Ảnh hưởng của điều trị tiêu huyết khối alteplase đường tĩnh mạch đến các kết quả mạch máu và lâm sàng ở bệnh nhân tắc động mạch não giữa

TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC<br /> <br /> ẢNH HƯỞNG CỦA ðIỀU TRỊ TIÊU HUYẾT KHỐI ALTEPLASE<br /> ðƯỜNG TĨNH MẠCH ðẾN CÁC KẾT QUẢ MẠCH MÁU VÀ<br /> LÂM SÀNG Ở BỆNH NHÂN TẮC ðỘNG MẠCH NÃO GIỮA<br /> Mai Duy Tôn1, ðinh Mạnh Phương2, Nguyễn ðạt Anh1<br /> 1<br /> Bệnh viện Bạch Mai, 2Bệnh viện Tuyên Quang<br /> <br /> Nghiên cứu thực hiện trên 62 b ệnh nhân nhồi máu não do tắc ñộng mạch não giữa ñược ñiều trị thuốc<br /> tiêu huyết khối alteplase ñường tĩnh mạch trong cửa sổ 270 phút tại Khoa Cấp cứu - bệnh viện Bạch Mai từ<br /> tháng 12/2009 ñến tháng 7/2013 nhằm ñánh giá hiệu quả về hình ảnh mạch máu não và mối liên quan ñến<br /> mức ñộ hồi phục lâm sàng sau 3 tháng và b iến chứng chảy máu nội sọ sau 24 giờ. Mức ñộ tái thông mạch<br /> não ñạt tỷ lệ 61,3%; nhóm tái thông mạch, mức ñộ hồi phục lâm sàng sau 3 tháng cao gấp 21 lần so với<br /> nhóm không có tái thông mạch (p < 0,001). Chảy máu nội sọ sau 24 giờ ở nhóm có tái thông mạch cao hơn<br /> nhóm không có tái thông mạch (p < 0,05). Chảy máu nội sọ có triệu chứng chỉ 1,61%. Mức ñộ hồi phục lâm<br /> sàng tốt sau 3 tháng ñạt tỷ lệ 43,5%. Kết quả này cho thấy ñiều trị thuốc tiêu huyết khối alteplase ñường tĩnh<br /> mạch ở b ệnh nhân nhồi máu não do tắc ñộng mạch não giữa trong vòng 4,5 giờ an toàn và có hiệu quả.<br /> <br /> Từ khóa: ñộng mạch não giữa, tiêu huyết khối, tái thông mạch não<br /> <br /> <br /> I. ðẶT VẤN ðỀ vong và di chứng, ñiều trị thuốc tiêu huyết khối<br /> ñường tĩnh mạch trong t hời gian 270 phút kể<br /> Nhồi máu não do tắc ñộng mạch não giữa từ khi bệnh nhân xuất hiện triệu chứng khởi<br /> là một bệnh có tiên lượng tử vong và tàn phế phát ñầu tiên là một biện pháp quan trọng<br /> rất cao. Theo một nghiên cứu, t rong hai năm nhất. ðánh giá kết quả ñiều trị cũng như các<br /> 2007 - 2008, tại khoa Thần kinh Bệnh viện biến chứng có thể xảy ra phụ thuộc nhiều y ếu<br /> Bạch Mai, những bệnh nhân nhồi máu não do tố như thời gian kể từ khi bệnh nhân khởi phát<br /> tắc ñộng mạch não giữa ñược ñiều trị nội ñến lúc dùng thuốc, tuổi của bệnh nhân, tăng<br /> khoa thường quy thì tỷ lệ tử vong là 15,2%, huyết áp, ñái tháo ñường, mức ñộ tổn thươ ng<br /> tàn phế là 76,8% [ 1]. Hiện nay, ở nhiều cơ sở trên hình ảnh s ọ não, và ñặc biệt là kết quả<br /> y tế, ñiều trị bệnh nhân nhồi máu não do tắc ñiều trị thường liên quan ñến mức ñộ tái<br /> ñộng mạch não giữa chủ yếu là ñiều trị nội thông mạch não sau khi dùng thuốc tiêu<br /> khoa, bệnh nhân hầu hết không ñược tiếp cận huyết k hối [2; 3]. Một số nghiên cứu ñã<br /> với các phương pháp ñiều trị tích cực như can chứng minh có mối liên quan chặt chẽ giữa<br /> thiệp nội mạch lấy huyết khối, ñiều trị thuốc mức ñộ tái thông mạc h não sau 24 giờ dùng<br /> tiêu huyết khối ñường tĩnh mạch. Do vậy, tỷ lệ thuốc tiêu huy ết khối alteplas e ñường t ĩnh<br /> tử vong c ũng như biến chứng chắc chắn sẽ mạch với kết quả hồi phục lâm sàng s au 3<br /> rất khó ñược cải thiện. ðể làm giảm tỷ lệ tử tháng [2 ;4; 5; 6]. Chính vì vậy chúng tôi tiến<br /> hành nghiên cứu này nhằm mục tiêu: ðánh<br /> ðịa chỉ liên hệ: Mai Duy Tôn, Khoa Cấp cứu, bệnh viện giá hiệu quả về mặt hình ảnh mạch não của<br /> Bạch Mai ñiều trị thuốc tiêu huyết k hối alt eplase ñường<br /> Email: tonresident@gmail.com<br /> Ngày nhận: 16/01/2015<br /> tĩnh mạch ở bệnh nhân nhồi máu não do tắc<br /> Ngày ñược chấp thuận: 18/5/2015 ñộng mạch não giữa.<br /> <br /> <br /> 2015 TCNCYH 93 (1) - 2015 39<br /> TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC<br /> <br /> II. ðỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP vi tính sọ não và/hoặc chụp cộng hưở ng từ<br /> sọ não.<br /> 1. ðối tượng + Các triệu chứng ñột quỵ não gợi ý ñến chảy<br /> Bệnh nhân nhồi máu não cấp nhập viện máu dưới nhện mặc dù kết quả chụp cắt lớp vi<br /> khoa cấp cứu trong thời gian từ tháng 12/2009 tính sọ não và/hoặc cộng hưởng từ sọ não bình<br /> ñến tháng 7/2013 ñáp ứng ñủ các tiêu chuẩn thường.<br /> lựa chọn và loại trừ : + Hình ảnh chụp cắt lớp vi tính sọ não và/<br /> 1.1. Tiêu chu*n l-a ch/n hoặc cộng hưởng từ sọ não có nhồi máu não<br /> trên 1/3 diện chi phối ñộng mạc h não giữa.<br /> - Tuổi bệnh nhân ≥ 18 tuổi; khởi phát ñột<br /> + Khi ñiểm NIHSS trên 24 hoặc dướ i 4.<br /> quỵ rõ ràng < 4,5 giờ trước khi dùng alteplas e;<br /> + Chấn thương hoặc chảy máu tiến triển.<br /> - Có tắc ñộng mạch não giữa trên chụp cắt<br /> + Tiền sử ñột quỵ não, chấn thươ ng ñầu<br /> lớp vi tính và cộng hưởng từ mạch não;<br /> mức ñộ nặng, nhồi máu cơ tim hoặc phẫu<br /> - Gia ñình bệnh nhân và/hoặc bệnh nhân<br /> thuật sọ não trong vòng 3 tháng gần ñây.<br /> ñồng ý dùng thuốc.<br /> + Tiền sử chảy máu não; tiền sử chảy máu<br /> 1.2. Tiêu chu*n lo2i tr5 (khi có một trong ñường tiêu hóa, ñường tiết niệu trong 21 ngày.<br /> các tiêu chuẩn sau) + Tiền sử chấn thương lớn hoặc phẫu<br /> - Các bệnh nhân ñột quỵ não không do tắc thuật lớn trong 14 ngày gần ñây.<br /> ñộng mạch não giữa. + Chọc dò dịch não tủy hoặc chọc dò ñộng<br /> - ðối với các bệnh nhân có thời gian khởi mạch ở những nơi không thể ép ñược trong<br /> phát ñột quỵ não sau ba giờ ñầu chúng tôi loại vòng 7 ngày gần ñây.<br /> trừ dựa theo nghiên cứu ECASS III [3], thêm 4 + Bệnh lý trong sọ (u, dị dạng ñộng - tĩnh<br /> tiêu chuẩn: mạch não, túi phình mạch não).<br /> + Các bệnh nhân có tuổi trên 80. + Có bất thường về ñường huyết (dưới 2,8<br /> + Các bệnh nhân ñang ñiều trị thuốc chống mmo/l hoặc trên 22,2 mmol/l).<br /> ñông ñường uống. + Số lượng tiểu cầu dưới 100,000/mm3.<br /> + Các bệnh nhân có ñiểm NIHSS ban ñầu + Huyết áp không kiểm soát ñược (huyết<br /> trên 25 ñiểm. áp tâm thu trên 185 mmHg hoặc huyết áp tâm<br /> + Các bệnh nhân có tiền sử ñột quỵ não và trương trên 110 mmHg).<br /> ñái tháo ñường kết hợp. + ðiều trị thuốc chống ñông gần ñây với tỷ<br /> - Chống chỉ ñịnh dùng thuốc alteplase nếu lệ INR trên 1,5 lần chứng.<br /> có một trong các tiêu chuẩn:<br /> 2. Phương pháp<br /> + Các triệu chứng khởi phát của ñột quỵ<br /> não trên 270 phút tính ñến thời ñiểm bắt ñầu Thi6t k6 nghiên c9u: Nghiên cứu tiến<br /> dùng thuốc alteplase hoặc không xác ñịnh cứu, so sánh trước và sau ñiều trị.<br /> chính xác thời gian. Ph;