Bách khoa về giáo dục thai nhi và sinh con ưu việt: Phần 1

Chia sẻ: Nguyệt Thượng Vô Phong | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:126

Thêm vào BST

Báo xấu

12
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Phần 1 của cuốn sách "Bách khoa thai giáo (Tập 1: Giáo dục thai nhi và sinh con ưu việt)" trình bày những nội dung gồm: Chương 1 - Hướng dẫn ưu sinh; Chương 2 - Chuẩn bị trước khi mang thai; Chương 3 - Thụ thai; Chương 4 - Kiến thức thai giáo;... Mời các bạn cùng tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bách khoa về giáo dục thai nhi và sinh con ưu việt: Phần 1

MUCLUC. . LOi n6i dau CHU'ONG 1: HU'ONG DAN U'U SINH - PHAN MQT: DITRUYEN vA U'U SINH PHAN HAI: NHANTO ANH HU'ONG DEN U'U SINH PHANBA: DIEDTRJ VO SINH CHU'ONG 2: CHU.ANBlTRU'Cr CKHI MANGTHAI - PHAN MQT: CHU.ANBl TAM LYTRU'CrCKHI MANGTHAI PHAN HAI: CHUANBlVE MAT SINH LYTRU'Cr CKHI MANGTHAI PHANBA: CHUANBlVATCHATTRU'a CKHI MANGTHAI ...... ,,...,, " ,.( ; PHANBON: DINH DU'ONGTRU'Cr CKHI MANGTHAI CHU'ONG 3: THl,JTHAI CHU'ONG 4: KIEN THlrC THAI GrAO - PHAN MQT: CAN Clr LY LU!NTHAI GrAO PHAN HAI:TiNHKHATHI CUATHAI G!AO CHU'ONG 5: cAcBU'Cr CTRONGTHAI GIAO - PHAN MQT:THAI GIAOTRONG THANG DAUTIEN PHAN HAI:THAI GrAOTRONGTHANGTHlr HAI PHANBA:THAI GIAOTRONGTHANGTHlr BA PHANBON:THAI G!AOTRONGTHANGTHlr TU' PHAN NAM: THAI G!AOTRONGTHANGTHlr NAM PHAN SAU:THAI GrAOTRONGTHANGTHlr sAu PHANBAY:THAI G!AOTRONGTHANGTHlr BAY PHANTAM:THAI GIAOTRONGTHANGTHlr TAM
PHAN CHIN: THAI GIAOTRONGTHANGTHlr CHIN PHAN MUO'I: THAI GIAOTRONGTHANGTHlr MUO'I CHUONG 6: CHAM SOCTHAI PHlJ - PHAN MQT: Sl!BIEN DOI CUATHAI NHI VA CO'THEME PHAN HAI: CHAM s6c HANG NGAY TRONG THAI KY PHANBA: CHE DO DINH DUONG CUATHAI PHlJ CHUONG 7: LAM BON NHE NHANG - PHAN MOT: CHUANBJ TRU6'CKHI SINH PHAN HAI: LAM BON NHE NHANG PHANBA: QUATRINH LAM BON PHANBON: V� DlJNG KI NANGTRONG QUATRINH SINH NO' "'y.,, ,,.(' A - \J , ' , PHAN NAM: CHON cAcH LAM BON
LO'i n6i diu . / nhfmg ngwn Zan dau lam cha m?, Zan dau phdi doi m(it um nhfmg cong vi?c oan toan mm me, h het sue lung rung tru&c cac van de nhu: em be co nhfrng ac dilm phat triln sinh ly nao; cham soc va cho em be an ra sao; thi,rc hi?n giao dl,LC s&m um em be nhu the nao; mcSi thang em be CO nhfmg thay atJi va phat triin sinh ly nao; d(ic aiim dinh duiYng cua em be; hu&ng ddn em be an va khai m& tri new cua em be nhu thenao; lam thenao di tQ.O cho em be nhfmg thoi quen tot... Cuon sach Bach khoa thai giao trinh bay nhfmg hu&ng ddn khoa h9c giup cho cac bQc cha m? h,ra chn phmmg phap nuoi dQ.y con hi?u qud nhat. Bach khoa thai giao QU'�C bien SOQ.n dl,l'a tren quan afim sinh tot, giao dl,LC tot; um ton chi an toan, khoe mQ.nh, thuc ady Sl,I' phat triin [anh mQ.nh va toan di?n ve tam sinh [y cua tre. Cw3n sach la mot bo tai fi?u y h9c kha toan di?n, dii. nhQn QU'�C nhfmg danh gia Cao tir gim chuyen gia va Sl,I' quan tam Cua bQ.n Q
CHVONG I: HV6'NG DAN vu SINH PHAN M6T: DI TRUtlN VA VU SINH I. Vu sinh bit dau tu hfa ch9n b�n dO'i Cung v&i S\f hi�u biet sau hon cua con ngmYi ve khoa h9c U'U sinh (sinh tot), ll,l'a ch9n b�n dm da khong chi gi&i h�n & ph�m chat, ngo�i hinh, CO' th� khoe m�nh, ma con COi tr9ng nhan to di truyen va cac nhan to khac. Vi S\f ll,l'a ch9n do khong don gian la S\f ket hqp cua hai ngrrm, la van de h�nh phuc ca nhan, ma n6 con lien quan den to chat cua the h� sau va S\f vfrng m�nh cua dan tQC. Do d6, khi ll,l'a ch9n b�n d&i, cac b�n tre can ll,l'a ch9n m()t each khoa h9c. V�y, ll,l'a ch9n b�n dm nhrr the nao? Tat nhien, m6i ngrrm c6 tieu chu�n ll,l'a ch9n cua rieng minh, tlr g6c d{) U'U sinh, ll,l'a ch9n b�n d&i m{)t each khoa h9c mang l�i lQ'i ich ve nhieu m�t nhrr nang ll,l'C tri tu�, voe dang cua the h� sau . . . Hy v9ng cac b�n tre c6 th� tham khao m{)t so phrrong di�n drr&i day: I. B�nh sli gia dlnh Neu cha m� ca hai ho�c m()t phia mac b�nh di truyen thi tat ca ho�c m{)t b{) ph�n con cai hQ bi di truyen can b�nh nay, va tiep tvc truyen tlr d&i nay sang d&i khac theo quy lu�t di truyen. Vi dl,l, m9t thai phl,l mac chfrng "roi lo�n trrrong ll,l'C CO' b�m sinh"(l) ' theo quy lu�t di truyen cua can b�nh nay, den d&i th(r tU' se c6 10 ngrrm mac b�nh, d&i th(r nam tang len 19 ngrrm. C6 ngrrm be ngoai khong khac ngrrm binh thmmg, nhrmg l�i mang gen gay b�nh
di truyen (di truyen l�n), tuy ban than khong phat b�nh, nhrmg c6 th� truyen cho the M sau. Vi v�y, khi h,ra chc;m b:;m dm, phai chu y t&i cac tri�u chfrng b�nh di truyen da bi�u hi�n ra ding nhll' kha nang mang gen gay b�nh & doi phITOTig. C6 th� quan sat gia dinh doi phITOTig CO ngll'm mac b�nh di truyen hay khong, ho�C ban than hai ngll'm di kham, neu la ngITm mang gen gay b�nh thi khong nen ch9n . • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • Gqi y: Theo dieu tra cua TB chll-c Y te The giOi, tjT I� miic chll-ng tri tu� ch�m phat tri�n, dj t�t bftm sinh va cac b�nh di truyen tY con cai nhii-ng ngu-Oi ket hon c�n huyet cao h
giao dQc con theo s& trmmg cua minh. Ngoai ra, d�c tnrng ngoQ.i hinh cua m6i ngmn chung ta CO S\f khac bi�t, d�p, xau, beo, gay, Cao, thap, trang, den . . . . mf>i ngmn deu CO khiem khuyet, do d6, khi ch9n bQ.n dCri ding phai so sanh toan di�n cac U'U, khuyet di�m, co gang b5 sung cho nhau. 4. B�n dO'i uu tu Khoa h9c rm sinh cho r�ng, nhfrng ngITCri rm tu ket hon v&i nhau, thi the h� sau tot hon the h� trU'cYC. Chung ta c6 th� d� dang nh�n thay dieu nay tl:r Itch SIT gia tQC cua nhfrng gia tQC U'U tu, vi dt;l nhll' 136 ngll'Cri trong tam the h� cua gia dinh nhQ.C si BachC2) n5i tieng the gi&i, CO 50 ngll'Cri dan Ong la nhQ.C SI ncSi tieng. Nha khoa h9c n5i tieng thCri Nam Bae tri'eu cua Trung Quoc T5 Xung Chi(3) , con trai T5 H�ng Chi, chau trai TcS HQ.o deu la nha phat minh ca khi, nha toan h9c va thien van h9c ncSi tieng. Ngll'Cri ta con phat hi�n tu5i tac c6 moi lien h� rat l&n den tri tu� cua the M sau, hQ cho r�ng trong nhfrng dfra con c6 cha & d9 tu5i 30 ,..., 40, m� & d9 tu5i 25 ,..., 30 c6 nhi'eu ngll'Cri U'U tu nhat. Vi v�y, neu cac dieu ki�n CO' ban deu kha tot, cac bQ.n tre nen ch9n ngll'Cri bQ.n d(ri U'U tu nhll' minh (y cac m�t nhll' trinh dQ van hoc, kha nang toan hoc, am nh�c, th� thao, nang ll,fC quan sat, tU' duy logic . . . d� c6 th� sinh ra m9t the h� xuat sac hon minh. II. Ti�n hanh ki�m tra sue khoe ti�n hon nhan Ki�m tra SlrC khoe tien hon nhan lien quan den hQ.nh phuc Cua mf>i gia dinh, den S\f thong minh, kh6e mQ.nh cua the h� sau, vi the n6 la m9t cong tac quan trong d� nang cao to chat dan so. Ngay tl:r nam 1963, nhieu quoc gia Au My da dU'a ki�m tra SlrC kh6e ti'en hon nhan vao h� thong cham soc y te. Nh�t Ban quy dinh trong lu�t phap : " Khi nam nfr ket hon, phai trao dcSi giay chtrng nh�n SlrC khoe Cua minh".
i. Lqi kh khi ki�m tra sue khoe ( ) Nim cfu
( ) B�nh sit cua gia ainh 1 H6i han ve tinh hinh sfrc kh6e cua hQ hang than thich tn.rc h� va chi h� trong vong ba dm, d�c bi�t la nhfrng b�nh nhll' b�nh di truyen, b�nh than kinh va b�nh truyen nhi�m. ( ) Quan h� h uyit th6ng 2 Tim higu xem c6 phai la ket hon c�n huyet khong, neu c�n huyet thi khong dU'Q'C ket hon. (3) Tinh tnJ.ng sue khoe Neu mot trong hai ngITm dang mac cac b�nh ve tim, gan, ph6i, th�n ho�c cao huyet ap cap tinh, chfra tri xong m&i nen ket hon. Nhfrng ngITm bi Down b�m sinh, bi than kinh n�ng, hui, giang mai va l& da ban do nen cam ket hon. (4) Cd quan sinh san Xac dinh c6 bi di thmmg ho�c di t�t nghiem tr9ng & CO' quan sinh dvc khong. NgITOi bi di t�t CO' quan sinh dl)C khong thg chfra lanh khong nen ket hon, vi khong thg CO dm song tinh dvc binh thmmg sau hon nhan, se dfin den hon nhan khong hoa hqp, th�m chi ly hon. T6m l�i, tien hanh kigm tra sfrc kh6e trIT&c khi ket hon c6 thg giup doi hen nam nfr thl)'C Sl)' higu r6 sfrc kh6e cua nhau. Dong thm, cac bac si c6 thg tll' van kien thfrc sinh ly, tuyen truyen nhfrng kien thfrc bao v� sfrc kh6e nhll' rm sinh, giao dvc tot, sinh ly va an toan tinh dl)C. Do d6, nhfrng thanh nien muon ket hon, nen c6 thai do cau thi va th�ng than, nghiem tuc tra 101 mQi cau hoi bac Sl, tich Cl)'C va khiem ton hQC hoi. III. Nhung tic h�i cua hon nhan c�n huy�t
i. Tac h�i Nha tt,r nhien h9c vi d�i ngll'Oi Anh Darwin la ngll'Oi sang l?p ra Thuyet tien h6a, nhrmg bat h�nh thay phat hi�n vi d�i cua ong l�i gan lien v&i bi J.qch cua gia dinh ong. Thang M()t nam 1839, Darwin ket hon v&i Emma - con gai lit cua c?u minh - Josiah t�i giao dmmg Saint Peter. Co dau la m9t co gai cao quy, hi'en th\lc, thong minh, xinh d�p. Du Darwin va VQ' rat yeu thU'ong, ton tr9ng nhau, nhrmg vi la anh em h9, S\f ket hQ'P chan thanh cua h9 l�i m& man cho m9t bi kich gia dinh khong ai nger t&i cua Darwin. Sau khi Darwin ket hon, Emma sinh dU'Q'C 10 dfra con, trong d6 con gai l&n Anne Elizabeth, con gai thfr Mary Eleanor va con trai lit Charles Waring deu chet y�u. Bay dfra con con l�i deu mac m9t chfrng b�nh nao d6. Con trai thfr hai George, con trai thfr ba Francis, con trai thfr nam Horace va con gai thfr tll' Elizabeth deu mac b�nh than kinh & cac mfrc d9 khac nhau. Ba dfra con khac, con trai ca William, con gcii thfr ba Henrietta va con trai th fr tll' Leonard tuy khong c6 tri�u chfrng r6 r�t cua b�nh than kinh, nhrmg sau khi ket hon h9 deu khong c6 con. Theo h?u the chfrng minh, gia dinh Darwin c6 m9t chfrng b�nh huyen bi tU: rat Iau d01, chfrng b�nh nay den d01 Darwin bi�u hi�n kha r6 net. TU: tu&i trung nien, ong mac "chfrng tram cam"' can b�nh nay giay VO ong mra d01 con l�i. Ket hon c?n huyet khien cho b�nh t?t cua gia dinh Darwin hoan toan bi�u hi�n & the h� con cai. Bi 1.qch cua gia dinh Darwin da khai nguon cho ngll'Oi em h9 Garton. Garton sang l?p khoa h9c U'U sinh, di truyen h9c va sinh v?t h9c phan tir, dU'a ra nguyen tac khoa h9c: Nhfrng ngll'Oi c?n huyet khong th� ket hon. Hon nhan c?n huyet lam h�i gia dinh, dan tQC, quoc gia va ca S\f phat tri�n cua nhan lo�i. Ty l� phat b�nh di truyen l�n cua con cai nhfrng ngll'Oi ket hon c?n huyet cao hon con cai nhfrng ngU'Oi ket hon binh thll'Crng 150 Ian.
2. Nguyen nhan - B?nh di truyen tr9i: co mot so b�nh di truyen ma gen cua n6 n�m tren c�p nhi�m sac th� thfr nhat den thfr 22, tinh trc;tng troi (trong mot c�p gen, chi can mot gen mang b�nh thi se bi�u hi�n (y the h� sau), chung ta g9i loc;ti b�nh di truyen nay la b�nh di truyen troi (y nhi�m sac th� thll'emg. D�c di�m cua b�nh di truyen troi la, ngmYi b�nh c6 cha ho�c m� mac b�nh, mot nua anh em cua h9 ding mac b�nh, ty I� phat b�nh & nam va nfr la nhll' nhau, thll'emg se di truyen lien tiep trong vong may dCri. - B?nh di truyen l(m : mot so b�nh di truyen c6 gen n�m tren nhi�m sac th� thll'emg, tinh trc;tng l�n (chi khi ca hai gen deu mang b�nh m&i bi�u hi�n (y the h� sau), b�nh nay g9i la b�nh di truyen l�n (y nhi�m sac th� thll'emg. D�c di�m cua b�nh di truyen l�n la ca c�p gen mang b�nh thi m&i phat b�nh, neu c6 mot gen troi binh thll'emg, chfrc nang cua gen mang b�nh con lc;ti se khong bi�u hi�n ra. Mot ca th� nhll' v�y tuy khong phat b�nh nhrmg lc;ti c6 th� truyen gen mang b�nh cho dCri sau, vi v�y h9 dm1c g9i la ngll'Cri mang gen b�nh. Tuy cha m� khong phat b�nh, nhrmg lc;ti la ngll'Cri mang gen b�nh. 1/4 anh em cua ngll'Cri b�nh se phat b�nh, nhfrng ngll'Cri con lc;ti tuy khong phat b�nh nhrmg 2/3 trong so h9 c6 kha nang la ngll'Cri mang gen b�nh. Cha m� ngll'Cri mac b�nh di truyen l�n thll'emg la ket hon c�n huyet, vi nhfrng ngll'Cri c�n huyet c6 rat nhieu gen mang b�nh di truyen tll'OTig dong, va cling la ngll'Cri mang gen b�nh. Vi dl;l nhll' anh em h9, 1/8 bo gen cua h9 c6 kha nang giong nhau, lam cho ca hoi g�p nhau cua cac gen mang b�nh tang Jen rat nhieu. Vi the, trong hon nhan c�n huyet, con cai cua h9 d� mac b�nh di truyen l�n . • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • Gqi y: Theo thong ke cua T6 chll-c Y te The giO-i, wO-c tinh mfii ngU"iri mang trong minh tir nam den sau lo�i gen gay b�nh di truyen l�. Khi ket hon ng�u nhien, do hai VQ' Chong khong CO quan h� huyet thong, vi v�y gen tlro-ng dong rat it, gen gay b�nh di truyen li)n cua hQ ciing khong giong nhau. Chilng ta gia djnh r�ng gen gay b�nh cua ngU"iri chong la A, B, C, D, E; cua ngU"iYi VQ' la H, S, F, G, M, nhw v�y rat kho sinh ra m()t ngU"iri mic b�nh. Con ket hon c�n huyet, do gen gay b�nh Cua hai VQ' Chong CO kha nang tlr
ngmn thrremg, va tY l� mac cac chfrng di t�t b�m sinh (r con cai nhfrng ngmn nay tang Ien hang nam. Con cai nhfrng ngmn ket hon c�n huyet d� mac b�nh di truyen va di t�t b�m sinh, th� chat yeu 6t. Neu da ket hon v&i ngmn c�n huyet phai lam theo hmmg dfin cua bac si, tranh gay h�u qua dang tiec. IV. D9 tu6i k�t hon phu hqp nhit Do tu6i ket hon nrr&c ta quy dinh la: "Nam khong drr&i 20, nfr khong drr&i 18", nhrmg dieu d6 khong c6 nghia la den tu6i nay nhat dinh phai ket hon. De xrr&ng ket hon muon khong mau thufin v&i "Lu�t hon nhan". ThCri thanh nien la thCri ki vang son cua cuoc dCri, sinh h;rc cang tran, tri nh& tot, la thCri di�m tot nhat d� phan dau h9c t�p, nang cao tri thfrc va ban linh. D� h9c t�p va lam vi�c tot hon, thanh nien t1;r giac ket hon muon la dieu rat dang dU'Q'C khich l�. Nhrmg ket hon va sinh con muon c6 gay sinh kh6 va anh hrr&ng den S\f phat tri�n tri tu� ho�c lam kem di th� chat cua the h� sau? Sinh con & do tu6i nao la thich hqp nhat la van de cac b�c ong ba, cha m� va ca xa hoi cling quan tam. Kinh nghi�m lam sang san khoa da chfrng minh, sinh con c6 thu�n lQ'i hay khong quyet dinh b&i ba yeu to: l\fC sinh, drremg sinh va thai nhi, tu6i tac tuy CO anh hrr&ng nhat dinh, nhrmg khong anh hrr&ng tr\fC tiep. L\fC sinh chi l\fC co that cua trr cung, l\fC sinh bat thrremg tfrc l\fC CO that trr Cung yeu; drremg sinh gom tuyen XU'OTig Va tuyen mem, drremg sinh bat thrremg do XU'OTig ch�u h�p gay nen; do l&n Cua thai nhi Va vi tri Cua thai nhi trong trr cung c6 tac dt;mg quyet dinh t&i sinh kh6 hay d�. Mot th\fc nghi�m khoa hoc chfrng minh r�ng, trong do tu6i tu 20 den 30 l\fc co that trr cung khong c6 S\f bat thrremg ro r�t, sau d6 tu6i cang Cao l\fC CO that cang yeu; Ve drremg sinh, trrr&c 35 tu6i, XU'OTig ch�u khong CO nhi'eu bien d6i, nhrmg tu 35 tu6i tr& di, do gian day ch�ng Cua XU'OTig ch�u, kha nang dan hoi Cua day XU'OTig ch�u Va CO' hoi am deu giam; vi tri Cua thai nhi tuy khong lien quan den tu6i tac, nhrmg do l&n cua thai nhi c6 XU hrr&ng nho di khi tu6i tac tang Ien. TU' li�u dieu tra tinh trc;mg cua 3915 ca sinh con dau long & khu V\fC Ph6 Da, Thuvng Hai cho thay, tY l� phat sinh cac ca phfiu thu�t (r do tu6i 20,...,2 4 va 25 ..... 29 kha trrong drrong, Ian lrrqt la 24,75% va 22,38%, tu 30 tu6i tr& Ien tY l� nay c6 xu hrr&ng tang Ien, sau 35 tu6i chiem 53,57%. Xet tu g6c do sinh tot, sinh con qua muon, d�c bi�t la sau 35 tu6i, th� chat va tri tu� cua con cai c6 th� trrong doi kem, tY l� mac cac di t�t b�m sinh va tY l� thai chet lU'U, chet non tang cao. Sau khi ket hon, sinh con dau long vao thCri di�m nao la tot nhat? Do do tu6i, tinh hinh
kinh te, SlrC khoe CUa CaC C�p VQ' Chong khong giong nhau, nen tuy tUng C�p VQ' Chong d� ch9n thCri di�m thich hqp. Nhrmg do tu6i cua ngtrCri VQ' Ia nhan to quan tr9ng nhat. , ....................................................... GQi y: DQ tu6i cua ngu-0-i VQ' co anh hll'O-ng trt.rc tiep den thai nhi va tinh tr�ng hie lam b()n. Vi the, sinh con dau long 0- d() tu6i 25 - 26, khi cO" th� ngu-M ph\l nfr khoe nha't la tll'O"ng doi ly rn
i. Bit dau do nhi�t d9 g6c sau khi k�t hon Neu c6 dieu ki�n, m6i bu6i sang tnr&c khi ngu d�y, ngmYi ph\1 nfr nen dung c�p nhi�t do do nhi�t do goc cua minh, nam dm1c th
nh�p, gay viem nhi�m CO' quan sinh dl,lC cua phl,l nfr, anh hmmg den ki rl,lng tr(mg Va khong thg bao dam vi�c th\l thai. 3. Chu y an m�c Tru&c ngay theo keho�ch (trU'cYC ki rl,lng tr(mg), hai VQ' chong khong nen m�c quan bo sat, vi dl,l nhu quan ni-lOng, quan bo, vi nhfrng chat li�u nay kem thong thoang, rat d� tr& thanh nO'i sinh soi nay n& cua cac lo�i vi khu�n gay b�nh, lam tang ch(mg viem nhi�m am d�o cY phl,l nfr, tn.rc tiep anh hu&ng den S\f thl,l thai; dan ong m�C quan bo Se khien tinh hoan bi ep sat vao vling dui trong, lam tang nhi�t d9 tinh hoan, giam chfrc nang san xuat tinh trung. trong dieu ki�n tren lam tang ty l� tre di t�t ho�c khiem khuyet b�m sinh. 4. Chu y y�u t6 moi tniO'ng va ram ly Tir XU'a, Trung Quoc da rat coi tr9ng thai giao, yeu to moi trmmg ding nhu tr�ng thai tam ly cua dOi ben nam nfr khi th\l thai. NguCri xua chi ra r�ng thCri tiet am u l�nh leo, mua to gio l&n, sam ch&p am am, nhfrng nO'i �m u&t b�n thiu, dong khong mong qu�nh, ho�c khi tam tr�ng hai ngu(ri khong tot, dau thrrO'Ilg buon ba, SQ' hai dau d&n . . . deu khong tot cho vi�c th\l thai. Con nhfrng khi dem khuya thanh vang, phong oc s�ch se, tam hon thanh than, VQ' chong au yem quyen luyen duqc coi la thCri digm tot nhat. Dieu ki�n ngo�i canh va tinh than thich hqp CO tac dl,lng am thi tam ly doi v&i hai VQ' Chong, dieu nay CO ly le nhat dinh. Tom l�i, chi can quan h� va khi tu duy, ngon ngfr, tinh cam cua hai ngITCri cling dong di�u Va hai hoa cao dQ, dfra tre sinh ra Se t�p trung nhfrng U'U digm ve tri tu�, ngo�i hinh, CO' thg cua ca cha va m�. S\]:' th\]:'C ch(mg minh, nhfrng em be ho�t bat, CO' thg khoe m�nh, thong thuemg se khong chao dCri & nhfrng gia dinh nat rll'Q'U, nghi�n thuoc, thich cai nhau va thieu gia giao. Cha m� nhfrng dfra tre co chi so thong minh cao thuemg la nhfrng nguCri van minh, tinh dau y hqp, biet quan tam cham soc nhau. Chat lrrQ'Ilg thai nhi trong dieu ki�n nhu v�y duO'Ilg nhien se cao. VI. Lt!a ch9n chinh xac ky r9ng trung Phan doan giai do�n d� trong m9t chu ki kinh nguy�t, du mong muon hay tranh thai deu rat hfru dl,lng doi v&i ph\l nfr. Trong m6i chu ki kinh nguy�t, chi co khoang nam ngay co
th@ mang thai. Tu6i th9 cua tr(mg - te bao sinh dvc cua phv nfr trong ong d�n tr(mg chi khoang 12 - 36 tieng. Cho du tinh trung trong m6i trmmg dich nhay & c6 t1r cung c6 th@ song tir 3 5 ngay, thong thu(mg vi�c chi c6 th@ di�n ra trong vong 24 tieng sau khi quan ,._, h�. Tr(mg thu0ng rvng khoang 14 ngay tru&c l'an c6 kinh tiep theo cua phv nfr. Da so phv nfr dang trong do tu6i sinh de binh thu0ng, chu ki kinh nguy�t cua hQ deu c6 quy lu�t nhat dinh. Kinh nguy�t kh6ng deu thu(mg g�p & giai do�n d�y thi, sau tu6i trung nien va sau khi sinh con, ho�c khi tam tr�ng cang th�ng, di du lich, bi b�nh va che do dinh du&ng kh6ng day du. B�n nen ghi l�i mot so hi�n tuQ'Ilg xuat hi�n trong ki kinh, qua mot thCri gian c6 th@ quan sat lo�i hinh chu ki cua minh d@ nam ro thCri di@m tot nhat. Rat nhieu tri�u ch(mg va d�c trrmg CO' th@ c6 th@ phan anh hi�n tll'Q'Ilg trfrng rvng trong CO' th@ nguCri phv nfr. Cac tri�u ch(mg va d�c trrmg d6 la: do dai cua chu ki kinh nguy�t, S\f bien d6i dich nhay (y c6 tlr Cung, S\f thay d6i Cua c6 tlr Cung, nhi�t do goc tang Va nhfrng bien d6i v�t ly cua cac bo ph�n khac. i. D9 dai cua ch u kl kinh nguy�t Chung ta da biet, chu ki kinh nguy�t cua phv nfr kh6ng hoan toan giong nhau, da so khoang tir 25 - 35 ngay (binh quan 28 ngay), tr(mg rvng khoang 14 ngay tru&c chu ki kinh nguy�t tiep theo. Khi ki kinh cua ban than thu(mg vao khoang 27 34 ngay, c6 th@ tinh ,._, toan thCri gian tr(mg rvng, lay 27 - 14 13, 34 - 14 20. Nhu v�y, tir ngay 13 - 20 cua mot = = chu ki kinh nguy�t la thCri gian d� nhat. 2. St! bi�n d6i cua dtch nhay c6 tli cung Tru&c khi tr(mg rvng, buong tr(mg kh6ng ngirng tiet ra ho6c-m6n Estrogen. Ho6c m6n Estrogen thuc dfty c6 t1r cung tiet ra dich nhay trO'Il, u&t c6 tinh dan hoi, mau trang ho�c trong, giong long trang tr(mg ga. Dich nhay chay ra tir am d�o, chi can d@ y se rat d� quan sat va cam nh�n. Lo�i dich nhay nay c6 kha nang 19c bo nhfrng tinh trung di thu0ng, cung cap du(mg dinh du&ng cho nhfrng tinh trung khoe m�nh, d�n tinh trung qua c6 tlr cung, tlr cung va tien vao ong d�n tr(mg. Vi the, lo�i dich nhay nay con duqc gQi la "dich h6 trq thv thai". Tuy nhien, chu ki kinh nguy�t khac nhau thi thCri gian xuat hi�n dich h6 trq ding kh6ng hoan toan giong nhau, neu kien tri theo doi va ghi l�i, b�n se phat hi�n va hi@u ro d�c trrmg CO' ban ding nhll' quy lu�t xuat hi�n dich hfi trQ' Cua minh. S\f xuat hi�n cua dich h6 trq ch(mg to b�n dang & thCri ki d� thv thai. ThCri di@m d� nhat la hai ngay xuat hi�n cuoi cling cua dich h6 trq thv thai; neu muon tranh thai thi phcii ngirng quan M tinh dvc ho�c phcii Slr dvng cac bi�n phap tranh thai hi�u qua. Sau khi tr(mg rvng, c6 t1r cung se tiet ra dich nhay rat d�c va t�o thanh nut nhay. Luc nay, Se CO rat it ho�C khong CO dich nhay chay ra tir am d�o, Clra minh kh6 ho�c it nhi'eu CO cam giac d�c dinh. Neu muon mang thai phcii dQ'i den khi dich h6 trq xuat hi�n trn&c l'an rvng tr(mg ke tiep. Giai do�n sau khi tr(mg rvng, c6 t1r cung bi dong, m6i tru0ng am d�o c6 tinh axit, kh6ng c6 lQ'i cho S\f song cua tinh trung. Neu ctra minh kh6 lien tl;J.C ba ngay thi CO
th@ tin r�ng ki n,mg trir:ng da qua, trfrng da chet. 3. S\f bi�n d6i cua c6 tli cung Khi ngmn ph\l nfr dang & gifra chu ki kinh nguy�t, c6 ta cung dang len khoang 2.5 cm, mem di, c6ng ta cung h
thai, mau cua thai phl) va thai nhi CO Slf trao d6i v�t chat v&i nhau d@ Cung cap drr6ng khi va drr6ng chat thai nhi can. Neu nh6m mau cua m� va con khong hQ'P nhau, CO' thg m� se san sinh ra m()t lo�i khang thg, lo�i khang thg nay theo mau cua m� tuan hoan qua nhau thai, xam nh�p vao mau cua thai nhi, dfin den phan (mg khang nguyen-khang thg gifra hong cau trong mau thai nhi gay t6n thrrO'Ilg hong cau, khien thai nhi c6 thg bi vang da ho�c thieu mau nghiem tr9ng. Day la qua trinh tan mau. Vi v�y trmrc khi c6 thai, doi ben phcii biet nh6m mau cua minh, neu c6 van de, nen xin tlr van cua bac si dg giam nh� ho�c phong tranh nguy higm khi b�nh vang da dfin den nhfrng b�nh t�t va di chfrng khac. 2. Nh6m mau hlnh thanh nhu thanh nhu th� nao? Nh6m mau cua m6i ngmn da drrqc xac dinh khi con trong bQng m�, la ket qua di truyen gen cua cha m�, ca dm khong thay d6i. Con ngrrm c6 hai h� nh6m mau la h� ABO va h� Rh. Trong d6 h� ABO chia thanh bon nh6m mau A, B, AB va 0. S11 hinh thanh cua nh6m mau quyet dinh b&i lo�i khang nguyen tren mang te bao, neu khang nguyen tren mang hong cau la khang nguyen A, thi mau se thu()c nh6m "A"; neu khang nguyen tren mang hong cau la B, mau se thu()c nh6m "B"; neu vtra c6 khang nguyen A vtra c6 khang nguyen B, mau se thu()c nh6m "AB". Neu tren mang hong cau khong c6 khang nguyen A ho�c khang nguyen B, nh6m mau se la "O". Quan M di truyen gifra nh6m mau cua cha m� va con cai nhll' trong bang drr&i day: Quan h� di truyen gifra nhom mau cua cha m� va con cai Nhom mau cua cha Nhom mau con cai co th� Nhom mau con cai khong th� m-: co co 0,0 0 A,B,AB O,A O,A B,AB O,B O,B A,AB O,AB A,B O,AB A,A O,A B,AB A.B A.B.AB.0 -
A,AB A,B,AB 0 B,B O,B A,AB B,AB A,B,AB 0 AB,AB A,B,AB 0 H� Rh gom hai lo:;ii la Rh drrong tinh va Rh am tinh. Phan bi�t d\fa vao mang hong cau c6 khang nguyen Rh hay khong; c6 khang nguyen Rh se la Rh drrong tinh, khong c6 khang nguyen Rh la Rh am tinh. Quy lu�t tan mau cua h� Rh ding giong nhrr M ABO. Dieu can chi ra & day la : nhfrng ngmn c6 nh6m mau khac nhau khong thg truyen mau cho nhau, du cling nh6m mau ding phai lam phan frng dong mau trmYC khi truyen va chi dU'Q'C truyen khi khong xuat hi�n phan frng. Neu khong, nhieu kha nang ngmn drrqc truyen se bi dong mau, gay nguy higm den tinh m:;ing. 3. Phong tranh bit d6ng nh6m mau Rh Bat dong nh6m mau Rh xay ra khi thai ph\l nh6m mau Rh am tinh mang bau thai nhi nh6m mau Rh drrong tinh. Mau Rh am tinh cua thai ph\l g�p mau Rh drrong tinh cua thai nhi hay di v�t, lam cho CO' thg thai ph\l sinh ra khang thg doi khang VOO mau thai nhi. Anh hrr&ng CUa lo:;ti khang thg nay t61 thai nhi quyet dinh b&i so lrrqng khang thg nhieu hay it. Lan dau mang thai, phan (rng nay xuat hi�n kha muon, anh hrr&ng khong nhi'eu t61 thai nhi, thong thmmg c6 thg d� dang VITQ't qua. Nhrmg nh6m mau Rh drrong tinh se anh hrr&ng rat l&n den thai nhi cua Ian mang thai thfr hai. Vl khang thg doi khang v61 mau thai nhi ton t:;ti trong CO' thg m� lam t6n h:;ti hong cau Cua thai nhi, gay ra CclC tri�u ch(rng vang da n�ng, lam t6n thrrong te bao than kinh, khien tri tu� ch�m phat trign, h�u qua het sfrc nghiem tr9ng. Dg tranh xay ra tinh tr:;ing tren, ngmYi ph\l nfr nen nam r6 tinh tr:;ing nh6m mau cua minh. Neu hai VQ' chong c6 kha nang bat dong nh6m mau Rh, nen tien hanh theo d6i so lrrqng khang thg trong mau thai ph\l vao dau, gifra va cuoi thai ki. Neu can, sau khi sinh phai thay mau cho em be s&in nhat c6 thg. Day la mot phrrong phap ngan ngira b�nh vang da kha hfru hi�u. Chung ta c6 thg d\l' phong bat dong nh6m mau Rh trong Ian c6 mang thfr hai theo phrrong phap khac. D6 la lam xet nghi�m khang thg trong mau sau Ian sinh thfr nhat, neu c6 khang thg thi trong vong 72 gier sau khi sinh tiem vao CO' thg m� huyet thanh khang D dg phong CO' thg m� San sinh khang thg, chufo bi cho Ian mang thai thfr hai h:;t sinh mot em be khoe m:;inh. Tat nhien, bat dong nh6m mau Rh con do say thai khi mang thai qua s&in, n:;io pha thai va SO' suat truyen mau nh6m Rh drrong tinh, lam cho CO' thg m� san sinh khang thg. Cac ba m� CO khang thg nay khong dU'Q'C 10' la anh hrr&ng Cua khang thg doi vm lan mang thai tiep theo.
4. Th� nao Ia bit d6ng nh6m mau A, B, O? • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • Gqi y: Ngu-0-i phtJ. nfr nh6m mau 0 ket hon vO-i ngu-0-i dan ong nh6m mau 0, khi mang thai, thai nhi co th� xuat hi�n tri�u chll-ng bat dong h� nh6m mau ABO. Nhlrng so vo-i bat dong nh6m mau Rh, so llrQ"ng tre SO' sinh mAc chll-ng vang da n�g rat it va mll-c dq cfing nh� ho-n. y hQC hi�n d�i hoan toan dfeu trj dU'Q"C chll.-ng b�nh nay. • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • VIII. Nhan t6 anh h ubng d�n td tu� thai nhi Tri tu� cua con ngmYi hinh thanh khong dOTI gian, qua trinh san sinh, phat tri�n, m& rong, bB sung, hoan thi�n cua n6 deu khong th� tach rm bo nao. Nao la CO' s& v�t chat cho S\f hinh thanh tri tu�. Sl,l' sinh trrr&ng, phat tri�n cua bo nao l�i chiu anh hrr&ng cua nhan to di truyen bfim sinh va nhan to giao d\1.C sau sinh. Muon c6 mot dfra con thong minh khoe m�nh, trU'cYC tien, cac cha m� phai dam bao S\f phat tri�n khoe m�nh Cua bo nao, nhU' V�Y nhan to giao d\J.C m&i CO th� phat huy tac d\lng boi drr&ng nen mot dfra tre thong minh. Nhfrng c�p VQ' chong khong b�nh t�t thrrcmg sinh ra nhfrng dfra con khoe m�nh; neu mot trong hai ngrr01 mac mot can b�nh di truyen nao d6 ho�c cac b�nh nghiem tr9ng khac thi se anh hrr&ng, th�m chi anh hrr&ng nghiem tr9ng den S\f phat tri�n Cua con cai. Con cua nhfrng ngrr01 c6 chi so thong minh cao se thong minh, dieu d6 c6 chac chan hay khong? Khong h�n v�y. B&i le, neu khong bat dau giao d\1.C trr giai do�n thai nhi, th01 ki SO' sinh va th01 thO' au se lam mat di mot so U'U the bfim sinh cua mot dfra tre von VO cling thong minh. Vi the, chung ta khong nen qua coi tr9ng tac d\lng cua di truyen ma coi nh� vai tro Cua cac nhan to ve Sau, ding khong dU'Q'C CU'Ong di�u tac d\lng Cua giao d\1.C ma phu nh�n anh hrr&ng cua nhan to di truyen, chi khi hoi du ca hai dieu ki�n tren, tri thong minh cua tre m&i c6 th� phat tri�n. Rat nhieu b�nh di truyen anh hrr&ng trl,l'C tiep den S\f phat tri�n tri tu� cua tre nh6. Vi d\l hoi chfrng Down (con g9i la chfrng ngay d�i le lrr&i), la lo�i hoi chfrng nao bo khong phat tri�n thrrcmg g�p nhat. GrrOTig m�t cua nhfrng tre em mac b�nh nay rat khac ngrr01 binh thrrcmg: khe mat h�p, khoang each gifra hai mat rong, mui t�t, chay nrr&c dai, thrrcmg le