40 năm xây dựng và trưởng thành của Viện Thông tin Khoa học Xã hội

40 N¡M x©y dùng vµ tr−ëng thµnh<br /> CñA VIÖN TH¤NG TIN KHOA HäC X· HéI<br /> <br /> Lª thÞ lan(*)<br /> <br /> <br /> I. S¬ l−îc lÞch sö h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn phiÕu tra cøu s¸ch b¸o t− liÖu trong th−<br /> ViÖn Th«ng tin KHXH trùc thuéc viÖn cña ñy ban.<br /> ñy ban KHXH ViÖt Nam (nay lµ ViÖn 3. DÞch vµ qu¶n lý viÖc dÞch tµi liÖu<br /> Hµn l©m KHXH ViÖt Nam) ®−îc thµnh khoa häc tõ tiÕng n−íc ngoµi ra tiÕng<br /> lËp theo QuyÕt ®Þnh sè 93/CP ngµy ViÖt trong ph¹m vi ñy ban, phèi hîp víi<br /> 8/5/1975 cña Héi ®ång ChÝnh phñ, trªn c¸c c¬ quan kh¸c trong viÖc tæ chøc dÞch<br /> c¬ së thèng nhÊt hai tæ chøc ®· cã lµ Th− vµ sö dông tµi liÖu dÞch.<br /> ViÖn KHXH (thµnh lËp n¨m 1968) vµ 4. Tæ chøc viÖc cho m−în s¸ch b¸o,<br /> Ban Th«ng tin KHXH (thµnh lËp n¨m t− liÖu.<br /> 1973). ViÖn cã tªn giao dÞch quèc tÕ lµ 5. Th«ng b¸o kÞp thêi vµ chÝnh x¸c<br /> Institute of Social Sciences Information. nh÷ng thµnh tùu míi, nh÷ng vÊn ®Ò<br /> Theo QuyÕt ®Þnh nµy, ViÖn Th«ng míi cña c¸c ngµnh KHXH trong vµ<br /> tin KHXH ®−îc giao chøc n¨ng “nghiªn ngoµi n−íc cho c¸n bé vµ c¬ quan cã<br /> cøu, th«ng b¸o, cung cÊp tin tøc vµ t− tr¸ch nhiÖm vÒ KHXH, tr−íc m¾t nh»m<br /> liÖu vÒ khoa häc x· héi cho c¸c c¬ quan vµo nh÷ng vÊn ®Ò cã liªn quan trùc tiÕp<br /> §¶ng, Nhµ n−íc vµ c¸c tæ chøc quÇn ®Õn c¸ch m¹ng XHCN vµ x©y dùng x·<br /> chóng cã tr¸ch nhiÖm ®èi víi c«ng t¸c héi XHCN ë n−íc ta.<br /> khoa häc x· héi”. 6. Cïng víi thñ tr−ëng c¸c viÖn vµ<br /> Ngµy 24/3/1976, trªn c¬ së tæ chøc ban nghiªn cøu khoa häc x©y dùng hÖ<br /> hÖ thèng th«ng tin t¹i ñy ban, Chñ thèng th− viÖn, t− liÖu vµ th«ng tin<br /> nhiÖm ñy ban KHXH ViÖt Nam ®· ra KHXH trong toµn ñy ban, chØ ®¹o vÒ<br /> QuyÕt ®Þnh sè 54/KHXH-Q§, quy ®Þnh: nghiÖp vô ®èi víi hÖ thèng ®ã.(*)<br /> 7. Nghiªn cøu th«ng tin häc, th−<br /> “ViÖn Th«ng tin Khoa häc x· héi lµ<br /> viÖn häc vµ th− môc häc nh»m c¶i tiÕn vµ<br /> c¬ quan khoa häc phô tr¸ch c«ng t¸c th−<br /> hoµn thiÖn kh«ng ngõng c¸c c«ng t¸c ®ã.<br /> viÖn, t− liÖu vµ th«ng tin cña ñy ban<br /> Khoa häc x· héi”. ViÖn cã nhiÖm vô: 8. §µo t¹o, båi d−ìng c¸n bé th«ng<br /> tin t− liÖu, th− viÖn trong toµn ñy ban.<br /> 1. Bæ sung vµ thèng nhÊt qu¶n lý vèn<br /> s¸ch b¸o t− liÖu trong ph¹m vi ñy ban.<br /> 2. Bæ sung vµ hoµn thiÖn hÖ thèng (*)<br /> PGS.TS., ViÖn tr−ëng ViÖn Th«ng tin KHXH.<br /> 8 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 4.2015<br /> <br /> <br /> 9. X©y dùng c¬ së vËt chÊt - kü hai lÜnh vùc lín lµ Nghiªn cøu - Th«ng<br /> thuËt cho c«ng t¸c th«ng tin t− liÖu, th− tin vµ Th− viÖn. Tõ khi ®−îc thµnh lËp<br /> viÖn trong toµn ñy ban. ®Õn nay, chøc n¨ng ho¹t ®éng cña ViÖn<br /> 10. Thùc hiÖn viÖc hîp t¸c quèc tÕ Th«ng tin KHXH vÒ c¬ b¶n kh«ng cã<br /> vÒ th«ng tin vµ th− viÖn KHXH trong nhiÒu thay ®æi. Tuy nhiªn, quy m« vµ<br /> ph¹m vi nh÷ng hiÖp ®Þnh mµ ñy ban ph¹m vi ho¹t ®éng nghiªn cøu, th«ng tin,<br /> KHXH ®· ký kÕt (§iÒu 1, QuyÕt ®Þnh sè th− viÖn cña ViÖn ®· ®−îc më réng, ph¸t<br /> 54/KHXH-Q§). triÓn m¹nh mÏ vµ cã søc ¶nh h−ëng to lín<br /> ®èi víi sù nghiÖp KHXH cña ®Êt n−íc.<br /> Ngµy 25/4/2005, Chñ tÞch ViÖn<br /> KHXH ViÖt Nam ban hµnh QuyÕt ®Þnh Lµ mét c¬ quan th«ng tin chuyªn<br /> sè 352/2005/Q§-KHXH, tiÕp tôc kh¼ng ngµnh vÒ KHXH, ViÖn Th«ng tin KHXH<br /> ®Þnh chøc n¨ng cña ViÖn lµ: Nghiªn cøu cã tr¸ch nhiÖm gi¶i quyÕt nhiÒu mèi<br /> khoa häc, th«ng tin khoa häc, ho¹t ®éng quan hÖ vÒ th«ng tin: gi÷a th«ng tin<br /> th− viÖn, ®µo t¹o nguån nh©n lùc vµ xuÊt phôc vô l·nh ®¹o víi th«ng tin phôc vô<br /> b¶n t¹p chÝ cïng c¸c s¶n phÈm th«ng tin nghiªn cøu khoa häc, gi÷a th«ng tin<br /> KHXH. khoa häc c¬ b¶n vµ th«ng tin mòi nhän<br /> Ngµy 27/02/2013, Chñ tÞch ViÖn Hµn mang tÝnh cÊp thiÕt, gi÷a th«ng tin cò<br /> l©m KHXH ViÖt Nam ®· ra QuyÕt ®Þnh vµ th«ng tin míi, gi÷a th«ng tin tõ<br /> sè 266/2013/Q§-KHXH, quy ®Þnh chøc nguån tµi liÖu trong n−íc vµ th«ng tin<br /> n¨ng, nhiÖm vô, quyÒn h¹n vµ c¬ cÊu tæ tõ nguån tµi liÖu n−íc ngoµi,v.v... ®¸p<br /> chøc cña ViÖn Th«ng tin KHXH, quy øng yªu cÇu ®a d¹ng vµ phong phó vÒ<br /> ®Þnh râ 4 chøc n¨ng cña ViÖn lµ: nghiªn cøu KHXH vµ thùc hiÖn nhiÖm<br /> vô chÝnh trÞ qua tõng thêi kú. §Æc biÖt,<br /> 1) Th«ng tin khoa häc cho c¸c cÊp<br /> ViÖn lµ mét nguån cung cÊp th«ng tin,<br /> l·nh ®¹o §¶ng vµ Nhµ n−íc, c¸c c¬ quan<br /> t− liÖu quan träng hµng ®Çu trong lÜnh<br /> ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch, c¸c tæ chøc nghiªn<br /> vùc khoa häc lÞch sö vµ v¨n hãa häc g¾n<br /> cøu vµ ®µo t¹o, c¸c doanh nghiÖp... vÒ<br /> liÒn víi vÊn ®Ò d©n téc vµ ph¸t triÓn.<br /> nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vµ xu h−íng ph¸t<br /> triÓn cña thÕ giíi, khu vùc vµ ViÖt Nam, C¸c Ên phÈm khoa häc cña ViÖn<br /> vÒ KHXH thÕ giíi vµ ViÖt Nam. hiÖn cã: T¹p chÝ Th«ng tin KHXH; Tµi<br /> 2) B¶o tån, khai th¸c vµ ph¸t huy di liÖu phôc vô nghiªn cøu; Niªn gi¸m<br /> s¶n truyÒn thèng Th− viÖn KHXH. X©y th«ng tin KHXH; Th«ng tin KHXH<br /> dùng vµ ph¸t triÓn Th− viÖn lµ Th− viÖn chuyªn ®Ò; Th«ng b¸o s¸ch míi; C¸c Ên<br /> Quèc gia vÒ KHXH. phÈm dÞch tõ tiÕng n−íc ngoµi...<br /> <br /> 3) Chñ tr×, ®iÒu phèi vµ hç trî c¸c Th− viÖn KHXH do ViÖn qu¶n lý lµ<br /> ho¹t ®éng nghiÖp vô thuéc lÜnh vùc mét trong 5 th− viÖn cÊp quèc gia, lµ<br /> th«ng tin vµ th− viÖn trong toµn ViÖn th− viÖn hµng ®Çu vÒ KHXH cña ®Êt<br /> Hµn l©m KHXH ViÖt Nam. n−íc, trong nh÷ng n¨m qua ®· phôc vô<br /> ®«ng ®¶o giíi nghiªn cøu vµ gi¶ng d¹y<br /> 4) §µo t¹o, x©y dùng vµ ph¸t triÓn KHXH, c¸c nhµ ho¹t ®éng x· héi, c¸c tæ<br /> nguån nh©n lùc th«ng tin vµ th− viÖn chøc vµ c¸ nh©n dïng tin trong vµ ngoµi<br /> KHXH. n−íc, gãp phÇn to lín vµo sù nghiÖp<br /> Nh− vËy, ho¹t ®éng cña ViÖn gåm n©ng cao d©n trÝ vµ ph¸t triÓn KHXH<br /> 40 n¨m x©y dùng vµ tr−ëng thµnh… 9<br /> <br /> cña ViÖt Nam. XVIII-XIX. Th− viÖn còng ®ang l−u gi÷<br /> h¬n 3.534 b¶n kª b»ng ch÷ H¸n, ch÷<br /> Th− viÖn KHXH chÝnh thøc ®−îc<br /> N«m c¸c d¹ng v¨n hãa lµng x· nh− v¨n<br /> thµnh lËp n¨m 1968, sau khi Héi ®ång<br /> bia, ®Þa b¹ vµ b¶n kª ®Þa danh lµng x·<br /> ChÝnh phñ ra NghÞ ®Þnh sè 117/CP ngµy<br /> n¨m 1923 cña hÇu hÕt c¸c tØnh, thµnh<br /> 31/7/1967, quy ®Þnh nhiÖm vô, quyÒn<br /> trong c¶ n−íc vµ h¬n 400 b¶n s¾c phong<br /> h¹n vµ tæ chøc bé m¸y cña ñy ban<br /> cña triÒu Lª, triÒu NguyÔn vµ c¸c triÒu<br /> KHXH ViÖt Nam. Nh−ng thùc tÕ lµ,<br /> ®¹i phong kiÕn thêi tr−íc víi b¶n cæ<br /> Th− viÖn ®· cã lÞch sö tån t¹i h¬n 100<br /> nhÊt mµ Th− viÖn cã ®−îc lµ vµo ®Çu<br /> n¨m do ®−îc tiÕp nhËn di s¶n trô së vµ<br /> thÕ kû XVII: b¶n s¾c phong cã ký hiÖu<br /> kho t− liÖu ®å sé, quý gi¸ cña ViÖn ViÔn<br /> VHTS2, ngµy ban s¾c 17/6 n¨m Ho»ng<br /> §«ng B¸c cæ Ph¸p (EFEO, thµnh lËp<br /> §Þnh thø hai - 1602.<br /> n¨m 1901) bµn giao l¹i cho ViÖt Nam<br /> n¨m 1957. Kho b¶n ®å cã gi¸ trÞ ®Æc biÖt trong<br /> Th− viÖn KHXH, ®ang l−u gi÷ 3.137<br /> HiÖn t¹i, Th− viÖn cã kho¶ng<br /> lo¹i b¶n ®å víi trªn 9.437 tÊm vµ 122<br /> 1.000.000 ®Çu tµi liÖu, gåm 500.000<br /> tËp atl¸t vÒ 3 n−íc §«ng D−¬ng ®−îc vÏ<br /> s¸ch, h¬n 2.000 lo¹i b¸o, t¹p chÝ tiÕng<br /> hoÆc in rÊt sím, tõ nh÷ng n¨m 1584<br /> ViÖt vµ tiÕng n−íc ngoµi thuéc c¸c lÜnh<br /> ®Õn n¨m 1942. NhiÒu b¶n ®å rÊt quý gi¸<br /> vùc kh¸c nhau, trong ®ã h¬n 400 lo¹i<br /> vÒ mÆt lÞch sö, v¨n hãa, ch¼ng h¹n b¶n<br /> b¸o vµ t¹p chÝ tiÕng n−íc ngoµi ®−îc bæ<br /> ®å Hµ Néi n¨m 1831 Hoµi §øc phñ toµn<br /> sung ®ñ vµ th−êng xuyªn. Bé s−u tËp<br /> ®å, b¶n ®å Hµ Néi n¨m 1873; b¶n ®å Sµi<br /> s¸ch NhËt B¶n cæ cã 11.223 b¶n, Trung<br /> Gßn n¨m 1902.<br /> Quèc cæ cã 31.175 b¶n (®øng thø 4 sau<br /> Th− viÖn Quèc gia B¾c Kinh, Th− viÖn Kho ¶nh cña Th− viÖn cã 58.000 ¶nh<br /> §¹i häc Tokyo vµ Th− viÖn Quèc gia §µi vÒ c¸c di tÝch lÞch sö, kiÕn tróc, kh¶o cæ,<br /> Loan), s¸ch Trung Quèc hiÖn ®¹i cã sinh ho¹t v¨n hãa, trong sè nµy cã<br /> 11.000 b¶n, s¸ch Latinh cã 40.000 b¶n... kho¶ng 40.000 ¶nh vÒ ViÖt Nam, Lµo,<br /> B¶n s¸ch cæ nhÊt cña Th− viÖn cã niªn Campuchia. Kho ¶nh nµy ®−îc h×nh<br /> ®¹i tõ thÕ kû XIV. B¶n ®éc ®¸o nhÊt cña thµnh chñ yÕu tõ c¸c c«ng tr×nh nghiªn<br /> Th− viÖn cã dÊu “Ngù” cña TriÒu Thanh cøu cña c¸c nhµ sö häc, kiÕn tróc s−,<br /> Trung Quèc (ThÕ kû XVIII). Th− viÖn kh¶o cæ häc, d©n téc häc... ng−êi Ph¸p<br /> KHXH ®ang l−u gi÷ ®−îc mét phÇn bé vµ ng−êi ViÖt Nam. UNESCO ®· ®Ò<br /> VÜnh l¹c ®¹i ®iÓn vµ mét phÇn bé Tø nghÞ ViÖn Th«ng tin KHXH lµm hå s¬<br /> khè toµn th−, lµ nh÷ng s¸ch cã gi¸ trÞ ®Ó bé s−u tËp ¶nh nµy ®−îc ®¨ng ký<br /> ®Æc biÖt mµ ngay t¹i n¬i sinh ra nã lµ c«ng nhËn lµ Ký øc ThÕ giíi (Memory of<br /> Trung Quèc còng kh«ng cã ®ñ. the World).<br /> Trong kho t− liÖu truyÒn thèng cã VÒ c¬ cÊu tæ chøc: ViÖn hiÖn cã 21<br /> h¬n 160 tËp ThÇn tÝch, ThÇn s¾c, 1.225 phßng chøc n¨ng, gåm: Phßng Th«ng tin<br /> b¶n H−¬ng −íc ®−îc viÕt b»ng ch÷ H¸n, ChÝnh trÞ vµ Nh÷ng vÊn ®Ò chiÕn l−îc<br /> ch÷ N«m, b»ng bót l«ng trªn giÊy dã ph¸t triÓn; Phßng Th«ng tin Kinh tÕ;<br /> (víi kho¶ng 230 ngh×n trang t− liÖu viÕt Phßng Th«ng tin Ng÷ v¨n; Phßng Th«ng<br /> tay) cña gÇn 9.000 lµng ViÖt, trong ®ã cã tin Nhµ n−íc vµ Ph¸p luËt; Phßng<br /> kho¶ng 50 v¨n b¶n so¹n vµo thÕ kû Th«ng tin LÞch sö, D©n téc vµ T«n gi¸o;<br /> 10 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 4.2015<br /> <br /> <br /> Phßng Th«ng tin V¨n hãa vµ Ph¸t triÓn; Tr−íc n¨m 1973, Th− ViÖn KHXH<br /> Phßng Th«ng tin X· héi vµ Con ng−êi; sö dông khung ph©n lo¹i thËp tiÕn rót<br /> Phßng Th«ng tin Toµn cÇu vµ Khu vùc; gän cã bæ sung, gåm 17 líp do Th− viÖn<br /> Phßng NghiÖp vô Th− viÖn; Phßng Bæ Quèc gia ViÖt Nam biªn so¹n d−íi sù<br /> sung - Trao ®æi; Phßng Ph©n lo¹i - Biªn gióp ®ì cña c¸c chuyªn gia Liªn X«. §Õn<br /> môc; Phßng B¶o qu¶n; Phßng C«ng t¸c n¨m 1973, Th− viÖn ®· nghiªn cøu ®Ó<br /> b¹n ®äc; Phßng B¸o - T¹p chÝ; Phßng ¸p dông khung ph©n lo¹i th− môc - th−<br /> X©y dùng C¬ së d÷ liÖu - Th− môc; viÖn (BBK) cña Liªn X«; tæ chøc dÞch,<br /> Phßng Tin häc hãa; Phßng Phæ biÕn tin; biªn tËp vµ biªn so¹n l¹i c¸c ch−¬ng, môc<br /> Phßng In; Phßng Tæ chøc - Hµnh chÝnh; cho phï hîp víi t×nh h×nh vµ ®iÒu kiÖn<br /> Phßng Qu¶n lý Khoa häc vµ Hîp t¸c ph¸t triÓn cô thÓ cña c¸c ngµnh KHXH ë<br /> quèc tÕ; Phßng Biªn tËp - TrÞ sù (T¹p ViÖt Nam.<br /> chÝ Th«ng tin KHXH). Tõ n¨m 1976, ViÖn ®· b¾t ®Çu<br /> HiÖn tæng sè c¸n bé, viªn chøc cña nghiªn cøu vµ ®−a vµo ¸p dông m« t¶<br /> ViÖn lµ 97 ng−êi. VÒ häc hµm, häc vÞ, th− môc theo quy t¾c ISBD (M) vµ ISBD<br /> hiÖn nay ViÖn cã 1 gi¸o s−, 2 phã gi¸o s−, (S) cña Liªn ®oµn quèc tÕ c¸c HiÖp héi<br /> 2 tiÕn sÜ; 49 th¹c sÜ (trong ®ã 9 th¹c sÜ vµ Tæ chøc Th− viÖn (IFLA).<br /> ®ang lµm nghiªn cøu sinh); 35 cö nh©n<br /> ViÖc ¸p dông m« t¶ th− môc theo<br /> (trong ®ã 12 cö nh©n ®ang häc cao häc).<br /> ISBD lµ mét b−íc ®i lín cña ViÖn Th«ng<br /> VÒ c¬ së vËt chÊt: sau 37 n¨m ho¹t tin KHXH trong tiÕn tr×nh x©y dùng<br /> ®éng t¹i Trô së chÝnh 26 Lý Th−êng nghiÖp vô th− viÖn v−¬n lªn n¾m b¾t<br /> KiÖt, Hµ Néi tõ n¨m 2012, Trô së chÝnh tr×nh ®é quèc tÕ.<br /> cña ViÖn ®−îc chuyÓn vÒ toµ nhµ 1B LiÔu<br /> b. Sù h×nh thµnh c¸c s¶n phÈm vµ<br /> Giai, Hµ Néi. T¹i trô së míi nµy, víi c¬ së<br /> dÞch vô th«ng tin<br /> vËt chÊt ®−îc trang bÞ t−¬ng ®èi hiÖn ®¹i,<br /> ViÖn Th«ng tin KHXH ®· cã nh÷ng ®iÒu Ngay tõ khi thµnh lËp, ViÖn ®· chó<br /> kiÖn thuËn lîi c¨n b¶n cho sù ph¸t triÓn träng tæ chøc - x©y dùng hÖ thèng c¸c<br /> ®óng chøc n¨ng, nhiÖm vô cña m×nh. Ên phÈm th«ng tin KHXH. §Õn nay, hÖ<br /> II. Nh÷ng thµnh tùu chñ yÕu thèng Ên phÈm - nguån tin néi sinh cña<br /> ViÖn ®· x¸c lËp ®−îc vÞ trÝ ®Æc thï riªng<br /> 1. Giai ®o¹n 1975-1985<br /> trªn thÞ tr−êng tin trong n−íc, vµ trë<br /> a. X©y dùng hÖ thèng tra cøu, khai<br /> nªn quen thuéc víi ®«ng ®¶o ng−êi dïng<br /> th¸c nguån lùc th«ng tin - th− viÖn<br /> tin tõ Trung −¬ng ®Õn ®Þa ph−¬ng.<br /> Bªn c¹nh vèn tµi liÖu, s¸ch, b¸o Nh÷ng n¨m th¸ng ho¹t ®éng cña ViÖn<br /> ®−îc bµn giao tõ EFEO, trong giai ®o¹n còng lµ thêi gian ViÖn dß t×m, nghiªn<br /> ®Çu tõ khi thµnh lËp, viÖc trao ®æi cøu, s¸ng t¹o vµ ®Þnh h×nh c¸c h×nh thøc<br /> nguån lùc th«ng tin cña ViÖn Th«ng tin xö lý th«ng tin nh−: lµm chó gi¶i, l−îc<br /> KHXH ®−îc thùc hiÖn chñ yÕu víi c¸c c¬ thuËt, dÞch thuËt vµ tæng thuËt. Trªn<br /> quan th«ng tin - th− viÖn cña c¸c n−íc nh÷ng nÒn mãng ®ã, ViÖn ®· x©y dùng<br /> XHCN thêi kú ®ã, ®Æc biÖt lµ Liªn X«. c¸c lo¹i h×nh Ên phÈm th«ng tin cho<br /> Do vËy, vèn tµi liÖu s¸ch b¸o khoa häc nghiªn cøu lý luËn vµ qu¶n lý triÓn khai<br /> tiÕng Nga chiÕm mét tû lÖ kh¸ cao trong nhiÒu ch−¬ng tr×nh, kÕ ho¹ch ph¸t triÓn<br /> nguån tµi liÖu bæ sung. kinh tÕ - x· héi, v¨n hãa, khoa häc, gi¸o<br /> 40 n¨m x©y dùng vµ tr−ëng thµnh… 11<br /> <br /> dôc... ë Trung −¬ng vµ ®Þa ph−¬ng. 387/GPXB cña Bé V¨n hãa. Mét n¨m<br /> Ên phÈm th«ng tin ®Çu tiªn mang sau, TËp san ®−îc cÊp giÊy phÐp chuyÓn<br /> tªn ViÖn Th«ng tin KHXH lµ lo¹i th«ng thµnh T¹p chÝ Th«ng tin KHXH vµo<br /> tin th− môc “Th«ng b¸o s¸ch míi” n¨m 1979, lµ c¬ quan ng«n luËn cña<br /> (th¸ng 12/1975). Sau ®ã c¸c th«ng tin ViÖn Th«ng tin KHXH, cã nhiÖm vô<br /> th− môc ®−îc xuÊt b¶n hµng quý, theo “nghiªn cøu vÒ mÆt lý luËn vµ phæ biÕn<br /> tõng bé m«n KHXH nh− TriÕt häc, X· nh÷ng thµnh tùu míi, luËn ®iÓm míi,<br /> héi häc, Kinh tÕ häc, LuËt häc, Sö häc, ph−¬ng h−íng míi vµ ph−¬ng ph¸p míi<br /> D©n téc häc, Kh¶o cæ häc, V¨n häc, cña c¸c bé m«n khoa häc x· héi ë ViÖt<br /> Ng«n ng÷ häc... Ngoµi ra, ViÖn cßn biªn Nam vµ trªn thÕ giíi” (GiÊy phÐp sè<br /> so¹n th«ng tin th− môc bµi trÝch c¸c t¹p 378/GPXB). T¹p chÝ Th«ng tin KHXH<br /> chÝ trong vµ ngoµi n−íc vµ cho xuÊt b¶n nhanh chãng chiÕm mét vÞ trÝ quan<br /> thµnh nh÷ng tËp riªng. Lý do chñ yÕu träng trong qu¸ tr×nh cung cÊp th«ng<br /> ®Ó th«ng tin th− môc ra ®êi sím, tr−íc tin khoa häc cho giíi nghiªn cøu vµ c¸c<br /> hÕt lµ v× lo¹i h×nh th«ng tin nµy ®· kÕ nhµ qu¶n lý.<br /> thõa nh÷ng s¶n phÈm th− môc cña Th− Trong c¸c Ên phÈm cña ViÖn Th«ng<br /> viÖn KHXH, còng cßn v× th«ng tin th− tin KHXH, cßn ph¶i kÓ ®Õn tµi liÖu dÞch.<br /> môc ph¶i lµ b−íc ®i tr−íc tiªn chuÈn bÞ §©y lµ nh÷ng tµi liÖu n−íc ngoµi cã gi¸<br /> cho c¸c b−íc xö lý tiÕp theo trong qu¸ trÞ khoa häc, cã tÝnh cËp nhËt vµ thêi sù.<br /> tr×nh th«ng tin. Ngay tõ nh÷ng n¨m ®Çu ho¹t ®éng,<br /> Trªn c¬ së nguån vèn th«ng tin ®−îc ViÖn ®· chó ý ®Õn lo¹i h×nh dÞch thuËt.<br /> tæ chøc vµ x©y dùng trong nh÷ng n¨m Cuèn s¸ch ®Çu tiªn mµ ViÖn ®· tuyÓn<br /> 1975-1977, tõ n¨m 1977-1978 ViÖn ®· chän, tæ chøc dÞch vµ xuÊt b¶n (n¨m<br /> xuÊt b¶n ®Þnh kú c¸c tËp san th«ng tin 1978) lµ “Cã thÓ nu«i ®−îc 10 tû ng−êi<br /> chuyªn ngµnh KHXH, chñ yÕu lµ c¸c bµi kh«ng?” cña J. Klatsmann; sau ®ã, mét<br /> dÞch thuËt, l−îc thuËt c¸c c«ng tr×nh sè tµi liÖu kh¸c ®−îc xuÊt b¶n phôc vô<br /> nghiªn cøu KHXH ë trong vµ ngoµi n−íc. cho c«ng t¸c t− t−ëng nh− “Håi ký<br /> V−¬ng Minh” (1979); “Ghi chÐp vÒ<br /> Mét lo¹i h×nh Ên phÈm th«ng tin<br /> Trung Quèc” (1979), “C¸c khoa häc x·<br /> kh¸c - ®ã lµ c¸c s−u tËp th«ng tin<br /> héi vµ th«ng tin” (1980)…<br /> chuyªn ®Ò. Còng gièng nh− c¸c tËp san<br /> th«ng tin chuyªn ngµnh, c¸c s−u tËp c. Nghiªn cøu lý luËn nghiÖp vô<br /> th«ng tin chuyªn ®Ò gåm c¸c bµi dÞch th«ng tin - th− viÖn<br /> thuËt, l−îc thuËt, tæng thuËt ph©n tÝch Th− viÖn KHXH, tõ tr−íc n¨m<br /> khoa häc nh−ng mang tÝnh chän läc, 1975, tõng triÓn khai c«ng t¸c nghiªn<br /> ®Þnh h−íng râ rÖt, th−êng lµ vÒ nh÷ng cøu c¸c vÊn ®Ò c¬ b¶n cña Th− viÖn häc,<br /> vÊn ®Ò mµ ®«ng ®¶o giíi dïng tin trong Th− môc häc, Th− tÞch häc, mét sè vÊn<br /> n−íc ®ang quan t©m, hoÆc vÒ nh÷ng vÊn ®Ò cña th«ng tin häc vµ ®−îc tiÕp tôc<br /> ®Ò cã tÝnh tæng kÕt c¸c lÜnh vùc kh¸c t¨ng c−êng sau ngµy thµnh lËp ViÖn<br /> nhau cña ®êi sèng khoa häc vµ thùc tiÔn nh»m t¹o nÒn t¶ng x©y dùng c¬ së lý<br /> x· héi. luËn cho chuyªn ngµnh th«ng tin - th−<br /> N¨m 1978, TËp san Th«ng tin viÖn trong lÜnh vùc KHXH.<br /> KHXH ®−îc xuÊt b¶n theo GiÊy phÐp sè Th− viÖn ®· nghiªn cøu vµ ®−a vµo<br /> 12 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 4.2015<br /> <br /> <br /> ¸p dông c¸c quy tr×nh xö lý kü thuËt tµi häc (chiÕm kho¶ng 70 - 80% sè l−îng tµi<br /> liÖu, quy tr×nh lùa chän vµ duyÖt mua liÖu ®−îc xö lý). Do vËy, ViÖn ®· tiÕn<br /> s¸ch b¸o t− liÖu khoa häc, tæ chøc kho hµnh nghiªn cøu c¸c ph−¬ng ph¸p lµm<br /> vµ c¸c chÕ ®é phôc vô b¹n ®äc. Mét vÊn l−îc thuËt c«ng bè trong c¸c Ên phÈm<br /> ®Ò v« cïng quan träng trong giai ®o¹n th«ng tin cña ViÖn, gióp ng−êi t×m tin<br /> nµy lµ nghiªn cøu nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn n¾m b¾t ®−îc mét c¸ch bao qu¸t néi<br /> vµ cÊu tróc cña khung ph©n lo¹i BBK dung chÝnh cña tµi liÖu gèc (tµi liÖu cÊp<br /> nh»m môc tiªu ®−a khung ph©n lo¹i mét), ®ång thêi cã tÝnh h−íng dÉn kü<br /> BBK cña Liªn X« ¸p dông vµo c«ng t¸c n¨ng cña ng−êi lµm th«ng tin khoa häc.<br /> ph©n lo¹i c¸c tµi liÖu cña Th− viÖn. Nh÷ng nghiªn cøu trªn ®©y ®· ®−îc ¸p<br /> Ngoµi ra, Th− viÖn cßn tæ chøc nghiªn dông trong thùc tiÔn ho¹t ®éng xö lý tin<br /> cøu c¸c lo¹i h×nh th− môc nh»m môc cña ViÖn trong suèt giai ®o¹n nµy.<br /> ®Ých biªn so¹n c¸c lo¹i th− môc phôc vô Trong 10 n¨m ®Çu, ViÖn ®· b¸m s¸t<br /> nhu cÇu tra cøu tin ®a d¹ng cña nhiÒu thùc tiÔn x· héi, ®êi sèng khoa häc cña<br /> ®èi t−îng dïng tin kh¸c nhau. ®Êt n−íc, nghiªn cøu ®−a ra c¸c lo¹i<br /> NhiÒu vÊn ®Ò lý luËn, ph−¬ng ph¸p h×nh Ên phÈm th«ng tin KHXH ®−îc<br /> luËn, ph−¬ng ph¸p cña c¸c khoa häc ng−êi dïng tin chÊp nhËn.<br /> th«ng tin, th− viÖn ®· ®−îc triÓn khai C«ng t¸c phæ biÕn tin ®−îc b¾t ®Çu<br /> nghiªn cøu. Tr−íc hÕt, ViÖn tËp trung triÓn khai tõ n¨m 1977 khi hµng lo¹t Ên<br /> nghiªn cøu vµ lµm s¸ng tá m« h×nh tæ phÈm th«ng tin khoa häc cña ViÖn ra<br /> chøc th«ng tin KHXH, trong ®ã cã vÊn ®Ò ®êi. Khi ®ã c¸c Ên phÈm th«ng tin ®−îc<br /> thèng nhÊt th− viÖn víi th«ng tin. Nh÷ng phôc vô miÔn phÝ ®Õn c¸c c¬ quan cña<br /> vÊn ®Ò nghiªn cøu tiÕp theo lµ x¸c ®Þnh râ §¶ng vµ Nhµ n−íc, c¸c ®ång chÝ l·nh<br /> vai trß, vÞ trÝ cña th«ng tin KHXH trong ®¹o cao cÊp cña §¶ng vµ Nhµ n−íc, c¸c<br /> ho¹t ®éng nghiªn cøu KHXH, gi¶ng d¹y viÖn nghiªn cøu khoa häc, c¸c tr−êng<br /> vµ truyÒn b¸ KHXH, n©ng cao d©n trÝ vµ ®¹i häc trong ph¹m vi c¶ n−íc.<br /> gi÷ g×n b¶n s¾c v¨n hãa d©n téc. 2. Giai ®o¹n tõ 1986 ®Õn 2004<br /> Sau 10 n¨m x©y dùng vµ tr−ëng<br /> Lµ mét c¬ quan th«ng tin ®a ngµnh<br /> vÒ KHXH, nªn viÖc nghiªn cøu nh÷ng thµnh, ViÖn Th«ng tin KHXH b−íc sang<br /> mét giai ®o¹n ph¸t triÓn míi. §−êng lèi<br /> ®Æc thï cña th«ng tin KHXH còng lµ<br /> mét nhiÖm vô hÕt søc quan träng. Vµo ®æi míi ®−îc ho¹ch ®Þnh t¹i §¹i héi §¹i<br /> thêi ®iÓm nµy, vÊn ®Ò cÊp b¸ch ®Æt ra lµ biÓu lÇn thø VI cña §¶ng ®· ¶nh h−ëng<br /> tÝch cùc vµ trùc tiÕp ®Õn ho¹t ®éng<br /> ph¶i nhanh chãng nghiªn cøu nh»m<br /> nghiªn cøu KHXH&NV, vµ ®Æc biÖt ®Õn<br /> ®−a ra ®−îc c¸c ph−¬ng ph¸p xö lý,<br /> ph©n tÝch, tæng hîp th«ng tin KHXH, ho¹t ®éng th«ng tin - th− viÖn cña ViÖn.<br /> ViÖn ®· dÞch vµ biªn so¹n tµi liÖu h−íng a. X©y dùng, nghiªn cøu nguån lùc<br /> dÉn lµm chó gi¶i tµi liÖu, còng ®· ¸p th«ng tin<br /> dông vµo viÖc biªn so¹n th− môc cã chó Nh»m môc tiªu n©ng cao chÊt l−îng<br /> gi¶i, giíi thiÖu tµi liÖu trªn t¹p chÝ vµ néi dung th«ng tin, n¾m v÷ng nh÷ng<br /> c¸c Ên phÈm th«ng tin kh¸c cña ViÖn. vÊn ®Ò khoa häc ®−îc th«ng tin, phôc vô<br /> H×nh thøc xö lý th«ng tin chñ yÕu cña nhiÖm vô ph¸t triÓn KHXH&NV, bªn<br /> ViÖn lµ lµm l−îc thuËt c¸c tµi liÖu khoa c¹nh x©y dùng, bæ sung nguån lùc th«ng<br /> 40 n¨m x©y dùng vµ tr−ëng thµnh… 13<br /> <br /> tin th−êng xuyªn, c¸c ®Ò tµi nghiªn cøu Khoa häc cña ViÖn tham gia ý kiÕn t−<br /> vµ th«ng tin lµ mét trong sè c¸c ho¹t vÊn vµ ®Ò xuÊt lùa chän −u tiªn thùc<br /> ®éng khoa häc chñ yÕu cña ViÖn. hiÖn. C¸n bé cña c¸c phßng ph¸t huy<br /> tinh thÇn chñ ®éng, s¸ng t¹o tæ chøc<br /> Trong giai ®o¹n nµy, ViÖn Th«ng tin<br /> KHXH ®· chó träng x©y dùng nguån thùc hiÖn víi sù hîp t¸c cña ®éi ngò<br /> vèn tµi liÖu khoa häc phong phó vµ cã céng t¸c viªn khoa häc. Nhê vËy, nhiÒu<br /> chÊt l−îng khoa häc cao. Kh«ng chØ c¸c ®Ò tµi khoa häc ®· hoµn thµnh kÞp thêi<br /> vµ víi chÊt l−îng cao.<br /> lo¹i h×nh s¸ch, b¸o, t¹p chÝ, microfilm,<br /> mµ nhiÒu CSDL rÊt phong phó trªn Tõ n¨m 1991, ViÖn chñ tr× vµ thùc<br /> CD-ROM…, nhiÒu bé tõ ®iÓn song ng÷ hiÖn 16 ®Ò tµi/nhiÖm vô cÊp Bé vµ tham<br /> quý hiÕm, tõ ®iÓn ®èi chiÕu, tõ ®iÓn gi¶i gia nghiªn cøu nhiÒu ch−¬ng tr×nh, ®Ò<br /> nghÜa, nhiÒu bé ®¹i b¸ch khoa toµn th−, tµi cÊp Nhµ n−íc. ViÖc thùc hiÖn c¸c ®Ò<br /> cïng víi hµng chôc bé b¸ch khoa th− tµi khoa häc kh¼ng ®Þnh thªm vai trß vµ<br /> chuyªn ngµnh rÊt quý, míi ®−îc xuÊt vÞ trÝ cña th«ng tin khoa häc trong ®êi<br /> b¶n trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y t¹i nhiÒu sèng khoa häc vµ ®êi sèng tinh thÇn x·<br /> n−íc trªn thÕ giíi... ®−îc bæ sung vÒ héi, kh¼ng ®Þnh kh¶ n¨ng vµ n¨ng lùc<br /> ViÖn ®Ó phôc vô nhu cÇu cña ®éc gi¶. t−¬ng ®èi cao cña ®éi ngò c¸n bé cña ViÖn.<br /> <br /> Tõ gãc ®é nghiªn cøu ®Ó th«ng tin, b. HÖ thèng Ên phÈm vµ dÞch vô<br /> nhiÒu vÊn ®Ò cÊp thiÕt trong ®êi sèng x· th«ng tin<br /> héi vµ häc thuËt ®· ®−îc chän läc, xö lý, * Th«ng tin th− môc<br /> tæng quan trong c¸c Ên phÈm cña ViÖn Tõ n¨m 1986 ®Õn n¨m 2004, ViÖn<br /> nh− c¸c xu h−íng ph¸t triÓn cña thÕ ®· xuÊt b¶n trªn 50 bé th− môc c¸c lo¹i.<br /> giíi ngµy nay, c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i Tr−íc hÕt lµ c¸c Th− môc th«ng b¸o<br /> hãa, c¸c vÊn ®Ò téc ng−êi vµ xung ®ét s¸ch míi nhËp vÒ ViÖn vµ vÒ c¸c ViÖn<br /> téc ng−êi, sù ®iÒu chØnh chÝnh s¸ch cña trong toµn Trung t©m KHXH&NV Quèc<br /> c¸c n−íc lín ®èi víi khu vùc §«ng Nam gia (nay lµ ViÖn Hµn l©m KHXH ViÖt<br /> ¸ sau ChiÕn tranh L¹nh, c¸c vÊn ®Ò Nam). Lo¹i th− môc nµy, vµo thêi kú<br /> khu vùc vµ toµn cÇu, v¨n häc nghÖ ®Çu mçi n¨m ra mét sè vµ ®Õn n¨m<br /> thuËt trong c¬ chÕ thÞ tr−êng, vÊn ®Ò 1993 mçi n¨m ra hai sè. Tõ n¨m 1998<br /> t«n gi¸o, vai trß cña Nhµ n−íc trong nÒn ®Õn 2004, Th− môc th«ng b¸o s¸ch míi<br /> kinh tÕ thÞ tr−êng, sö häc tr−íc ng−ìng nhËp vÒ c¸c ViÖn nghiªn cøu chuyªn<br /> cöa cña thÕ kû XXI,v.v... ngµnh thuéc Trung t©m KHXH&NV<br /> C¸c ®Ò tµi khoa häc vµ nhiÖm vô Quèc gia, ra ®Òu ®Æn hµng th¸ng, do<br /> chuyªn m«n cÊp ViÖn ®−îc tæ chøc thùc ViÖn Th«ng tin KHXH chñ tr× phèi hîp<br /> hiÖn ë c¸c phßng chuyªn m«n theo vµ xuÊt b¶n. §©y lµ mét nghiÖp vô rÊt<br /> ph−¬ng thøc võa phôc vô c«ng t¸c c¬ b¶n cña ho¹t ®éng th− viÖn, ®ång thêi<br /> nghiªn cøu c¬ b¶n võa ®¸p øng nhu cÇu rÊt cÇn thiÕt ®èi víi giíi nghiªn cøu.<br /> tin vÒ nh÷ng vÊn ®Ò bøc xóc cña ®êi Tr−íc n¨m 1987, ViÖn cßn biªn so¹n<br /> sèng häc thuËt vµ cña sù nghiÖp ph¸t vµ xuÊt b¶n th− môc chuyªn ngµnh vÒ<br /> triÓn kinh tÕ - x· héi. C¸c ®Ò tµi vµ c¸c bé m«n KHXH nh− TriÕt häc, X· héi<br /> nhiÖm vô khoa häc cÊp ViÖn do c¸c häc, Kinh tÕ häc, LuËt häc, V¨n häc,<br /> phßng x¸c ®Þnh, ®¨ng ký ®−îc Héi ®ång Ng«n ng÷ häc, Sö häc, Kh¶o cæ häc, D©n<br /> 14 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 4.2015<br /> <br /> <br /> téc häc... VÒ sau, do nh÷ng yªu cÇu cña sè/n¨m. Tõ n¨m 1986 ®Õn ®Çu nh÷ng<br /> bèi c¶nh míi nªn c¸c lo¹i th− môc trªn n¨m 1990 do gÆp nhiÒu khã kh¨n vÒ<br /> ®· kh«ng ®−îc tiÕp tôc mµ chuyÓn sang kinh phÝ, T¹p chÝ ph¸t hµnh rót xuèng<br /> biªn so¹n th− môc chuyªn ®Ò, th− môc cßn 6 sè/n¨m, vµ tõ 100 trang in rót<br /> nh©n vËt, th− môc ®Þa chÝ... KÕ tiÕp c¸c xuèng cßn 84 trang. §Õn gi÷a n¨m 1994<br /> tËp th− môc rÊt cã gi¸ trÞ khoa häc ë do nhu cÇu th«ng tin, T¹p chÝ trë l¹i ra<br /> giai ®o¹n tr−íc nh− “Th− môc Hå ChÝ hµng th¸ng, trung b×nh mçi sè 1.500<br /> Minh” (1970), “Th− môc NguyÔn Tr·i” b¶n, mçi b¶n 64 trang (in lazer, h×nh<br /> (1980), trong ®ã cã chó gi¶i néi dung, cã thøc ®Ñp, trang träng). TÝnh ®Õn hÕt<br /> c¸c lo¹i b¶ng tra..., nh©n dÞp kû niÖm th¸ng 4/2005, T¹p chÝ ®· ra ®−îc 268 sè<br /> trßn 100 n¨m ngµy sinh cña Chñ tÞch vµ mét Tæng môc lôc 20 n¨m t¹p chÝ<br /> Hå ChÝ Minh, ViÖn ®· biªn so¹n vµ xuÊt Th«ng tin KHXH (1978-1998).<br /> b¶n “Tæng môc lôc c¸c c«ng tr×nh<br /> T¹p chÝ thùc hiÖn ®óng t«n chØ môc<br /> nghiªn cøu vÒ Hå ChÝ Minh cña c¸c t¸c<br /> ®Ých b¸o chÝ, b¸m s¸t t×nh h×nh thùc tÕ<br /> gi¶ trong n−íc vµ ngoµi n−íc cã tµng tr÷<br /> ®êi sèng KHXH&NV trong vµ ngoµi<br /> t¹i c¸c th− viÖn lín ë ViÖt Nam (4 thø<br /> n−íc. C¸c bµi c«ng bè trªn T¹p chÝ chñ<br /> tiÕng ViÖt, Nga, Anh, Ph¸p)” (1990), vµ<br /> yÕu lµ c¸c bµi nghiªn cøu, tæng thuËt,<br /> c¸c bé th− môc ®−îc biªn so¹n kh¸ c«ng<br /> l−îc thuËt vµ mét sè Ýt lµ dÞch thuËt.<br /> phu nh−: “H−¬ng −íc ViÖt Nam - thêi kú<br /> cËn ®¹i” (1991), “H−¬ng −íc ViÖt Nam - VÒ néi dung, T¹p chÝ ®· tuyÓn chän,<br /> V¨n b¶n H¸n - N«m” (1994), Th− môc xö lý vµ cung cÊp nh÷ng th«ng tin míi<br /> “ThÇn tÝch, ThÇn s¾c” (1996). C¸c th− phôc vô c¸c ch−¬ng tr×nh ph¸t triÓn<br /> môc h−¬ng −íc vµ thÇn tÝch thÇn s¾c kinh tÕ - x· héi, c¸c chñ tr−¬ng chÝnh<br /> trªn ®©y ph¶n ¸nh toµn bé c¸c t− liÖu s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ n−íc vÒ gi¸o dôc<br /> H−¬ng −íc vµ ThÇn tÝch thÇn s¾c hiÖn - ®µo t¹o, vÒ khoa häc - c«ng nghÖ, vÒ<br /> ®ang ®−îc b¶o qu¶n, l−u tr÷ trong kho v¨n hãa, vÒ t«n gi¸o vµ d©n téc, vÒ<br /> s¸ch cña ViÖn. Ngoµi ra, ViÖn cßn xuÊt nh÷ng kinh nghiÖm c¶i c¸ch, më cöa vµ<br /> b¶n c¸c th− môc tæng hîp nh− “Tæng héi nhËp quèc tÕ, vÒ c¸c ch−¬ng tr×nh<br /> môc lôc c¸c c«ng tr×nh khoa häc x· héi nghiªn cøu KHXH&NV...<br /> d−íi d¹ng s¸ch 1953-1992” (1993); “Môc<br /> Ngoµi nh÷ng vÊn ®Ò trªn, T¹p chÝ<br /> lôc liªn hîp - tµi liÖu tiÕng ViÖt vÒ khoa<br /> cßn ®¨ng tin, bµi trong c¸c môc “Ch©n<br /> häc x· héi vµ nh©n v¨n. T1” (1994); “Th−<br /> dung c¸c nhµ KHXH&NV”, “DiÔn ®µn<br /> môc V¨n hãa lµng x· ViÖt Nam. TruyÒn<br /> th«ng tin KHXH”, “§êi sèng - T− liÖu<br /> thèng vµ ph¸t triÓn” (1996); “Th− môc<br /> khoa häc”, “Giíi thiÖu s¸ch nhËp vÒ Th−<br /> Phan Ch©u Trinh” (1998), “Th− môc ViÖt<br /> viÖn ViÖn Th«ng tin KHXH” (nay lµ<br /> Nam häc” (1999); “Th− môc ngµn n¨m<br /> “Giíi thiÖu s¸ch nhËp vÒ Th− viÖn<br /> Th¨ng Long - Hµ Néi” (2000); “Tæng<br /> KHXH”). Tõ ®Çu n¨m 2000, T¹p chÝ më<br /> môc lôc T¹p chÝ Th«ng tin Khoa häc x·<br /> thªm chuyªn môc “Giíi thiÖu luËn ¸n<br /> héi: 1978- 1998” (2000)...<br /> tiÕn sÜ KHXH&NV”.<br /> * T¹p chÝ Th«ng tin KHXH<br /> Cïng víi qu¸ tr×nh tr−ëng thµnh<br /> T¹p chÝ Th«ng tin KHXH (xuÊt b¶n cña ViÖn, T¹p chÝ Th«ng tin KHXH<br /> tõ n¨m 1979), lóc ®Çu ph¸t hµnh 12 trong suèt thêi gian qua ®· kh«ng ngõng<br /> 40 n¨m x©y dùng vµ tr−ëng thµnh… 15<br /> <br /> phÊn ®Êu, tù kh¼ng ®Þnh vai trß lµ c¬ chuyªn s©u phôc vô giíi nghiªn cøu vµ<br /> quan ng«n luËn cña ViÖn vµ cña giíi gi¶ng d¹y KHXH ë n−íc ta. Hµng chôc<br /> KHXH ViÖt Nam, lµ cÇu nèi gi÷a b¹n ®äc, Ên phÈm theo h−íng chuyªn ®Ò ®· ®−îc<br /> ng−êi dïng tin vµ ViÖn Th«ng tin KHXH. tæ chøc biªn so¹n vµ phôc vô b¹n ®äc<br /> T¹p chÝ cã mèi quan hÖ trao ®æi víi trong c¶ n−íc vÒ nhiÒu diÖn ®Ò tµi, trong<br /> nhiÒu t¹p chÝ khoa häc trong c¶ n−íc. ®ã kh«ng Ýt s−u tËp mang tÝnh ®Þnh<br /> * TËp san th«ng tin chuyªn ngµnh h−íng ®èi víi ho¹t ®éng nghiªn cøu khoa<br /> häc nh−: §µo t¹o c¸n bé qu¶n lý (1987),<br /> Trong giai ®o¹n tõ n¨m 1977 - Phong c¸ch qu¶n lý cña ng−êi l·nh ®¹o<br /> 1982, ViÖn cã xuÊt b¶n TËp san Th«ng (1987), Qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp hãa ë mét<br /> tin KHXH chuyªn ngµnh nh−ng ®Õn sè n−íc trªn thÕ giíi (1988), T©m lý x·<br /> n¨m 1983 c¸c lo¹i tËp san trªn bÞ ®×nh héi vµ ®êi sèng x· héi (1988), N«ng<br /> b¶n do khã kh¨n vÒ kinh phÝ vµ giÊy in. nghiÖp, n«ng th«n, n«ng d©n trªn thÕ giíi<br /> N¨m 1990, TËp san Th«ng tin KHXH (1990), VÒ chñ nghÜa x· héi mang ®Æc<br /> chuyªn ngµnh ®−îc xuÊt b¶n trë l¹i d−íi s¾c Trung Quèc (1990), V¨n hãa vµ tÝnh<br /> tªn gäi C¸i míi trong KHXH. TÝnh ®Õn c¸ch ng−êi Mü (1991), Nhµ n−íc ph¸p<br /> gi÷a n¨m 1994, ViÖn ®· cho xuÊt b¶n sè quyÒn vµ x· héi c«ng d©n (1991), Nh÷ng<br /> thø 40 C¸i míi trong KHXH, sè l−îng in cuéc tranh luËn vÒ chñ nghÜa x· héi<br /> ra b×nh qu©n 300 - 500 b¶n/sè. Mét ®iÒu (1991), V¨n häc - nghÖ thuËt vµ sù tiÕp<br /> ®¸ng chó ý ë lo¹i h×nh Ên phÈm nµy lµ nhËn (1991), Khoa häc - v¨n hãa - ph¸t<br /> c«ng bè nhiÒu vÊn ®Ò cña c¸c khoa häc triÓn (1993), Nhá lµ ®Ñp (1994),...<br /> liªn ngµnh. Tõ ngµy thµnh lËp ViÖn cho<br /> Tõ n¨m 1994, Th«ng tin chuyªn ®Ò<br /> ®Õn nay ®· cã trªn 65 sè tËp san ®−îc<br /> KHXH ®−îc xuÊt b¶n thay cho C¸i míi<br /> ph¸t hµnh, ®−a ®Õn cho b¹n ®äc nh÷ng trong KHXH, (theo GiÊy phÐp xuÊt b¶n<br /> th«ng tin míi bæ Ých vÒ t×nh h×nh nghiªn sè 1708/BC ngµy 27/6/1994 cña Bé V¨n<br /> cøu, triÓn khai nh÷ng vÊn ®Ò khoa häc, hãa Th«ng tin), gåm c¸c bµi nghiªn cøu<br /> vÒ nh÷ng c¸i míi trong lÜnh vùc vµ th«ng tin vÒ c¸c thµnh tùu vµ kÕt<br /> KHXH&NV. TËp san th«ng tin KHXH qu¶ nghiªn cøu, th«ng tin dù b¸o vÒ sù<br /> chuyªn ngµnh C¸i míi trong KHXH tån<br /> ph¸t triÓn cña c¸c ngµnh KHXH&NV,<br /> t¹i ®Õn n¨m 1994 th× chuyÓn sang lo¹i vÒ v¨n hãa vµ ph¸t triÓn... Cã thÓ nªu ra<br /> h×nh Ên phÈm Th«ng tin chuyªn ®Ò.<br /> hµng lo¹t Ên phÈm th«ng tin chuyªn ®Ò<br /> §Ó chuÈn bÞ chuyÓn sang d¹ng ®· ®−îc ng−êi sö dông rÊt quan t©m<br /> Th«ng tin chuyªn ®Ò, ®Õn cuèi nh÷ng nh− Xung quanh sù ®ông ®é gi÷a c¸c<br /> n¨m 1980, lo¹i h×nh th«ng tin C¸i míi nÒn v¨n minh (1995), Kinh nghiÖm ph¸t<br /> trong KHXH ®· b¾t ®Çu ®−îc thùc hiÖn triÓn §«ng ¸ (1995), QuyÒn con ng−êi<br /> theo h−íng chuyªn ®Ò thay cho chuyªn trong thÕ giíi hiÖn ®¹i (1995), TriÕt häc<br /> ngµnh. §ã lµ mét lo¹i h×nh Ên phÈm §«ng - T©y (1996), C¸c chiÒu trong<br /> th«ng tin KHXH gåm c¸c bµi dÞch thuËt, kh«ng gian th«ng tin (1996), C¶i c¸ch sö<br /> l−îc thuËt, tæng thuËt ph©n tÝch khoa häc (1996), Kinh tÕ c¸c n−íc trong khu<br /> häc vÒ mét vÊn ®Ò lý luËn hay thùc tiÔn vùc (1996), T«n gi¸o vµ ®êi sèng hiÖn<br /> ®ang ®−îc ng−êi dïng tin quan t©m ®¹i (5 tËp, 1997 - 2001), Nh÷ng vÊn ®Ò<br /> nghiªn cøu. Lo¹i h×nh Ên phÈm nµy ra xung quanh viÖc hîp nhÊt ch©u ¢u<br /> ®êi ®· gãp phÇn cung cÊp c¸c th«ng tin (1997), HiÖn t−îng thÇn kú §«ng ¸ - C¸c<br /> 16 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 4.2015<br /> <br /> <br /> quan ®iÓm kh¸c nhau (1997), Sö häc kû XXI (2003), Kinh tÕ t− nh©n trong<br /> tr−íc ng−ìng cöa cña thÕ kû XXI (1997), giai ®o¹n toµn cÇu hãa hiÖn nay (2003),<br /> Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D−¬ng t×m kiÕm Nh÷ng vÊn ®Ò v¨n häc vµ ng«n ng÷ häc<br /> mét h×nh thøc hîp t¸c míi cho thÕ kû - 30 n¨m th«ng tin c¸c khoa häc ng÷ v¨n<br /> XXI (1998), VÞ trÝ chiÕn l−îc vÊn ®Ò biÓn (2003), Chñ nghÜa khñng bè toµn cÇu:<br /> vµ luËt biÓn ë khu vùc ch©u ¸ - Th¸i VÊn ®Ò vµ c¸ch tiÕp cËn (2004)... Nh×n l¹i<br /> B×nh D−¬ng (1998), Khñng ho¶ng tµi chÆng ®−êng tiÕn hãa cña tËp san th«ng<br /> chÝnh tiÒn tÖ ë ch©u ¸ - Nh÷ng vÊn ®Ò tin chuyªn ngµnh vµ s−u tËp chuyªn ®Ò,<br /> ®Æt ra hiÖn nay (1998), Sù ®ét ph¸ cña chóng ta cã thÓ thÊy th«ng tin KHXH<br /> khoa häc th«ng tin tr−íc thÕ kû XXI ®ang ph¸t triÓn theo chiÒu s©u.<br /> (1998), TruyÒn thèng vµ hiÖn ®¹i trong C¸c Ên phÈm th«ng tin khoa häc<br /> v¨n hãa (1999), N«ng nghiÖp, an ninh<br /> chuyªn ®Ò ®· cung cÊp kÞp thêi c¸c<br /> l−¬ng thùc víi vÊn ®Ò t¨ng tr−ëng (1999), th«ng tin bæ Ých cho ng−êi dïng tin vµ<br /> Sö gia vµ thêi ®¹i (1999), V¨n häc Mü ®−îc ®«ng ®¶o ng−êi dïng tin trong c¶<br /> Latinh (1999), Khu vùc hãa vµ toµn cÇu<br /> n−íc hoan nghªnh ®ãn nhËn. C¸c Ên<br /> hãa - Hai mÆt cña tiÕn tr×nh héi nhËp<br /> phÈm th«ng tin chuyªn ®Ò ®· kh¾c phôc<br /> quèc tÕ (2000), Toµn cÇu hãa vµ khu vùc phÇn nµo sù thiÕu hôt th«ng tin vµ gãp<br /> hãa - C¬ héi vµ th¸ch thøc (2000), Tri phÇn gióp b¹n ®äc tiÕp cËn nhanh víi<br /> thøc, th«ng tin vµ ph¸t triÓn (2000), V¨n nh÷ng thµnh tùu KHXH cña nhiÒu quèc<br /> hãa häc vµ v¨n hãa thÕ kû XX (2 tËp,<br /> gia trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi. Cïng<br /> 2000), ChuÈn hãa vµ phong c¸ch ng«n<br /> víi c¸c s−u tËp chuyªn ®Ò, c¸c sè th«ng<br /> ng÷ (2000), Sö häc Trung Quèc tr−íc tin chuyªn ®Ò KHXH ®· ®øng v÷ng<br /> g¹ch nèi hai thÕ kû (2000), S¸ng t¸c cña trong hÖ thèng Ên phÈm th«ng tin cña<br /> Dostoevski - Nh÷ng c¸ch tiÕp cËn tõ<br /> ViÖn Th«ng tin KHXH vµ chiÕm mét vÞ<br /> nhiÒu phÝa (2000), Nh÷ng vÊn ®Ò cña trÝ quan träng trªn thÞ tr−êng th«ng tin<br /> toµn cÇu hãa kinh tÕ (2001),... khoa häc ë n−íc ta hiÖn nay.<br /> §Õn n¨m 2003, do nh÷ng thay ®æi<br /> trong c¸c ®iÒu kiÖn xuÊt b¶n, ViÖn * B¶n tin “Tµi liÖu phôc vô nghiªn<br /> cøu” (Tin nhanh)<br /> Th«ng tin KHXH kh«ng cßn tù xuÊt b¶n<br /> c¸c s−u tËp th«ng tin chuyªn ®Ò n÷a mµ §©y lµ lo¹i h×nh tµi liÖu dÞch toµn<br /> chuyÓn sang liªn kÕt víi Nhµ xuÊt b¶n v¨n c¸c bµi viÕt míi ®−îc c«ng bè trªn<br /> KHXH ®Ó xuÊt b¶n lo¹i Ên phÈm nµy s¸ch, b¸o vµ (chñ yÕu lµ) t¹p chÝ n−íc<br /> d−íi d¹ng s¸ch. Mét lÇn n÷a lo¹i h×nh ngoµi vÒ nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn vµ thùc<br /> Ên phÈm th«ng tin tham kh¶o nµy l¹i tiÔn cña KHXH&NV còng nh− nh÷ng<br /> tr¶i qua mét b−íc ®æi míi vÒ h×nh thøc. vÊn ®Ò quèc tÕ ®ang ®−îc giíi dïng tin<br /> Tõ ®©y, phô san chuyªn ®Ò cña T¹p chÝ n−íc ta quan t©m. B¶n tin lo¹i nµy ®−îc<br /> Th«ng tin KHXH chÊm døt tån t¹i ®Ó xuÊt b¶n lÇn ®Çu tiªn vµo th¸ng 9/1990.<br /> nh−êng chç cho lo¹i h×nh “s¸ch s−u tËp Tin nhanh thÓ hiÖn tÝnh ®Æc thï vµ ®éc<br /> chuyªn ®Ò”. Víi h×nh thøc xuÊt b¶n míi ®¸o cña th«ng tin KHXH ë n−íc ta,<br /> nµy, ViÖn ®· cho ra m¾t ®−îc mét sè Ên phôc vô kÞp thêi cho nghiªn cøu KHXH<br /> phÈm nh−: Khñng bè vµ chèng khñng bè vµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch ë tr×nh ®é<br /> víi vÊn ®Ò an ninh quèc tÕ (2003), Chñ chuyªn s©u cËp nhËt ®−îc c¸c ho¹t ®éng<br /> nghÜa t− b¶n hiÖn ®¹i Hoa Kú ®Çu thÕ míi cña KHXH thÕ giíi trong qu¸ tr×nh<br /> 40 n¨m x©y dùng vµ tr−ëng thµnh… 17<br /> <br /> ®æi míi, c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa Tin nhanh vµ Tin tham kh¶o ®Æc<br /> ®Êt n−íc. biÖt kh«ng chØ coi träng chÊt l−îng khoa<br /> Tin nhanh ®· nhanh chãng trë häc cña c¸c tµi liÖu gèc mµ c¶ chÊt l−îng<br /> thµnh ho¹t ®éng mòi nhän cña ViÖn vµ dÞch thuËt, hiÖu ®Ýnh, biªn tËp vµ in Ên.<br /> gãp phÇn ®¸p øng mét nhu cÇu th«ng §©y lµ nh÷ng b¶n dÞch toµn v¨n, ®−îc<br /> tin rÊt lín ë n−íc ta cho ®Õn hiÖn nay. xö lý kÞp thêi, nªn nhËn ®−îc sù quan<br /> t©m vµ ®ãn nhËn nhiÖt t×nh cña ng−êi<br /> Ban Tin nhanh ®· kh«ng ngõng c¶i dïng tin lµ c¸c nhµ l·nh ®¹o §¶ng vµ<br /> tiÕn, n©ng cao chÊt l−îng néi dung Nhµ n−íc, ®«ng ®¶o giíi nghiªn cøu vµ<br /> th«ng tin vµ rµ so¸t l¹i ®èi t−îng ng−êi ho¹t ®éng qu¶n lý, chØ ®¹o thùc tiÔn t¹i<br /> dïng tin th−êng xuyªn. TÝnh −u viÖt c¸c c¬ së vµ ®Þa ph−¬ng trong c¶ n−íc.<br /> cña Tin nhanh nµy lµ xö lý nhanh, dÞch,<br /> biªn tËp víi chÊt l−îng tèt, néi dung Trong nh÷ng n¨m 1980, do nh÷ng<br /> th«ng tin phong phó vµ kh¸ tËp trung khã kh¨n vÒ kinh tÕ, tµi chÝnh, giÊy,<br /> vÒ nhiÒu lÜnh vùc ®ang ®−îc quan t©m. mùc in nªn nhiÒu c«ng tr×nh dÞch thuËt<br /> (Còng do vËy, mét sè c¬ quan cña §¶ng kh«ng cã ®iÒu kiÖn xuÊt b¶n. Sau ®ã do<br /> ®· t¸i sö dông c¸c tµi liÖu cña Tin sù thóc b¸ch cña nhu cÇu x· héi, ViÖn<br /> nhanh cho c¸c Ên phÈm cña m×nh). dÇn dÇn phôc håi l¹i vµ xuÊt b¶n hµng<br /> lo¹t c«ng tr×nh cã gi¸ trÞ khoa häc cao<br /> Tõ th¸ng 6/1993, ViÖn ph¸t hµnh thuéc nhiÒu lÜnh vùc nh−: vÒ CNXH, vÒ<br /> thªm B¶n tin Tµi liÖu tham kh¶o ®Æc t− t−ëng Marx - Lenin, vÒ vÊn ®Ò d©n<br /> biÖt, lµ lo¹i tµi liÖu phôc vô cho mét sè téc, vÒ kinh tÕ häc, vÒ chÝnh trÞ<br /> ®Þa chØ x¸c ®Þnh, víi sè l−îng kh«ng häc,v.v...…<br /> nhiÒu (25 - 30 sè mçi n¨m). §©y còng lµ<br /> nh÷ng b¶n dÞch toµn v¨n c¸c bµi nghiªn NhiÒu c«ng tr×nh dÞch thuËt ®−îc<br /> cøu ®−îc c«ng bè trªn s¸ch b¸o n−íc giíi khoa häc ®¸nh gi¸ cao vÒ mÆt chÊt<br /> ngoµi vÒ nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn, chÝnh trÞ l−îng phôc vô nghiªn cøu, l·nh ®¹o vµ<br /> - x· héi, vÒ chñ nghÜa Marx - Lenin, vÒ qu¶n lý cña c¸c cÊp, c¸c ngµnh nh−: Chñ<br /> CNXH, vÒ chñ nghÜa t− b¶n hiÖn ®¹i, vÒ nghÜa x· héi vµ tin häc cña N. N. Moissev<br /> nh÷ng vÊn ®Ò d©n téc vµ xung ®ét s¾c (1989); CÈm nang tµi kho¶n kh¸ch hµng<br /> téc, vÒ kinh tÕ häc,v.v... ®−îc cung cÊp (1993); CÈm nang tÝn dông (1994); CÈm<br /> ®Õn ®Þa chØ ng−êi dïng tin lµ c¸c c¸n bé nang thanh to¸n quèc tÕ (1996); Nhá lµ<br /> l·nh ®¹o tõ Trung −¬ng ®Õn c¸c tØnh ®Ñp cña E.F. Schumacher (1994); Chñ<br /> thµnh trong c¶ n−íc. §©y lµ lo¹i h×nh tµi nghÜa Tam d©n cña T«n Trung S¬n<br /> liÖu dÞch th«ng tin nhiÒu chiÒu trong (1995); Marx - Nhµ t− t−ëng cña c¸i cã thÓ<br /> KHXH&NV. Trung b×nh mçi n¨m, ViÖn cña Michel VadÐe (1996); ChiÕn tranh vµ<br /> cung cÊp cho ng−êi dïng tin 145 sè b¶n chèng chiÕn tranh cña A. Toffler vµ H.<br /> tin gãp phÇn b¶o ®¶m th«ng tin ®a d¹ng, Toffler (1998);... Cã nh÷ng cuèn thuéc<br /> kh¾c phôc t×nh tr¹ng thiÕu hôt th«ng diÖn tham kh¶o hÑp nh−: ThÊt b¹i lín.<br /> tin, gãp phÇn phôc vô nghiªn cøu khoa Sù ra ®êi vµ c¸i chÕt cña chñ nghÜa céng<br /> häc, ho¹t ®éng lý luËn vµ sù chØ ®¹o s¶n trong thÕ kû XX cña Zbigniew<br /> qu¶n lý cña c¸c c¬ quan §¶ng, Nhµ n−íc Brzezinski (1992); §Õ chÕ tan vì. Cuéc<br /> vµ c¸c ngµnh, c¸c cÊp tõ Trung −¬ng næi dËy cña c¸c d©n téc ë Liªn X« cña<br /> ®Õn c¸c ®Þa ph−¬ng trong t×nh h×nh míi. HÐlÌne Carrere d’Encausse (1993).<br /> 18 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 4.2015<br /> <br /> <br /> C¸c lo¹i h×nh Ên phÈm th«ng tin cña nhiÒu lÜnh vùc nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn.<br /> ViÖn Th«ng tin KHXH ®−îc x©y dùng lµ Cã thÓ nãi ho¹t ®éng th«ng tin KHXH<br /> ph−¬ng thøc chuyÓn t¶i th«ng tin theo cña ViÖn ®· ®¹t ®−îc nh÷ng thµnh qu¶<br /> c¸c cÊp ®é phôc vô nh÷ng nhu cÇu cña ®¸ng khÝch lÖ so víi nh÷ng n¨m tr−íc ®ã.<br /> thùc tiÔn x· héi ®ang ®Æt ra. §iÒu nµy HiÖu qu¶ th«ng tin ®−îc kh¼ng ®Þnh<br /> cã thÓ c¾t nghÜa ®−îc sù nç lùc cña ho¹t b»ng sù tin cËy cña ng−êi dïng tin thÓ<br /> ®éng th«ng tin KHXH trong t×nh h×nh hiÖn qua c¸c ®¬n ®Æt hµng th−êng xuyªn,<br /> míi vµ v× sao th«ng tin KHXH ®øng æn ®Þnh vµ ®Æc biÖt ViÖn nhËn ®−îc<br /> v÷ng ®−îc trªn vÞ trÝ cña m×nh vµ kh«ng nh÷ng nhËn xÐt quý b¸u vµ rÊt tèt cña<br /> ngõng c¶i tiÕn, ph¸t triÓn. ng−êi sö dông c¸c Ên phÈm th«ng tin.<br /> Tõ n¨m 1986 ®Õn 2004, ViÖn ®· x©y Tõ n¨m 1996 ®Õn n¨m 2004, ViÖn<br /> dùng vµ tæ chøc c¸c kªnh th«ng tin tõ ®· chuyÓn tíi ng−êi dïng tin trªn 70 tªn<br /> Trung −¬ng xuèng c¸c ®Þa ph−¬ng trong s¸ch tham kh¶o néi bé, c¸c s−u tËp<br /> c¶ n−íc, ®· nghiªn cøu vµ ph©n lo¹i ®èi chuyªn ®Ò, c¸c sè t¹p chÝ Th«ng tin<br /> t−îng ng−êi dïng tin vµ t−¬ng øng víi KHXH, gÇn 1.000 sè b¶n tin Tµi liÖu<br /> tõng ®èi t−îng ®ã lµ c¸c lo¹i h×nh Ên phôc vô nghiªn cøu (c¶ Tin nhanh lÉn<br /> phÈm th«ng tin vµ h×nh thøc xö lý tµi liÖu Tin ®Æc biÖt). C¸c lo¹i h×nh Ên phÈm<br /> phï hîp. Ng−êi dïng tin - ®èi t−îng phôc th«ng tin cña ViÖn ngµy cµng phong phó<br /> vô, nhu cÇu tin cña hä lµ yÕu tè quyÕt vµ ®a d¹ng. H×nh thøc phôc vô còng hÕt<br /> ®Þnh vµ ®Þnh h−íng ho¹t ®éng cña ViÖn. søc linh ho¹t, kh«ng chØ phôc vô göi tíi<br /> C«ng t¸c phæ biÕn tin thùc sù ph¸t tËn tay ng−êi dïng tin sè rêi mµ cßn<br /> triÓn m¹nh vµ cã hiÖu qu¶ cao nhÊt vµo chän läc c¸c b¶n tin ®· ph¸t hµnh theo<br /> nh÷ng n¨m 1990. ViÖn ®· chuyÓn t¶i néi dung, gióp cho ng−êi dung tin cã<br /> th«ng tin cña m×nh tíi 800 c¬ së dïng ®−îc tµi liÖu nghiªn cøu mét c¸ch cã hÖ<br /> tin tõ Trung −¬ng ®Õn c¸c tØnh, thµnh thèng. KÕt qu¶ nµy lµ c«ng søc ®ãng gãp<br /> phè, nhµ tr−êng, viÖn nghiªn cøu vµ c¸c cña tËp thÓ c¸n bé, c«ng chøc cña ViÖn<br /> c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh... trong c¶ lµm viÖc ë nhiÒu bé phËn kh¸c nhau<br /> n−íc; chuyÓn tíi tay ng−êi dïng tin trong d©y chuyÒn nghiªn cøu, xö lý,<br /> nhiÒu tr¨m ngh×n Ên phÈm th«ng tin qu¶n lý, s¶n xuÊt, chÕ b¶n, in Ên… trong<br /> cña ViÖn. Khi B¶n tin Tµi liÖu phôc vô ®ã cã sù ®ãng gãp tÝch cùc vµ cã hiÖu qu¶<br /> nghiªn cøu (Tin nhanh) ra ®êi, chØ tÝnh cña c«ng t¸c n¾m b¾t nhu cÇu tin, tuyªn<br /> riªng s¸u th¸ng cuèi n¨m 1990 ®· cã 40 truyÒn, giíi thiÖu, phæ biÕn tin.<br /> tµi liÖu víi sè l−îng in 300 b¶n vÒ c¸c<br /> vÊn ®Ò: sù tiÕn hãa cña CNXH, vÒ së Riªng trong n¨m 2000, ViÖn ®·<br /> h÷u, vÒ nhµ n−íc, vÒ con ng−êi míi, vÒ phôc vô gÇn 4.000 l−ît ng−êi dïng tin<br /> kinh tÕ, v¨n hãa... ®· ®−îc ph¸t hµnh vµ trong c¶ n−íc, víi 57.149 ®¬n vÞ tµi liÖu.<br /> cung cÊp cho 200 ®Þa chØ ng−êi dïng tin Cã 10.899 ®¬n vÞ tµi liÖu ®−îc biÕu trùc<br /> lµ c¸c c¸n bé l·nh ®¹o, qu¶n lý, nghiªn tiÕp ®Õn c¸c ®ång chÝ l·nh ®¹o §¶ng vµ<br /> cøu khoa häc... Trong c¸c n¨m 1992- Nhµ n−íc, c¸c Bé, ban, ngµnh Trung<br /> 1994, ViÖn ®· cung cÊp, phæ biÕn trªn −¬ng vµ c¸c ®Þa ph−¬ng, ngoµi ra cßn cã<br /> 118.000 ®¬n vÞ Ên phÈm c¸c lo¹i, ®−a 46.520 ®¬n vÞ tµi liÖu ®−îc b¸n trùc tiÕp<br /> ®Õn cho ng−êi dïng tin nhiÒu t− liÖu cã cho ng−êi dïng tin.<br /> gi¸ trÞ tham kh¶o, gîi ý nhiÒu mÆt trªn MÆc dï kinh phÝ cßn h¹n hÑp, hµng<br /> 40 n¨m x©y dùng vµ tr−ëng thµnh… 19<br /> <br /> n¨m ViÖn ph¸t kªnh giíi thiÖu s¶n t©m, ®Çu ngµnh vÒ KHXH tÇm cì khu vùc.<br /> phÈm cña m×nh ®Õn gÇn 10.000 ®¬n vÞ<br /> Còng b¾t ®Çu tõ n¨m 2005, tr−íc<br /> ng−êi dïng tin trong c¶ n−íc. Do tiÕp<br /> t×nh h×nh trµn ngËp th«ng tin ®a d¹ng,<br /> cËn ®−îc thÞ tr−êng vµ ®Æc biÖt n¾m b¾t<br /> ®a chiÒu, ®a tr×nh ®é... cña thÕ giíi ngµy<br /> ®−îc nhu cÇu ngµy cµng cao cña ng−êi<br /> nay, cïng víi viÖc ViÖt Nam gia nhËp<br /> dïng tin, cho nªn nhiÒu Ên phÈm sè<br /> C«ng −íc Bern vÒ quyÒn t¸c gi¶, viÖc<br /> l−îng in ra ®· kh«ng ®ñ ®Ó ®¸p øng yªu<br /> duy tr× h×nh thøc phæ biÕn th«ng tin<br /> cÇu cña ng−êi dïng tin vµ ®· ®−îc t¸i<br /> nh− tr−íc kh«ng cßn ®¸p øng c¸c ®iÒu<br /> b¶n. Ch¼ng h¹n, n¨m 1997 lµ n¨m ViÖn<br /> kiÖn vµ yªu cÇu cña x· héi th«ng tin<br /> v−ît møc kÕ ho¹ch vÒ xuÊt b¶n vµ phôc<br /> hiÖn ®¹i. Tõ ®©y, ViÖn Th«ng tin KHXH<br /> vô tin vÒ tµi liÖu th«ng tin KHXH cho<br /> buéc ph¶i tõng b−íc thay ®æi c¸ch thøc<br /> ®«ng ®¶o ng−êi dïng tin trong c¶ n−íc,<br /> ho¹t ®éng cña m×nh cho thÝch hîp. C¸c<br /> gãp phÇn kh¼ng ®Þnh vÞ trÝ KHXH cña<br /> s−u tËp chuyªn ®Ò chØ chñ yÕu gåm c¸c<br /> ®Êt n−íc.<br /> bµi dÞch tõ n−íc ngoµi trë nªn kh«ng<br /> Tuy nhiªn, cho ®Õn n¨m 2004, c¸c phï hîp víi yªu cÇu b¶n quyÒn, buéc<br /> s¶n phÈm th«ng tin cña ViÖn Th«ng tin ph¶i chuyÓn sang h×nh thøc xuÊt b¶n<br /> KHXH ch−a tho¸t khái khu«n mÉu liªn kÕt víi c¸c nhµ xuÊt b¶n, ®Æc biÖt lµ<br /> truyÒn thèng, c«ng t¸c nghiªn cøu, n¾m Nhµ xuÊt b¶n KHXH. D¹ng chuyªn<br /> b¾t nhu cÇu tin, tuyªn truyÒn, phæ biÕn luËn th«ng tin ra ®êi, ®ßi hái mçi ng−êi<br /> tin còng ch−a cã sù ®Çu t− t−¬ng xøng. lµm tin ®ång thêi còng ph¶i ph¸t ng«n<br /> VÊn ®Ò b¶n quyÒn trªn thÕ giíi còng víi t− c¸ch lµ nhµ nghiªn cøu vµ gi÷<br /> ®ang yªu cÇu ViÖn ph¶i cã sù thay ®æi quyÒn t¸c gi¶ ë møc ®é nhÊt ®Þnh. §ã lµ<br /> trong ph−¬ng thøc xö lý vµ phæ biÕn h×nh thøc xö lý tæng quan mét vÊn ®Ò<br /> th«ng tin. cña KHXH dùa trªn nguån tin ®a d¹ng<br /> 3. Giai ®o¹n tõ 2005 ®Õn nay trong vµ ngoµi n−íc. §iÒu nµy ®· gÆp<br /> a. XuÊt b¶n, liªn kÕt, ph¸t hµnh ph¶i kh«ng Ýt khã kh¨n, do ®éi ngò lµm<br /> th«ng tin - th− viÖn th«ng tin cña ViÖn ®ang cã sù chuyÓn<br /> giao thÕ hÖ, víi mét lùc l−îng trÎ ®ang<br /> B¾t ®Çu tõ n¨m 2005, Chñ tÞch ViÖn<br /> dÇn thay thÕ cho c¸c thÕ hÖ tr−íc ®ang<br /> KHXH ViÖt Nam ®· ban hµnh quy chÕ<br /> chuÈn bÞ vÒ h−u vµ mét sè c¸n bé ch−a<br /> míi cho ho¹t ®éng cña ViÖn Th«ng tin<br /> kÞp ®¸p øng b−íc chuyÓn ®æi nhanh<br /> KHXH, trong nh÷ng chøc n¨ng c¬ b¶n<br /> sang h×nh thøc th«ng tin míi.<br /> cña ViÖn (nghiªn cøu khoa häc, th«ng tin<br /> khoa häc vµ ho¹t ®éng th− viÖn) th× chøc Ngoµi lo¹i h×nh chuyªn luËn th«ng<br /> n¨ng x©y dùng vµ ph¸t triÓn Th− viÖn tin, ViÖn vÉn liªn hÖ ®µm ph¸n vÒ b¶n<br /> thµnh Th− viÖn Quèc gia vÒ KHXH ®· trë quyÒn ®Ó duy tr× lo¹i h×nh th«ng tin<br /> nªn cÊp thiÕt. Víi nhiÒu tiÒm lùc m¹nh dÞch toµn v¨n. §Õn nay, ViÖn ®· xuÊt<br /> ®· cã vµ ®ang ®−îc x©y dùng, Th− viÖn b¶n ®−îc mét sè c«ng tr×nh dÞch quan<br /> KHXH ngµy cµng ®−îc thõa nhËn lµ mét träng nh−: Cã mét n−íc Mü kh¸c: Sù<br /> th− viÖn cã tÇm cì kh«ng chØ trong n−íc nghÌo ®ãi ë Hoa Kú (2006), Nh÷ng vÊn<br /> mµ cßn ë tÇm khu vùc. HiÖn t¹i, ViÖn ®Ò mòi nhän trong nghiªn cøu triÕt häc<br /> ®ang x©y dùng ®Ò ¸n ®Ó ph¸t triÓn Th− ®−¬ng ®¹i (2008), T− duy chiÕn l−îc:<br /> viÖn KHXH trë thµnh th− viÖn trung TÝnh nh¹y bÐn c¹nh tranh trong kinh<br /> 20 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 4.2015<br /> <br /> <br /> doanh, chÝnh trÞ vµ cuéc sèng hµng ngµy héi nhËp quèc tÕ.<br /> (2010), Vèn con ng−êi: Ph©n tÝch lý Trong nh÷ng n¨m 2009-2013, ViÖn<br /> thuyÕt vµ kinh nghiÖm, liªn quan ®Æc cã nhiÒu nhiÖm vô cÊp bé vÒ c«ng t¸c th−<br /> biÖt ®Õn gi¸o dôc (2010),... viÖn, ph¸t triÓn vµ x©y dùng hÖ thèng<br /> §Æc biÖt, kÓ tõ n¨m 2005, ViÖn ®· CSDL; ph¸t triÓn bé s−u tËp tµi liÖu sè<br /> thùc hiÖn mét lo¹i h×nh th«ng tin míi lµ t¹o c«ng cô tra cøu thuËn tiÖn cho b¹n<br /> Niªn gi¸m th«ng tin KHXH, tæng kÕt ®äc t×m tin vµ khai th¸c vèn tµi liÖu quý,<br /> c¸c thµnh tùu KHXH hµng n¨m vµ xuÊt n©ng cao chÊt l−îng phôc vô, ®−a mét sè<br /> b¶n vµo n¨m sau. Sè ®Çu tiªn - Niªn CSDL lªn m¹ng phôc vô tra cøu...<br /> gi¸m th«ng tin KHXH sè 01 - ra m¾t N¨m 2011-2013, ViÖn ®· triÓn khai<br /> vµo n¨m 2006, tæng kÕt thµnh tùu Dù ¸n “N©ng cao chÊt l−îng qu¶n lý vµ<br /> KHXH trong vµ ngoµi n−íc cña n¨m phôc vô khai th¸c c¸c kho t− liÖu t¹i<br /> 2005. Cho ®Õn nay, ViÖn ®· xuÊt b¶n Th− viÖn KHXH”. KÕt qu¶ sau Dù ¸n lµ<br /> ®−îc 9 sè. Lo¹i h×nh Ên phÈm nµy ®· Th− viÖn ®· ®−îc trang bÞ phÇn mÒm<br /> nhanh chãng nhËn ®−îc sù ®¸nh gi¸ cao tÝch hîp qu¶n trÞ th− viÖn hiÖn ®¹i, x©y<br /> cña c¸c nhµ nghiªn cøu vµ qu¶n lý. dùng CSDL sè kho t− liÖu Trung Quèc<br /> Tõ n¨m 2005, phèi hîp víi M¹ng cæ, NhËt B¶n cæ; sè hãa kho tµi liÖu ®éc<br /> Quèc tÕ c¸c Ên phÈm khoa häc (INASP), b¶n: H−¬ng −íc, ThÇn tÝch, ThÇn s¾c<br /> ViÖn Th«ng tin KHXH ®· tæ chøc nhiÒu H¸n N«m, t− liÖu ®Þa danh lµng x·... Sù<br /> ho¹t ®éng nghiÖp vô, triÓn khai ®µo t¹o, chuyÓn ®æi thµnh c«ng toµn bé CSDL<br /> h−íng dÉn vÒ xuÊt b¶n trùc tuyÕn víi c¸c th− môc trªn phÇn mÒm CDS-ISIS sang<br /> t¹p chÝ khoa häc trong c¶ n−íc. Tõ n¨m phÇn mÒm Miliennium ®· cho phÐp<br /> 2006, T¹p chÝ Th«ng tin KHXH ®· xuÊt ng−êi t×m tin ë kh¾p n¬i trªn thÕ giíi cã<br /> b¶n toµn v¨n (d−íi d¹ng truy cËp më vµ thÓ tra cøu th− môc cña Th− viÖn<br /> cã ®é trÔ nhÊt ®Þnh) trªn trang CSDL KHXH trªn trang opac.issi.gov.vn, t¹o<br /> T¹p chÝ Khoa häc ViÖt Nam trùc tuyÕn nªn sù thuËn tiÖn, hiÖu qu¶ trong qu¶n<br /> (www.vjol.info.vn). §Þnh kú vµ ®Òu ®Æn lý, khai th¸c, sö dông nguån lùc th«ng<br /> ®Õn hÕt n¨m 2014, T¹p chÝ ®· xuÊt b¶n tin cña th− viÖn vµ kh¶ n¨ng héi nhËp<br /> gÇn 2.000 bµi trªn CSDL nµy, thu hót vµo ®êi sèng th«ng tin - th− viÖn hiÖn<br /> l−îng lín ®éc gi¶ trªn kh¾p thÕ giíi truy ®¹i cña thÕ giíi.<br /> cËp vµ download. §Õn nay, sè l−îng b. VÒ nghiªn cøu khoa häc vµ hîp<br /> ng−êi truy cËp ngµy mét t¨ng; tÝnh trung t¸c quèc tÕ<br /> b×nh mçi th¸ng cã kho¶ng 10.000 l−ît<br /> * ViÖn Th«ng tin KHXH lµ c¬ quan<br /> ng−êi truy cËp, mçi sè t¹p chÝ cã kho¶ng<br /> ®Çu ngµnh vÒ c«ng t¸c th«ng tin - th−<br /> 2.000 l−ît ng−êi download. viÖn, do ®ã, trong c«ng t¸c nghiªn cøu<br /> N¨m 2007, ViÖn b¾t ®Çu xuÊt b¶n khoa häc ViÖn lu«n chñ ®éng x©y dùng<br /> T¹p chÝ Th«ng tin KHXH b»ng tiÕng c¸c ch−¬ng tr×nh, ®Ò tµi, hÖ ®Ò tµi<br /> Anh: Social Sciences Information nghiªn cøu th«ng tin vµ th− viÖn trªn<br /> Review, ra 4 sè mét n¨m. T¹p chÝ ®· c¸c lÜnh vùc KHXH. Trong kho¶ng thêi<br /> nhËn ®−îc ph¶n håi tÝch cùc tõ phÝa c¸c gian tõ n¨m 2005-2015, ViÖn ®−îc giao<br /> ®éc gi¶ ngoµi n−íc. §©y lµ mét cè g¾ng thùc hiÖn 02 ®Ò tµi cÊp Nhµ n−íc, 03 ®Ò<br /> lín cña ViÖn trong xu h−íng tham gia tµi NAFOSTED, 23 ®Ò tµi vµ 13 nhiÖm<br /> 40 n¨m x©y dùng vµ tr−ëng thµnh… 21<br /> <br /> vô cÊp Bé, 141 ®Ò tµi cÊp ViÖn. Bªn (2007), Con ng−êi vµ ph¸t triÓn con<br /> c¹nh ®éi ngò c¸n bé cã kinh nghiÖm ng−êi ë Hoµ B×nh (2007), ThÞ tr−êng mét<br /> nghiªn cøu ®øng ra ®¶m nhËn nghiªn sè n−íc ch©u Phi: C¬ héi vµ th¸ch thøc<br /> cøu th× ViÖn ®· tin t−ëng vµ giao cho ®èi víi ViÖt Nam (2007), Ng«n ng÷ häc:<br /> mét sè c¸n bé trÎ cã n¨ng lùc lµm chñ Mét sè ph−¬ng diÖn nghiªn cøu liªn<br /> nhiÖm c¸c ®Ò tµi, kÓ c¶ ®Ò tµi cÊp Bé cã ngµnh (2008), DiÖn m¹o vµ triÓn väng<br /> sù kÌm cÆp, gióp ®ì cña cña ®éi ngò cña x· héi tri thøc (2008), Con ng−êi vµ<br /> chuyªn gia giµu kinh nghiÖm. Ho¹t v¨n hãa ViÖt Nam trong thêi kú ®æi míi<br /> ®éng khoa häc vµ c«ng t¸c qu¶n lý khoa vµ héi nhËp (2009), Häc viÖn ViÔn §«ng<br /> häc cã b−íc ngoÆt lín khi ViÖn chñ B¸c cæ: Giai ®o¹n 1898-1957 (2009), §Þa<br /> tr−¬ng thùc hiÖn chiÕn l−îc ®µo t¹o chÝnh trÞ trong chiÕn l−îc vµ chÝnh s¸ch<br /> trong nghiªn cøu. ph¸t triÓn quèc gia (2011), ChÕ ®Þnh<br /> quyÒn vµ nghÜa vô c¬ b¶n cña c«ng d©n<br /> Sù nç lùc nghiªn cøu cña c¸c thÕ hÖ ë mét sè n−íc trªn thÕ giíi (2012),...<br /> ®· gióp ViÖn cho ra m¾t ®−îc nh÷ng s¶n<br /> Cã thÓ nãi, trong mét thêi gian ng¾n<br /> phÈm nghiªn cøu vµ th«ng tin cã gi¸ trÞ<br /> cña giai ®o¹n míi nµy, ViÖn Th«ng tin<br /> khoa häc, ®−îc x· héi ghi nhËn. HÖ<br /> KHXH ®· cã nh÷ng biÕn chuyÓn vÒ<br /> thèng c¸c ®Ò tµi/nhiÖm vô nghiªn cøu<br /> chÊt, ®−îc c«ng nhËn lµ mét trong<br /> khoa häc c¸c cÊp do ViÖn chñ tr× ®·<br /> nh÷ng c¬ quan nghiªn cøu khoa häc<br /> triÓn khai thµnh c«ng. §Æc biÖt, cuèi<br /> thùc sù cña ViÖn Hµn l©m KHXH ViÖt<br /> n¨m 2007, lÇn ®Çu tiªn ViÖn ®· chñ tr×<br /> Nam, bªn c¹nh t− c¸ch lµ c¬ quan th«ng<br /> mét ®Ò tµi nghiªn cøu khoa häc cÊp Nhµ<br /> tin khoa häc vµ ho¹t ®éng th− viÖn.<br /> n−íc do c¸n bé cña ViÖn lµm chñ nhiÖm:<br /> * Cïng víi qu¸ tr×nh ®æi míi, më<br /> Nh÷ng nh©n tè c¬ b¶n t¸c ®éng ®Õn sù<br /> réng hîp t¸c vµ ®a ph−¬ng hãa c¸c quan<br /> biÕn ®æi cña con ng−êi vµ v¨n hãa ViÖt<br /> hÖ quèc tÕ cña ®Êt n−íc, trong nh÷ng<br /> Nam trong thêi kú ®æi míi vµ héi nhËp<br /> n¨m gÇn ®©y c«ng t¸c hîp t¸c quèc tÕ<br /> quèc tÕ. §Ò tµi ®· ®−îc nghiÖm thu ®óng<br /> cña ViÖn Th«ng tin KHXH ngµy cµng<br /> h¹n vµ ®· c«ng bè tr−íc mét phÇn kÕt<br /> phong phó, ®a d¹ng. HiÖn nay, ViÖn ®·<br /> qu¶. C¸n bé cña ViÖn còng ®· chñ tr×<br /> cã quan hÖ chÝnh thøc víi h¬n 80 trung<br /> c¸c ®Ò tµi cã sù phèi hîp nghiªn cøu víi<br /> t©m th«ng tin, th− viÖn vµ c¸c tr−êng<br /> ViÖn KHXH Quèc gia Lµo, víi mét sè<br /> ®¹i häc cña h¬n 30 n−íc trªn thÕ giíi<br /> tØnh nh− Hßa B×nh, Hµ T©y...<br /> nh− Nga, Trung Quèc, Ph¸p, Mü, NhËt<br /> Tõ n¨m 2005 ®Õn nay, ViÖn ®· c«ng B¶n, Ên §é,... víi c¸c tæ chøc nh− Quü<br /> bè ®−îc nh÷ng kÕt qu¶ nghiªn cøu quan TOYOTA (NhËt B¶n); Quü Nghiªn cøu<br /> träng d−íi d¹ng c¸c c«ng tr×nh chuyªn ch©u ¸ (Hµn Quèc); Quü Ford,<br /> luËn cã gi¸ trÞ khoa häc cao nh−: VÒ gi¸ Christopher Roynolds, Obor, §¹i häc<br /> trÞ vµ gi¸ trÞ ch©u ¸ (2005, 2007), V¨n Temple (Mü); Tæ chøc CIDA (Canada);<br /> hãa vµ ph¸t triÓn trong bèi c¶nh toµn cÇu INASP (Anh),... ViÖc trao ®æi s¸ch b¸o<br /> hãa (2006), Kinh tÕ t− nh©n ViÖt Nam vµ c¸c t− liÖu th«ng tin kh¸c, trao ®æi<br /> sau hai thËp kû ®æi míi - Thùc tr¹ng vµ