Ảnh hưởng kiểm soát nội bộ đến hiệu quả hoạt động tài chính của Tập đoàn Điện lực Việt Nam

Ảnh hưởng kiểm soát nội bộ ...<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> ẢNH HƯỞNG KIỂM SOÁT NỘI BỘ ĐẾN HIỆU QUẢ HOẠT<br /> ĐỘNG TÀI CHÍNH CỦA TẬP ĐOÀN ĐIỆN LỰC VIỆT NAM<br /> Trần Thị Giang Tân1, Nguyễn Tiến Đạt2, Võ Thu Phụng3<br /> <br /> <br /> TÓM TẮT sát 265 chuyên gia đang công tác tại EVN.<br /> Nghiên cứu nhằm xem xét ảnh hưởng Kết quả đã xác định được 49 biến quan sát<br /> các nhân tố thuộc hệ thống kiểm soát nội bộ của 10 nhân tố thuộc 5 thành phần KSNB có<br /> (KSNB) đến hiệu quả hoạt động tài chính ảnh hưởng đến HQTC của EVN, trong đó có<br /> (HĐTC) của Tập đoàn Điện lực Việt Nam 3 thành phần tác động mạnh nhất, đó là: môi<br /> (EVN). Sử dụng mô hình KSNB theo báo cáo trường kiểm soát, hoạt động kiểm soát, đánh<br /> COSO (2013) với điều chỉnh để phù hợp đặc giá rủi ro. Kết quả nghiên cứu sẽ giúp người<br /> điểm của EVN, chúng tôi tiến hành kiểm định quản lý đưa ra các biện pháp phù hợp để<br /> mô hình thông qua phương pháp phân tích độ nâng cao HĐTC cho EVN.<br /> tin cậy Cronbach’s Alpha, phân tích nhân tố Từ khóa: Tập đoàn Điện lực Việt Nam,<br /> khám phá, hồi quy tuyến tính trên mẫu khảo KSNB, hiệu quả hoạt động<br /> <br /> <br /> THE IMPACT OF CONSTITUENT FACTORS OF THE INTERNAL CONTROL<br /> SYSTEM ON THE FINANCIAL PERFORMANCE OF VIETNAM ELECTRICITY<br /> <br /> <br /> ABSTRACT test the scale. We collected 265 samples<br /> Our study detected and assessed the which survey from EVN experts. The results<br /> impact of the factors in the system of internal have identiied 49 variables correlated<br /> control on the inancial performance of the observations with 10 factors affecting the<br /> Vietnam Electricity. This study used mixed eficient operation in EVN and 5 components:<br /> research methods in which, using qualitative control environment, control activities, risk<br /> methods of internal control elements from assessment, information and communication<br /> the COSO report and adjusted to suit the communication and monitoring. All of them<br /> environment in Vietnam. To test the model, affect the same way with EVN’s performance.<br /> this study used analysis methods reliability Keywords: Electricity of Vietnam,<br /> Cronbach’s Alpha, factor analysis to KSNB, performance.<br /> explore, and using linear regression to<br /> <br /> <br /> 1<br /> PGS .TS., Trường Đại học Kinh Tế TpHCM, 090.301.5072, E:tankt@ueh.edu.vn<br /> 2<br /> T.S., Trường Đại Học Hoa Sen TpHCM, 090.346.1661, E: dat.nguyentien1780@hoasen.edu<br /> 3<br /> T.S., Tổng công ty Điện lực miền Nam – EVN SPC, 091.924.7789, E: phungpc2@gmail.com<br /> <br /> 81<br /> Tạp chí Kinh tế - Kỹ thuật<br /> <br /> 1. GIỚI THIỆU cứu tại VN tiến hành nghiên cứu cho loại<br /> Mọi doanh nghiệp, bất kể quy mô, muốn hình DN nhà nước (DNNN) có đặc điểm là<br /> tồn tại và phát triển, hoạt động sản xuất kinh liên quan đến thiên nhiên và môi trường, liên<br /> doanh cần mang lại hiệu quả. Một trong những quan đến an sinh xã hội, cần có nguồn tài<br /> biện pháp mà doanh nghiệp (DN) sử dụng chính cũng như các khoản đầu tư cơ bản rất<br /> để đạt được mục tiêu này là xây dựng một lớn như tập đoàn điện lực VN để xem xét ảnh<br /> hệ thống KSNB hữu hiệu. Thuật ngữ KSNB hưởng của KSNB đến HQTC.<br /> được đề cập đầu tiên trong nghề nghiệp kiểm EVN là một trong mười tập đoàn kinh<br /> toán từ những năm đầu của thế kỷ 20, sau tế nhà nước hàng đầu của VN với nhiệm vụ<br /> đó lan rộng sang các lĩnh vực, nghề nghiệp chính là sản xuất và cung cấp điện. Trong<br /> khác. Từ những năm 40 của thế kỷ trước, nhà những năm qua, HQTC của EVN chưa cao,<br /> quản lý (NQL) DN đã nhận thức rằng KSNB chưa thực sự tương xứng với nguồn lực đầu<br /> là cách thức bảo vệ tài sản, giảm thiểu gian tư. Do vậy, chúng tôi thực hiện nghiên cứu<br /> lận, sai sót giúp nâng cao hiệu quả hoạt động. này để tìm hiểu liệu KSNB có ảnh hưởng đến<br /> Mawanda (2008) cho rằng, NQL các DN HQTC của EVN hay không. Kết quả nghiên<br /> đều nhận thức rằng việc thiết lập KSNB phù cứu sẽ giúp EVN nói riêng và các DNNN có<br /> hợp sẽ cải thiện HQTC. Kết quả nghiên cứu cùng đặc trưng nói chung nhận thức nguyên<br /> của Ủy Ban Treadway của Hoa Kỳ vào 1987 nhân đưa đến các bất cập, để từ đó đưa ra các<br /> cũng đã khẳng định rằng thiếu vắng KSNB biện pháp khắc phục.<br /> là nguyên nhân đầu tiên đưa đến gian lận, sai<br /> sót, giảm sút hiệu quả hoạt động. Khá nhiều 2. CƠ SỞ LÝ THUYẾT<br /> nghiên cứu trên thế giới cũng đã chứng minh 2.1. Kiểm soát nội bộ<br /> ảnh hưởng của KSNB đến HQTC và đến hành Có khá nhiều định nghĩa về KSNB, đứng<br /> vi chi phối thu nhập như (Mawanda (2008), trên nhiều góc nhìn khác nhau. Một trong<br /> Dechow et al. (2011), Nyakundi, Nyamita những định nghĩa được chấp nhận rộng rãi là<br /> và Tinega (2014), Kamau Caroline Njeri định nghĩa của báo cáo COSO1.<br /> (2014), Ndembu Zipporah Njoki (2015). Tại<br /> Theo COSO “KSNB là một quá trình bị<br /> Việt Nam (VN), nhiều nghiên cứu cũng được<br /> chi phối bởi NQL, HĐQTvà các nhân viên<br /> thực hiện về chủ đề KSNB, như đề tài cấp<br /> của đơn vị. Nó được thiết lập để cung cấp<br /> bộ “Xây dựng hệ thống KSNB với việc tăng<br /> một sự đảm bảo hợp lý nhằm đạt được các<br /> cường quản lý tài chính tại Tổng công ty bưu<br /> mục tiêu:<br /> chính viễn thông (PGS.TS Ngô Trí Tuệ và<br /> tập thể tác giả, 2004), luận án tiến sĩ của tác - Sự hữu hiệu và hiệu quả của hoạt động;<br /> giả Nguyễn Thu Hoài (2011) “Hoàn thiện hệ - Báo cáo đáng tin cậy;<br /> thống KSNB trong các DN sản xuất xi măng<br /> - Sự tuân thủ pháp luật và các quy định”.<br /> thuộc Tổng công ty công nghiệp xi măng<br /> VN”, Bùi Thị Minh Hải (2012) “Hoàn thiện Hệ thống KSNB bao gồm 5 thành phần,<br /> hệ thống KSNB trong các DN ngành dệt may đó là (1) Môi trường kiểm soát, (2) Đánh giá<br /> VN” cũng như khá nhiều Luận văn Thạc sĩ rủi ro, (3) Hoạt động kiểm soát, (4) Thông tin<br /> khác. Nhìn chung, các đề tài này nhằm đánh và truyền thông và (5) Giám sát. Năm nhân<br /> giá tính hữu hiệu của KSNB để đề xuất các 1<br /> CosoThe Committee of Sponsoring Organiza-<br /> giải pháp phù hợp. Đến nay, chưa có nghiên tions of the Treadway Commission<br /> <br /> 82<br />  Ảnh hưởng kiểm soát nội bộ ...<br /> <br /> <br /> tố này kết hợp nhuần nhuyễn trong quy trình đột lợi ích, cần có một cơ chế giám sát hành<br /> kiểm soát của đơn vị. Ngoài ra, COSO cũng vi của NQL. Lý thuyết này giải thích việc xây<br /> thiết lập 17 nguyên tắc liên quan đến 5 thành dựng KSNB như là một cơ chế giám sát nhằm<br /> phần nêu trên mà đơn vị cần tuân thủ nhằm giảm thiểu hành vi tư lợi của NQL, từ đó giúp<br /> thiết kế vận hành KSNB một cách hữu hiệu. nâng cao HQTC và đảm bảo NQL hành động<br /> theo lợi ích của các cổ đông.<br /> 2.2 Hiệu quả hoạt động và hiệu quả tài chính<br /> Một cách tổng quát, hiệu quả của một 3.2. Lý thuyết Chaos (1970)<br /> hoạt động là việc sử dụng các nguồn lực tài Lý thuyết này được Chaos xây dựng từ<br /> chính, vật chất, nhân lực để tối đa hóa kết lĩnh vực toán học, sau đó được ứng dụng rộng<br /> quả đầu ra hoặc với một lượng nguồn lực đầu rãi vào các ngành khoa học khác. Lý thuyết<br /> vào tối thiểu vẫn đảm bảo được chất lượng, này cho rằng: Các thảm họa có thể bắt đầu<br /> số lượng, kết quả đầu ra (Abd Manaf (2010, từ những tính toán sai lầm dù là nhỏ nhất.<br /> 4). Hiệu quả hoạt động của một DN có thể Lý thuyết này giúp giải thích các thành phần<br /> đo lường bằng nhiều tiêu chí như hiệu quả trong mô hình kiểm soát luôn có mối quan<br /> tài chính (inancial performance), hiệu quả hệ tương tác, sai phạm ở bất cứ một khâu,<br /> kinh doanh (operation performance) và hiệu một thành phần nào đều có thể gây ra hậu<br /> quả tổng hợp (overall performance) (Hult quả nghiêm trọng cho toàn bộ tổ chức. Lý<br /> và cộng sự -2008). Trong nghiên cứu này, thuyết này giải thích mô hình KSNB (chẳng<br /> chúng tôi chỉ tập trung HQTC, được xác định hạn theo báo cáo COSO có 5 thành phần) là<br /> bởi các chỉ tiêu liên quan đến lợi nhuận như không thể tách bạch, chúng có mối liên hệ<br /> ROA, ROI, ROE. Các chỉ tiêu này cũng phù chặt chẽ. Việc phối hợp đầy đủ các thành<br /> hợp với yêu cầu của Bộ Tài Chính về việc phần này mới mang lại hiệu quả cho hoạt<br /> giám sát tài chính đối với DNNN, theo đó, động cho DN.<br /> hiệu quả sử dụng vốn được đo lường bằng<br /> 3.3. Lý thuyết quyền biến<br /> các chỉ tiêu như tỷ suất lợi nhuận sau thuế/<br /> Do Wiio và Goldhaber (1993) khởi<br /> vốn chủ sở hữu (ROE) hay tỷ suất lợi nhuận<br /> xướng, lý thuyết này cho rằng kiểm soát của<br /> sau thuế/tổng tài sản (ROA)1.<br /> đơn vị chịu chịu ảnh hưởng của các yếu tố<br /> 3. CÁC LÝ THUYẾT NỀN TẢNG như: công nghệ, văn hoá và môi trường. Do<br /> vậy, việc thiết kế các chức năng trong tổ chức<br /> 3.1. Lý thuyết ủy nhiệm (Agency theory)<br /> phải thay đổi phù hợp đặc điểm từng DN và<br /> Do Jensen và Meckling (1976) khởi không có mô hình nào có thể phù hợp với<br /> xướng. Theo lý thuyết này, trong các công mọi DN. Lý thuyết này dùng để giải thích lý<br /> ty cổ phần, các cổ đông thông qua HĐQT ủy do cần điều chỉnh mô hình KSNB được thiết<br /> thác việc điều hành cho người đại diện thực lập chung cho phù hợp đặc điểm EVN.<br /> hiện việc quản lý công ty. Trong điều kiện<br /> đó, cả hai bên đều muốn tối đa hóa lợi ích 4. PHƯƠNG PHÁP VÀ DỮ LIỆU<br /> của mình. Trong nhiều trường hợp, người đại NGHIÊN CỨU<br /> diện – NQL – sẽ không luôn luôn hành động Như trên đã trình bày, theo lý thuyết<br /> vì lợi ích tốt nhất cho cổ đông. Do sự xung quyền biến, không có mô hình kiểm soát duy<br /> nhất thích hợp cho mọi loại hình DN. Dù mô<br /> 1<br /> Thông tư 200/2015/TT-BTC, ban hành ngày<br /> 15/12/2015 của Bộ Tài Chính hình KSNB mà chúng tôi lựa chọn là mô hình<br /> <br /> 83<br /> Tạp chí Kinh tế - Kỹ thuật<br /> <br /> của COSO với 5 thành phần đã được chấp Dữ liệu được thu thập từ nhiều nguồn<br /> nhận phổ biến trên thế giới và trong nhiều như là:<br /> nghề nghiệp nhưng không thể phù hợp hoàn (1) Dữ liệu thứ cấp gồm các văn bản, tài<br /> toàn với EVN. Bên cạnh đó, các nghiên cứu liệu trong ngành điện lực (các văn bản quy<br /> trước cũng như báo cáo COSO được thực định, các báo, tạp chí trong ngành, các ý kiến<br /> hiện tại quốc gia có nền kinh tế phát triển, phát biểu của lãnh đạo EVN, các tài liệu liên<br /> nên có thể có những nhân tố không phù hợp quan đến việc thanh kiểm tra EVN được công<br /> đặc điểm riêng biệt của Việt Nam. Do vậy, bố); Báo cáo thường niên của EVN.<br /> nghiên cứu này sử dụng phương pháp nghiên<br /> (2) Dữ liệu sơ cấp thông qua quan sát để<br /> cứu hỗn hợp: kết hợp giữa phương pháp<br /> thu thập dữ liệu, kết hợp với phỏng vấn sâu<br /> nghiên cứu định tính và định lượng. Nghiên<br /> các chuyên gia và phỏng vấn qua bảng câu<br /> cứu định tính nhằm xác định thêm các nhân<br /> hỏi đã được thiết kế sau khi khảo sát sơ bộ.<br /> tố mới để xây dựng mô hình hoàn chỉnh, sau<br /> đó sẽ kiểm định mô hình qua bước nghiên 5. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN<br /> cứu định lượng.<br /> 5.1. Kết quả nghiên cứu định tính<br /> Phương pháp định tính được thực hiện<br /> Từ mô hình ban đầu là dựa vào công cụ<br /> thông qua phân tích tài liệu và thảo luận với<br /> khảo sát (tools) của báo cáo COSO, qua bước<br /> các chuyên gia. Sau khi xây dựng mô hình<br /> nghiên cứu nghiên cứu tài liệu và thảo luận<br /> ban đầu, chúng tôi tiến hành khảo sát sơ bộ<br /> với các chuyên gia, chúng tôi đã xây dựng<br /> nhằm hoàn chỉnh mô hình. Cuối cùng, dựa<br /> mô hình KSNB ảnh hưởng đến HQTC của<br /> trên mô hình này, chúng tôi sẽ khào sát rộng<br /> EVN bao gồm có 5 thành phần, 15 nhân tố và<br /> rãi các chuyên gia, các nhân viên tại EVN<br /> 49 biến quan sát. Trong đó, có 20 biến quan<br /> và kiểm định mô hình qua phần mềm xử lý<br /> sát được khám phá mới, các biến này mang<br /> thống kê SPSS 16.0.<br /> tính đặc thù riêng của EVN.<br /> <br /> <br /> Bảng 1: Thang đo các nhân tố thuộc hệ thống<br /> KSNB có ảnh hưởng đến HQTC tại EVN<br /> <br /> Thành phần Nhân tố Ký hiệu biến _Nội dung Nguồn<br /> <br /> (1) (MTKS_1_a) - EVN có thiết lập các quy tắc đạo đức cho Tools COSO 2013<br /> toàn tập đoàn<br /> <br /> 1. Cam kết về (2) (MTKS_1_b) - EVN có truyền thông các quy tắc này Tools COSO 2013<br /> Môi trường tính chính trực cho các bộ phận, các đối tượng bên ngoài, nhà cung<br /> kiểm soát và giá trị đạo cấp, đối tác kinh doanh<br /> (MTKS) đức của Hội<br /> đồng thành viên (3) (MTKS_1_c) - Phát hiện và giải quyết kịp thời việc Tools COSO 2013<br /> (HĐTV) và nhà không tuân thủ đạo đức<br /> quản lý ở tất cả<br /> các cấp<br /> (4) (MTKS_1_d) - EVN thiết lập thị trường mua bán điện Được khám phá<br /> giúp khách hàng được hưởng lợi từ thị trường này mới từ PV sâu (4)<br /> của EVN<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 84<br />  Ảnh hưởng kiểm soát nội bộ ...<br /> <br /> <br /> (5) (MTKS_2_a) - HĐTV chịu trách nhiệm giám sát trong Tools COSO 2013<br /> phạm vi trách nhiệm quyền hạn được thiết lập và theo<br /> yêu cầu của các bên liên quan<br /> (6) (MTKS_2_b) - HĐTV giám sát việc đạt được các mục Tools COSO 2013<br /> tiêu của EVN<br /> (7) (MTKS_2_c) - HĐTV có các thành viên có chuyên môn Tools COSO 2013<br /> 2. Vai trò và<br /> phù hợp để giám sát hoạt động của các nhà quản lý cấp<br /> quyền hạn của<br /> cao<br /> HĐTV<br /> (8) (MTKS_2_d) - Do HĐTV (người đại diện chủ sở hữu) LDN 2005, được<br /> kiêm nhiệm chức năng quản lý sẽ ảnh hưởng tốt đến khám phá mới từ<br /> hiệu quả kinh doanh PV sâu (1)<br /> (9) (MTKS_2_e) - Các nhân sự cấp cao do nhà nước bổ LDN 2005, được<br /> nhiệm sẽ đưa đến hiệu quả kinh doanh tốt hơn. khám phá mới từ<br /> PV sâu (2)<br /> (10) (MTKS_3_a) - Nhà quản lý thiết lập hợp lý cơ cấu Tools COSO 2013,<br /> 3. Thiết lập cơ tổ chức (phân công, phân nhiệm giữa các bộ phận, cá mục 3.3<br /> cấu quyền hạn và nhân, mối quan hệ giữa các nhà cung cấp)<br /> trách nhiệm (11) (MTKS_3_b) - Nhà quản lý đã thiết kế các loại báo Tools COSO 2013<br /> cáo phù hợp<br /> (12) (MTKS_4_a) - EVN có chính sách tốt để thu hút và Tools COSO 2013<br /> 4. Sử dụng nhân phát triển nguồn nhân lực<br /> viên có năng lực<br /> và có chính sách (13) (MTKS_4_b) - HĐTV và các nhà quản lý có trách Tools COSO 2013<br /> phát triển nguồn nhiệm đánh giá năng lực của các nhà cung cấp, dịch vụ<br /> lực thuê ngoài thông qua thiết lập các tiêu chuẩn kỹ thuật<br /> phù hợp<br /> (14) (MTKS_5_a) - EVN có thiết lập các biện pháp nâng Tools COSO 2013<br /> 5. Yêu cầu cá cao hiệu suất hoạt động, ưu đãi, khen thưởng.<br /> nhân báo cáo và<br /> chịu trách nhiệm (15) (MTKS_5_b) - EVN có xem xét điều chỉnh áp lực khi Tools COSO 2013<br /> phân công trách nhiệm<br /> (16) (DGRR_1_a) - Người quản lý luôn so sánh giá thành Được khám phá<br /> các công trình, dự án để đánh giá hiệu quả đầu tư giữa mới từ PV sâu (5)<br /> các tổng công ty trong xây lắp và đấu thầu mua sắm vật<br /> tư thiết bị.<br /> (17) (DGRR_1_b) - Người quản lý lựa chọn công nghệ phù Được khám phá<br /> hợp thông qua hàng rào kỹ thuật chặt chẽ mới từ PV sâu (10)<br /> (18) (DGRR_1_c) - Người quản lý kiểm soát quy hoạch Được khám phá<br /> ngắn hạn thông qua nhu cầu thực tiễn của khách hàng. mới từ PV sâu (7)<br /> 6. Người quản lý<br /> Đánh giá rủi (19) (DGRR_1_d) - Người quản lý kiểm soát sự cố điện, Được khám phá<br /> xác định mục tiêu<br /> ro (DGRR) mất sản lượng thông qua kiểm soát chất lượng vật tư mới từ PV sâu (8)<br /> phù hợp<br /> thiết bị hiện hữu trên lưới (do tồn tại nhiều chủng loại<br /> VTTB)<br /> (20) (DGRR_1_e) - Người quản lý luôn dựa vào mục tiêu Tools COSO 2013<br /> hoạt động để làm cơ sở cho việc phân bổ nguồn lực<br /> (21) (DGRR_1_f ) - EVN có thiết lập các quy hoạch dự án Được khám phá<br /> trong dài hạn phù hợp mới từ PV sâu (3)<br /> (22) (DGRR_1_g) - Người quản lý cân nhắc nguyên tắc Tools COSO 2013<br /> trọng yếu trong việc trình bày Báo cáo tài chính.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 85<br /> Tạp chí Kinh tế - Kỹ thuật<br /> <br /> <br /> (23) (DGRR_2_a) - Nhà quản lý luôn phân tích và xác định Tools COSO 2013<br /> rủi ro bên trong và bên ngoài ảnh hưởng đến mục tiêu<br /> của đơn vị để từ đó đưa ra các biện pháp đối phó rủi ro<br /> phù hợp<br /> 7. Người quản lý (24) (DGRR_2_b) - Nhà quản lý thiết lập cơ chế đánh giá Tools COSO 2013<br /> chịu trách nhiệm rủi ro phù hợp với các cấp quản lý có liên quan.<br /> nhận định và<br /> phân tích rủi ro (25) (DGRR_2_c) - Nhà quản lý phân tích và xác định rủi ro Tools COSO 2013<br /> dựa vào ước tính các rủi ro tiềm tàng.<br /> (26) (DGRR_2_d) - EVN có phân công, phân nhiệm trong Phân tích tài liệu+<br /> đánh giá rủi ro toàn tập đoàn (RRKD, rủi ro tài chính) được khám phá<br /> mới từ PV sâu (9)<br /> (27) (DGRR_3_a) - Người quản lý xem xét đánh giá hành Tools COSO 2013<br /> 8. Người quản lý vi sai trái gian lận có thể xảy ra từ các báo cáo có thể đưa<br /> có đánh giá nguy đến hành vi biển thủ, tham ô<br /> cơ gian lận (28) (DGRR_3_b) - Nhà quản lý đánh giá các nguy cơ gian Tools COSO 2013<br /> lận thông qua xem xét các ưu đãi, áp lực.<br /> (29) (DGRR_4_a) - Người quản lý xác định các rủi ro từ Tools COSO 2013<br /> 9. Người quản lý bên ngoài như: môi trường pháp lý, môi trường kinh<br /> xác định và phân doanh làm ảnh hưởng đến hoạt động của đơn vị<br /> tích những thay (30) (DGRR_4_b) - Người quản lý luôn phân tích rủi ro Tools COSO 2013<br /> đổi đáng kể trong việc bổ nhiệm người quản lý mới làm ảnh hưởng<br /> đến sự thay đổi trong quản lý, triết lý điều hành<br /> (31) (HDKS_1_a) - EVN tích hợp các hoạt động đánh giá Được khám phá<br /> rủi ro trong hoạt động đầu tư (quy hoạch, hàng rào kỹ mới từ PV sâu (6)<br /> thuật, hiệu quả đầu tư)<br /> (32) (HDKS_1_b) - EVN xem xét chất lượng và giá thành Được khám phá<br /> công trình, dự án mới từ PV sâu (11)<br /> (33) (HDKS_1_c) - Người quản lý kiểm soát chất lượng Được khám phá<br /> 10. Hoạt động đấu thầu xây lắp, mua sắm vật tư thiết bị mới từ PV sâu (12)<br /> kiểm soát được<br /> (34) (HDKS_1_d) - EVN xem xét các yếu tố rủi ro rã lưới Được khám phá<br /> EVN thiết lập<br /> Hoạt động hệ thống mới từ PV sâu (13)<br /> trên sơ sở chọn<br /> kiểm soát lọc phù hợp (35) (HDKS_1_e) - EVN có các biện pháp phòng ngừa rủi NC định tính<br /> (HDKS) ro tỷ giá được khám phá<br /> mới từ PV sâu (14)<br /> (36) (HDKS_1_f ) - EVN có các biện pháp phòng ngừa rủi Được khám phá<br /> ro lãi suất mới từ PV sâu (15)<br /> (37) (HDKS_1_g) - EVN có các biện pháp phòng ngừa rủi Được khám phá<br /> ro về dòng tiền thu tiền điện mới từ PV sâu (16)<br /> (38) (HDKS_2_a) - EVN thiết lập cơ sở hạ tầng công nghệ Tools COSO 2013<br /> 11. EVN thiết lập liên quan đến hoạt động kiểm soát<br /> biện pháp kiểm<br /> soát chung và sử (39) (HDKS_2_b) - EVN thiết lập quản lý bảo mật thông Tools COSO 2013<br /> dụng công nghệ tin trong hoạt động kiểm soát<br /> thông tin vào<br /> hoạt động kiểm<br /> soát<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 86<br />  Ảnh hưởng kiểm soát nội bộ ...<br /> <br /> <br /> (40) (HDKS_3_a) - EVN thiết lập các chính sách, thủ tục để Tools COSO 2013<br /> 12. Người quản hỗ trợ triển khai các chỉ thị quản lý<br /> lý triển khai tuân (41) (HDKS_3_b) - EVN thiết lập trách nhiệm đối với nhà Tools COSO 2013<br /> thủ nghiêm ngặt quản lý, thực hiện kịp thời, đưa ra hành động khắc phục,<br /> các chính sách, kiểm soát hoạt động nhân viên<br /> thủ tục đã được<br /> thiết lập (42) (HDKS_3_c) - EVN luôn đánh giá lại các chính sách, Tools COSO 2013<br /> thủ tục<br /> (43) (TTTT_1_a)-  EVN có công bố thông tin có liên quan BC thường niên<br /> đến hoạt động của EVN     EVN khám phá<br /> Thông tin 13. Truyền thông mới (17)<br /> truyền thông bên ngoài của<br /> (TTTT) EVN (44) (TTTT_1_b) -   EVN có công bố thông tin liên quan BC thường niên<br /> đến HĐTV và nhà quản lý cấp cao EVN khám phá<br /> mới (18)<br /> (45) (GS_1_a) - EVN có chính sách sử dụng kinh nghiệm Tools COSO 2013<br /> 14. EVN có tiến cá nhân trong việc thanh tra, kiểm tra đơn vị cấp dưới<br /> hành đánh giá<br /> (46) (GS_1_b) - EVN điều chỉnh quy trình kinh doanh khi Tools COSO 2013<br /> Giám sát (GS) thường xuyên<br /> điều kiện thay đổi<br /> liên tục hoặc<br /> định kỳ (47) (GS_1_c) - EVN có chính sách kiểm tra giám sát tài Được khám phá<br /> chính mới từ PV sâu (19)<br /> <br /> 15. EVN có đánh (48) (GS_2_a) - EVN khắc phục kịp thời các thiếu sót của Tools COSO 2013<br /> giá sự khiếm nhà quản lý<br /> khuyết trong hệ (49) (GS_2_b) - EVN có biện pháp kỷ luật thích đáng khi Phân tích tài liệu<br /> thống truyền xảy ra sai phạm + được khám phá<br /> thông mới từ PV sâu (20)<br /> (1) AHKSNB1- EVN đã sử dụng tài sản đưa vào hoạt động NC định tính<br /> một cách tối ưu.<br /> 16. Hệ thống (2) AHKSNB2- EVN đã sử dụng hiệu quả vốn chủ sở hữu; NC định tính<br /> HQTC<br /> KSNB ảnh hưởng<br /> của EVN<br /> đến HQTC tại (3) AHKSNB3- EVN luôn thực hiện việc nâng cao lợi NC định tính<br /> (AHKSNB)<br /> EVN nhuận<br /> (4) AHKSNB4- EVN sử dụng và tối ưu hóa nguồn lực NC định tính<br /> <br /> Nguồn: do tác giả tổng hợp<br /> Kết quả nghiên cứu trình bày trong bảng cần quan tâm để kiểm soát như rủi ro giá<br /> trên cho thấy, mô hình các nhân tố KSNB ảnh thành các công trình giữa các tổng công ty<br /> hưởng đến HQTC của EVN gồm khá nhiều Điện lực, rủi ro trong việc lựa chọn công<br /> nhân tố chưa tìm thấy trong các nghiên cứu nghệ, rủi ro trong quy hoạch, rủi ro do sự cố<br /> trước, mang tính đặc thù của EVN. Mô hình điện, mất sản lượng, rủi ro trong phòng ngừa<br /> của chúng tôi bao gồm 10 nhân tố với 49 tỷ giá, lãi suất.<br /> biến đo lường, trong đó, các nhân tố mới có Hoạt động kiểm soát: Các hoạt động kiểm<br /> ảnh hưởng đến HQTC cần chú ý như là:<br /> soát EVN cần chú trọng như là: kiểm soát<br /> Môi trường kiểm soát: Việc thiết lập thị hoạt động đầu tư (quy hoạch, hàng rào kỹ<br /> trường mua bán điện đảm bảo cạnh tranh thuật, hiệu quả đầu tư), kiểm soát chất lượng<br /> công bằng giúp nâng cao HQTC của EVN và giá thành công trình, dự án, kiểm soát chất<br /> hay như có sự kiêm nhiệm giữa hội đồng lượng đấu thầu xây lắp, mua sắm vật tư thiết<br /> thành viên và NQL. bị, kiểm soát rủi ro rã lưới hệ thống và kiểm<br /> Đánh giá rủi ro: các loại rủi ro mà EVN soát rủi ro về tỷ giá.<br /> <br /> 87<br /> Tạp chí Kinh tế - Kỹ thuật<br /> <br /> - Về thông tin và truyền thông: EVN cần Tiêu chuẩn chọn là các biến phải có hệ số<br /> chú trọng công bố thông tin về hoạt động và tương quan biến tổng (itemtotal-correlation)<br /> thông tin liên quan HĐTV và NQL cấp cao. > 0.30; hệ số Cronbach Alpha > 0.60; hệ số<br /> - Về giám sát: EVN cần có chính sách kiểm tải nhân tồ (factor loading) > 0.50; thang đo<br /> tra giám sát tài chính và áp dụng biện pháp kỷ đạt yêu cầu khi tổng phương sai trích ≥ 50%<br /> luật thích đáng khi xảy ra sai phạm. (Hair &ctg., 1998).<br /> Qua kiểm định, tất cả các thang đo đều<br /> 5.2. Kết quả nghiên cứu sơ bộ định lượng thỏa điều kiện với hệ số Cronbach’s Alpha,<br /> Dựa vào mô hình trên, chúng tôi tiến hành dao động từ 0.700 đến 0.932. Như vậy các<br /> nghiên cứu sơ bộ thông qua gửi bảng câu hỏi thang đo cho các nhân tố đều thỏa mãn. Kết<br /> đến 95 chuyên gia làm việc tại EVN theo quả phân tích EFA cho thấy 15 nhân tố ban<br /> phương pháp lấy mẫu thuận tiện. Phương đầu chỉ còn 10 nhân tố bao gồm 49 biến đo<br /> pháp hệ số tin cậy Cronbach’s Alpha và phân lường và được phân nhóm lại. Kết quả này<br /> tích nhân tố khám phá EFA (Exploratory được sử dụng để thiết kế lại bảng câu hỏi<br /> Factor Analysis) với sự trợ giúp của phần khảo sát dùng cho nghiên cứu định lượng<br /> mềm SPSS 16.0 được sử dụng ở bước này. chính thức.<br /> <br /> Bảng 2: Các nhân tố ảnh hưởng đến HQTC của EVN<br /> <br /> Tên biến /Thành Số biến đo<br /> Nhân Tố<br /> Phần Tên biến lường<br /> 1. Cam kết về tính chính trực và giá trị đạo đức<br /> MTKS1<br /> của HĐTV và nhà quản lý ở tất cả các cấp 3<br /> 1) MTKS<br /> MTKS2 2. Vai trò và quyền hạn của HĐTV 5<br /> MTKS3 3. Thiết lập cơ cấu quyền hạn và trách nhiệm 7<br /> 4. Người quản lý chịu trách nhiệm nhận định<br /> DGRR1<br /> và phân tích rủi ro 7<br /> 2) DGRR<br /> 5. Người quản lý xác định và phân tích những<br /> DGRR2<br /> thay đổi đáng kể 8<br /> 6. Người quản lý triển khai tuân thủ nghiêm<br /> HDKS1<br /> ngặt các chính sách , thủ tục đã được thiết lập 4<br /> 3) HDKS<br /> 7. EVN thiết lập biện pháp kiểm soát chung<br /> HDKS2 và sử dụng công nghệ thông tin vào hoạt động<br /> kiểm soát 5<br /> 8. Hoạt động kiểm soát được EVN thiết lập<br /> HDKS3<br /> trên cơ sở chọn lọc phù hợp 3<br /> <br /> 4) TTT TTTT 9. Truyền thông bên ngoài của EVN 2<br /> 10. Tiến hành đánh giá thường xuyên liên tục,<br /> 5) GS GS<br /> riêng biệt và khắc phục khiếm khuyết 5<br /> <br /> 5 thành phần, 10 nhân tố với tổng cộng 49 biến đo lường/quan sát<br /> Nguồn: do tác giả tổng hợp<br /> <br /> <br /> 88<br />  Ảnh hưởng kiểm soát nội bộ ...<br /> <br /> <br /> 5.3. Nghiên cứu chính thức định lượng nghiên cứu chính thức là 265 phiếu, thời gian<br /> Sau nghiên cứu sơ bộ định lượng bảng tiến hành khảo sát từ tháng 8/2015 đến tháng<br /> khảo sát được thiết kế lại, và được gởi đến 12/2015. Đặc điểm mẫu khảo sát được mô tả<br /> 265 các nhà quản lý, các chuyên viên thuộc như sau:<br /> EVN. Phiếu khảo sát thu được sử dụng cho<br /> Bảng 3: Đặc điểm mẫu khảo sát<br /> <br /> Đơn vị Tần số Phần trăm (%)<br /> Tập đoàn Điện lực Việt Nam _ EVN 75 28.30<br /> Tổng công ty Điện lực miền Bắc _EVN NPC 1 0.38<br /> Tổng công ty Điện lực miền Nam _ EVN SPC 87 32.83<br /> Tổng công ty Điện lực miền Trung_EVN CPC 16 6.04<br /> Tổng công ty Điện lực Hổ Chí Minh_EVN HCMPC 6 2.26<br /> Đơn vị thành viên của EVN SPC 54 20.38<br /> Đơn vị thành viên của EVN CPC 26 9.81<br /> Đơn vị Tần số Phần trăm (%)<br /> Tổng 265 100<br /> Trong đó:<br /> 1. Cấp EVN 75<br /> - Phó phụ trách ban 1<br /> - Phó ban nghiệp vụ 13<br /> -Kiểm soát viên Ban KSNB 2<br /> - Chuyên viên 59<br /> 2. Cấp Tổng công ty 110<br /> - Kế toán trưởng 1<br /> - Trưởng ban nghiệp vụ 5<br /> - Phó ban nghiệp vụ 18<br /> - Chuyên viên 86<br /> 3. Cấp công ty Điện lực 80<br /> - Giám đốc cấp Công ty Điện lực 4<br /> - Phó giám đốc cấp Công ty Điện lực 16<br /> - Kế toán trưởng công ty Điện lực 25<br /> - Trưởng phòng nghiệp vụ cấp Công ty Điện lực 21<br /> - Trưởng ban quản lý dự án Điện lực 1<br /> - Phó phòng kế toán 10<br /> - Chuyên viên 3<br /> Tổng cộng 265<br /> <br /> Nguồn: do tác giả tổng hợp<br /> <br /> <br /> 89<br /> Tạp chí Kinh tế - Kỹ thuật<br /> <br /> Đánh giá độ phù hợp của mô hình (3) Giả thuyết H3: Có tác động cùng<br /> Để kiểm định sự phù hợp của mô hình chiều của hoạt động kiểm soát (HDKS) đến<br /> hồi quy tổng thể, ta đặt giả thuyết: HĐTC của EVN.<br /> H0 : hệ số R2 tổng thể = 0; (4) Giả thuyết H4: Thông tin truyền<br /> H1 : hệ số R2 tổngthể ≠ 0. thông (TTTT) tác động tích cực đến HĐTC<br /> Với mức ý nghĩa α = 5% của EVN.<br /> <br /> Với các dữ liệu điều tra, ta kiểm định các (5) Giả thuyết H5: Có mối tương quan<br /> giả thuyết sau: cùng chiều giữa hoạt động giám sát (GS) đến<br /> HĐTC của EVN.<br /> (1) Giả thuyết H1: Có sự tác động cùng<br /> chiều của môi trường kiểm soát (MTKS) đến (6) Giả thuyết H6: Hiệu quả hoạt động<br /> HĐTC của EVN. của EVN sẽ gia tăng khi có sự hiện hữu của<br /> hệ thống KSNB (AHKSNB).<br /> (2) Giả thuyết H2: Có sự tác động tích<br /> cực của việc đánh giá rủi ro (DGRR) đến<br /> HĐTC của EVN.<br /> Bảng 4. Kết quả thống kê<br /> Trung bình Độ lệch chuẩn N<br /> AHKSNB 3.25 .682 265<br /> MTKS 3.47 .451 265<br /> DGRR 2.93 .677 265<br /> HDKS 3.37 .495 265<br /> TTTT 4.17 .557 265<br /> GS 3.32 .611 265<br /> <br /> Nguồn: do tác giả tổng hợp<br /> Bảng 5. Tổng kết mô hình<br /> Thống kê các thay đổi- Change Statistics<br /> Thay đổi<br /> Số<br /> Hệ số Hệ số Độ lệch Số của mức Giá trị<br /> Mô Hệ số Thay bậc<br /> R2 hiệu chuẩn của Thay đổi bậc quan ý Durbin-<br /> hình R R2 đổi của tự tự<br /> chỉnh ước lượng của R2<br /> nghĩa Watson<br /> F do do<br /> df1 Sig. F<br /> df2<br /> Change<br /> 1 .816a .649 .655 .412 .649 96.542 5 258 .000 1.531<br /> <br /> Nguồn: do tác giả tổng hợp<br /> <br /> Kết quả mô hình hồi quy cho thấy các biến MTKS, ĐGRR, HĐKS, TTTT và GS tác động<br /> cùng chiều với hiệu quả hoạt động của EVN (Bảng 4). Mô hình nghiên cứu xây dựng giải thích<br /> được 64.9% dữ liệu khảo sát mà ta thu thập (Bảng 5).<br /> <br /> <br /> 90<br />  Ảnh hưởng kiểm soát nội bộ ...<br /> <br /> <br /> Kiểm định giả thuyết về sự phù hợp của mô hình hồi quy tuyến tính xây dựng phù hợp<br /> mô hình. với tổng thể (F=96.542 với Sig=0).<br /> Khi R2 ≠ 0 mới chỉ xét độ phù hợp của mô Hồi quy đa biến lần 1<br /> hình với dữ liệu khảo sát. Trong bảng phân<br /> Kết quả khảo sát đưa ra xu hướng HQTC<br /> tích phương sai ANOVA cho thấy giá trị F ở<br /> của EVN như sau: kết quả hồi qui với các hệ<br /> cột áp chót tương ứng với sig = 0.00