Bài giảng Chương 4: Tiếp cận bảo vệ môi trường và tài nguyên

Chia sẻ: Minh Minh | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:68

Thêm vào BST

Báo xấu

102
lượt xem 13
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài giảng Chương 4: Tiếp cận bảo vệ môi trường và tài nguyên trình bày khái niệm về công cụ quản lý môi trường, phân loại công cụ quản lý môi trường, các công cụ quản lý môi trường, các công cụ pháp lý, luật bảo vệ môi trường và các luật liên quan,...Mời bạn đọc cùng tham khảo.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bài giảng Chương 4: Tiếp cận bảo vệ môi trường và tài nguyên

1 Nh ng chương trư c ñã phân tích rõ v nh ng tác ñ ng x u ñ n môi trư ng, s c kh e con ngư i và ch t lư ng cu c s ng là h u qu c a vi c gia tăng dân s , ñô th hóa, công nghi p hóa, khai thác, s d ng năng lư ng, tài nguyên thiên nhiên theo cách th c không b n v ng. V n ñ ñ t ra: CÁCH TI P C N B O V MÔI TRƯ NG & TÀI NGUYÊN 2 1
Các công c qu n lý môi trư ng Th b c qu n lý môi trư ng KHÁI NI M V CÔNG C QU N LÝ MÔI TRƯ NG Công c qu n lý môi trư ng là các bi n pháp hành ñ ng th c hi n công tác qu n lý môi trư ng c a nhà nư c, các t ch c khoa h c và s n xu t. M i m t công c có m t ch c năng và ph m vi tác ñ ng nh t ñ nh, liên k t và h tr l n nhau. 2
PHÂN LO I CÔNG C QU N LÝ MÔI TRƯ NG Phân lo i theo ch c năng: Công c ñi u ch nh vĩ mô: lu t pháp và chính sách. Công c hành ñ ng: các công c có tác ñ ng tr c ti p t i ho t ñ ng kinh t - xã h i, như các quy ñ nh hành chính, quy ñ nh x ph t, công c kinh t … Công c h tr : các công c k thu t như GIS, mô hình hóa, ñánh giá môi trư ng, ki m toán môi trư ng, quan tr c môi trư ng… PHÂN LO I CÔNG C QU N LÝ MÔI TRƯ NG Phân lo i c a OECD (Organization of Economic Cooperation and Development): Công c ch huy và ki m soát Công c d a vào th trư ng Công c khuy n khích giáo d c ..\Tai lieu tham khao\Hai chuong cuoi\TLTK chinh\Phan loai cong cu quan ly moi truong theo OECD.doc 3
Các công c qu n lý môi trư ng 1. Công c ch huy và ki m soát • Nghĩa v pháp lý • Th a thu n tình nguy n 2. Công c d a vào th trư ng • Công c kinh t • Công c tài chính 3. Công c khuy n khích giáo d c 7 Công c ch huy và ki m soát 4
Công c ch huy và ki m soát Nhóm nghĩa v pháp lý: Các công c mang tính pháp lý và cư ng ch thi hành. Nhóm th a thu n tình nguy n: Các công c qu n lý này không b cư ng ch th c thi v m t pháp lý mà do cơ quan hay doanh nghi p, cá nhân t nguy n áp d ng vì các m c tiêu kinh t ñi ñôi v i m c tiêu b o v môi trư ng. Chúng ñ t hi u qu khi áp d ng các nư c phát tri n có cơ ch kinh t th trư ng m và ý th c b o v môi trư ng cao. 5
CÁC CÔNG C PHÁP LÝ Các công c pháp lý ñã và ñang ñư c s d ng r t ph bi n và có hi u qu t t c các nư c phát tri n cũng như các nư c ñang phát tri n trên th gi i. Các công c pháp lý d a trên nguyên t c “M nh l nh và ki m soát”, hay g i là nguyên t c CAC (Command and Control). CÁC CÔNG C PHÁP LÝ Trình t ti n hành: 1. Nhà nư c ñ nh ra pháp lu t, tiêu chu n, quy ñ nh v b o v môi trư ng; 2. Các cơ quan qu n lý môi trư ng nhà nư c s d ng quy n h n c a mình ti n hành giám sát, ki m soát, thanh tra và x ph t ñ cư ng ch t t c các cơ s s n xu t, các t p th , cá nhân trong xã h i th c thi ñúng các ñi u kho n trong lu t pháp, tiêu chu n và quy ñ nh v b o v môi trư ng ñã ñư c ban hành. 6
CÁC CÔNG C PHÁP LÝ 1. Lu t B o v môi trư ng và các lu t liên quan 2. Chính sách môi trư ng và phát tri n b n v ng 3. Các văn b n pháp lý trong lĩnh v c b o v môi trư ng 4. Tiêu chu n môi trư ng 5. Gi y phép v môi trư ng CÁC CÔNG C PHÁP LÝ “Lu t qu c t v môi trư ng là t ng th các nguyên t c, quy ph m qu c t ñi u ch nh m i quan h gi a các qu c gia, gi a qu c gia và t ch c qu c t trong vi c ngăn ch n, lo i tr thi t h i gây ra cho môi trư ng c a t ng qu c gia và môi trư ng n m ngoài ph m vi qu c gia.” Lu t Bi n qu c t Công ư c b o v t ng Ozone Công ư c b o v các vùng ñ t ng p nư c có t m quan tr ng ñ i v i các loài chim di cư Công ư c v v n chuy n các ch t ñ c h i qua biên gi i 7
CÁC CÔNG C PHÁP LÝ - “H th ng lu t b o v môi trư ng c a m t qu c gia thư ng g m lu t chung và lu t v s d ng h p lý các thành ph n môi trư ng ho c b o v môi trư ng c th t ng ñ a phương.” Lu t chung: Lu t b o v môi trư ng Lu t v các thành ph n môi trư ng: lu t bi n, r ng, ñ t ñai, khoáng s n, … CÁC CÔNG C PHÁP LÝ Thông thư ng lu t môi trư ng ñư c xây d ng trên nh ng quy ñ nh và tiêu chu n v môi trư ng: Quy ñ nh Tiêu chu n Lu t “Quy ñ nh v môi trư ng là nh ng ñi u ñư c xác ñ nh có tính ch quan và lý thuy t sau ñó s ñư c ñi u ch nh chính xác d n d a vào các m t nh hư ng c a chúng qua th c t .” “Tiêu chu n là nh ng quy lu t, nguyên t c ho c các s ño ñư c thi t l p b i các nhà chuyên môn nhưng ñư c chính quy n và các cơ quan ch c năng ng h .” 8
CÁC CÔNG C PHÁP LÝ “Chính sách môi trư ng là nh ng ch trương, bi n pháp mang tính chi n lư c, th i ño n, nh m gi i quy t m t nhi m v b o v môi trư ng c th nào ñó, trong m t giai ño n nh t ñ nh.” CÁC CÔNG C PHÁP LÝ Chính sách môi trư ng c th hóa Lu t B o v môi trư ng (trong nư c) và các Công ư c qu c t v môi trư ng. M i c p qu n lý hành chính ñ u có nh ng chính sách môi trư ng riêng. Chúng v a c th hóa lu t pháp và nh ng chính sách c a các c p cao hơn, v a tính t i ñ c thù ñ a phương. Chính sách b o v môi trư ng ph i ñư c xây d ng ñ ng th i v i chính sách phát tri n kinh t - xã h i. Chính sách môi trư ng ph i gi i quy t nh ng v n ñ chung nh t v quan ñi m qu n lý môi trư ng, v các m c tiêu b o v môi trư ng cơ b n c n gi i quy t trong m t giai ño n dài 10-15 năm, các ñ nh hư ng l n th c hi n m c tiêu. 9
CÁC CÔNG C PHÁP LÝ - “Chi n lư c b o v môi trư ng là c th hóa chính sách m t m c ñ nh t ñ nh.” Chi n lư c xem xét chi ti t hơn m i quan h gi a các m c tiêu do chính sách ñ ra và các ngu n l c ñ th c hi n chúng. T ñó l a ch n các m c tiêu kh thi và xác ñ nh các phương pháp th c hi n các m c tiêu ñó. Chi n lư c thư ng ñư c ñ t ra các giai ño n th i gian ng n hơn chính sách. CÁC CÔNG C PHÁP LÝ Tiêu chu n H th ng tiêu chu n môi trư ng là m t công trình khoa h c liên ngành, nó ph n ánh trình ñ khoa h c, công ngh , t ch c qu n lý và ti m l c kinh t - xã h i có tính ñ n d báo phát tri n. Vi c xây d ng tiêu chu n môi trư ng m t m t d a trên các quy ñ nh ñã ñư c ki m nghi m th c t , m t khác ph i có căn c khoa h c ñ m b o tiêu chu n môi trư ng phù h p v i nhu c u b o v sinh thái, ñ ng th i kh thi v m t kinh t . 10
LU T B O V MÔI TRƯ NG VÀ CÁC LU T LIÊN QUAN Lu t B o v môi trư ng (2005) Lu t Tài nguyên nư c (1998) Lu t ð t ñai (2003) Lu t Th y s n (2003) Lu t B o v và phát tri n r ng (2004) Lu t Khoáng s n (1996) Lu t Hóa ch t (2007) Lu t ða d ng sinh h c Lu t Không khí s ch H P TÁC QU C T V MÔI TRƯ NG Vi t Nam tích c c tham gia xây d ng và ñã phê chu n 17 công ư c qu c t v môi trư ng và ñang n l c th c hi n các cam k t và nghĩa v c a m t nư c thành viên. Trong s ñó, Vi t Nam ñã phê chu n Công ư c khung Liên h p qu c v Bi n ñ i khí h u vào ngày 16/11/1994 và phê chu n Ngh ñ nh thư Kyoto vào ngày 25/09/2002 và ñư c ñánh giá là m t trong nh ng nư c tham gia tích c c và s m nh t vào Ngh ñ nh thư. (Ngu n: Báo cáo môi trư ng qu c gia 2007) 11
TIÊU CHU N MÔI TRƯ NG Tiêu chu n môi trư ng là công c chính ñ tr c ti p ñi u ch nh ch t lư ng môi trư ng h u h t các nư c phát tri n và ñang phát tri n. Chúng xác ñ nh các m c tiêu môi trư ng và ñ t ra s lư ng và n ng ñ cho phép c a các ch t ñư c th i vào khí quy n, nư c, ñ t hay ñư c phép t n t i trong các s n ph m tiêu dùng. TIÊU CHU N MÔI TRƯ NG Các lo i tiêu chu n g m: Các tiêu chu n ch t lư ng môi trư ng xung quanh Các tiêu chu n th i nư c, th i khí, rác th i, ti ng n Các tiêu chu n s n ph m Các tiêu chu n v quy trình công ngh Các quy cách k thu t và thi t k c a các thi t b ho c phương ti n S tiêu chu n hóa c a các phương pháp l y m u ho c phân tích. 12
TIÊU CHU N MÔI TRƯ NG Các tiêu chu n Vi t Nam v môi trư ng ñư c ban hành l n ñ u tiên vào năm 1995, s a ñ i năm 2001 và 2005. Ngày 18/12/2006, B trư ng B Tài nguyên và Môi trư ng ñã ký Quy t ñ nh s 22/2006/Qð-BTNMT v vi c b t bu c áp d ng Tiêu chu n Vi t Nam v môi trư ng GI Y PHÉP V MÔI TRƯ NG Vi c c p ho c không c p các lo i gi y phép ho c các lo i y quy n khác cũng là m t công c quan tr ng ñ ki m soát ô nhi m. Các lo i gi y phép môi trư ng ñ u do các c p chính quy n ho c các cơ quan qu n lý nhà nư c v môi trư ng c p theo s phân ñ nh c a pháp lu t. 13
GI Y PHÉP V MÔI TRƯ NG Có nhi u lo i gi y phép khác nhau, như là gi y th m ñ nh môi trư ng, gi y th a thu n môi trư ng, gi y ch ng nh n ñ t tiêu chu n môi trư ng, gi y phép th i ch t ô nhi m, gi y phép xu t nh p kh u ph th i… Các lo i gi y phép thư ng ñư c g n v i các tiêu chu n môi trư ng. GI Y PHÉP V MÔI TRƯ NG Có th ghi vào văn b n t t c nh ng nhi m v ki m soát ô nhi m c a cơ s s n xu t. Có th rút ho c t m treo các gi y phép, tùy theo nhu c u c a n n kinh t qu c gia hay các l i ích xã h i khác và thư ng xuyên yêu c u ph i tr l phí. 14
GI Y PHÉP V MÔI TRƯ NG C p phép x nư c th i Tính ñ n cu i tháng 06/2006, m i có r t ít gi y phép ñư c c p trong t ng s kho ng hàng trăm các cơ s s n xu t kinh doanh thu c di n ph i xin c p phép x nư c th i trên 3 lưu v c sông C u, Nhu - ðáy và h th ng sông ð ng Nai. (Ngu n: Báo cáo môi trư ng qu c gia 2006) ÁP D NG CÁC CÔNG C PHÁP LÝ NƯ C TA T ng bư c lo i b các phương ti n cơ gi i không ñ ñi u ki n lưu hành: Các Ngh ñ nh c a Chính ph (92/2001/Nð-CP, 23/2004/Nð- CP và 110/2006/Nð-CP) v quy ñ nh niên h n s d ng ñ i v i ô tô t i và ô tô ch ngư i là cơ s pháp lý cho vi c lo i b các phương ti n không ñ ñi u ki n lưu hành. ð n nay, sau hơn 3 năm tri n khai Ngh ñ nh, ñã có hơn 44.500 xe cũ nát, quá h n s d ng ñã b lo i b . Trong năm 2007, có kho ng 10.000 xe b lo i b theo niên h n quy ñ nh cho l trình t ngày 01/02/2007. (Ngu n: C c ðăng ki m Vi t Nam, 2007) 15
ÁP D NG CÁC CÔNG C PHÁP LÝ NƯ C TA Ki m tra, giám sát ch t lư ng xăng d u nh p kh u Quy t ñ nh s 50/2006/Qð-TTg c a Th tư ng Chính ph trong ñó có quy ñ nh ch t lư ng xăng d u nh p kh u ph i ñ t tiêu chu n TCVN (TCVN 6776-2005 ñ i v i xăng, TCVN 5689-2006 ñ i v i d u diesel). KI M SOÁT MÔI TRƯ NG Công tác ki m soát môi trư ng g m các v n ñ sau: Ki m soát ngu n th i t s n xu t công nghi p và giao thông v n t i; Ki m soát s d ng ñ t trong quá trình phát tri n ñô th và khu công nghi p; Ki m soát s d ng ngu n nư c. 16
KI M SOÁT MÔI TRƯ NG Ki m soát ngu n th i gây ô nhi m môi trư ng Ki m soát ngu n th i chính là ki m soát “cu i ñư ng ng” c a quá trình ho t ñ ng s n xu t gây ô nhi m môi trư ng. Các ngu n th i ñư c phân thành ngu n th i khí (các ng khói th i khí), ngu n th i nư c (các mi ng c ng x nư c th i), ngu n th i ch t th i r n, trong ñó có ch t th i nguy h i và ngu n gây ô nhi m ti ng n. KI M SOÁT MÔI TRƯ NG Ki m soát ngu n th i gây ô nhi m môi trư ng Các cơ quan qu n lý môi trư ng ti n hành ki m kê ngu n th i, ñánh giá, phân tích tính ch t và m c ñ gây ô nhi m môi trư ng c a m i ngu n th i trên ñ a bàn. Vi c ki m kê ngu n th i có th ñư c th c hi n b ng phi u ñi u tra, ñi u tra th c ñ a, ho c yêu c u các cơ s s n xu t l p báo cáo hi n tr ng môi trư ng. 17
KI M SOÁT MÔI TRƯ NG Nh ng thông tin, s li u c n thu th p: Quy trình công ngh s n xu t; Nguyên v t li u ñ u vào - S n ph m; Ch t th i ñ u ra; Các cơ ch , chính sách, tiêu chu n môi trư ng ñã áp d ng; Các công ngh và thi t b x lý ô nhi m môi trư ng ñã áp d ng, hi u qu c a thi t b x lý ô nhi m; T ch c qu n lý môi trư ng cơ s s n xu t; Các thông s v ngu n th i: v trí th i, phương cách th i và th i vào ñâu, lưu lư ng hay kh i lư ng ch t th i, th i gian và t n su t th i. KI M SOÁT MÔI TRƯ NG Ki m soát ngu n th i gây ô nhi m môi trư ng Các cơ s s n xu t ñăng ký ngu n th i v i cơ quan qu n lý môi trư ng c a nhà nư c. Các thông s v ngu n th i c n ph i ñăng ký tương t như trình bày trên. T t c các thông tin, s li u v ngu n th i ñã ki m kê ho c ñăng ký c n ñư c ghi thành văn b n s sách, ñư c lưu gi c n th n và thư ng xuyên ñư c b sung, c p nh t s li u. 18
KI M SOÁT MÔI TRƯ NG Ki m soát ngu n th i gây ô nhi m môi trư ng Trên cơ s h sơ ki m kê ngu n th i, cơ quan qu n lý môi trư ng ti n hành xác ñ nh các khu v c có th x y ra ô nhi m môi trư ng, s c môi trư ng, các ngu n th i có th vư t quá tiêu chu n môi trư ng cho phép ñ t p trung và quan tâm ki m soát chúng THANH TRA MÔI TRƯ NG Thanh tra môi trư ng là bi n pháp cư ng ch s tuân th pháp lu t, các quy ñ nh, hư ng d n, tiêu chu n v b o v môi trư ng ñ i v i m i t ch c, cơ quan, t p th và các cá nhân trong xã h i, ñ ng th i cũng là bi n pháp b o ñ m quy n t do, dân ch cho m i ngư i khi u n i, khi u t v m t môi trư ng. 19
THANH TRA MÔI TRƯ NG Nhi m v thanh tra nhà nư c v b o v môi trư ng Thanh tra vi c ch p hành Lu t B o v môi trư ng, các tiêu chu n môi trư ng, các Ngh ñ nh, Quy ñ nh, Hư ng d n c a m i t ch c, t p th và cá nhân trong xã h i; Thanh tra ñ xác ñ nh trách nhi m ph i x lý v môi trư ng ñ i v i trư ng h p có nhi u t ch c, cá nhân ho t ñ ng trong m t vùng lãnh th , gây ra s c môi trư ng, ô nhi m môi trư ng hay suy thoái môi trư ng; THANH TRA MÔI TRƯ NG Nhi m v thanh tra nhà nư c v b o v môi trư ng Thanh tra ñ gi i quy t s tranh ch p, khi u n i, t cáo v môi trư ng c a m i t ch c, t p th và cá nhân; Thanh tra trách nhi m th c hi n Lu t BVMT c a các B , Ngành và vi c th c hi n trách nhi m Nhà nư c v BVMT t i ñ a phương c a U ban nhân dân các c p. 20