Bài giảng "Chương trình chống lao" cung cấp các kiến thức giúp người học có thể: Sự cần thiết của chương trình chống lao, mục tiêu của CTCL – Mục tiêu thiên niên kỷ của Y tế thế giới, chiến lược DOTS và Những thành tố của Chiến lược chống lao,... Mời các bạn cùng tham khảo nội dung chi tiết.
AMBIENT/
Chủ đề:
Nội dung Text: Bài giảng Chương trình chống lao - TS. Trần Ngọc Bửu
- CHƯƠNG TRÌNH CHỐNG LAO
Ts Trần Ngọc Bửu – Bv Phạm Ngọc Thạch
- Mục tiêu
Sau tiết giảng, người nghe biết được:
• Sự cần thiết của chương trình chống lao
• Mục tiêu của CTCL – Mục tiêu thiên niên kỹ của Y Tế Thế Giới
• Chiến lược DOTS và Những thành tố của Chiến Lược Chống Lao
hiện nay
• Tổ chức mạng lưới CTCL tại Việt Nam
• Nhiệm vụ tuyến tỉnh – huyện – Xã trong CTCL
- Tại sao phải có CTCL ?
• Lao đang là vấn đề khẩn cấp toàn cầu:
– Bệnh nhiễm trùng lây qua đường hô hấp
– Là bệnh xã hội có nhiều người nhiễm và mắc bệnh đặc biệt ở các nước
có thu nhập thấp
– Là nguyên nhân tử vong đứng hàng thứ 8 trên thế giới
– Không thể khống chế với những hoạt động phát hiện – điều trị đơn
thuần mà cần phải có hệ thống quản lý không chỉ đối với người mắc
bệnh từ lúc phát hiện cho đến lúc hết lây bệnh.
– Nhiều nơi hoạt động chống lao hoạt động thiếu hiệu quả, do:
• Quá tin tưởng vào các cơ sở dành riêng chăm sóc bệnh nhân lao
• Sử dụng thuốc không đầy đủ phác đồ, phác đồ không chuẩn
• Thiếu hệ thống tiếp liệu đầy đủ, hệ thống quản lý thông tin để đánh giá –
lượng giá hoạt động.
• Các yếu tố khác: kinh tế, chiến tranh ….
- Lao là bệnh gây chết người
“có hạng” trên thế giới
Người chết
Nguyên nhân Tỷ lệ
(triệu)
Nhồi máu cơ tim 7.25 12.80%
Tai biến mạch máu não - bệnh lý mạch máu 6.15 10.80%
Nhiễm trùng hô hấp 3.46 6.10%
Tắc nghẽn phổi mạn tính 3.28 5.80%
Tiêu chãy 2.46 4.30%
HIV/AIDS 1.78 3.10%
Ung thư hô hấp 1.39 2.40%
Lao 1.34 2.40%
Tiểu đường 1.26 2.20%
Tai nạn giao thông 1.21 2.10%
Nguồn: Tổ Chức YTTG. Các sự kiện về sức khoẻ số 310. Tháng 6/2011
- Tại sao phải có CTCL ?
Những nguyên nhân làm cho bệnh lao khó khống chế trên thế giới:
• Không áp dụng CTCL hoặc có CTCL yếu kém.
• Nghèo đói và gia tăng khoảng cách giàu – nghèo
• Tác động của HIV
• Di dân khối lượng lớn từ vùng dịch tễ lao
• Bùng nổ dân số
Nguồn: A tuberculosis guide for special Physicians – IUATLD 2003
• Nguồn lực (nhân lực – tài lực) có hạn.
- Tại sao phải có CTCL ?
• Kinh nghiệm khống chế – loại trừ bệnh lao của các nước
phát triển cho thấy hoạt động chống lao cần:
– Có hoạch định mục tiêu
– Có đường lối – chiến lược khoa học
– Có quy trình hoạt động rõ ràng
– Có hệ thống đánh giá hửu hiệu
– và nhất là cần được quan tâm ở tầm độ quốc gia.
Những yếu tố này tập trung ở Chương Trình Chống Lao Quốc Gia.
- Diễn tiến tự nhiên của bệnh lao
(trước thời đại HIV)
Nhiễm lao
Người lành
2 năm đầu: 8/10 10%
X X
50 - 55%
Lao phổi AFB-, Bệnh lao Lao phổi 45 - 50%
Lao ngoài phổi AFB+
2 năm
X: Hoá dự phòng
X: phát hiện nguồn lây, điều trị 30 % Tự lành Chết 70%
cho lành
Để dịch lao trường tồn, một nguồn lây sẽ lây nhiễm cho ít nhất 20 người
- Mục Tiêu CTCLQG
• Mục tiêu chung:
– Giảm tỷ lệ tử vong, tỷ lệ mắc và sự lây truyền của bệnh trong
cộng đồng
– Ngăn ngừa sự phát triển của lao kháng thuốc
• Mục tiêu các hoạt động chống lao:
– Điều trị lành ít nhất 85% các trường hợp lao phổi AFB+ phát
hiện
– Phát hiện ít nhất 70% các trường hợp lao phổi AFB+ hiện có.
- Chủ trương hoạt động phát hiện
• Ưu tiên phát hiện nguồn lây bằng phương pháp thụ
động qua kính hiển vi.
• Kết hợp phương pháp chủ động.
- Khả năng lây nhiễm lao cho trẻ 0 – 14 t
theo tình trạng vi trùng của nguồn lây
70
Tỷ lệ trẻ tiếp xúc có phản ứng lao tố + (%)
60
50
40
30
20
10
0
Soi + Cấy + Soi - Cấy + Soi - cấy - Người lành
Người tiếp xúc
Shaw JB & Wynn-Williams N. American review of tuberculosis and pulmonary disease 1954
- Chiến Lược DOTS là gì ?
• D: Directly
• O: Observed
• T: Treatment
• S: Short course
Điều trị có kiểm soát trực tiếp với phác đồ
ngắn ngày
- DOTS đơn giản vậy sao ?!
• DOTS khởi thuỷ (1993) có 5 thành tố:
– Cam kết chính trị của nhà cầm quyền, hỗ trợ nguồn lực cho hoạt
động chống lao
– Ưu tiên phát hiện nguồn lây bằng kính hiển vi
– Điều trị với phác đồ hoá ngắn ngày
– Có hệ thống tiếp liệu hửu hiệu
– Có hệ thống ghi chép, báo cáo để có thể đánh giá hiệu quả
chương trình
- Nền tảng của chiến lược DOTS
– Đưa hệ thống phát hiện và điều trị lao gần cộng đồng dựa trên
cơ sở y tế hiện có và tích hợp vảo hệ thống chăm sóc sức khoẻ
ban đầu.
– Quản lý tốt chương trình dựa trên tinh thần trách nhiệm và giám
sát nhân viên y tế.
– Một hệ thống lượng giá được công tác phát hiện và đánh giá kết
quả điều trị theo lứa bệnh.
- Vậy DOTS có thành công ?
• Được WHO giới thiệu từ 1993…
…thế nhưng sau hơn 10 năm thực hiện tình hình dịch tễ lao
toàn cầu chưa có nhiều thay đổi đặc hiệu theo chiều hướng tốt. Đặc
biệt là số bệnh nhân lao phát hiện đưa vào điều trị thấp hơn con số
ước tính. Bên cạnh đó HIV, sự phát triển của kháng đa thuốc cũng
đe doạ sự thành công của CTCLQG.
- Chiến lược chống lao hiện tại
• Gồm 6 thành tố:
– Tiếp tục củng cố và mở rộng DOTS chất lượng cao. Nhằm cung cấp dịch vụ
phát hiện – điều trị chất lượng cao cho cộng đồng bao gồm những người nghèo
và nhóm dễ bị tổn thương do lao như người ở vùng sâu, vùng xa, tù nhân
– Xác định vấn đề Lao/HIV, lao kháng đa thuốc và những thử thách khác.
– CTCLQG đóng góp vào việc cũng cố hệ thống bảo vệ sức khoẻ qua các
hoạt động kế hoạch, dự trù kinh phí, quản lý, thông tin và tiếp liệu.
– Vận động các loại hình y tế tham gia công tác chống lao. BN lao tìm đến
dịch vụ y tế từ y tế công, y tế tư, các công ty và thậm chí tình nguyện viên y tế.
Vì vậy vận động tất cả loại hình y tế tham gia công tác chống lao nhằm đảm bảo
cho tất cả bệnh nhân được hưởng dịch vụ phát hiện và điều trị lao chất lượng.
– Nâng cao quyền của người bệnh lao và của cộng đồng từ đó bảo đảm được
sự vận động của cộng đồng cũng như bảo đảm cam kết chính trị lâu dài cho
CTCL.
– Phát triển nghiên cứu khoa học liên quan đến các phương pháp chẩn đoán
mới, thuốc mới, vaccine mới.
- Mục Tiêu Thiên Niên Kỷ của WHO
• Chiến lược chống lao mới đang được CTCLQG nhiều nước trong
đó có CTCLQG Việt Nam áp dụng cho kế hoạch giai đoạn 2006–
2015. WHO hy vọng đạt được các mục tiêu:
– Đến năm 2015, ngưng được và bắt đầu hạ thấp tỷ lệ mắc lao
mới hàng năm.
– Đến 2005: phát hiện ít nhất 70% nguồn lây mới và điều trị lành
tối thiểu 85% số bệnh nhân này.
– Đến 2015: giảm số bệnh nhân lao và tỷ lệ tử vong còn 50% so
với 1990.
– Đến 2050: loại trừ bệnh lao không còn là vấn đề y tế công cộng
nữa. (1 bệnh nhân/1.000.000 dân)
- Cấu Trúc Mạng Lưới Y Tế
và CTCL Việt Nam
Thứ bậc q.lý Q.lý Nhà nước Thực hiện Thực hiện
hành chính về Y Tế Chuyên môn CTCL
Trung ương Bộ Y Tế BV tuyến TW BV Phổi TW
BV lao tỉnh/
Tuyến tỉnh Sở Y Tế BV tỉnh TTPCCBXH/
TTYTDP
Phòng Y Tế/ Phòng khám
Tuyến huyện BV huyện lao huyện
TTYTDP
Tuyến xã UBND xã Trạm Y Tế xã Trạm Y Tế xã
- SƠ ĐỒ HOẠT ĐỘNG MẠNG LƯỚI CTCL VIỆT NAM
Bộ Y Tế
Dự Án Phòng Chống Lao
Sở Y Tế
Bv Chuyên khoa
Trung tâm/BV lao tỉnh thành BV Đa Khoa
TT YT/DP huyện BV Tư nhân
Tổ Chống Lao BV Đa khoa
Trạm Y Tế xã BV Tư nhân
Phòng khám/XN tư
Bệnh Nhân
Hướng dẫn kỹ thuật
Quản lý
- Chức Năng – Nhiệm vụ tuyến T.Ư.
• Ban điều hành Dự án phòng • Xây dựng kế hoạch hoạt động và
chống lao giúp Bộ Trưởng tổ chức thực hiện
BYT, Chủ nhiệm Chương trình • Xây dựng và ban hành các quy
phòng chống lao, trong: chế, quy trình hướng dẫn quản lý
– quản lý, • Hướng dẫn và tổ chức triển khai
– tổ chức, thực hiện
– điều hành dự án phòng chống • Theo dõi, giám sát, đánh giá
bệnh lao. • Quản lý và sử dụng các nguồn lực
• Định kỳ kiểm tra, đánh giá
• Là đầu mối giao dịch với: • Tổ chức ban giao tài liệu, tài chính,
tài sản khi Dự án kết thúc
– Các đơn vị thực hiện Dự án
– Các cơ quan, đơn vị có liên
quan
để giải quyết các vấn đề liên
quan đến hoạt động của dự
án Phòng, chống bệnh lao
thuộc Chương trình mục tiêu
Quốc gia Phòng, chống một
số bệnh xã hội, bệnh dịch
nguy hiểm và HIV/AIDS.
- Quyền hạn tuyến Trung Ương
• Chỉ đạo, hướng dẫn chuyên môn nghiệp vụ
• Đôn đốc các đơn vị, địa phương trong việc xây dựng kế
hoạch và triển khai các hoạt động phòng, chống bệnh
lao.
• Điều phối các hoạt động
• Ban hành quy chế về tổ chức nội bộ
• Sử dụng các nguồn kinh phí của Dự án theo đúng các
quy định hiện hành
• Được quyết định khen thưởng đối với các Tổ chức, cá
nhân có thành tích xuất sắc
Thêm vào BST
Báo xấu
Download
Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ
