Bài giảng Chính sách thương mại quốc tế - Chương 2: Các lý thuyết về lợi ích của ngoại thương

Chia sẻ: Bfvhgfff Bfvhgfff | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:13

Thêm vào BST

Báo xấu

100
lượt xem 7
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài giảng Chính sách thương mại quốc tế Chương 2: Các lý thuyết về lợi ích của ngoại thương nhằm trình bày về những lợi ích cơ bản của ngoại thương, những lý thuyết bàn về lợi ích của ngoại thương, ngoại thương trong nền kinh tế mở quy mô nhỏ.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bài giảng Chính sách thương mại quốc tế - Chương 2: Các lý thuyết về lợi ích của ngoại thương

Ch−¬ng ii: c¸c lý thuyÕt vÒ lîi Ých cña ngo¹i th−¬ng I. Nh÷ng lîi Ých cña ngo¹i th−¬ng 1. Lîi Ých do ngo¹i th−¬ng mang l¹i: Slide 3 4 vÊn ®Ò chÝnh: 1. Nh÷ng lîi Ých c¬ b¶n cña ngo¹i th−¬ng? Nguån gèc C1: Ngo¹i th−¬ng më réng kh¶ n¨ng tiªu dïng cña mét nh÷ng lîi Ých ®ã? n−íc (nh− mét ph−¬ng thøc SX gi¸n tiÕp). 2. Nh÷ng lý thuyÕt bµn vÒ lîi Ých cña ngo¹i th−¬ng.(9) C2: Ngo¹i th−¬ng gióp thay ®æi c¬ cÊu SX theo h−íng 3. Ngo¹i th−¬ng trong mét nÒn KT më quy m« nhá khai th¸c lîi thÕ cña ®Êt n−íc. Slide 4 4. §éng lùc khiÕn c¸c DN tham gia vµo ngo¹i th−¬ng? 1 2 2. Nguån gèc dÉn ®Õn lîi Ých cña ngo¹i th−¬ng: Nghiªn cøu vÊn ®Ò nµy gióp ta tr¶ lêi c©u hái: C¸c n−íc tham gia vμo PCL§ quèc tÕ ntn? Dùa trªn nh÷ng ®iÒu kiÖn nμo? nãi c¸ch kh¸c: - §iÒu g× quyÕt ®Þnh chñng lo¹i hμng ho¸ mμ mét n−íc Ghana Hàn Quốc XK hay NK? - 1970: GNP/người = 250$ - 1970: GNP/người = 260$ - 1998: chỉ đạt 390$/người - 1998: đạt 8.600$/người Nền kinh tế đứng thứ 96 trên thế Nền kinh tế đứng thứ 12 trên thế giới. giới, thành viên OECD, là NIC - Tốc độ tăng trưởng KT bình - Tốc độ tăng trưởng KT bình quân trong giai đoạn 1968-1998: quân trong giai đoạn 1968-1998: 8%/năm Back2 3 4
2 nguån gèc c¬ b¶n dÉn tíi lîi Ých cña Ngo¹i th−¬ng: Theo khÝa c¹nh TMQT th×: Nguån lùc ngô ý nãi tíi mét ®Çu vμo nμo ®ã cho qu¸ Nguån gèc 1: tr×nh SX trong n−íc mμ kh«ng thÓ chuyÓn dÞch ®−îc Sù kh¸c nhau gi÷a c¸c n−íc trªn thÕ giíi vÒ c¸c nguån gi÷a c¸c quèc gia. lùc khiÕn cho mét n−íc cã thÓ cã lîi thÕ vÒ SX mét sè hμng ho¸ vμ bÊt lîi vÒ SX mét sè hμng ho¸ kh¸c Nguån lùc ®−îc chia thµnh 3 nhãm nh− sau: so víi n−íc kh¸c.Slide 6 • Nguån lùc tù nhiªn: khÝ hËu, ®Êt ®ai, tμi nguyªn kho¸ng s¶n.... Nguån gèc 2: • Nguån nh©n lùc: tøc nãi ®Õn con ng−êi, lùc l−îng lao Do sù gi¶m chi phÝ SX - lμ kÕt qu¶ cña SX lín céng víi ®éng. chuyªn m«n ho¸ SX vμ th«ng qua øng dông KHCN. • C¬ së h¹ tÇng: ®−êng giao th«ng, vËn t¶i, b−u chÝnh Slide 7 viÔn th«ng, s©n bay, bÕn c¶ng, kho b·i, c¸c c«ng tr×nh vμ c¸c ph−¬ng tiÖn c«ng céng kh¸c… Back5 5 6 • Giảm chi phÝ b¾t nguån tõ sù kh¸c nhau vÒ N¨ng II. C¸c lý thuyÕt vÒ lîi Ých cña NT suÊt lao ®éng gi÷a c¸c quèc gia dÉn ®Õn chi phÝ SX kh¸c nhau kÐo theo ho¹t ®éng trao ®æi diÔn ra Khi ®Ò cËp tíi ho¹t ®éng ngo¹i th−¬ng, nãi chung c¸c lý do cã sù chªnh lÖch vÒ lîi Ých. thuyÕt ®Òu quan t©m tíi gi¶i quyÕt 3 vÊn ®Ò: • Chuyªn m«n ho¸ SX cµng cao vµ cµng s©u sÏ dÉn tíi viÖc ph¸t minh vµ øng dông nhiÒu h¬n c¸c thµnh tùu • Quèc gia nªn XK, NK nh÷ng mÆt hµng nµo? KH- KT vµo SX. • Sè l−îng XK, NK lµ bao nhiªu? • XK vµ NK víi ai? Nguån gèc 2 gi¶i thÝch nh÷ng TH nh−: - T¹i sao NhËt B¶n l¹i XK «t«, hμng ®iÖn tö gia dông, m¸y c«ng cô…. - Thuþ SÜ th× XK ®ång hå, ho¸ chÊt, ®å trang søc…. 7 8
II. C¸c lý thuyÕt vÒ lîi Ých cña NT - ñng hé viÖc Nhµ n−íc can thiÖp trùc tiÕp vµo ho¹t ®éng NT: 1. ThuyÕt träng th−¬ng (Mercantilism) Nh»m tèi ®a ho¸ XK vµ h¹n chÕ NK ë møc tèi thiÓu - Ra ®êi ë n−íc Anh vµo kho¶ng gi÷a TK16 – lý thuyÕt Thùc hiÖn trî cÊp cho XK: gi¶m thuÕ, th−ëng tiÒn…. KT ®Çu tiªn ®−îc ph©n tÝch trªn c¬ së KH. H¹n chÕ NK b»ng ®¸nh thuÕ cao, b»ng h¹n ng¹ch. Néi dung chñ yÕu: ¦u ®iÓm: - Coi tiÒn (vµng vµ b¹c) lµ néi dung chÝnh cña cña c¶i, • Khi SX trong n−íc v−ît qu¸ møc cÇu th× nªn khuyÕn cña sù giµu cã cña mét quèc gia. khÝch XK vµ h¹n chÕ NK. Gia t¨ng vµng b¹c th«ng qua NT trong ®ã XK ph¶i lín • Khi C¸n c©n thanh to¸n víi n−íc ngoµi th©m hôt th× h¬n NK – thÆng d− TM tÝch luü nhiÒu tiÒn h¬n. cÇn −u tiªn ®¹t ®−îc thÆng d− trong ngo¹i th−¬ng ®Ó KhuyÕn khÝch XK hµng ho¸ thµnh phÈm cã gi¸ trÞ cao, bï ®¾p. sè l−îng lín (hç trî cho XK) • Sù gia t¨ng l−îng vµng b¹c (gia t¨ng møc cung tiÒn tÖ) H¹n chÕ NK b»ng thuÕ quan, h¹n ng¹ch, chØ NK ®Çu trong nÒn KT sÏ cã t¸c dông kÝch thÝch ho¹t ®éng SX vµo cho SX trong n−íc. trong n−íc. T¨ng c−êng sö dông ph−¬ng tiÖn vËn t¶i n−íc m×nh. 9 10 Nh−îc ®iÓm cña ThuyÕt träng th−¬ng: ThuyÕt träng th−¬ng míi – Neomercantilism • M« t¶ nh÷ng n−íc ¸p dông chÝnh s¸ch nh»m ®¹t • Coi vµng b¹c lµ h×nh thøc cña c¶i duy nhÊt; ®−îc thÆng d− trong c¸n c©n thanh to¸n hoÆc ®¹t môc tiªu KT-CT-XH nµo ®ã. • Nh×n nhËn TMQT nh− mét “trß ch¬i” cã tæng lîi Ých b»ng 0 (zero-sum game). • Ch−a gi¶i thÝch ®−îc c¬ cÊu hµng ho¸ trong TMQT Ph©n biÖt kh¸i niÖm thÆng d− trong ThuyÕt träng ®−îc x¸c ®Þnh nh− thÕ nµo; th−¬ng cæ ®iÓn víi ChÝnh s¸ch NT ngµy nay: • Ch−a thÊy ®−îc tÝnh hiÖu qu¶ vµ lîi Ých tõ qu¸ tr×nh VÒ h×nh thøc th× môc ®Ých ®¹t thÆng d− TM ë hai thêi kú CMH SX vµ trao ®æi; lµ gièng nhau nh−ng vÒ b¶n chÊt lµ kh¸c nhau. • Ch−a thÊy r»ng c¸c kÕt luËn cña hä chØ ®óng trong mét ph¹m vi hÑp chø kh«ng ph¶i víi tÊt c¶ c¸c quèc gia. 11 12
2. ThuyÕt Lîi thÕ tuyÖt ®èi Lîi thÕ tuyÖt ®èi ®−îc hiÓu ntn? (Absolute Advantage): • Cïng mét §V nguån lùc, cïng SX mét lo¹i s¶n phÈm, n−íc nμo SX ra sè l−îng nhiÒu h¬n th× n−íc ®ã cã LTT§ vÒ s¶n phÈm ®ã. - T¸c gi¶: Adam Smith (1723-1790) nãi c¸ch kh¸c - T¸c phÈm: The Wealth of Nations • N−íc nμo cã chi phÝ SX thÊp h¬n khi SX cïng mét (1776) l−îng s¶n phÈm nh− nhau th× cã LTT§ vÒ s¶n phÈm - ¤ng cho r»ng: sù giμu cã, phån ®ã. thÞnh cña mét quèc gia phô VD: thuéc vμo sè hμng ho¸ vμ dÞch §Ó SX ra 1®¬n vÞ g¹o: vô mμ quèc gia ®ã s½n cã ë trong n−íc. - Hµn Quèc tèn 10 ®v lao ®éng/nguån lùc - Ghana tèn 20 ®v lao ®éng/nguån lùc Hµn Quèc cã LTT§ vÒ SX g¹o so víi Ghana 13 14 M« h×nh minh ho¹ lý thuyÕt LTT§: Néi dung ThuyÕt LTT§: Nh÷ng gi¶ thiÕt kÌm theo m« h×nh: Theo A.Smith: • ThÕ giíi chØ gåm 2 n−íc (Ghana vμ Hμn Quèc), SX ra 2 mÆt hμng (Cocoa vμ G¹o); - NÕu mçi n−íc tËp trung vµo SX mÆt hµng mµ m×nh cã LTT§, vµ XK mÆt hµng nµy sang n−íc kia ®Ó ®æi • Chi phÝ vËn t¶i b»ng 0; lÊy mÆt hµng mµ m×nh bÞ bÊt lîi tuyÖt ®èi, th× s¶n • Lao ®éng lμ yÕu tè SX duy nhÊt vμ ®−îc di chuyÓn tù l−îng c¶ hai mÆt hµng sÏ t¨ng lªn, vµ hai quèc gia do gi÷a c¸c ngμnh SX trong n−íc nh−ng kh«ng di ®Òu trë nªn sung tóc h¬n. chuyÓn ®−îc gi÷a c¸c quèc gia; • C¹nh tranh hoμn h¶o tån t¹i trªn tÊt c¶ c¸c thÞ tr−êng. - TM tù do cã lîi cho tÊt c¶ c¸c quèc gia, CP kh«ng nªn can thiÖp vµo c¸c ho¹t ®éng TMQT. - Gi¶ thiÕt cho mçi n−íc cã s½n 120 §VL§, vµ sè lao ®éng ®ã ®−îc chia ®Òu cho mçi ngµnh SX (60/60). 15 16
• Gi¶ sö l−îng L§ cÇn thiÕt ë mçi n−íc ®Ó SX mçi §V TH2: Khi cã chuyªn m«n ho¸ vµ trao ®æi (cã TM): Cocoa vµ G¹o ®−îc cho ë b¶ng sau: Cocoa G¹o Cocoa G¹o Ghana 60 0 Ghana 2 6 Hµn Quèc 0 40 Hµn Quèc 5 3 Tæng SP 60 40 L−îng t¨ng 18 10 TH1: Trong ®iÒu kiÖn tù cÊp tù tóc (kh«ng cã TM): NÕu Ghana ®æi 15 §VCocoa lÊy 15 §VG¹o cña Hµn Quèc Cocoa G¹o th× l−îng tiªu dïng ë mçi n−íc vÒ tõng mÆt hµng lµ: Ghana 30 10 Cocoa G¹o Hµn Quèc 12 20 Ghana 45 (+15) 15 (+5) Tæng SP 42 30 Hµn Quèc 15 (+3) 25 (+5) 17 18 Th«ng qua chuyªn m«n ho¸ SX, c¸c quèc gia ®¹t ®−îc Hai h×nh thøc cña LTT§: hiÖu qu¶ LTT§ do 3 nguyªn nh©n sau: - Lîi thÕ tù nhiªn (Natural Advantage) • Do chuyªn s©u vÒ mét lÜnh vùc nªn L§ sÏ trë nªn thµnh th¹o vµ lµnh nghÒ h¬n gi¶m thiÓu sai sãt - Lîi thÕ thu ®−îc tõ nç lùc (Accquired Advantage) gi¶m chi phÝ. • Do lµm mét c«ng viÖc l©u dµi nªn ng−êi L§ sÏ n¶y sinh nh÷ng s¸ng kiÕn, ph−¬ng ph¸p n©ng cao hiÖu KÕt luËn: qu¶ cña qu¸ tr×nh SX. - Theo A.Smith, n−íc nµo cã LTT§ th× sÏ cã lîi khi • TiÕt kiÖm ®−îc thêi gian do ng−êi L§ kh«ng ph¶i tham gia vµo ho¹t ®éng TMQT. chuyÓn tõ viÖc SX sp nµy sang sp kh¸c. - Tù do ho¸ TM còng lµ ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Ó mang l¹i lîi Ých cho c¸c quèc gia. 19 20
M« h×nh vÒ LTSS: 3. Lý thuyÕt Lîi thÕ so s¸nh (Comparative Advantage): C«ca G¹o - T¸c gi¶ David Ricardo (1772-1833) Ghana 2 5 - T¸c phÈm: “Principles of Political Hµn Quèc 12 6 Economy” (1817) - LTSS xuÊt ph¸t tõ hiÖu qu¶ SX t−¬ng ®èi: Mét n−íc kh«ng cã - Hµn Quèc bÊt lîi T§ vÒ c¶ 2 mÆt hµng, nh−ng cã LTSS LTT§ ë c¶ 2 mÆt hμng nh−ng vÉn vÒ mÆt hµng G¹o v×: mÆt hµng nµy chØ bÊt lîi kÐm 1,2 cã LTSS ë mÆt hμng nμo cã møc lÇn (= 6/5) so víi mÆt hµng C«ca (kÐm 6 lÇn = 12/2) bÊt lîi nhá h¬n vμ vÉn thu ®−îc lîi - T−¬ng tù, Ghana cã LTSS vÒ mÆt hµng C«ca LTSS cã Ých khi tham gia vμo TMQT. tÝnh t−¬ng ®èi. - C¸c gi¶ thiÕt kh¸c cña m« h×nh ®−îc gi÷ nguyªn. 21 22 LËp luËn gièng tr−êng hîp LTT§ Chøng minh LTSS Quy luËt LTSS: còng mang l¹i lîi Ých khi tham gia TMQT. Khi mçi quèc gia thùc hiÖn chuyªn m«n ho¸ SX mÆt hμng mμ quèc gia ®ã cã LTSS th× tæng s¶n l−îng tÊt N−íc C«ca G¹o c¶ c¸c mÆt hμng cña toμn thÕ giíi sÏ t¨ng lªn, vμ tÊt c¶ c¸c quèc gia sÏ trë nªn sung tóc h¬n. Chi phÝ L§ Ghana 2 5 Hµn Quèc 12 6 Chøng minh b»ng m« h×nh: TH tù cung tù cÊp Ghana 30 12 Hµn Quèc 5 10 Tæng 35 22 Cã CMH + trao ®æi Ghana 35 (70) 10 (50) Hµn Quèc 0 20 Tæng 35 30 (+8) 23 24
Chi phÝ c¬ héi vµ LTSS: Chøng minh quy luËt LTSS b»ng Chi phÝ c¬ héi: C«ca G¹o - N¨m 1936, Lý thuyÕt vÒ LTSS ®−îc nhµ KT Ghana 0,4g 2,5c häc ng−êi Mü G.Haberler gi¶i thÝch dùa trªn c¬ së Chi phÝ c¬ héi cã søc thuyÕt phôc Hµn Quèc 2g 0,5c h¬n. - Chi phÝ c¬ héi (opportunity cost) cña mét mÆt - Chi phÝ c¬ héi cña C«ca ë Ghana rÎ h¬n so hμng A d−íi d¹ng mÆt hμng B lμ sè l−îng víi ë Hµn Quèc nªn Ghana cã LTSS vÒ C«ca. mÆt hμng B cÇn ®−îc c¾t gi¶m ®Ó SX thªm 01 T−¬ng tù, Hµn Quèc sÏ cã LTSS vÒ G¹o. ®¬n vÞ mÆt hμng A. - NÕu thùc hiÖn chuyªn m«n ho¸ vµ sau ®ã - ChuyÓn b¶ng chi phÝ L§ thµnh b¶ng chi phÝ trao ®æi víi nhau theo tû lÖ: c¬ héi (gi¸ c¶ t−¬ng quan) cña C«ca vµ G¹o: 1 G¹o = 1 C«ca 25 26 - NÕu Ghana chuyÓn 5 L§ tõ SX G¹o sang SX C«ca th× NhËn xÐt: sÏ cã thªm 2,5 C«ca. - Sù kh¸c biÖt gi÷a Chi phÝ c¬ héi lµ c¬ së ®Ó - Trao ®æi 2,5 C«ca ®ã víi Hµn Quèc theo tû lÖ 1:1 th× sÏ thu vÒ 2,5 G¹o. Lîi 1,5 G¹o so víi tr−êng hîp tù x¸c ®Þnh LTSS cña tõng n−íc: Nước cã Chi cung tù cÊp. phÝ c¬ héi cña mÆt hµng nào thÊp h¬n th× sÏ - T−¬ng tù, Hµn Quèc muèn cã 2,5 C«ca ®¸ng lÏ cÇn bá cã LTSS vÒ mÆt hµng đã. ra 30 L§. Nhê TMQT ®∙ chØ mÊt 15 L§ chuyÓn tõ SX - Trong m« h×nh cña D.Ricardo: Chi phÝ c¬ héi C«ca sang SX G¹o Lîi 15 L§. cña tõng mÆt hµng ë mçi n−íc ®−îc gi¶ ®Þnh lµ kh«ng ®æi. - Tæng qu¸t: ®Ó TM gi÷a 2 n−íc diÔn ra th× tû lÖ trao ®æi - TÝnh −u viÖt: kh«ng cÇn ph¶i ®−a ra bÊt kú QT ph¶i n»m trong giíi h¹n 2 tû lÖ trao ®æi néi ®Þa: gi¶ ®Þnh g× vÒ L§. 0,4c ≤ 1g ≤ 2g hoÆc 0,5g ≤ 1c ≤ 2,5g 27 28
Tr−êng hîp Lîi thÕ “c©n b»ng”: KÕt luËn: 1- Nh÷ng lîi Ých do chuyªn m«n ho¸ vµ ngo¹i th−¬ng C«ca G¹o mang l¹i phô thuéc vµo LTSS chø kh«ng ph¶i LTT§. Ghana 2 5 2- LTT§ nÕu thiÕu LTSS th× kh«ng cã lîi Ých TM. LTSS Hµn Quèc 12 30 lμ ®iÒu kiÖn cÇn vμ ®ñ ®Ó dÉn ®Õn lîi Ých trong TMQT. - Ghana cã LTT§ vÒ c¶ 2 mÆt hµng nh−ng NSL§ ®Òu gÊp 3- ý nghÜa trong TMQT: 6 lÇn NSL§ cña Hµn Quèc kh«ng thÓ x¸c ®Þnh n−íc nµo cã LTSS vÒ mÆt hµng nµo. - Mçi n−íc nªn chuyªn m«n ho¸ vµo nh÷ng ngµnh m×nh cã LTSS. - Trªn thùc tÕ, TH nµy rÊt Ýt khi x¶y ra. - XK nh÷ng hµng ho¸ cã chi phÝ c¬ héi thÊp (trong mèi liªn hÖ víi n−íc NK) 29 - NK nh÷ng hµng ho¸ cã chi phÝ c¬ héi cao 30 §¸nh gi¸ 2 lý thuyÕt cæ ®iÓn vÒ TMQT: 4. Lý thuyÕt mèi t−¬ng quan cña cÇu: - C¬ b¶n gi¶i thÝch ®−îc nguån gèc cña lîi Ých do - T¸c gi¶ John Stuart Mill (1806-1873) TMQT mang l¹i. - Cßn gäi lµ lý thuyÕt vÒ Gi¸ trÞ quèc tÕ - NhÊn m¹nh vai trß cña Tù do ho¸ TM, Nhµ n−íc hay tû lÖ trao ®æi gi÷a c¸c s¶n phÈm. kh«ng can thiÖp qu¸ s©u vµo ho¹t ®éng ngo¹i - D.Ricardo chØ ®Ò cËp ®Õn Cung do th−¬ng. vËy, J.S.Mill ®∙ bæ sung viÖc nghiªn - Míi chØ nhÊn m¹nh ®Õn yÕu tè cung. cøu xem CÇu quyÕt ®Þnh ntn ®Õn tû lÖ - TM gi÷a c¸c n−íc trªn c¬ së hµng ®æi hµng. trao ®æi trong TMQT. - Nh×n nhËn L§ lµ yÕu tè SX duy nhÊt vµ ®ång nhÊt - J.S.Mill dùa trªn n¨ng suÊt t−¬ng ®èi trong tÊt c¶ c¸c ngµnh SX(*). cña nh©n c«ng chø kh«ng ph¶i phÝ tæn cña nh©n c«ng nh− lý thuyÕt cña D. Ricardo. 31 32
Lý thuyÕt vÒ mèi t−¬ng quan cña cÇu: 5. Lý thuyÕt Tû lÖ yÕu tè SX (Factor Proportion): • Theo J.S.Mill, tû lÖ mËu dÞch thùc sù sÏ phô thuéc - T¸c gi¶: 2 nhµ KT häc ng−êi Thuþ §iÓn vμo c−êng ®é, còng nh− ®é co d·n cña CÇu NK cña Eli Heckscher (1879 - 1952) vµ mçi n−íc, nghÜa lμ phô thuéc vμo sè cÇu t−¬ng quan. Bertil Ohlin (1899 – 1979) ®Çu vµo ®Çu ra Gäi lµ lý thuyÕt H – O Nh©n c«ng Quèc gia R−îu Vai (sè ngµy) (Thïng) (KiÖn) - §Õn n¨m 1930, lý thuyÕt nµy ®−îc nhµ KT häc ng−êi Mü Paul Samuelson ph¸t triÓn cô thÓ h¬n nªn cßn 300 Bå ®µo Nha 100 75 ®−îc gäi lµ lý thuyÕt H – O – S. 300 Anh 50 60 KÕt luËn ®−îc J.S.Mill rót ra: Giíi h¹n cña tû lÖ trao ®æi QT chÝnh lμ tû lÖ trao ®æi trong néi ®Þa 33 34 Lý thuyÕt H – O x©y dùng dùa trªn 2 kh¸i niÖm c¬ b¶n: Néi dung cña Lý thuyÕt H-O: (§Þnh lý H-O) + møc ®é dåi dμo (s½n cã) cña c¸c yÕu tè SX ë c¸c • Mét n−íc sÏ XK nh÷ng mÆt hμng mμ viÖc SX ®ßi hái quèc gia kh¸c nhau; vµ sö dông nhiÒu t−¬ng ®èi yÕu tè SX dåi dμo, rÎ cña + hμm l−îng (møc ®é sö dông) c¸c yÕu tè SX ®Ó lµm ra n−íc ®ã vμ NK nh÷ng mÆt hμng mμ viÖc SX ®ßi hái c¸c mÆt hµng kh¸c nhau. sö dông nhiÒu t−¬ng ®èi yÕu tè SX khan hiÕm vμ ®¾t ë n−íc ®ã. LËp luËn cña lý thuyÕt H – O: YÕu tè cμng dåi dμo th× gi¸ (chi phÝ) cμng rÎ vμ ng−îc • Trong tiÕn tr×nh SX ng−êi ta ph¶i phèi hîp nhiÒu yÕu l¹i tè ®Çu vµo (®Êt ®ai, nh©n c«ng vμ t− b¶n) theo nhiÒu tû lÖ kh¸c nhau. Lý thuyÕt H-O ®∙ ®i vµo gi¶i thÝch b¶n chÊt cña LTSS • ChÝnh møc ®é s½n cã cña c¸c yÕu tè SX vµ hμm chø kh«ng chØ dõng ë nªu lªn LTSS lµ nh− thÕ nµo. l−îng sö dông c¸c yÕu tè ®Ó lµm ra c¸c mÆt hµng kh¸c nhau míi lµ nh÷ng nh©n tè quan träng quy ®Þnh TMQT. 35 36
NhËn xÐt vÒ c¸c thùc tiÔn vµ mét sè gi¶ thiÕt ®i 6. Quan ®iÓm cña Karl Marx vÒ ngo¹i th−¬ng: theo c¸c lý thuyÕt cæ ®iÓn vÒ TMQT: K.Marx ph©n tÝch vÒ ngo¹i th−¬ng dùa trªn c¬ së quy 1. ViÖc lμm ®Çy ®ñ vμ toμn dông c¸c nguån lùc? luËt gi¸ trÞ. 2. Môc tiªu cña c¸c quèc gia cã thÓ kh«ng ®−îc giíi h¹n chØ ë tÝnh hiÖu qu¶. Lý luËn vÒ ngo¹i th−¬ng cña K.Marx, ®−îc tËp trung ë 3. Chi phÝ vËn chuyÓn lμ b»ng 0 lμ kh«ng hîp lý. nh÷ng ®iÓm sau ®©y: 4. TÝnh linh ®éng cña tμi nguyªn. • Thø nhÊt, nguyªn t¾c chi phèi ngo¹i th−¬ng lμ b×nh 5. Ch−a ®Ò cËp tíi DÞch vô ®¼ng cïng cã lîi. 6. Ch−a ®Ò cËp tíi c¸c lîi Ých kh¸c tõ ngo¹i th−¬ng • Thø hai, sù h×nh thμnh vμ ph¸t triÓn cña ngo¹i th−¬ng lμ tÊt yÕu kh¸ch quan cña ph−¬ng thøc SX TBCN. 37 38 7. Lý thuyÕt Vßng ®êi s¶n phÈm (Product Life-cycle 8. Lý thuyÕt Th−¬ng m¹i míi (New Trade Theory) Theory) - C¸c t¸c gi¶: Paul Krugman vμ MIT-Mü - T¸c gi¶: Raymond Vernon (Mü) - Thêi gian ra ®êi: gi÷a thËp kû 1970 - Thêi gian ra ®êi: gi÷a thËp kû 1960 - Néi dung chÝnh: - Néi dung chÝnh: 1. Ban ®Çu, SP míi ®−îc ph¸t triÓn vµ s¶n xuÊt t¹i c¸c n−íc ph¸t §Æt vÊn ®Ò xem xÐt l¹i gi¶ thiÕt tr−íc kia cho r»ng lîi Ých triÓn rÊt cao (Mü) gi¶m dÇn do chuyªn m«n ho¸ 2. Sau ®ã SX dÇn ®−îc chuyÓn sang c¸c n−íc ph¸t triÓn cao Trong mét sè ngμnh tån t¹i TH lîi Ých t¨ng dÇn nhê vμo (§øc, Anh, Ph¸p, NhËt B¶n) ®¸p øng nhu cÇu t¨ng dÇn t¹i ®ã. c¸c yÕu tè sau: 3. Khi thÞ tr−êng b∙o hoµ, SP ®−îc tiªu chuÈn ho¸, gi¸ c¶ trë thµnh c«ng cô c¹nh tranh chñ yÕu SX di chuyÓn sang c¸c 1. Lîi Ých kinh tÕ nhê quy m« (economies of scale) n−íc cã chi phÝ lao ®éng thÊp h¬n so víi Mü (VD: Italia, T©y 2. C¸c t¸c ®éng nhê kinh nghiÖm (learning effects) Ban Nha..) råi XK trë l¹i Mü vµ mét sè n−íc kh¸c. 3. Lîi thÕ cña ng−êi ®Çu tiªn gia nhËp ngµnh (first- 4. Khi søc Ðp chi phÝ tiÕp tôc t¨ng th× SX l¹i chuyÓn sang c¸c mover advantages) n−íc ®ang ph¸t triÓn (VD: Th¸i Lan, Malaysia, Singapore…) vµ XK ®i tÊt c¶ c¸c n−íc. L−u ý: T¸c ®éng can thiÖp cña ChÝnh phñ th«ng qua c¸c M« h×nh cña TMQT ®èi víi nhiÒu SP, ®Æc biÖt lµ c¸c SP c«ng nghÖ: chÝnh s¸ch Mü c¸c n−íc ph¸t triÓn kh¸c c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn 39 40
9. Lý thuyÕt vÒ Kh¶ n¨ng c¹nh tranh quèc gia (National Competitive Advantage) - T¸c gi¶: Michael Porter-Mü - Thêi gian ra ®êi: ®Çu thËp kû 1990 1. §iÒu kiÖn vÒ c¸c YÕu tè SX (Factor Endowments) - Néi dung chÝnh: m« h×nh kim c−¬ng 2. §iÒu kiÖn vÒ CÇu (Demand Conditions) 3. C¸c ngµnh CN hç trî vµ liªn quan (Related & Firm strategy, Supporting Industries) structure, and 4. ChiÕn l−îc, c¬ cÊu vµ møc ®é c¹nh tranh néi bé rivalry ngµnh (Firm Strategy, Structure & Rivalry) Factor Demand 2 yÕu tè kh¸c: endowments conditions - ChÝnh phñ (Government) - C¬ héi kinh doanh (Chance) Related and supporting industries 41 42 Minh ho¹ lîi Ých cña Ngo¹i th−¬ng b»ng S¬ ®å: Minh ho¹ lîi Ých cña Ngo¹i th−¬ng b»ng S¬ ®å: G§1: S¶n xuÊt cè ®Þnh: G§2: S¶n xuÊt thay ®æi thùc hiÖn chuyªn m«n ho¸ Y Y t’ y0 A’ PPF yA’ t t XK y1 A yA A F XK yF B y2 B O x1 x0 x2 t X O xA’ xA xF t t’ X 43 44 NK NK
III. Ngo¹i th−¬ng trong nÒn kinh tÕ më 2. XK vµ NK ë c¸c nÒn kinh tÕ më quy m« nhá: quy m« nhá: a. XuÊt khÈu: BiÓu ®å 1 1. Nguyªn t¾c chÊp nhËn gi¸: P D S - Mét nÒn KT më quy m« nhá lu«n ph¶i chÊp nhËn gi¸ D’ E1 trªn thÞ tr−êng thÕ giíi: PW E2 E0 Pd = PW trong ®ã PW lμ cã tr−íc. PD - ViÖc xem xÐt ViÖt Nam nh− mét nÒn KT më quy m« nhá lμ mét sù ®¬n gi¶n ho¸. XK2 O q3 q1 q0 q2 Q 45 46 XK1 2. XK vµ NK ë c¸c nÒn kinh tÕ më quy m« nhá: b. NhËp khÈu: BiÓu ®å 2 KÕt luËn chÝnh rót ra ®−îc ë ®©y lµ: P D’ D S • Trong nÒn KT më quy m« nhá, nÕu mäi yÕu tè kh¸c c©n b»ng, th× sù thay ®æi vÒ cung vμ cÇu sÏ dÉn tíi sù thay ®æi vÒ sè l−îng hμng E0 XK vμ NK h¬n lμ thay ®æi vÒ gi¸ trong n−íc. PD E1 E2 PW NK2 O q1 q0 q2 q3 Q NK1 47 48
IV. §éng lùc khiÕn c¸c DN tham gia iv. §éng lùc khiÕn c¸c DN tham gia ngo¹i th−¬ng ngo¹i th−¬ng 1. Nh÷ng lîi Ých do XK mang l¹i: 2. Nh÷ng lîi Ých do NK mang l¹i: - Khai th¸c hÕt kh¶ n¨ng SX d− thõa trong - DN sÏ cã ®−îc nguån cung cÊp rÎ chi phÝ n−íc. ®Çu vµo cña SX sÏ gi¶m xuèng. - Gi¶m chi phÝ SX do tiÕn hµnh XK. - NK còng sÏ gióp cho c¸c DN ph©n t¸n ®−îc - Thu ®−îc lîi nhuËn lín h¬n. rñi ro trong SX, kinh doanh, gi¶m møc ®é - Ph©n t¸n rñi ro. phô thuéc vµo 1 nguån cung cÊp. 49 50 C©u hái th¶o luËn Ch−¬ng II: 1. Nguån gèc nμo cña lîi Ých cña ngo¹i th−¬ng hiÖn nay lμ ®−îc chó träng h¬n? Liªn hÖ víi thùc tiÔn n−íc ta hiÖn nay? 2. LTSS cã thÓ thay ®æi ®−îc kh«ng? 3. KÕt luËn “mét n−íc cã LTT§ nÕu thiÕu LTSS th× kh«ng cã lîi trong TMQT” lμ ®óng hay sai? H·y gi¶i thÝch? 51