Ảnh hưởng của biến đổi khí hậu đến nông nghiệp, nuôi trồng và đánh bắt thủy hải sản của cộng đồng ven biển

Chia sẻ: Thao Uyen | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:4

Thêm vào BST

Báo xấu

83
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài viết thông tin đến quý độc giả về những ảnh hưởng của biến đổi khí hậu đối với nông nghiệp, nuôi trồng và đánh bắt thủy hải sản của cộng đồng ven biển; từ đó đề xuất một số giải pháp phát triển theo hướng bền vững.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Ảnh hưởng của biến đổi khí hậu đến nông nghiệp, nuôi trồng và đánh bắt thủy hải sản của cộng đồng ven biển

THU'C TIEN - KINH NGHIEM vAnh hudng cua bien doi khi hau flen nong nghiep, nuoi trdng va danh bat thuy hai san cua cong dong ven bien • ThS NGUYEN THj T H O Y MAI Hoc vien Bao chi va Tuyen truyin Bien ddi kM hau da anh hudng nghiem trpng den ddi sdng kinh te - xd hpi va con ngudi cua nhieu qudc gia tren the gidi. Viet Nam Id mpt trong nhimg qudc gia chiu anh hudng nang ne nhdt tren tat ca mpi mat. Trong bai viet ndy, tac gia di sdu gidi thieu ve nhihig anh hudng eua bien ddi kM hdu ddi vdi ndng nghiep, nudi trdng va danh bat thuy hai san ciia edng ddng ven bien. Tir do, ddt ra van de ve gidi phdp de phat trien nganh nay theo hudng ben virng de giam nhe nhirng thiet hai va cd khd ndng thich ung tdt vdi bien ddi khi hdu. 1. Tinh hinh bien ddi khi hdu cua Met Nam tnrong. Hien nay, thudt ngii "bien ddi kM hdu" khdng cdn Theo ngMen cuu cua cdc nhd kM tupng hpc, kM xa la ddi vdi bat eu ai tren toan the gidi ciing nhu d Viet hdu Viet Nam da ed nhvmg biln ddi rd ret. Cu the, tiieo Nam. Theo IPCC (2007) va Bd Tdi nguyen Mdi ttudng nhu FAO (2011), Bp Tai nguyen va Mdi trudng (2009), Men doi kM hdu Id sy ndng ISn todn cdu vd myc (2012), Phan Van Tdn vaNgd Diic Thdnh (2013): nudc bien dang, nguyen nhdn chu yeu do edc loai kM trong 50 ndm qua nhiet do tnmg binh ndm tdng 0.5"C nhd ldnh dupe phdt thaittrboat ddng ciia con ngudi. tren phgm vi cd nudc, lugng mua gidm dphia Bdc vd Bilu Men cua Men ddi kM hdu la nMet dp tang, thay tdng dphia Nam lanh ihd. Du bdo den cudi the kyXXl, ddi lupng mua, myc nudc bien ddng, xdm lan man vd nhiet do d Viet Nam tdngtiiAngbinh 2.3 "C vd lugng cac hinh thai thdi tiet cue doan nhu lu lut va ban han. mua se tdng 5% so vdi giai dogn 1890 -1999, muc Bien ddi kM hdu vd nhirng dnh hudng cua nd ddi vdi nudc bien ddng trung binh todn ddi ven bien Viet Nam eon ngudi ngdy cang dupc gM nhdn mot each ro net tir57-73cm^K tren mpi mat, dae biet ddi vdi kmh te, xd hdi vd mdi tiudng. Tdc gid Trdn Thp Dat va Vu TM Hoai Thu Ben canh dd, lupng phdt thdi kM nha kinh tir ede (2012) cho rdng: Bien ddi khi hdu cd dnh hudng Idn hoat ddng giao thdng, cdng nghiep, sir dung ndng den suphdt tnen kinh te - xd hdi cda tdt cd cdc qudc lupng,... dang gdp phan ldm tdng them sy ndng len gia vd mgi nd luc phdt trien ciia con ngudi dang cd todn cdu vd nudc biln dang. LTdctinhlupng phdt tbdi nguy ca bi huy hogi bdi bien ddi khi hgu "'. cua Viet Nam dat 120,8 trieu tdn va vdi tinh hmh phdt Viet Nam ndm ttong khu vyc nMet ddi gid mua, tiien kinh te Men nay, lupng phattiidinay se cdn tang hdng nam phdi chiu nMlu hinh thai tiidi tiet khac manhttx)ngthai gian tdi. ngMet vd nhiing con bao nMet ddi, ap thdp nMet ddi 2. Tdc dgng cua bien doi khi hgu doi vdi ndng va bao biln. Cae Men tupngtiiientai xdyraquanh nam nghiep vd nuoi trdng ddnh bdt thuy sdn cgng ddng da anh hudng khdng nhd tdi Mnh te, xa hdi vd mdi ven biin So thdng 3-2016 Ly lu^n chfnh tri & Thuyen thong 79
THLfC TIEN - KINH NGHIEM Theo danh gia cua nMeu nha ngMen cuu Bmgxin anh hudng tdi 12% dientichvd 20% ddn sd Viet Nam, Yu(2010),FAO (2011),TidnE)ucVien(2011),...Viet lam ngap khoang tir 0,3 den 0,5 tneu ha tai i^ng bSug Nam la mdt frong sd cae nudc chiu dnh hudng nang sdng Hdng va 1,5 - 2 ttieu ha tai dong bang sdng Cim ne cua bien ddi kM hdu. Vdi ban 300 nghm km bd Long va hang tram ngan ha ven Men mien Trung. Ubc Men, cac vung ven bien la khu vyc cd nMeutiemnang tinh \^et Nam se mat di khoang 2 ttieu ha ddt ti'dng phat trien, nhung ciing Id khu vyc chiu nMeu anh lua ttong tdng sd khoang hon 4 ttieu ha Men nay, de hudng vd bien dpngtitnhung tac ddng manh nhat cua dpa nghiemttpngden an ninh luong thuc qudc gia va tu nMen vd hanh ddng eua con ngudi. Theo Tran Thp anh hudng den hdng chucttieungudi dan'^. Ciing theo Dat va Vu Thi Hoai Thu (2012), ngay ca kM khdng cd tdc gia, tdntiiatdo tMen tai cua ndng ngMep va nong sy tac dpng bdi sy Men ddi kM hdu khu vuc ndy da tiidn Viet Nam ttr nam 1991 den nam 2009 da len toi cMu nMlu ap lye. Han niia, day ciing la khu vyc tap khoang 2,7 ty USD. Theo bdo cao tdng hop cdng tac trung dan cu, nen ldnh te chu yeu sir dung ngudn lyc cM dao ling phd vdi bdo sd 8 ngdy 31.10.2012 cua Ban tiuen nMen, ttong kM dd cac ngudn Iuc ndy dang bi CM dao PCLB TW, tongtiiiethai do bdo sd 8 gay ra suy thoai. Cho nen dan cu ven bien la nhdm chiu nMeu ddi vdi nganh ndng ngMep udctinhtren 7.000 Xy dong ton thuong nhdt la ddi vdi nhung nudc dang phdt ttien (gdm ca thuy san),frongdd 26.581 ha lua miia, 67.290 vdi ca sd ha tang cdn ngheo nan nhu nudc ta, hacdyvuDdng, 551.319congiasuc,giacdmbich8t Theo kieh ban Bien ddi kM hau dupe Bd Tdi nguj:^' Cdng ddng ven bien Id nhiing ddi tupng ehiu dnh va Mdi trudng cap nhdt ndm 2011, neu muc nudc bien hudng nMeu nhat do bien ddi kM hdu khdng cM vi vi dang lni,secdkhoang39% dientichddng bang song tti dia ly, ma cdn vi cdc hoat ddng kinh tl nhdm dam Cim Long, tren 10% dien tich vung ddng bdng sdng bdo cupc sdng qua dya vdo tMen nMen. Hoat ddng Hdng vd Qudng Ninh, vdtien2,5% dientiehtiiupecac ndng ngMep va danh bat thuy san dupc coi Id mang tinh ven bien mien Trung cd nguy co bi n g ^ '*'. lai ngudn thu nhap chinh cua ngudi ddn ven bien. Tuy nMen nhimg hoat dpng Mnh te nay lai chiu dnh hudng Bien ddi kM hdu cdn gdy dnh hudng ve ca sd ha vd eung Idnttrbiln ddng eua ty nMen. tdng vattiangtitiltbi phuc vu ndng ngMep. Theo UNJP Bdi vdi linh VMC ndng nghiep: (2011), Selvaraju va cpng sy (2006), Dang Thi Hoa Ndng ngMep ddng vaifrdquan trpngfrongsy phat va Quyin Dmh Hd (2014), bien ddi kM hdu con B trien kinh te-xa hpi dae biet ddi vdi mdt nudc ndng nguyen nhan gay anh hudng din su tangttudngeac ngMep nhu Viet Nam. Trong ndng ngMep, san xuat loai hoa mdu bang viec nit ngan thdi gian tang tmimg Ilia gao ddng vai frd quan trongfrongan ninh luong va gidm nang sudt cayttdng*'^.NgMen cuu cua FAO thuc, gidl quyet viec ldm cho khu vyc ndng thdn va (2011) chotiidykM nMet do tang them VC, nd se lam xudt khdu. Theo Trdn Thp Dat va Vii Thi Hodi Thu chdm qua trinh phdtttieneua lua tir 5 den 8 ngay*^, va (2012): da sd cdc hd gia dinh ven bien Viet Nam sdng ddi vdi dau va khoai tdy Id 3 den 5 ngdy. NMet dp tang chit yeu dua vdo ndng nghiep trong dd trdng lua nudccao va sy thay ddi lupng mua eiing Id nguyen nhan dugc coi Id hogt ddng chu yeu ^\ gay gia tang cdc lodi sinh vdt gdy hai cho cdy tidog Nudc bien dang ciing eac hinh tinic thdi ttet cyc nhu sdu cudn la, ddy nau, sdu budm, bp cdnh cimg doan nhu ban ban, lu lut Hentiepxdyragdy khd khan ndm,... Ben canh dd, nhiing thay ddi ve dieu Men thoi cho ngdnh ndng ngMep. Amita Bhaduri (2013) va tiet do bien ddi kM hdu ciing gdp phan lam gia tai^ Dmh Vii Thanh (2013) cho rdng, nMet dp tang len cac qudtiinhxdi mdn, sat Id, ngap iing, ngap rrm,,". kMen cho lupng nudc hoc hai eiing tang cao, ddn din kMen cho dientichddt ndng ngMep ngdy cdng Ihu h ^ lupng nudc tudi heu bi tiueu hyt ngMem ttpng; ban Hdu qua Id ndng sudt va san lupng bi gidm siit. UNJP niia, myc nudc bien dang cao ciing ldm tang cdc vimg (2011) du bdo san luang liia vu ddng xudn ciia khu ddt bi ngap man ddn tditinhtrang man hda nudc phyc vyc Nam Trung Bp se gidm 10% vdo nam 2020 4 vy ndng ngMep cdc vimg ven bien''". Theo Dmh Vii gidm 8% vao nam 2070, cdn khu vyc ddng bdng sdng Thanh (2013), neu nudc Men dang len lm cd khd nang Hong se gidm la 12,5% va 16,5 %'''. Ly luSn chinh Iri & Tk>uyen thdng S6'thdng 3'20l6_
THU'C TliN - KINH NGHlEM Ddi vdi vdt nudi. Men ddi kM hau keo theo la cdc vdt,frongdd cd cac Ioai nudi, Su tang nM8t dd cd the Men tupng tiidi tiet cue doan ciing gay nMlu tdn tiidt, Iam suy giam sdn lupng tiiuy sdn ttong cac ao hd. Vi nhu lam hdng cd sd khu nudi, vdt nudi bi chet hoac dy, nMet dp phu hpp de tdm tang trudng la tir 25 - chdm Idn. Tac gid Bill Thi Kim Dung (2013) cho rdng: 32°C, nlu nMet dp thdp hon 25°C hoac cao ban 32*C bien ddi khi hgu dang de dga mdi tnrdng sdng. de dga se ldm ehdm qua trinh tangttirdngeua loai nay. NMeu den nguon cung cdp thirc dn vd nudc uong cho chdn ngMen cuu cho thay rang kM nMet dp tang len Iam cho nudi, gidm sice de khdng vd tdng ngwy ca bung phdt hdm lupng oxi ttong nudc trong gidm manh vdo ban cdc dich benh ""'. Theo bao cdo eua Cue Chan nudi dem, do sytieuthy qud miic ciia cdc lodi thyc vdt thuy tiong dot ret vao nam 2011, dd cd han 28.690 gia siie sinh, hodc qud trinh phdn hpp chdt hiru ca. Sy suy bi ehet ret;ttiDngdd 96% la be nghe non va tim, bd giam ham lupng oxi lam dnh hudng den sy sinh gia; sd edn lai Id cdc gia sue khac. l/dc tinh tMet hai tmong va phat trien cua loai nudi, tdm ed the bi chet ddi vdi dan vat nudi do ret dam, ret hai Id hem 130 ty bode chdm Idn. Dieu ndy de nhdn thdy qua hien tupng ddng, chua tinh den cdng lao dpng, vat tu va sue san Men tupng phu dudng cua cac ao nudi; ca ndi ddu vao xudt cua vat nudi giam siit. Theo thdng ke so bp cua budi sangfrongcae ao nudi; thiiy trieu dd va tdo chet Cyc chdn nudi, sd gia sue bi chet do ret dam, ret hai hang boat d cdc vimg ven Men. len tdi 25.260 con frong nam 2012 "". Vdi tinh Mnh Them vao dd, sy thay ddi nhiet dp eung la dieu bien ddi kM hdu nhu Men nay, du bao ttong nhirng Men ly tudng xudt Men cdc loai benh dieh ddi vdi cdc nam tdi, nhiing con sd tren cdn gia tang gdp nMeu lan. gidng nudi ttdng. Bdi kM nMet dp tang cao se kMen Bien ddi khi hdu vd nudi trdng. ddnh bat thuy sdn sue khde ciia con gidng eiing nhu mdi tmdng nude frd Cimg vdi ndng ngMep, nudi trdng va danh bat thuy nen xau di vd dd ehinh Id dieu Men de cdc sinh vdt cd san ddng vai ttd quan ttpng trong viec ddm bdo smh hai phat trien. Trong nhiing nam gdn day, cimg vdi su ke cua ngudi dan ven biln. UNFCCC COP 15 (2009) suy thodi ciia mdi tmdng vd bien ddi khi hdu kM8n udctinhrang: ed hon 500 trieu ngudi sdng d cae nudc nMeu dich benh biing phdt gayraMen tupng tdm ehet dang phdt trien mdt cdch truetiepbode gidntiepsdng tren dim rdng d nMeu tinh thanh kMen cho ngudi nudi phu thudc vao viec danh bat va nudi trdngtiiiiysan *'^'. trdng thily sdn lam vdotinhcdnh khd khan. Theo thdng O Viet Nam ddy Id mpt ngdnh ddng vai ttd bet site ke nam 2011 cho thdy, tdm nude Ip bi dich benh tten quan trpng ddi vdi nen Mnh tl ddt nudc. Trong nhiing dien rpng, gay tMet hai khoang tren 97.000 ba t ^ trung nam qua, san lupng thuy sdn cua Viet Nam tdng len nMlu d Bac Ueu va Sdc Trang. Nam 2012, khoang khdng ngimg dd gdp phan quan ttpng trong viec gdp 100,776 ha, nam 2013 Id 68.099 ha tdm nudc Ip bi phdn xoa ddi gidm ngheo, cung cdp dinh dudng va benh tren toan qude. Dau nam 2012, benh siia d tdm nang cao thu nhap cho nhdn dan, vdttingbudc ndng hiim ldm ngudi nudi mat hdng tram ti ddng, Ndm eao Mm ngach xudt khau eiia ddt nudc. Tuy nMen, 2011, ngao nudi d tai cac tinh Tien Giang, Ben Tre, ddnh bdt va nudi trdng tiiuy san la ngdnh nghe chiu Bac Lieu bi chet hang loat vdi tdng dien tich tMet hai dnh hudng Idn tti sy biln ddi tiidi tilt, Trong dd, nMet 2.980 ha, gia tri tMet hai khoang 648 ty ddng. Dau dp ddng vai ttd quan trpng cho qua trinh sinh tiirdng thdng 8 ndm 2014, cd 1.096 ha ngao chet d Thai Binh. va phdt trien eiia sinh vat ndi chung va cac loai thuy Ca nudi long tren Men ciing thudng gap dich benh gdy sdn ndi rieng. chit rai rdc vd thudng chit hang loat d Qudng Ninh, Worldfish Center (2007) cho rdng, nMet dp tang Hai Phdng, Thira TM8n Hue, Khanh Hod vd Bd Ria - gdy anh hudng den qua Irinh sinh sdng ciia suih vdt, Vimg Tdu
THLTC TliN - KINH NGHIEM vd ^ thdp nMet ddi cudng dp manh va lupng mua Idn tten biln, dac biet can bao sd 1 (Chanchu) gdytiiiethai lam cho ndng dp mudi gidm di ttong mpt tiidi gian rdt Idn cho ngu dan khai thac viing biln xa bd. Ngoii ngan ddn din sinh vdt nudc Ip vd ven bd hi chet hang ra,flupthai vl ngudi va vdt chdt ddi vdi c^ng ding ngu loat, gay tMet hai vl kinh tl cho cdng ddng cu ddn ddn ven bien ciing la rdt dang k& kM can bao sd 9 (Du- sdng chu ylu dua vdo boat ddng nudifrdngthuy sdn. rian) dd bp vao bd. Bien ddi kM hdu keo tiieo Id eac Men Mpngtiiditiet Ket lugn: bdttiiudngnhu lanh, ndng ndng, bao lii dnh hudng tiuc Cd tiie ndi. Men ddi kM hdu vd nhimg anh huong tiep tdi ngudi nudi frdng. Cd nhiing dpt ret dam ret tilm tang cua nd ddi vdi mdi ttudng vd cdc he thong hai, dde Met cdc nam 2001,2003,2006 vd nhdt Id dpt kinh tl xd hdi da va dang trd thdnh mdi quan tam Ion ret ndm 2008 da kMen hang van dam nudi trong thuy cua nhdn loai nhdt Id nhung thap ky gan ddy Tai Viet sdn va cac trai san xudt gidng bitiuethai hdng ngdn ty Nam, hien chua cd cdc ngMen cuu ddy dii ve tdc dpng ddng. Sy Men dpng bat thuong eua nMet dp nudc Men cua bien ddi kM hdu ddi vdi ndng ngM?p va khai thac dan din suytiioaicdc h$ sinh thai ven bien, lam gidm thiiy san. Tuy nMen, vdi nhiing nguy co vdtiiachtbiic ngudn lpi thuy san, ttilu cudng, lii, lut... ciing lam tiiay dang tiem an doi vdi nhirng Imh vuc nhay cdm vcfl ddi ndng dp man, gay d nMem ngudn nudc ddn den bien ddi kM hdu ndy cd the se rdt Idn. Do vdy, vSn dS benh dich cho tdm nudi, phd vo ao, dam nudi, Iam thdt dat ra la Nhd nude nen ddu M vd huy dpng su tham thoat thiiy san nudifrdng.Cactt:gnbao lut ndm 2002, can bao sd 5 vd sd 7 nam 2005 Iam hau bet cae ddm gia eua cdc nhd khoa hpc vd cdng ddng nhdm nghien ngodi de den ky thu ho^ich bi mat tt^g. Cac dot trieu ciiu nhirng tac ddng cu the eiing nhu duaranhirng giai ddng cuoi ndm 2005, 2006, 2008 ldm hdngti-dmha phap Men qud nhdt de phdt trien ngdnh ndng nghiep ddm nuditiiiiysan ven sdng mattiiuhoach. va nudittdng,^ n h bdt thuy san theo hudng bin vung de gidm nhe nhiing tMet hai vd cd khd nang tMch iing Ddi vdi ngudi ddn ldm nghe ddnh bat, WiMams tdt vdi bien ddi kM hdu.n and Rota (2014) nhdn dinh: san lupng danh bdt phu thupc vao site khde va ehiie nang cua he smh thdi bien (1), (3) Tran Tho Dat va Vii Thi Hoai Thu,fiien^01 Afti'ft^a nhu vung ddnh bdt cd ddi dao hay khdng phu tiiudc vd smh ki ven bien. Nxb Giao thong Vgn tdi, H,20n, vao mdi ttudng sinh sdng, ngudn cung cdp thiic an va (2) FAO, Climate Change Impacts on Agriculture in Viet- mditiirdngsinh sdn ciia cdc loai'''''. Bien ddi kM hdu Ham.H,201I. cung vdi sy gia tang ve nMet dp vd suy thodi mdi (4) Amita Bhaduri, Impact ofclimate change on life and livelihood ofDalits,ln'£^20l3 tnrdng bien ddng ngMa vdi viec sy sdng va smh sdi (5), (6) Dinh Vu Thanh, Tdc dong vd gidi phdp ung pho vdi eua cac loai bi suy gidm, eung Id nguyen nhdn ddn ten bien ddi khi hgu cua ngdnh Nong nghiep - Phdt trien nong ihdn, sy Myet chiing cac lodi. Nhiing dieu nay dnh hudng Bp Nong nghiep va PTNT, 2013 den ngudn ddnh bdt vd gidm san lupng danh bdt (7), (9) UNJP, Strengthening capacities to enhance coordi- Them vao dd, bien ddi kM hdu eiing mat dp xudt nated and integrated diasler nsk reduction actions and adi^la- tion to climate change in agriculture in the northen moulain Men eac con bao ngdy cdng nMlu dd dnh hudng Idn regions of Vietnam, H.20I1. tdi cu dan tryctieplam nghl ddnh bit ven biln bdi da (8) FAO, Climate Change Impacts on Agriculture in Viet- sd hp la nhiing ngudi ngheottongxd hpi, cdng cu ddnh nam, H,2011, bdt thd so kM gap bao Idn dl bi tMet hai ca vl ngudi va (10), (\\)Bui'ThiKmi'Dmig, Biin dSi khi hgu vd nhiing tai saa Trong nhiing t h ^ ky qua, sd lupng cac con bdo thdch Ihuc doi v&i ngdnh chdn nuoi. Tap san Khoa hpc va Giao due so 2 , H. 2013: Tr. 10-106 anh hudng den Viet Nam khdng cM cd xu hudng tang (12} UNFCCC COP 15, Fisheries and aquaculture in a len ma mirc dp dnh hudng ngay cang nMlu. Cy thl, changing climate, Copeiihagen.2009. nam 2006,10 con bao vdi cudng dp manh, cae dpt gid (13) B§ Nong nghiep va Phat liien nong thon, Dif dn Quan mita Ddng Bac keo ddi vd cae Menttrpngtiiditiltbat Irdc moi trudng phuc vu nuoi trdng thdy sdn, H.2014 tiiudng khae da tac ddng ddng kl din boat ddng tiiuy (14) Wilhams, L. and A Rota, Impact of climate change on fisheries and aquaculture in the developing world and oppotma- sdn vd gdyratiiiethai cho ngudi va tdu ca boat dpng tiesfor adaptation, Italy. 2014 82 Ly luan chinh tri & IVuy^'n thdng Sd'thang 3-2016