Bài giảng Chẩn đoán bệnh Parkinson năm 2019

Chia sẻ: Minh Quan | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:30

Thêm vào BST

Báo xấu

10
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài giảng Chẩn đoán bệnh Parkinson năm 2019 được biên soạn gồm các nội dung chính sau: Đặc điểm đại cương của bệnh Parkinson; Tiếp cận chẩn đoán bệnh Parkinson; hội chứng Parkinson; Xác định chẩn đoán lâm sàng của hội chứng Parkinson; chẩn đoán phân biệt các hội chứng Parkinson; Thăm dò cận lâm sàng trong bệnh Parkinson. Mời các bạn cùng tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bài giảng Chẩn đoán bệnh Parkinson năm 2019

Chẩn Đoán Bệnh Parkinson năm 2019 BSCKII Lê Minh, Cô Vấn Chuyên Môn Thần Kinh Khoa Thần Kinh, Bệnh Viện Đại Học Y Dược, Hội Nghị Lão Khoa Việt Nam 6 / 4 / 2019
Hình 1 • LiỆT RUN đƣợc mô tả lần đầu tiên năm 1817 dựa trên 6 bệnh nhân. • Tên là BỆNH PARKINSON(18 88) • Thƣờng xuất hiện ở tuổi 60, hiếm khi trƣớc 40 tuổi. • Bệnh Parkinson xuất hiện sớm có thể có nguyên nhân di truyền.
Đặc điểm đại cương của bệnh Parkinson Bệnh Parkinson là một BỆNH THOÁI HÓA HAY GẶP CỦA HỆ TKTU, chỉ đứng hàng thứ nhì sau bệnh Alzheimer. Đặc điểm bệnh học của bệnh Parkinson là sự THOÁI HÓA CÁC NƠRON DOPAMINERGIC chất đen-phần đặc (Substantia nigra-pars compacta) dẫn đến THIẾU HỤT DOPAMINE trong hệ thần kinh trung ƣơng. Biểu lộ lâm sàng chính của bệnh Parkinson gồm có GiẢM CỬ ĐỘNG, RUN LÖC NGHỈ, ĐƠ CỨNG, MẤT THĂNG BÀNG TƢ THẾ.
Đặc điểm đại cương của bệnh Parkinson (tiếp theo) Bênh Parkinson còn có những biệu lộ lâm sàng khác gọi chung là TRIỆU CHỨNG NGOÀI VẬN ĐỘNG (NONMOTOR SYMPTOMS) vốn là phản ánh của sự thiếu hụt một số chất dẫn truyền thần kinh thuộc các hệ thống khác ngoài hệ dopamine.
Hình 3. Bất thƣờng của basal ganglia (hạch đáy) trong bệnh Parkinson: Bất thƣờng nguyên phát là sự thoái hóa các dopaminergic neuron của SNpc. các đƣờng màu xanh là đƣờng thần kinh bị suy giảm hoạt tính. Standaert DG, Roberson ED. InLaurence Brunton, Bruce Chabner, Bjorn Knollman editors Goodman and Gilman’s The Pharmacological Basis of Therapeutics 2011, 12th edition, McGraw Hill, p609.
Tiếp cận chẩn đoán bệnh Parkinson  Gồm có: 1. Xác định chẩn đoán HỘI CHỨNG PARKINSON (PARKINSONISM) 2. Xác định chẩn đoán BỆNH PARKINSON (PARKINSON DISEASE) là nguyên nhân của HC Parkinson nói trên.
HỘI CHỨNG PARKINSON Là một hội chứng trong đó có sự phối hợp của các triệu chứng lâm sàng sau đây: 1. Run lúc nghỉ 2. Đơ cứng 3. Cử động chậm (và mất cử động, cử động ít) 4. Mất phản xạ tư thế 5. Tƣ thế gấp 6. Đóng băng
Xác định chẩn đoán lâm sàng của hội chứng Parkinson Chắc chắn là hội chứng Parkinson  Có ít nhất một trong hai triệu chứng kể ở trên  Một trong hai triệu chứng này là run lúc nghỉ hay đơ cứng Rất có thể là hội chứng Parkinson  Chỉ có một triệu chứng run lúc nghỉ hoặc một triệu chứng đơ cứng Có thể là hội chứng Parkinson  Có ít nhất là hai trong bốn triệu chứng còn lại (cử động chậm, mất thăng bằng tƣ thế, tƣ thế gấp, đóng băng)
Acronym TRAP (câu thần chú để dễ nhớ bằng tiếng Anh) Bốn triệu chứng chính của hội chứng Parkinson:  Tremor (run)  Rigidity (đơ cứng)  Akinesia (mất cử động)  Postural disturbances (rối loạn tƣ thế)
Chẩn đoán phân biệt các hội chứng Parkinson  Bệnh Parkinson (HC parkinson  Hội chứng Parkinson trong các nguyên phát, HC Parkinson vô bệnh thoái hóa khác căn): - thoái hóa vỏ-hạch đáy - xuất hiện tản phát - sa sút trí tuệ có thể Lewy - có tính gia đình (10%) - teo nhiều hệ thống (MSA) - liệt trên nhân tiệm tiến  Hội chứng Parkinson thứ phát - thất điều gai-tiểu não - do thuốc - bệnh NBIA (Hallervorden-Spatz) - do độc chất - bệnh Huntington - do bệnh nhiễm - bệnh hồng cầu gai - do bệnh chuyển hóa - bệnh Wilson - do bệnh mạch máu não - bệnh Lubag - do u
Triệu chứng của bệnh Parkinson Triệu chứng vận động Triệu chứng không thuộc về vận động Giảm cử động Trầm cảm (50% bn) Run lúc nghỉ Ảo thị và ảo thính Đơ cứng Sa sút tâm thần Mất thăng bàng tƣ thế Suy thần kinh tự trị Đông cứng Tăng tiết chất nhờn ở da Loạn trƣơng lực bàn chân & ngón Nuốt khó chân Tiểu rắt Hiện tƣợng bật-tắt (on-off) Bón Loạn động & loạn trƣơng lực muộn
Chẩn đoán bệnh Parkinson dựa chủ yếu trên bệnh sử và khám thực thể thần kinh 1. TIÊU CHUẨN CHẨN ĐOÁN LÂM SÀNG BỆNH PARKINSON 2. TIÊU CHUẨN HỖ TRỢ CHẨN ĐOÁN 3. NHỮNG GỢI Ý CẢNH GIÁC CÓ THỂ KHÔNG PHẢI LÀ BỆNH PARKINSON 4. TIÊU CHUẨN LOẠI TRỪ TUYỆT ĐỐI CHẨN ĐOÁN BỆNH PARKINSON
Tiêu chuẩn chẩn đoán lâm sàng bệnh Parkinson  Ít nhất phải có triệu chứng GiẢM CỬ ĐỘNG (BRADYKINESIA) cùng với một trong hai triệu chứng sau đây đi kèm:  RUN LÖC NGHỈ (RESTING TREMOR)  ĐƠ CỨNG (RIGIDITY)
Tiêu chuẩn hỗ trợ chẩn đoán bệnh Parkinson  Sự đáp ứng ngoạn mục đối với levodopa là điểm hỗ trợ rất quan trọng cho chẩn đoán xác định bệnh Parkinson (loại bỏ chẩn đoán nếu không có đáp ứng, hay đáp ứng kém)  Có loạn động do levodopa
Tiêu chuẩn hỗ trợ chẩn đoán bệnh Parkinson (tiếp theo)  Triệu chứng khởi phát ở một bên thân thể  Khi bệnh đã diễn tiến lâu thì triệu chứng Parkinson hiện diện ở cả hai bện thân thể nhƣng vẫn mang tính chất không đối xứng (một bên nặng, một bên nhẹ).  Run lúc nghỉ của một chi  Giảm khứu giác hoặc mất phân bố giao cảm tim trên hình nháy nháy ký dùng MIBG
GỢI Ý CẢNH GIÁC CÓ THỂ KHÔNG PHẢI LÀ BỆNH PARKINSON (Red flags)  Bệnh diễn tiến nhanh (phải ngồi xe lăn trong vòng 5 năm).  Triệu chứng không diễn tiến nặng thêm nhƣng lại khựng lại sau vài năm (≥ 5 năm).  Rối loạn phát âm và nuốt quan trọng xuất hiện sớm trong vòng 5 năm đầu.
GỢI Ý CẢNH GIÁC CÓ THỂ KHÔNG PHẢI LÀ BỆNH PARKINSON (tiếp theo)  Hay ngã do mất thăng bằng sớm xuất hiện trong 3 năm đầu.  Rối loạn chức năng thở thì hít vào (tiếng thở rít).  Suy thần kinh tự trị trong vòng 5 năm đầu (huyết áp thấp tƣ thế, tiểu không kiểm soát).
GỢI Ý CẢNH GIÁC CÓ THỂ KHÔNG PHẢI LÀ BỆNH PARKINSON (tiếp theo)  Loạn trƣơng lực cổ gập trƣớc, co rút bàn tay và bàn chân quá mức trong vòng 10 năm đầu.  Triệu chứng Parkinson đối xứng hai bên ngay từ đầu.  Có mặt của triệu chứng tháp mà không thể giải thích đƣợc nguyên nhân của triệu chứng này.
GỢI Ý CẢNH GIÁC CÓ THỂ KHÔNG PHẢI LÀ BỆNH PARKINSON (tiếp theo)  Sau 5 năm diễn tiến bệnh nhƣng không thấy sự xuất hiện của các triệu chứng ngoài vận động thƣờng gặp của bệnh Parkinson:  bón, huyết áp thấp tư thế, tiểu rắt  lo âu, trầm cảm, ảo giác  rối loạn hành vi giai đoạn ngủ động mắt nhanh RBD, mất ngủ, ngủ gà ban ngày  giảm mất khứu giác.
TIÊU CHUẨN LOẠI TRỪ TUYỆT ĐỐI CHẨN ĐOÁN BỆNH PARKINSON  Hiện diên của triệu chứng tiểu não  Liệt vận nhãn liên nhân dọc đứng nhìn xuống, mất cử động liếc nhìn dọc đứng xuống dƣới  Đã có chẩn đoán nghi ngờ sa sút trí tuệ trán thái dƣơng, mất ngôn ngữ nguyên phát tiến triển