ë V−¬ng quèc cæ Ai CËp. Lóc ®ã, Quèc v−¬ng Ai CËp ®· cã quan hÖ víi c¸c quèc gia ch©u ¸ , ®· cã c¸c nh©n viªn chuyªn ®i sø c¸c n−íc ch©u ¸. §©y lµ ®¹i biÓu ngo¹i giao sím nhÊt trong lÞch sö nh©n lo¹i. NhiÖm vô cña hä lµ chuyÓn th− tõ cña Quèc v−¬ng, ®−îc gäi lµ tÝn sø. Thêi cæ Hy L¹p, viÖc liªn hÖ gi÷a c¸c thµnh bang t¨ng nhiÒu. Quèc v−¬ng ®· chän mét sè ng−êi trong nh÷ng ng−êi ®øc cao tµi träng, tuæi trßn 50, chuyªn ®¶m tr¸ch c«ng viÖc liªn hÖ víi c¸c n−íc kh¸c, nh−ng kh«ng tró t¹i n−íc ®ã. §−¬ng thêi gäi hä lµ tr−ëng l·o, thùc tÕ lµ sø tiÕt.
13 Thêi v−¬ng quèc Byzantinc, nhiÖm vô cña c¸c sø tiÕt ®· cã thay ®æi, cã thÓ tró t¹i n−íc kh¸c vµi th¸ng, ®ång thêi ®¶m tr¸ch nhiÖm vô nghiªn cøu t×nh h×nh ë n−íc ®Õn tró vµ thu nhËp t×nh b¸o. ThÕ kû 14, cïng víi sù manh nha cña chñ nghÜa t− b¶n, c¸c sø tiÕt ngo¹i giao ngoµi nhiÖm vô chÝnh trÞ, qu©n sù, cßn ®¶m tr¸ch c«ng viÖc giao l−u kinh tÕ. Do ®ã, viÖc c¸c sø tiÕt qua l¹i nhiÒu lÇn ®· kh«ng phï hîp víi t×nh h×nh míi trong quan hÖ ngo¹i giao, v× thÕ n−íc céng hoµ Venice lµ n−íc sím nhÊt chuyÓn sø tiÕt ngo¹i tró thµnh ®¹i biÓu th−êng tró. Ban ®Çu, nhiÖm kú kÐo dµi ®Õn ba n¨m. Cuèi thÕ kû 16, ®¹i sø th−êng nhiÖm ngo¹i tró ®· xuÊt hiÖn phæ biÕn ë ch©u ¢u, trë thµnh ®¹i biÓu ngo¹i giao cao cÊp nhÊt cña mét n−íc tró ë n−íc ngoµi, viÖc nµy kÐo dµi m·i ®Õn ngµy nay. 22. Tªn gäi ausstralia ra ®êi khi nµo ? L·nh thæ Australia bao gåm ®¹i lôc Auasstralia vµ ®¶o Tassmania. Tr−íc thÕ kû 17, d©n b¶n ®Þa ®−îc ph©n bè trªn toµn ®¹i lôc Australia. N¨m 1770, c¸c nhµ hµng h¶i Anh lÇn ®Çu tiªn th¸m hiÓm vïng ®Êt nµy. Lóc ®ã, mäi ng−êi ph¸t hiÖn mét ®¹i lôc t¹i nam b¸n cÇu; cho r»ng ®ã lµ lôc ®Þa th«ng th¼ng tíi Cùc Nam, cho nªn nã cã tªn lµ ¸o §¹i Lîi ¸ (Australia), tªn gäi nµy b¾t nguån tõ tiÕng T©y Ban Nha, nghÜa lµ lôc ®Þa ë ph−¬ng nam. Sau nµy mäi ng−êi dÇn dÇn míi ph¸t hiÖn ra, ®¹i lôc Australia bèn mÆt gi¸p biÓn, nã c¸ch Cùc Nam c¶ mét ®¹i d−¬ng bao la. MÆc dï vËy, tªn gäi Australia vÉn ®−îc gäi m·i ®Õn ngµy nay. 23. Tªn gäi ch©u ¸ ra ®êi khi nµo ? Trong c¸c ch©u lôc trªn thÕ giíi, ch©u ¸ cã diÖn tÝch lín nhÊt thÕ giíi, d©n sè ®«ng nhÊt, tªn gäi còng cæ nhÊt. Tªn gäi ®Çy ®ñ cña ch©u ¸ lµ ¸ TÕ ¸ ch©u ( Asia ), nghÜa lµ n¬i mÆt trêi mäc ë ph−¬ng ®«ng. T−¬ng truyÒn, tõ nµy do ng−êi Phoenicia cæ ®Æt ra. Kho¶ng gi÷a nh÷ng n¨m 2000 ( tr−íc CN ), ng−êi Phooenicia ®· lËp nªn v−¬ng quèc Phoenicin hïng m¹nh ë bê ®«ng §Þa Trung H¶i ( nay thuéc vïng
14 Syrian). Hä dùa vµo kÜ thuËt hµng h¶i ®iªu luyÖn, ho¹t ®éng kh¾p vïng §Þa Trung H¶i. ThËm chÝ, hä cã thÓ ®i tËn eo biÓn Gibrular nhËp vµo phÝa ®«ng §Þa Trung H¶i lµ Asu, nghÜa lµ n¬i mÆt trêi mäc ë ph−¬ng ®«ng; gäi lôc ®Þa phÝa t©y §Þa Trung H¶i lµ Ereb, nghÜa lµ n¬i mÆt trêi lÆn ë ph−¬ng t©y. Asia lµ tõ ®−îc ph¸t triÓn tõ tiÕng Phoenicia lµ Asu, dÞch ©m thµnh ¸ TÕ ¸ ch©u, nghÜa lµ ch©u mÆt trêi mäc ë ph−¬ng ®«ng. Tõ Ered sau nµy ®−îc biÕn thµnh Europa, dÞch ©m lµ ¢u la ba ch©u, nghÜa lµ ch©u mÆt trêi lÆn ë phÝa t©y. Sau nµy, ch©u ¸ TÕ ¸ ( Asia ) ®−îc dïng ®Õn tËn ngµy nay. 24. Tªn gäi ch©u Mü ra ®êi khi nµo ? Ch©u Mü lµ tªn gäi chung cho Nam Mü vµ B¾c Mü, còng lµ tªn gäi gi¶n l−îc cña ch©u America, cßn lµ T©n ®¹i lôc. America lµ tªn cña mét nhµ th¸m hiÓm. Tõ n¨m 1492, nhµ hµng h¶i ng−êi ý Colombus ®· ba lÇn tiÕn vÒ phÝa t©y. ¤ng ®· ®Õn ®−îc quÇn ®¶o Bahama nay thuéc ch©u Mü; song «ng l¹i cho r»ng m×nh ®Õn Ên §é, vµ gäi ®¶o míi ph¸t hiÖn lµ quÇn ®¶o Ên §é, gäi c− d©n b¶n ®Þa n¬i ®ã lµ ng−êi Indian, tøc ng−êi Ên §é. Sau nµy, mét nhµ th¸m hiÓm kh¸c tªn lµ Yahge, trong thêi gian tõ n¨m 1499 ®Õn n¨m 1504 ®· ®Õn th¸m hiÓm ch©u Mü vµ còng ®Õn phÇn phÝa b¾c cña Nam Mü. ¤ng chøng minh r»ng, vïng ®Êt mµ Colobus ph¸t hiÖn n¨m 1942 chÝnh lµ T©n ®¹i lôc mµ ng−êi ch©u ¢u ch−a tõng biÕt ®Õn, chø kh«ng ph¶i Ên §é. Sau nµy sø gi¶ ng−êi ý, trong t¸c phÈm cña m×nh ®· gäi T©n ®¹i lôc lµ ch©u Mü. Cßn nhµ ®Þa lý häc ng−êi §øc, trong t¸c phÈm cña m×nh l¹i lÊy tªn America gäi ®¹i lôc lµ ch©u America, tõ ®ã tªn nµy ®−îc dïng ®Õn ngµy nay. 25. Tªn gäi ch©u Phi ra ®êi khi nµo ?
15 Ch©u Phi lµ tªn gäi t¾t cña ch©u Africa. VÒ sù ra ®êi cña tõ Affrica, hiÖn l−u truyÒn nhiÒu truyÒn thuyÕt kh¸c nhau. Cã truyÒn thuyÕt cho r»ng, thêi x−a, xø Yemen cã mét tï tr−ëng tªn lµ Africus, vµo n¨m 2000 ( tr−íc CN ) ®· x©m nhËp B¾c Phi, x©y dùng ë ®ã mét thµnh phè mang tªn Afrikyah, sau ®ã mäi ng−êi ®Òu gäi vïng ddaatas bao la nµy lµ Africa. Mét truyÒn thuyÕt kh¸c cho r»ng, Africa lµ tªn mét n÷ thÇn mµ ng−êi Berrber c− tró ë B¾c Phi t«n thê. VÞ n÷ thÇn nµy lµ thÇn hé mÖnh. T−¬ng truyÒn vµo thÕ kû thø nhÊt ( tr−íc CN ), ng−êi Berber ®· ph¸t hiÖn mét bøc t−îng cña n÷ thÇn nµy trong mét ng«i miÕu, ®ã lµ mét phô n÷ trÎ kho¸c trªn m×nh mét tÊm da voi. Sau nµy mäi ng−êi ®Òu coi tªn cña n÷ thÇn Africa lµ tªn ®¹i lôc Phi ch©u. Cßn cã mét truyÒn thuyÕt kh¸c n÷a cho r»ng, kÎ chinh phôc La M· lµ Xivowen ®· x©m nhËp vïng ®Êt Carthage, cã tªn gäi kh¸c lµ Afirigan. §Ó kû niÖm kÎ chinh phôc nµy, nh÷ng ng−êi thèng trÞ La M· ®· gäi m¶nh ®Êt nµy lµ Africa. Sau ®ã La M· l¹i liªn tôc bµnh tr−íng, lËp nªn tØnh Africa míi. Lóc nµy tªn gäi ®ã chØ h¹n chÕ ë vïng ®Êt phÝa b¾c cña ®¹i lôc Phi ch©u. §Õn thÕ kû 2, ®Õ quèc La M· l¹i më réng ch©u Phi ®Õn toµn bé vïng ®Êt phÝa ®«ng b¾c tõ eo biÓn Gibralar ®Õn Ai CËp. Mäi ng−êi gäi chung ng−êi La M· vµ d©n b¶n ®Þa ë ®©y lµ Africa, tøc lµ ng−êi Africa, vïng ®Êt nµy còng ®−îc gäi lµ Africa, sau nµy gäi chung lµ ®¹i lôc ch©u Phi. 26. Tªn gäi ch©u ¢u ra ®êi khi nµo ? Ch©u ¢u lµ tªn viÕt t¾t cña ch©u Europe, b¾t nguån tõ mét c©u chuyÖn Hy L¹p. T−¬ng truyÒn, c«ng chóa Europe cña v−¬ng quèc Phoericia, trong mét giÊc m¬, thÊy hai ng−êi phô n÷ do hai ®¹i lôc ho¸ thµnh, ®ang ®¸nh nhau. Mét ng−êi tõ n¬i kh¸c ®Õn, cßn ng−êi kia lµ phô n÷ Asia. Hai ng−êi ®Òu muèn mang Europe ®i. “ §i th«i, ta sÏ mang ng−¬i ®Õn lµm ng−êi t×nh cña Miaosi”. Buæi s¸ng ngµy h«m sau, c«ng chóa cïng ®¸m tuú tïng ®i ch¬i h¸i hoa; thÊy mét chó tr©u lïn chë hµng ®Õn mét vïng ®Êt l¹. T¹i ®©y nµng ®· gÆp thÇn t×nh yªu Afuluodite vµ con trai cña «ng ta lµ Yaluosi. Hä nãi víi Europe : “ Ng−êi ®em ®Õn cho ng−¬i giÊc m¬ lµ hai chóng ta, sè ng−¬i ®·
16 ®Þnh s½n lµ ph¶i lµm vî cña Yaluosi, tr©u lïn võa chë ng−¬i tíi ®©y chÝnh lµ hãa th©n cña Miaosi. M¶nh ®Êt ®ãn nhËn ng−¬i sÏ mang tªn cña ng−¬i lµ ch©u Europe”. VÒ sau mäi ng−êi gäi t¾t lµ ch©u ¢u. 27. Tªn gäi th¸i b×nh d−¬ng ra ®êi khi nµo ? Tªn gäi Th¸i B×nh D−¬ng do nhµ hµng h¶i Bå §µo Nha tªn lµ Magalhaes ®Æt trong chuyÕn du hµnh vßng quanh Tr¸i §Êt. Ngµy 20 th¸ng 9 n¨m 1519, Magalhaes dÉn ®Çu ®oµn th¸m hiÓm xuÊt ph¸t tõ Saiweir, b¨ng qua eo biÓn Gibraltar, ®i vÒ phÝa t©y §¹i T©y D−¬ng, b¾t ®Çu chuyÕn du hµnh. H¬n mét n¨m sau, khi ®oµn thuyÒn cña hä ®Õn cùc nam cña Nam Mü, bçng ph¸t hiÖn bê biÓn ë ®ã dèc ®øng t¸ch lµm hai, hä bÌn b¨ng vÒ phÝa tr−íc. ë ®ã sãng lín nguy hiÓm, hä ph¶i vËt lén suèt 38 ngµy, cuèi cïng míi vµo ®−îc eo biÓn an toµn. Lóc nµy tr−íc mÆt hä lµ ®¹i d−¬ng bao la, mÆt n−íc ph¼ng lÆng tr¶i réng phÝa tr−íc. §oµn thuyÒn l¹i ®i tiÕp tõ Nam Mü, cuèi cïng ®Õn quÇn ®¶o Philippin. Trong cuéc hµnh tr×nh sau ®ã, hä kh«ng gÆp c¬n sãng d÷ nµo n÷a. C¸c thuyÒn viªn vui vÎ nãi víi nhau : “ BiÓn ë ®©y thËt th¸i b×nh”. Nh− vËy, sau nµy mäi ng−êi gäi vïng biÓn réng lín gi÷a ch©u Mü, ch©u ¸, ch©u §¹i D−¬ng lµ Th¸i B×nh D−¬ng. 28. Tªn gäi Ên §é D−¬ng ra ®êi khi nµo ? Tªn gäi cò cña Ên §é D−¬ng lµ biÓn Eritrea. Tªn gäi nµy xuÊt hiÖn sím nhÊt trong cuèn s¸ch LÞch sö do nhµ ®Þa lý häc næi tiÕng ng−êi Hy L¹p Herodotos ( 484 – 425 tr−íc CN ) biªn so¹n. Trong b¶n ®å thÕ giíi do «ng vÏ, vïng biÓn nµy cã nghÜa lµ Hång H¶i. ViÖc mang tªn Ên §é D−¬ng muén h¬n nhiÒu so víi biÓn Eritrea. Ng−êi sö dông tªn gäi nµy sím nhÊt cã lÏ lµ nhµ ®Þa lý häc La M· ( tõ thÕ kû 1 ®Õn thÕ kû 5 ). Trªn tÊm b¶n ®å thÕ giíi do mét ng−êi ArËp vÏ, còng sö dông tªn gäi nµy. Thêi CËn ®¹i chÝnh thøc sö dông tªn gäi Ên §é D−¬ng lµ vµo kho¶ng n¨m 1515. Lóc ®ã, trªn tÊm b¶n ®å do nhµ ®Þa ®å
17 häc Trung ¢u vÏ, ®· gäi vïng biÓn réng lín nµy lµ Ên §é D−¬ng ph−¬ng ®«ng. §Õn n¨m 1570, trong tËp b¶n ®å thÕ giíi ng−êi ta ®· bá tõ ph−¬ng ®«ng trong côm tõ Ên §é D−¬ng ph−¬ng ®«ng. Ên §é D−¬ng ®· trë thµnh tªn gäi ®Õn ngµy nay. 29. Tªn gäi §¹i T©y D−¬ng ra ®êi khi nµo ? Tªn gäi §¹i T©y D−¬ng ®−îc ghi chÐp sím nhÊt vµo ®êi Minh. Limadon ®Õn Trung Hoa, khi yÕt kiÕn Minh ThÇn T«ng ®· tù x−ng lµ ng−êi §¹i T©y D−¬ng. ¤ng ta gäi vïng biÓn Ên §é D−¬ng lµ TiÓu T©y D−¬ng, gäi vïng biÓn phÝa t©y ch©u ¢u lµ §¹i T©y D−¬ng. Kho¶ng nh÷ng n¨m triÒu Minh, Trung Quèc ®· ph©n giíi biÓn §«ng vµ T©y, ®¹i thÓ lÊy tuyÕn tõ b¸n ®¶o L«i Ch©u ®Õn Kalimatan lµm mèc ®Ó ph©n giíi, phÝa t©y cña nã gäi lµ T©y D−¬ng, gäi ng−êi NhËt B¶n lµ ng−êi biÓn §«ng. Khi mäi ng−êi b¾t ®Çu cã sù hiÓu biÕt ®¹i thÓ vÒ ®Þa lý ch©u ¢u, th× Ên §é D−¬ng ®· ®−îc ®æi thµnh TiÓu T©y D−¬ng, gäi h¶i cùc phÝa t©y ch©u ¢u lµ §¹i T©y D−¬ng. Sau khi ®Þa lý häc thÕ giíi ph−¬ng T©y vµ c¸c t¸c phÈm b¶n ®å ®−îc truyÒn vµo Trung Quèc, ®èi víi tõ Atlantic Ocean, c¸c nhµ dÞch thuËt c¶m thÊy rÊt khã dÞch sang tiÕng H¸n, bÌn ®Æt tªn cho nã lµ §¹i T©y D−¬ng. Danh tõ ®ã ngµy nay ®ang sö dông. 30. Tªn gäi BiÓn ChÕt ra ®êi khi nµo ? BiÓn ChÕt kú thùc ®ã lµ mét hå n−íc mÆn n»m ë gi÷a Jordan vµ Palestine. MÆt hå thÊp 392 m so víi mÆt n−íc §Þa Trung H¶i. Chç s©u nhÊt cña hå lµ 400 m, lµ n¬i thÊp nhÊt cña lôc ®Þa thÕ giíi. Tõ ®«ng sang t©y, hå réng 5 ®Õn 16 km, tõ nam sang b¾c dµi 75 km. BiÓn ChÕt lµ hå n−íc mÆn næi tiÕng thÕ giíi. Nã ®−îc t¹o thµnh bëi sù héi tô cña nguån n−íc suèi tõ c¸c d·y nói cao vµ n−íc s«ng Jordan. N¨m nµy qua n¨m kh¸c, mét l−îng lín c¸c kho¸ng vËt theo n−íc s«ng vµ n−íc suèi dån tô vÒ ®©y, t¹o thµnh hå n−íc cã l−îng muèi rÊt cao. NÕu so s¸nh víi n−íc biÓn ë nh÷ng n¬i kh¸c th× hµm l−îng muèi trong n−íc BiÓn ChÕt cao tõ 23 – 25%. C¸c sinh vËt kh«ng thÓ sèng næi trong hå, v× vËy ng−êi ta gäi nã lµ BiÓn ChÕt. §iÒu thó vÞ lµ, v× n−íc trong hå chøa l−îng muèi cao
18 nh− vËy, träng l−îng riªng cña n−íc lín h¬n träng l−îng riªng cña ng−êi, nªn dï lµ ng−êi kh«ng biÕt b¬i còng ch¼ng lo bÞ ch×m. NÕu ch¼ng may rít xuèng hå, ng−êi ta cã thÓ n»m trªn mÆt hå ®Ó ®äc s¸ch vµ hót thuèc. 31. Tªn gäi H¾c H¶i ra ®êi khi nµo ? H¾c H¶i n»m gi÷a phÇn ®Êt phÝa ®«ng nam ch©u ¢u vµ TiÓu ¸, lµ vïng biÓn n»m trong ®Êt liÒn. Nh÷ng ng−êi ®Çu tiªn dïng tªn gäi H¾c H¶i lµ ng−êi Hy L¹p, ng−êi Ba T−, ng−êi Thæ NhÜ Kú. Hä dïng nh÷ng mµu s¾c kh¸c nhau ®Ó lµm ph−¬ng chuÈn ®«ng t©y nam b¾c: mµu vµng lµ ®«ng, mµu ®á lµ nam, mµu lam hoÆc lôc lµ t©y, mµu ®en lµ b¾c. Do H¾c H¶i n»m ë phÝa b¾c cña Hy L¹p, Ba T−, Thæ NhÜ Kú, nªn mäi ng−êi gäi nã lµ H¾c H¶i kh«ng ®en, chØ khi nµo trªn biÓn cã giã to cÊp 6 trë lªn, n−íc biÓn míi chuyÓn sang mµu x¸m, lóc nµy nã ®Ých thùc lµ H¾c H¶i, nh−ng trong mét n¨m, nh÷ng lóc nh− vËy chØ cã m−êi mÊy ngay. 32. Tªn gäi Hång H¶i ra ®êi Khi nµo ? Hång H¶i ®−îc dÞch ý tõ tiÕng n−íc ngoµi. VÒ sù ra ®êi cña nã, hiÖn ®ang tån t¹i nhiÒu c¸ch gi¶i thÝch kh¸c nhau. Nh−ng ®a sè c¸ch gi¶i thÝch ®Òu liªn quan ®Õn mµu ®á. Mét thuyÕt cho r»ng, tªn gäi ®ã b¾t nguån tõ mµu cña n−íc biÓn. ThuyÕt nµy bao gåm ba c¸ch gi¶i thÝch kh¸c nhau. C¸ch thø nhÊt cho r»ng, trong Hång H¶i cã nhiÒu vá sß mµu s¾c rùc rì, nªn lµm cho n−íc biÓn cã mµu hång thÉm; c¸ch thø hai cho r»ng vïng biÓn n«ng gÇn bê biÓn Hång H¶i cã l−îng lín c¸c san h« mµu vµng pha hång ®· lµm cho n−íc biÓn cã mµu ®á; c¸ch gi¶i thÝch thø ba l¹i cho r»ng, Hång H¶i lµ biÓn cã «n ®é cao nhÊt thÕ giíi, do vËy thÝch nghi víi sù sinh s«i cña sinh vËt, Hång H¶i cã rÊt nhiÒu lo¹i rong biÓn mµu hång, v× thÕ lµm cho n−íc biÓn mµu xanh pha chót mµu hång, nªn míi cã tªn gäi nh− vËy. ThuyÕt thø hai cho r»ng, mµu s¾c nham th¹ch cña hai bê Hång H¶i quyÕt ®Þnh tªn gäi cña nã. Tõ thêi xa x−a, do c¸c ph−¬ng tiÖn giao th«ng víi kü thuËt cßn h¹n chÕ, nªn chØ cã thÓ ®i thuyÒn ven bê. Hä ph¸t hiÖn , hai bê Hång H¶i, nhÊt lµ ven bê Phi ch©u, cã mét bøc t−êng nham th¹ch mµu ®á vµng ch¹y dµi d−íi ¸nh s¸ng mÆt trêi, bëi vËy trªn biÓn vµ trªn bê ¸nh lªn mµu s¾c rùc rì, nªn gäi lµ Hång H¶i.
19 ThuyÕt thø ba cho r»ng, tªn Hång H¶i liªn quan ®Õn khÝ hËu. Trªn mÆt biÓn Hång H¶i th−êng hay cã luång giã thæi tõ mét sa m¹c lín ë ch©u Phi, mang ®Õn mét dßng kh«ng khÝ nãng bøc, víi mµn s−¬ng bôi mµu ®á vµng bao trïm Hång H¶i, c¶ bÇu trêi trë nªn tèi sÇm. Ng−êi Phoenicia cæ ®¹i vµ ng−êi Hy L¹p ®i thuyÒn tíi ®©y, thÊy c¶nh t−îng kú l¹ h·i hïng nh− vËy, liÒn gäi nã lµ Hång H¶i. ThuyÕt thø t− cho r»ng, mµu hång (®á) lµ chØ ph−¬ng nam; Hång H¶i tøc lµ biÓn ë ph−¬ng nam. 33. Tªn gäi s«ng amazon ra ®êi khi nµo ? Amazon lµ mét trong nh÷ng con s«ng dµi nhÊt thÕ giíi, n»m ë phÝa b¾c Nam Mü, ph¸t nguyªn tõ nói Andisi néi ®Þa Pªru, b¨ng ra §¹i T©y D−¬ng. S«ng dµi 6480 km. Muèn biÕt tªn gäi “ Amazorna” ra ®êi khi nµo, ph¶i quay ng−îc vÒ thÕ kû 16. N¨m 1541, qu©n thùc d©n T©y Ba Nha do Aoluliana dÉn ®Çu, tiÕn hµnh kh¶o s¸t toµn diÖn s«ng Amazon. Sau khi hä lªn thuyÒn, do hai bê c©y cèi um tïm, m·nh thó nhiÒu kh¾p n¬i vµ c¶nh hoang vu kh«ng bãng ng−êi, l−¬ng thùc mang theo c¹n dÇn mµ kh«ng cã nguån bæ sung, nguy c¬ bÞ ®ãi ®e do¹. §óng lóc ®ã, hä ph¸t hiÖn mét ng«i lµng ng−êi Indians, bÌn dõng thuyÒn bªn bê. Lªn bê, hä sôc s¹o c−íp bãc l−¬ng thùc trong lµng, dÉn ®Õn cuéc chiÕn víi d©n së t¹i. Ng−êi Indians chiÕn ®Êu dòng c¶m, khiÕn ®¸m qu©n thùc d©n sî h·i, ®Æc biÖt lµ c¸c phô n÷ Indians nhanh nhÑn ®· ®Ó l¹i Ên t−îng s©u ®Ëm trong hä. Viªn thñ lÜnh cña ®éi qu©n thùc d©n bçng nghÜ ®Õn v−¬ng quèc n÷ nh©n cã tªn lµ Amazon trong thÇn tho¹i Hy L¹p. Phô n÷ ë v−¬ng quèc nµy dòng c¶m thiÖn chiÕn, giái c−ìi ngùa vµ b¾n tªn. Do ®ã «ng ®Æt tªn cho dßng s«ng mµ ®o¹n th¸m hiÓm ®i qua lµ s«ng Amazon, nã liÒn ®−îc l−u truyÒn tËn ngµy nay. 34. Tªn gäi cña triÒu ®¹i ra ®êi khi nµo ? Trong lÞch sö Trung Quèc, tªn gäi cña c¸c triÒu ®¹i, vÒ ®¹i thÓ cã ba c¨n cø : lÊy ®Þa danh ( tªn ®Êt), lÊy phong hiÖu chøc quan tr−íc khi bËc ®Õ v−¬ng khai quèc x−ng ®Õ; lÊy ý cña mét c©u nãi nµo ®ã lµm tªn triÒu ®¹i.