Bài giảng Bài 6: Văn hóa tổ chức đời sống nông thôn Việt Nam

Bài 6:<br /> Văn hóa tổ chức đời sống nông<br /> thôn Việt Nam<br /> Soạn giảng: TS Phan Quốc Anh<br /> <br /> 1. Theo huyết thống: gia đình và gia tộc<br /> Gia đình là cơ sở của xã hội. Gia đình truyền<br /> thống là đại gia đình nhiều thế hệ (tam đại, tứ<br /> đại đồng đường). Người Tây Nguyên còn có<br /> nhà sàn dài cho Đại gia đình<br /> Gia tộc với người Việt là rất quan trọng. Một người<br /> làm quan, cả họ được nhờ<br /> Xưa kia, làng là nơi ở của một họ: Đỗ xá, Trần xá,<br /> Nguyễn xá v.v…<br /> <br /> Tính tôn ty<br /> • Quan hệ huyết thống là quan hệ theo hàng dọc<br /> (lên đến cửu tộc)<br /> Kị/cố<br /> <br /> Cụ<br /> <br /> Ông<br /> <br /> Cha<br /> <br /> Tôi<br /> <br /> Con Cháu Chắt<br /> <br /> Chút<br /> <br /> Tôn ti gián tiếp (con chú, con bác, anh em họ) cũng được quy định<br /> nghiêm ngặt: Xanh đầu con nhà bác, bạc đầu con nhà chú; Bé bằng củ<br /> khoai, cứ vai mà gọi<br /> Tính tôn ti dẫn đến óc gia trưởng. Tổ chức nông thôn theo huyết thống<br /> nhiều khi gây cản trở sự phát triển, nhất là trong giai đoạn hiện nay,<br /> cạnh tranh dòng họ “ma làng”<br /> <br /> 2. Tổ chức theo địa bàn cư trú:<br /> <br /> Văn hóa làng<br /> Điều kiện nông nghiệp lúa nước đòi hỏi mọi người<br /> phải liên kết, hợp sức với nhau để vần công, đổi<br /> công, để cùng nhau chống lụt bão, chống trộm<br /> cướp và chống giặc ngoại xâm. Sự liên kết chặt<br /> chẽ: bán anh em xa, mua láng giềng gần; một<br /> giọt máu đào…<br /> Liên kết thành làng tạo nên dân chủ làng xã. Tính<br /> chất dân chủ này kéo theo mặt trái là thói dựa<br /> dẫm, ỷ lại, thói đố ky, cào bằng.<br /> <br /> 3. Tổ chức theo nghề nghiệp và sở thích:<br /> Phường, hội<br /> Phường là tập hợp những người làm cùng<br /> một nghề thủ công như phường gốm làm sành<br /> sứ; phường nề (xây dựng); phường chài (đánh cá);<br /> phường vải (dệt); mộc, đúc đồng v.v…<br /> <br /> Hội là tổ chức của những người cùng sở<br /> thích: tư văn (quan văn); Hội văn phả (nhà nho ko làm<br /> quan); hội Bô lão (cụ ông); hội chư bà (cụ bà); hội cờ<br /> tướng; hội tổ tôm v.v…<br /> <br /> Phường và hội là những tổ chức tự nguyện,<br /> tương trợ giúp đỡ lẫn nhau<br /> <br />