Bài giảng Kinh tế học - Chương 6: Cạnh tranh độc quyền và tập quyền

Khoa KT –QTKD - ĐHCT<br /> <br /> Học kỳ 2, năm học 2008 - 2009<br /> <br /> Các chủ đề thảo luận<br /> <br /> Chương 6<br /> <br /> z Cạnh tranh độc quyền<br /> z Tập quyền<br /> z Cartels<br /> <br /> Cạnh tranh độc quyền<br /> và tập quyền<br /> <br /> 2<br /> <br /> Cạnh tranh độc quyền<br /> <br /> Cạnh tranh độc quyền<br /> <br /> z Đặc điểm<br /> <br /> z Sức mạnh độc quyền phụ thuộc vào mức<br /> độ sự khác biệt<br /> z Ví dụ:<br /> <br /> 1. Nhiều công ty<br /> 2. Tự do nhập, xuất ngành<br /> 3. Sản phẩm có tính thay thế cao nhưng<br /> không hoàn toàn (sản phẩm cùng loại<br /> nhưng có sự khác biệt)<br /> <br /> Kem đánh răng<br /> Xà bông<br /> Cà phê gói<br /> Xe đạp<br /> Hàng hoá thể thao<br /> Cửa hàng bán lẻ….<br /> <br /> 3<br /> <br /> Một doanh nghiệp cạnh tranh độc<br /> quyền trong ngắn hạn và dài hạn<br /> <br /> Một doanh nghiệp cạnh tranh độc<br /> quyền trong ngắn hạn và dài hạn<br /> $/Q<br /> <br /> Ngắn hạn<br /> <br /> $/Q<br /> <br /> MC<br /> <br /> Dài hạn<br /> <br /> z Ngắn hạn<br /> <br /> MC<br /> <br /> AC<br /> <br /> AC<br /> <br /> PSR<br /> PLR<br /> DSR<br /> DLR<br /> MRSR<br /> QSR<br /> <br /> Lượng<br /> <br /> 4<br /> <br /> Đường cầu độ dốc đi xuống – sản phẩm có<br /> sự khác biệt<br /> Đường cầu khá co giãn - sản phẩm thay thế<br /> cao.<br /> MR < P<br /> Lợi nhuận tối đa khi MR = MC<br /> Doanh nghiệp có lợi nhuận kinh tế<br /> <br /> MRLR<br /> QLR<br /> <br /> Lượng<br /> 6<br /> <br /> Nguyễn Thuý Hằng<br /> <br /> Khoa KT –QTKD - ĐHCT<br /> <br /> Học kỳ 2, năm học 2008 - 2009<br /> <br /> Cân bằng cạnh tranh độc quyền<br /> và cạnh tranh hoàn hảo (LR)<br /> <br /> Một doanh nghiệp cạnh tranh độc quyền<br /> trong ngắn hạn và dài hạn<br /> <br /> Dài hạn<br /> <br /> $/Q<br /> <br /> Cạnh tranh hoàn hảo<br /> <br /> $/Q<br /> <br /> Cạnh tranh độc quyền<br /> Tổn thất vô ích<br /> <br /> Lợi nhuận sẽ hấp dẫn các công ty mới gia<br /> nhập ngành ( không có rào cản)<br /> Cầu của công ty cũ sẽ giảm thành DLR<br /> Giá và sản lượng của công ty giảm<br /> Sản lượng của ngành tăng<br /> Không có lợi nhuận kinh tế (P = AC)<br /> P > MC Æ có ít sức mạnh độc quyền<br /> <br /> MC<br /> <br /> PC<br /> <br /> AC<br /> <br /> D = MR<br /> <br /> MC<br /> <br /> AC<br /> <br /> P<br /> PC<br /> <br /> DLR<br /> MRLR<br /> QC<br /> <br /> Quantity<br /> <br /> QMC QC<br /> <br /> Quantity<br /> <br /> 7<br /> <br /> Cạnh tranh độc quyền và hiệu<br /> quả kinh tế<br /> <br /> Cạnh tranh độc quyền và hiệu<br /> quả kinh tế<br /> <br /> z Sức mạnh độc quyền định giá cao hơn<br /> giá cạnh tranh hoàn hảo. Nếu giá thấp<br /> hơn điểm tại đó MC = D, thặng dư tiêu<br /> dùng sẽ tăng vùng tam giác màu vàng –<br /> DWL.<br /> z Với lợi nhuận kinh tế bằng không ở dài<br /> hạn, công ty sẽ không sản xuất ở AC cực<br /> tiểu và tồn tại công suất dư thừa .<br /> <br /> z Doanh nghiệp đối mặt với đường cầu<br /> dốc xuống nên điểm lợi nhuận kinh tế = 0<br /> nằm bên trái ACmin<br /> z Công suất dư thừa không hiệu quả bởi vì<br /> chi phí bình quân có thể thấp hơn nếu có<br /> ít doanh nghiệp hơn<br /> <br /> 9<br /> <br /> 10<br /> <br /> Cạnh tranh độc quyền<br /> <br /> Tập quyền – Các đặc điểm<br /> <br /> z Nếu hiệu quả là xấu đối với người tiêu<br /> dùng, cạnh tranh độc quyền có nên bị<br /> điều tiết giá?<br />  Sức mạnh thị trường nhỏ. Thường có đủ<br /> doanh nghiệp cạnh tranh với đủ các hàng<br /> hoá thay thế giữa các doanh nghiệp – DWL<br /> nhỏ .<br />  Sự kém hiệu quả được cân bằng bởi lợi ích<br /> của sự đa dạng hoá sản phẩm.<br /> <br /> 11<br /> <br /> Nguyễn Thuý Hằng<br /> <br /> Sự không hiệu quả có thể làm người tiêu<br /> dùng thiệt hại<br /> <br /> z Một số ít các doanh nghiệp<br /> z Sản phẩm khác biệt có thể có hoặc không<br /> z Rào cản khi gia nhập<br /> Tính kinh tế quy mô<br /> Bằng phát minh sáng chế<br /> Công nghệ<br /> Chi nhiều tiền để được công nhận và danh<br /> tiếng<br /> Hành động chiến lược<br /> 12<br /> <br /> Khoa KT –QTKD - ĐHCT<br /> <br /> Học kỳ 2, năm học 2008 - 2009<br /> <br /> Tập quyền<br /> <br /> Tập quyền<br /> <br /> z Ví dụ<br /> <br /> z Thách thức quản trị<br /> <br /> Xe máy<br /> Thép<br /> Nhôm<br /> Hoá dầu<br /> Thiết bị điện tử<br /> Máy tính<br /> <br /> Các quyết định chiến lược ngăn cản sự gia<br /> nhập<br /> z Đe<br /> <br /> doạ giảm giá để chống lại sự gia nhập<br /> ngành bằng việc xây dựng công suất thừa.<br /> <br /> Phản ứng của đối thủ<br /> z Bởi<br /> <br /> vì chỉ có một số công ty, mỗi công ty phải<br /> xem xét hành động của nó tác động đến phản<br /> ứng của đối thủ và đến lược nó phản ứng lại<br /> hành động của đối thủ.<br /> <br /> 13<br /> <br /> Tập quyền – cân bằng<br /> <br /> 14<br /> <br /> Tập quyền – cân bằng<br /> <br /> z Nếu một công ty quyết định cắt giảm giá,<br /> nó phải xem xét hành động của các công<br /> ty khác<br /> Có thể sẽ giảm giá ít hơn, bằng hay nhiều<br /> hơn<br /> Có thể dẫn đến chiến tranh giá cả và lợi<br /> nhuận các hãng đều giảm<br /> <br /> z Các quyết định, các phản ứng là động,<br /> và phát triển theo thời gian<br /> <br /> z Định nghĩa cân bằng<br />  Các hãng đang làm cái tốt nhất mà họ có thể và không<br /> có lý do để thay đổi giá hoặc sản lượng của họ<br />  Tất cả các hãng giả định rằng các đối thủ cạnh tranh của<br /> mình đang làm gì để nó làm điều tốt nhất mà nó có thể.<br /> z Cân bằng Nash - Nhà toán học Jonh Nash: 1951<br />  Mỗi hãng làm cái tốt nhất mà nó có thể nếu cho biết cái<br /> mà đối thủ của nó đang làm.<br /> z Chúng ta sẽ tập trung vào tình trạng thị trường có hai hãng<br /> độc quyền cạnh tranh nhau (duopoly - lưỡng độc quyền)<br /> <br /> 15<br /> <br /> Tập quyền<br /> <br /> 16<br /> <br /> Quyết định sản xuất của Hãng 1<br /> P1<br /> <br /> Mô hình tập quyền ở đó các hãng sản xuất<br /> một sản phẩm đồng nhất, mỗi hãng coi mức<br /> sản lượng của đối thủ cạnh tranh là cố định,<br /> và các hãng quyết định sản xuất cùng một<br /> lúc<br /> Hãng sẽ quyết định sản xuất bao nhiêu dựa<br /> vào nó nghĩ đối thủ sẽ sản xuất bao nhiêu<br /> <br /> Nếu hãng 1 nghĩ rằng hãng 2 sẽ sản xuất<br /> 50 đơn vị, Đường cầu của nó sẽ dịch chuyển<br /> sang trái với số lượng này.<br /> <br /> MR1(0)<br /> <br /> D1(75)<br /> <br /> Nguyễn Thuý Hằng<br /> <br /> Nếu hãng 1 nghĩ rằng hãng 2 sẽ sản xuất<br /> 75 đơn vị, Đường cầu của nó sẽ dịch chuyển<br /> sang trái bởi số lượng này<br /> <br /> MR1(75)<br /> <br /> MC1<br /> MR1(50)<br /> 12.5 25<br /> <br /> 17<br /> <br /> Hãng 1 và đường cầu thị trường,<br /> D1(0), nếu công ty 2 không sản<br /> xuất.<br /> <br /> D1(0)<br /> <br /> z Mô hình Cournot (Nhà kinh tế người<br /> Pháp: Augustin Cournot – 1838)<br /> <br /> D1(50)<br /> 50<br /> <br /> Q1<br /> 18<br /> <br /> Khoa KT –QTKD - ĐHCT<br /> <br /> Học kỳ 2, năm học 2008 - 2009<br /> <br /> Tập quyền<br /> <br /> Đường phản ứng và cân bằng Cournot<br /> Q1<br /> <br /> z Đường phản ứng<br /> Mối quan hệ giữa sản lượng tối đa hoá lợi<br /> nhuận của hãng và số lượng mà nó nghĩ đối<br /> thủ sẽ sản xuất.<br /> Sản lượng tối đa hoá lợi nhuận của một<br /> hãng là một biểu đồ giảm dần so với số<br /> lượng mà nó nghĩ hãng 2 sẽ sản xuất.<br /> <br /> 100<br /> <br /> Đường phản ứng của hãng 1 biểu thị số lượng hãng sẽ sản xuất<br /> là một hàm số của số lượng nó nghĩ hãng 2 sẽ sản xuất .<br /> Điểm x tương ứng với đồ thị ở trên.<br /> <br /> 75<br /> <br /> Đường phản ứng của hãng 2 Q*2(Q1)<br /> Đường phản ứng của hãng 2 biểu thị số<br /> lượng hãng sẽ sản xuất là một hàm số<br /> của số lượng nó nghĩ hãng 1 sẽ sản<br /> xuất<br /> <br /> 50 x<br /> <br /> 25<br /> <br /> x<br /> Đường phản ứng<br /> của hãng 1 Q*1(Q2)<br /> <br /> 25<br /> <br /> 50<br /> <br /> x<br /> 75<br /> <br /> x<br /> <br /> 100<br /> <br /> Q2<br /> <br /> 19<br /> <br /> Cân bằng Cournot<br /> <br /> Đường phản ứng và cân bằng Cournot<br /> Q1<br /> <br /> Trong cân bằng Cournot , mỗi hãng giả định<br /> chính xác số lượng mà đối thủ cạnh tranh của nó<br /> sẽ sản xuất và do đó tối đa hoá lợi nhuận của nó.<br /> <br /> 100<br /> <br /> 75<br /> <br /> Đường phản ứng<br /> của hãng 2 Q*2(Q1)<br /> <br /> 50 x<br /> <br /> 25<br /> <br /> Cân bằng<br /> Cournot<br /> <br /> x<br /> Đường phản ứng<br /> <br /> 20<br /> <br /> z Đường phản ứng của mỗi hãng cho biết<br /> hãng sẽ sản xuất bao nhiêu, cho trước<br /> sản lượng của hãng đối thủ.<br /> z Cân bằng trong mô hình Cournot, mỗi<br /> hãng giả định chính xác số lượng mà đối<br /> thủ cạnh tranh sẽ sản xuất và tối đa hoá<br /> lợi nhuận của mình sau đó.<br /> <br /> x<br /> <br /> Của hãng 1 Q*1(Q2)<br /> <br /> 25<br /> <br /> 50<br /> <br /> 75<br /> <br /> x<br /> <br /> 100<br /> <br /> Q2<br /> 21<br /> <br /> 22<br /> <br /> Tập quyền<br /> <br /> Đường cầu tuyến tính<br /> <br /> z Cân bằng Cournot là một ví dụ của cân<br /> bằng Nash ( cân bằng Cournot-Nash )<br /> z Cân bằng Cournot không nói gì về tính<br /> năng động của quá trình điều chỉnh<br /> <br /> z Một ví dụ của cân bằng Cournot<br /> <br />  Khi cả hai hãng điều chỉnh sản lượng của<br /> nó, giả định sản lượng của đối thủ cố định<br /> sẽ không đúng.<br /> <br /> 23<br /> <br /> Nguyễn Thuý Hằng<br /> <br /> Hai hãng giống nhau gặp đường cầu thị<br /> trường là đường thẳng<br /> Chúng ta có thể so sánh cân bằng cạnh<br /> tranh và cân bằng khi cấu kết<br /> Đường cầu thị trường: P = 30 - Q<br /> Q là tổng sản lượng của 2 hãng:<br /> Q = Q1 + Q2<br /> Cả hai hãng đều có MC1 = MC2 = 0<br /> 24<br /> <br /> Khoa KT –QTKD - ĐHCT<br /> <br /> Học kỳ 2, năm học 2008 - 2009<br /> <br /> Cân bằng tập quyền<br /> <br /> Cân bằng tập quyền<br /> MR1 = ∆R1 ∆Q1 = 30 − 2Q1 − Q2<br /> <br /> z Đường phản ứng của hãng 1: MR = MC<br /> Tổng<br /> doanh<br /> thu : R1<br /> Total<br /> Revenue<br /> <br /> MR1 = 0 = MC1<br /> <br /> = PQ1 = (30 − Q )Q1<br /> <br /> Đường<br /> phản<br /> ứng của hãng<br /> 1<br /> Firm 1'<br /> s Reaction<br /> Curve<br /> <br /> Q1 = 15 − 1 2 Q2<br /> <br /> = 30Q1 − (Q1 + Q2 )Q1<br /> <br /> Đường<br /> phản<br /> ứng của hãng<br /> 2<br /> Firm 2'<br /> s Reaction<br /> Curve<br /> <br /> = 30Q1 − Q12 − Q2Q1<br /> <br /> Q2 = 15 − 1 2 Q1<br /> Cân bằng Cournot: Q1 = Q2<br /> 15 – 1/2Q2 = Q2 => Q1 = Q2 = 10<br /> Q1 + Q2 = 20. Do dó P = 30 –Q = 10<br /> 25<br /> <br /> Ví dụ lưỡng độc quyền<br /> <br /> Ví dụ tập quyền<br /> <br /> Đường cầu P = 30 - Q<br /> và cả hai hãng đều có MC =0.<br /> <br /> Q1<br /> 30<br /> <br /> Đường phản ứng<br /> của hãng 2<br /> <br /> z Lợi nhuận tối đa khi cấu kết<br /> <br /> R = PQ = (30 − Q)Q = 30Q − Q 2<br /> MR = ∆R ∆Q = 30 − 2Q<br /> khi Q = 15 and<br /> và MR = MC<br /> MR = 0 when<br /> <br /> Cân bằng Cournot<br /> <br /> 15<br /> <br /> 26<br /> <br /> 10<br /> <br /> Đường phản ứng<br /> của hãng 1<br /> 10<br /> <br /> 15<br /> <br /> 30<br /> <br /> Q2<br /> 27<br /> <br /> Lợi nhuận tối đa khi cấu kết<br /> <br /> 28<br /> <br /> Ví dụ lưỡng độc quyền<br /> Q1<br /> <br /> z Đường hợp đồng<br /> <br /> Đối với hãng, cấu kết là kết quả tốt nhất<br /> <br /> 30<br /> <br /> Đường phản<br /> ứng của hãng 2<br /> <br /> Q1 + Q2 = 15<br /> z Tổ<br /> <br /> hợp sản lượng bất kỳ của Q1 và Q2 cộng lại<br /> bằng 15 là tối đa hoá tổng lợi nhuận.<br /> <br /> Q1 = Q2 = 7.5<br /> <br /> Cân bằng cạnh tranh (P = MC; Lợi nhuận = 0)<br /> <br /> 15<br /> <br /> z Ít<br /> <br /> sản lượng nhưng lợi nhuận cao hơn so với<br /> cân bằng Cournot<br /> <br /> Cân bằng Cournot<br /> Cân bằng cấu kết<br /> <br /> 10<br /> 7.5<br /> Đường<br /> hợp đồng<br /> 29<br /> <br /> Nguyễn Thuý Hằng<br /> <br /> Đường phản ứng của hãng 1<br /> <br /> 7.5 10<br /> <br /> 15<br /> <br /> 30<br /> <br /> Q2<br /> 30<br /> <br />