Ảnh hưởng của kiểm soát nội bộ đến hiệu quả hoạt động của các doanh nghiệp nhỏ và vừa trên địa bàn tỉnh Vĩnh Long

KINH TEÁ TAØI CHÍNH<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> AÛnh höôûng cuûa kieåm soaùt noäi boä<br /> ñeán hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa caùc<br /> Doanh Nghieäp nhoû vaø vöøa<br /> treân ñòa baøn tænh Vónh Long<br /> ThS. Nguyễn Hồng Nga*<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> M<br /> ục tiêu nghiên cứu nhằm xác định ảnh hưởng của hệ thống kiểm soát nội bộ (KSNB)<br /> đến hiệu quả hoạt động của các doanh nghiệp (DN) nhỏ và vừa trên địa bàn tỉnh Vĩnh<br /> Long. Trên cơ sở đó tác động đến nhận thức của nhà quản lý trong việc đầu tư xây<br /> dựng một hệ thống KSNB hữu hiệu. Nghiên cứu sử dụng phương pháp định lượng, với<br /> mẫu nghiên cứu là 124 DN, tác giả đã chứng minh từng nhân tố trong hệ thống KSNB (theo khuôn mẫu<br /> của COSO) có ảnh hưởng như thế nào đến hiệu quả hoạt động của các DN. Bên cạnh đó, nghiên cứu cũng<br /> đưa ra một số khuyến nghị nhằm giúp các DN nâng cao hiệu quả hoạt động thông qua việc hoàn thiện hệ<br /> thống KSNB. Kết quả nghiên cứu cho thấy, bốn trong năm nhân tố có tác động tích cực đến hiệu quả hoạt<br /> động của DN. Trong đó, nhân tố tác động mạnh nhất là hoạt động kiểm soát (CA), thứ hai là hệ thống<br /> thông tin và truyền thông (IC), kế đến là hoạt động giám sát (MO), và môi trường kiểm soát (CE).<br /> Từ khóa: ảnh hưởng của KSNB, hiệu quả hoạt động, DN nhỏ và vừa.<br /> The impact of internal controls on the performance of small and medium enterprises in Vinh Long<br /> province<br /> The target of this study is to determine the effect of internal controls on the firm performance of small<br /> and medium enterprises (SMEs) in Vinh Long province. On that basis, it affects the perception of managers<br /> in investing for building an effective internal control system (ICS). Research used the quantitative method,<br /> with a sample of 124 enterprises, the author has demonstrated each component in the ICS (patterned by<br /> COSO) how affect the firm performance. In addition, the study also provides some recommendations to<br /> help businesses improve the firm performance by improving the ICS. The results show that four of the five<br /> components have a positive impact on the firm performance of enterprises. In particular, the strongest<br /> influence is control activity (CA), the second is the information and communication system (IC), followed<br /> by the monitoring (MO) and control environment (CE).<br /> Key words: The influence of internal controls, firm performance (FP), small and medium enterprises<br /> (SMEs).<br /> <br /> 1. Đặt vấn đề chỉ tập trung vào đánh giá thực trạng toàn bộ hệ<br /> <br /> Các nghiên cứu trên thế giới đã chứng minh thống KSNB tại một đơn vị hoặc một số DN cùng<br /> rằng, giữa hệ thống KSNB hữu hiệu và hiệu quả đặc điểm kinh doanh hoặc đi sâu vào đánh giá<br /> hoạt động của DN có mối quan hệ thuận chiều. KSNB theo từng chu trình nghiệp vụ của một đơn<br /> Tại Việt Nam, các nghiên cứu về KSNB thường vị cụ thể.<br /> *Khoa Kế toán, Trường Cao đẳng Kinh tế Tài chính Vĩnh Long<br /> <br /> NGHIÊN CỨU KHOA HỌC KIỂM TOÁN Số 117 - tháng 7/2017 57<br /> KINH TEÁ TAØI CHÍNH<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Các DN nhỏ và vừa ở Vĩnh Long với số lượng doanh sau hơn 20 năm, COSO đã ban hành khuôn<br /> chiếm hơn 98% tổng số DN của tỉnh. Một trong các mẫu kiểm soát tích hợp năm 2013. Theo báo cáo<br /> khó khăn nổi bật hiện nay của các DN này không COSO 2013, hệ thống KSNB gồm 5 thành phần và<br /> có chiến lược kinh doanh và chiến lược phát triển 17 nguyên tắc. Mười bảy nguyên tắc này có thể áp<br /> hiệu quả, việc quản lý sản xuất kinh doanh chủ yếu dụng cho tất cả các tổ chức theo từng nhóm mục<br /> dựa vào kinh nghiệm. Đó không chỉ là rào cản rất tiêu: hoạt động, thông tin, tuân thủ cũng như các<br /> lớn cho hoạt động của các DN mà còn ảnh hưởng mục tiêu cụ thể trong mỗi nhóm.<br /> không nhỏ đến phát triển kinh tế tỉnh nhà. Một câu<br /> Hiệu quả hoạt động của DN<br /> hỏi đặt ra là: liệu KSNB có ảnh hưởng đến hiệu quả<br /> hoạt động của các DN hay không; từ đó giúp các Theo Stoner (2003), hiệu quả hoạt động đề cập<br /> nhà quản lý sẽ nâng cao nhận thức trong việc quan đến khả năng hoạt động hữu hiệu, tạo ra lợi nhuận,<br /> tâm đầu tư cho hệ thống KSNB. tồn tại để phát triển và phản ứng với những cơ<br /> hội và thách thức từ môi trường. Hult và cộng sự<br /> Thực tế trên cho thấy, một nghiên cứu thực<br /> (2008) đánh giá cách đo lường hiệu quả hoạt động<br /> nghiệm nhằm chứng minh tác động của hệ thống<br /> của DN theo ba tiêu chí, đó là: hiệu quả tài chính<br /> KSNB đến hiệu quả hoạt động của DN nhỏ và vừa<br /> (financial performance), hiệu quả kinh doanh<br /> là thật sự cần thiết: nghiên cứu trường hợp điển<br /> (operation performance) và hiệu quả tổng hợp<br /> hình tại tỉnh Vĩnh Long.<br /> (overall performance). Hiệu quả tài chính bao gồm<br /> 2. Cơ sở lý thuyết các chỉ tiêu về lợi nhuận như tỷ lệ lợi nhuận trên<br /> tổng tài sản (ROA), lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu<br /> Khuôn mẫu về KSNB theo báo cáo COSO<br /> (ROE), lợi nhuận trên doanh thu (ROS); doanh<br /> Ủy ban thuộc Hội đồng Quốc gia Hoa Kỳ về thu; Tobin’s Q... Hiệu quả kinh doanh bao gồm các<br /> chống gian lận khi lập Báo cáo tài chính (COSO) chỉ tiêu về thị phần, năng suất lao động, chất lượng<br /> năm 1992 đưa ra khái niệm KSNB như sau “KSNB hàng hóa/dịch vụ, mức độ thỏa mãn công việc của<br /> là một quá trình bị ảnh hưởng bởi hội đồng quản người lao động... Hiệu quả tổng hợp bao gồm các<br /> trị, nhà quản lý và các nhân viên của một tổ chức, chỉ tiêu về khả năng tồn tại, uy tín, hiệu quả so với<br /> được thiết kế để cung cấp một sự đảm bảo hợp đối thủ cạnh tranh,...<br /> lý nhằm đạt các mục tiêu: hoạt động hữu hiệu và<br /> Doanh nghiệp nhỏ và vừa<br /> hiệu quả, báo cáo tài chính đáng tin cậy, các luật lệ<br /> và quy định được tuân thủ”. Để phản ánh kịp thời Theo tiêu chí phân loại của Ngân hàng Thế giới<br /> những thay đổi của môi trường hoạt động và kinh (World Bank), căn cứ vào quy mô có thể chia DN<br /> <br /> 58 Số 117 - tháng 7/2017 NGHIÊN CỨU KHOA HỌC KIỂM TOÁN<br /> nhỏ và vừa thành ba loại: DN siêu nhỏ (micro), DN Cụ thể là tác giả dựa vào phần C của báo cáo<br /> nhỏ và DN vừa. Các tiêu chí để phân loại DNNVV COSO (2013) “Specific considerations for smaller<br /> của tổ chức này chủ yếu dựa vào số lượng lao động entities and governments” bao gồm những xem<br /> bình quân, tài sản và doanh thu hàng năm của DN. xét liên quan đến: an toàn tài sản, thủ tục kiểm<br /> Ở Việt Nam, theo Nghị định 56/2009/NĐ-CP soát quản lý, hội đồng quản trị, công nghệ thông<br /> ngày 30/6/2009 của Chính phủ về trợ giúp phát tin và hoạt động giám sát để điều chỉnh các biến<br /> triển DN nhỏ và vừa, DNNVV được định nghĩa quan sát cho phù hợp với DN nhỏ và vừa. Như<br /> như sau: “DNNVV là cơ sở kinh doanh đã đăng vậy, thang đo hệ thống KSNB được xây dựng bao<br /> ký kinh doanh theo quy định pháp luật, được chia gồm 5 thang đo thành phần: môi trường kiểm soát<br /> thành 3 cấp: siêu nhỏ, nhỏ và vừa theo qui mô tổng (CE), đánh giá rủi ro (RA), hoạt động kiểm soát<br /> nguồn vốn (tổng nguồn vốn tương đương tổng tài (CA), hệ thống thông tin và truyền thông (IC),<br /> sản được xác định trong bảng cân đối kế toán của hoạt động giám sát (MO).<br /> DN) hoặc số lao động bình quân năm (tổng nguồn Đối với việc đo lường khái niệm hiệu quả hoạt<br /> vốn là tiêu chí ưu tiên)”. động của DN, các nghiên cứu trước đây chủ yếu<br /> Ảnh hưởng của KSNB đến hiệu quả hoạt động đo lường bằng chỉ tiêu Lợi nhuận, ROA, ROS,<br /> của DN ROE, ROI... hoặc đơn thuần là tối ưu hóa nguồn<br /> lực. Trong nghiên cứu này, tác giả sử dụng cách đo<br /> Nghiên cứu của Kakucha (2009) phát hiện<br /> lường cụ thể bằng các chỉ tiêu ROA, ROE, ROI;<br /> ra một mối quan hệ thuận chiều giữa những yếu<br /> tức là đo lường hiệu quả hoạt động bằng mức độ<br /> kém của KSNB và kết quả hoạt động tài chính.<br /> DN sử dụng nguồn lực về tài sản, nguồn vốn cho<br /> Trong một nghiên cứu về ảnh hưởng của KSNB<br /> hoạt động kinh doanh cũng như sử dụng vốn đầu<br /> đến tổng doanh thu: trường hợp của công ty dịch<br /> tư trong việc tạo ra lợi nhuận. Việc đánh giá mức<br /> vụ thuộc Đại học Nairobi (UNES), Ndungu (2013)<br /> độ hiệu quả ở đây dựa vào nhận thức (perception)<br /> đã phát hiện ra rằng hệ thống KSNB hữu hiệu góp<br /> người trả lời, không phải dạng nghiên cứu lấy trực<br /> phần tăng doanh thu cho UNES. Cùng mục tiêu<br /> tiếp số liệu trên báo cáo tài chính.<br /> trên, Ndembu Zipporah Njoki (2015) đã tiến hành<br /> nghiên cứu trên đối tượng là các DN sản xuất ở Mô hình nghiên cứu do tác giả đề xuất được thể<br /> Nairobi, Kenya. Trong mô hình nghiên cứu, biến hiện qua phương trình hồi quy sau:<br /> phụ thuộc ROA được sử dụng như một chỉ tiêu đo Hiệu quả hoạt động = β0 + β1 Môi trường kiểm<br /> lường hiệu quả hoạt động tài chính trong khi các soát + β2 Đánh giá rủi ro + β3 Hệ thống thông tin<br /> biến độc lập là 5 thành phần của KSNB. Kết quả và truyền thông + β4 Hoạt động kiểm soát + β5<br /> nghiên cứu cho thấy: môi trường kiểm soát, đánh Giám sát + ε<br /> giá rủi ro, thông tin và truyền thông, hoạt động<br /> Các giả thuyết nghiên cứu được xây dựng từ mô<br /> kiểm soát tỷ lệ thuận với ROA; còn sự giám sát thì<br /> hình như sau:<br /> tỷ lệ nghịch với ROA.<br /> H1: Môi trường kiểm soát có ảnh hưởng tích<br /> 3. Mô hình nghiên cứu và các giả thuyết<br /> cực đến hiệu quả hoạt động của các DN nhỏ và vừa<br /> Trong nghiên cứu này, tác giả kế thừa cách đo ở Vĩnh Long.<br /> lường khái niệm hệ thống KSNB của các nghiên<br /> H2: Việc đánh giá rủi ro có ảnh hưởng tích cực<br /> cứu trước đây bằng việc sử dụng 5 thành phần<br /> đến hiệu quả hoạt động của các DN nhỏ và vừa ở<br /> và 17 nguyên tắc của KSNB theo báo cáo COSO<br /> Vĩnh Long.<br /> (2013). Tuy nhiên, các biến quan sát để đo lường<br /> 5 thành phần này có điều chỉnh cho phù hợp với H3: Hoạt động kiểm soát có ảnh hưởng tích cực<br /> DN nhỏ và vừa cũng như chỉ chọn lựa các biến đến hiệu quả hoạt động của các DN nhỏ và vừa ở<br /> nào liên quan đến mục tiêu hiệu quả hoạt động. Vĩnh Long.<br /> <br /> NGHIÊN CỨU KHOA HỌC KIỂM TOÁN Số 117 - tháng 7/2017 59<br /> KINH TEÁ TAØI CHÍNH<br /> <br /> H4: Chất lượng thông tin và truyền thông có này, số biến đo lường là 28 biến, suy ra số mẫu cần<br /> ảnh hưởng tích cực đến hiệu quả hoạt động của các thu thập là 112, và thực tế tác giả đã thu được một<br /> DN nhỏ và vừa ở Vĩnh Long. mẫu gồm 124 quan sát.<br /> H5: Hoạt động giám sát có tác động tích cực 5. Kết quả nghiên cứu<br /> đến hiệu quả hoạt động của các DN nhỏ và vừa ở<br /> Kết quả đánh giá độ tin cậy của thang đo<br /> Vĩnh Long.<br /> Kết quả phân tích dữ liệu và đánh giá độ tin cậy<br /> 4. Phương pháp nghiên cứu<br /> của thang đo bằng hệ số Cronbach’s Alpha cho thấy,<br /> Phương pháp chọn mẫu và thu thập dữ liệu<br /> thang đo được sử dụng để đo lường các thành phần<br /> Nghiên cứu sử dụng phương pháp chọn mẫu của hệ thống KSNB và hiệu quả hoạt động vẫn bao<br /> thuận tiện kết hợp phát triển mầm (Nguyễn Đình gồm các biến quan sát như thiết kế ban đầu là 21<br /> Thọ, 2013). Theo danh sách DN đang hoạt động biến. Bên cạnh đó, kết quả phân tích chứng minh<br /> trên địa bàn tỉnh Vĩnh Long, được cung cấp bởi Sở rằng các thang đo đạt độ tin cậy cần thiết phục vụ<br /> Kế hoạch và Đầu tư tỉnh Vĩnh Long, tính đến đầu<br /> cho việc kiểm định các giả thuyết nghiên cứu.<br /> năm 2016, thì trên địa bàn tỉnh có hơn 2.600 DN.<br /> Với phương pháp chọn mẫu thuận tiện kết hợp Kết quả phân tích nhân tố khám phá EFA<br /> phát triển mầm, tác giả sẽ chọn ngẫu nhiên DN Kết quả EFA các thành phần của hệ thống KSNB<br /> nhỏ và vừa nào mà tác giả có thể tiếp cận và khảo<br /> Kết quả phân tích EFA cho thấy: 21 biến quan<br /> sát được để đưa vào mẫu, đồng thời thông qua giới<br /> sát dùng để đo lường khái niệm hệ thống KSNB sau<br /> thiệu của người trả lời để tiếp cận các DN khác.<br /> khi phân tích EFA được rút trích thành 5 nhân tố.<br /> Trên cơ sở kích thước mẫu và phương pháp<br /> Tuy nhiên, biến CA05 có hệ số tải nhân tố lớn nhất<br /> chọn mẫu đã xác định, tác giả tiến hành lựa chọn<br /> đối với nhân tố thứ nhất là 0,521, và lớn thứ hai đối<br /> phương pháp thu thập dữ liệu phù hợp. Trong<br /> với nhân tố thứ hai là 0,433, chênh lệch giữa 2 hệ<br /> nghiên cứu này, tác giả chọn cách thu thập dữ liệu<br /> số này là 0,521 – 0,433 = 0,088, tức nhỏ hơn nhiều<br /> bằng cách phỏng vấn trực tiếp bằng văn bản kết<br /> so với mức 0,3. Điều này có nghĩa là biến CA05 vừa<br /> hợp phỏng vấn qua e-mail bằng công cụ Google.<br /> docs. Đối tượng khảo sát của nghiên cứu là các đo lường cho nhân tố thứ nhất vừa đo lường cho<br /> Giám đốc, Phó Giám đốc, Kế toán trưởng và nhân nhân tố thứ hai. Như vậy, để đảm bảo giá trị phân<br /> viên kế toán của các DN. biệt giữa các nhân tố, tác giả quyết định loại biến<br /> này ra khỏi tập biến quan sát.<br /> Xác định kích thước mẫu<br /> Kết quả EFA của thang đo hiệu quả hoạt động<br /> Trong nghiên cứu sử dụng EFA cùng với hồi<br /> của DN<br /> quy bội thì EFA đòi hỏi kích thước mẫu tối thiểu<br /> lớn hơn nhiều so với mô hình hồi quy bội. Do đó, Kết quả phân tích EFA cho thấy: 3 biến quan sát<br /> tác giả chọn xác định kích thước mẫu tối thiểu cho dùng để đo lường khái niệm hiệu quả hoạt động<br /> phương pháp EFA. Cụ thể, để sử dụng EFA thì kích của DN sau khi phân tích EFA được rút trích thành<br /> thước mẫu tối thiểu phải là 50, tốt hơn là 100 và tỉ một nhân tố.<br /> lệ quan sát/biến đo lường là 5:1 – tức là 1 biến đo<br /> Kết quả kiểm định giả thuyết nghiên cứu<br /> lường cần tối thiểu 5 quan sát, tốt nhất là 10:1 trở<br /> lên (Hair & ctg, 2006). Hoặc theo Hoàng Trọng và Các giả thuyết nghiên cứu sẽ được kiểm định<br /> Chu Nguyễn Mộng Ngọc, 2008 thì thông thường số bằng việc phân tích mô hình hồi quy bội được thực<br /> quan sát ít nhất bằng 4 hay 5 lần số biến đo lường. hiện bằng phần mềm SPSS với phương pháp khẳng<br /> Từ những phân tích trên, tác giả chọn cách định (phương pháp ENTER) kết hợp phương pháp<br /> xác định kích thước mẫu là: tối thiểu là 100 và tỉ OLS (Ordinary Least Square) trong việc ước lượng<br /> lệ quan sát/biến đo lường là 4:1. Trong nghiên cứu các tham số của đám đông từ dữ liệu mẫu.<br /> <br /> 60 Số 117 - tháng 7/2017 NGHIÊN CỨU KHOA HỌC KIỂM TOÁN<br />  Bảng 1. Bảng tóm tắt mô hình hồi qui<br /> <br /> Model R R Square Adjusted R Square Std. Error of the Estimate<br /> 1 .728a .530 .510 .38830<br /> <br /> a. Predictors: (Constant), MO, CE, CA, RA, IC<br /> Nguồn: Kết quả phân tích dữ liệu bằng SPSS”<br /> <br /> Bảng 2. Bảng ANOVA<br /> ANOVAa<br /> <br /> Model Sum of Squares df Mean Square F Sig.<br /> Regression 20.089 5 4.018 26.646 .000b<br /> 1 Residual 17.792 118 .151<br /> Total 37.881 123<br /> a. Dependent Variable: FP<br /> b. Predictors: (Constant), MO, CE, CA, RA, IC<br /> “Nguồn: Kết quả phân tích dữ liệu bằng SPSS”<br /> <br /> Kết quả phân tích hồi qui cho thấy hệ số R2 = Mức độ ảnh hưởng cụ thể của từng thành phần<br /> 0,530 (bảng 4) và kiểm định F trong bảng ANOVA trong hệ thống KSNB đến hiệu quả hoạt động của<br /> có ý nghĩa thống kê ở mức ý nghĩa P = 0,00 < 0,05. DN được thể hiện qua trọng số hồi qui của các<br /> Như vậy, ta kết luận mô hình hồi qui phù hợp, tức biến độc lập CE, RA, CA, IC, MO. Cụ thể, kết quả<br /> là các biến độc lập CE, RA, CA, IC, MO giải thích<br /> từ bảng 6 cho thấy, các biến CE, CA, IC và MO<br /> được 53% biến thiên của biến phụ thuộc (FP), phần<br /> đều có giá trị dương, nghĩa là các biến này có tác<br /> còn lại được giải thích bởi những biến không được<br /> động cùng chiều đến biến phụ thuộc là hiệu quả<br /> đề cập trong mô hình. Điều này có nghĩa là hiệu<br /> quả hoạt động ngoài chịu sự tác động bởi KSNB hoạt động của DN. Riêng biến RA có giá trị âm,<br /> còn chịu tác động bởi các nhân tố bên trong và bên tức có tác động ngược chiều đến biến FP. Các biến<br /> ngoài khác như chiến lược kinh doanh, môi trường này đều có ý nghĩa thống kê trong mô hình với<br /> kinh doanh, chính sách vĩ mô,… Sig. < 0,05.<br /> <br /> Bảng 3. Trọng số hồi quy của các biến độc lập<br /> Coefficientsa<br /> <br /> Unstandardized Standardized Collinearity<br /> t Sig.<br /> Model Coefficients Coefficients Statistics<br /> B Std. Error Beta Tolerance VIF<br /> (Constant) 1.116 .430 2.599 .011<br /> CE .120 .057 .132 2,090 .039 .996 1.004<br /> RA -.142 .067 -.140 -2.129 .035 .923 1.084<br /> 1<br /> CA .270 .037 .491 7.305 .000 .883 1.133<br /> IC .333 .055 .401 6.097 .000 .922 1.085<br /> MO .166 ,070 ,151 2,376 .019 ,.990 1.010<br /> a. Dependent Variable: FP<br /> “Nguồn: Kết quả phân tích dữ liệu bằng SPSS”<br /> <br /> NGHIÊN CỨU KHOA HỌC KIỂM TOÁN Số 117 - tháng 7/2017 61<br /> KINH TEÁ TAØI CHÍNH<br /> <br /> Từ các thông số thống kê trong mô hình hồi hóa như sau:<br /> qui, phương trình hồi qui tuyến tính bội của các FP = 0,132CE – 0,14RA + 0,491CA + 0,401IC<br /> nhân tố thuộc hệ thống KSNB ảnh hưởng đến hiệu + 0,151MO<br /> quả hoạt động của các DN nhỏ và vừa trên địa bàn Kết quả kiểm định các giả thuyết được trình bày<br /> tỉnh Vĩnh Long được viết theo hệ số Beta đã chuẩn tổng hợp trong bảng 4.<br /> <br /> Bảng 4. Tóm tắt kết quả kiểm định các giả thuyết<br /> <br /> Giả thuyết Phát biểu Kết quả kiểm định<br /> Môi trường kiểm soát có ảnh hưởng tích cực đến hiệu quả hoạt động<br /> H1 Chấp nhận<br /> của các DN nhỏ và vừa ở tỉnh Vĩnh Long.<br /> Việc đánh giá rủi ro có ảnh hưởng tích cực đến hiệu quả hoạt động<br /> H2 Bác bỏ<br /> của các DN nhỏ và vừa ở tỉnh Vĩnh Long.<br /> Hoạt động kiểm soát có ảnh hưởng tích cực đến hiệu quả hoạt động<br /> H3 Chấp nhận<br /> của các DN nhỏ và vừa ở tỉnh Vĩnh Long.<br /> Chất lượng thông tin và truyền thông có ảnh hưởng tích cực đến<br /> H4 Chấp nhận<br /> hiệu quả hoạt động của các DN nhỏ và vừa ở tỉnh Vĩnh Long.<br /> Hoạt động giám sát có tác động tích cực đến hiệu quả hoạt động của<br /> H5 Chấp nhận<br /> các DN nhỏ và vừa ở tỉnh Vĩnh Long.<br /> <br /> Nguồn: Tổng hợp của tác giả<br /> <br /> 6. Thảo luận kết quả và một số khuyến nghị trở ngại cho hoạt động kinh doanh lại ảnh hưởng<br /> <br /> Thảo luận kết quả nghiên cứu không tốt đến hiệu quả hoạt động. Thêm vào đó,<br /> việc thường xuyên xem xét và đánh giá những thay<br /> Kết quả nghiên cứu cho thấy, bốn trên năm<br /> đổi bên ngoài (như môi trường pháp lý, môi trường<br /> nhân tố của KSNB có tác động tích cực đến hiệu<br /> kinh tế...) và những thay đổi bên trong (như lĩnh<br /> quả hoạt động của DN: mạnh nhất là nhân tố hoạt<br /> vực kinh doanh mới, thay đổi nhà quản lý...) có thể<br /> động kiểm soát, kế đến là hệ thống thông tin và<br /> khiến nhà quản lý trở nên quá thận trọng dẫn đến<br /> truyền thông, hoạt động giám sát và môi trường<br /> e dè trong các quyết định đầu tư, từ đó ảnh hưởng<br /> kiểm soát. Duy nhất nhân tố đánh giá rủi ro cho<br /> kết quả tác động ngược chiều đến hiệu quả hoạt đến hiệu quả sử dụng vốn của DN.<br /> động. Kết quả này có khác biệt so với kết quả các Một số khuyến nghị<br /> nghiên cứu trước đây. Chẳng hạn, nghiên cứu của<br /> Nâng cao nhận thức nhà quản lý DN đối với<br /> Ndembu Zipporah Njoki (2015) phát hiện ra rằng<br /> KSNB<br /> hoạt động giám sát tỷ lệ nghịch với ROA trong khi<br /> bốn nhân tố còn lại có quan hệ thuận chiều. Với những bằng chứng từ nghiên cứu thực<br /> nghiệm trên, các nhà quản lý cần nhận thức rõ tầm<br /> Mối tương quan nghịch giữa đánh giá rủi ro và<br /> hiệu quả hoạt động được lý giải là do các nhà quản quan trọng của việc xây dựng một hệ thống KSNB<br /> lý chưa thực sự hiểu rõ về công việc đánh giá rủi hữu hiệu cho DN, quyết tâm trong thực hiện các<br /> ro, từ đó thực hành đánh giá chưa đúng. Theo đó, nguyên tắc KSNB. Bên cạnh đó, Ban Giám đốc cần<br /> việc xác định mục tiêu hoạt động rõ ràng nhưng tích cực học tập, trang bị kiến thức về KSNB cũng<br /> chưa phù hợp với nguồn lực của DN sẽ ảnh hưởng như quan tâm đào tạo nhân viên về kiến thức và<br /> đến việc nhận dạng rủi ro. Cho nên, việc đánh mục đích của KSNB để họ có thể thực hiện tốt công<br /> giá rủi ro với mục đích lường trước nguy cơ gây việc kiểm soát liên quan.<br /> <br /> 62 Số 117 - tháng 7/2017 NGHIÊN CỨU KHOA HỌC KIỂM TOÁN<br />  Nâng cao tính hữu hiệu của hệ thống KSNB nói không nghiên cứu các nhân tố KSNB ảnh hưởng<br /> chung và hoàn thiện các thành phần của KSNB đến các mục tiêu khác. Như vậy, các nghiên<br /> cứu trong tương lai cần kiểm định tác động của<br /> Các DN cần lựa chọn và sử dụng một khuôn<br /> KSNB đến các mục tiêu tuân thủ và mục tiêu báo<br /> mẫu lý thuyết về KSNB phù hợp, có thể là khuôn<br /> cáo tài chính.<br /> mẫu của báo cáo COSO. Theo COSO 2013, khi các<br /> nguyên tắc tương ứng của từng nhân tố KSNB thực<br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> sự tồn tại trong quá trình thiết kế, triển khai và vận<br /> 1. Committee of Sponsoring Organizations of<br /> hành hệ thống KSNB thì các nhân tố này mới hiện the Treadway Commission, 2013. Internal<br /> hữu, thực hiện đúng chức năng và hoạt động một Control – Integrated Framework.<br /> cách tích hợp, từ đó dẫn đến sự hữu hiệu của hệ 2. Hult et al (2008). An assessment of the<br /> thống KSNB. Ngoài ra, các DN cũng cần lưu ý thêm Measurement of performance in International<br /> Business Research. Journal of International<br /> những xem xét đặc biệt cho đơn vị nhỏ, được trình<br /> Business Studies, 39, 1064-1080.<br /> bày trong phần C của báo cáo COSO kết hợp với<br /> 3. Jokipii, A., 2010. Determinants and<br /> những điểm cần tập trung (points of focus) nhấn consequences of internal control in firms: a<br /> mạnh những điểm quan trọng của từng nguyên tắc contingency theory based analysis. Journal<br /> để xác định những công việc cần làm khi thiết lập of Management & Governance, 142(2), pp.<br /> 115-144.<br /> và vận hành hệ thống KSNB.<br /> 4. Kakucha, W.(2009). An evaluation of<br /> Xác định mục tiêu hoạt động và nâng cao ý thức internal controls: the case of Nairobi small<br /> người thực hiện trong hệ thống KSNB businesses, Unpublished MBA Thesis.<br /> Strathmore University, Kenya.<br /> Việc xác định mục tiêu phù hợp sẽ giúp cho việc 5. Ndungu, (2013) Effect of internal controls<br /> đo lường hiệu quả hoạt động thực sự có ý nghĩa. on revenue generation in University Of<br /> Bên cạnh đó, vấn đề nâng cao ý thức người thực Nairobi Enterprise and Services limited<br /> Unpublished MBA Project, University Of<br /> hiện trong hệ thống KSNB cũng rất cần thiết. Suy<br /> Nairobi.<br /> cho cùng, hệ thống KSNB là do con người thiết kế<br /> 6. Njoki, N.J (2015). The effect of internal<br /> và vận hành, con người chính là nền tảng cho sự controls on the financial performance of<br /> phát triển của DN. Để làm tốt điều này thì trước manufacturing firms in Kenya. Unpublished<br /> hết, nhà quản lý cần là người nghiêm chỉnh chấp MBA Project, University Of Nairobi.<br /> hành các quy định và nêu gương cho nhân viên. 7. Nyakundi, D. O., Nyamita, M. O. & Tinega,<br /> T. M. (2014). Effect of internal control<br /> Đặc biệt, tại các DN nhỏ và vừa thì khoảng cách systems on financial performance of small<br /> giữa nhà quản lý và cấp dưới càng nhỏ, cách cư xử and medium scale business enterprises<br /> và hành động của nhà quản lý sẽ tác động rất lớn in Kisumu. International Journal of<br /> Social Sciences and Entrepreneurship,<br /> đến ý thức của nhân viên.<br /> 1(11),719-734.<br /> 7. Hạn chế và hướng nghiên cứu tiếp theo 8. Siwangaza, L. et al (2014). The Status of<br /> Internal Controls in Fast Moving Small<br /> Thứ nhất, nghiên cứu chỉ dừng lại ở việc xác Medium and Micro Consumer Goods<br /> định mức độ ảnh hưởng chung của 5 nhân tố Enterprises within the Cape Peninsula.<br /> KSNB đến hiệu quả hoạt động của DN, chưa đo Mediterranean Journal of Social<br /> lường được ảnh hưởng từng thành phần trong SciencesMCSER Publishing, Rome-Italy,<br /> 5(10).<br /> mỗi nhân tố đến hiệu quả hoạt động. Do đó, cần<br /> 9. Teketel, T. & Berhanu, Z. (2009). Internal<br /> có những nghiên cứu trong tương lai làm rõ hơn Controls in Swedish Small and Medium Size<br /> các tác động này. enterprises. A dissertation submitted in full<br /> fulfilment of the requirement for the degree<br /> Thứ hai, nghiên cứu chỉ tập trung các nhân of Masters in Business Administration at<br /> tố của KSNB ảnh hưởng đến mục tiêu hiệu quả, the University of Umea.<br /> <br /> <br /> NGHIÊN CỨU KHOA HỌC KIỂM TOÁN Số 117 - tháng 7/2017 63<br />