Bài giảng Kinh tế quốc tế - TS. Nguyễn Văn Chung

TRƯỜNG ĐẠI HỌC QUẢNG BÌNH<br /> <br /> Bài giảng<br /> <br /> KINH TẾ QUỐC TẾ<br /> BIÊN SOẠN<br /> TS. Nguyễn Văn Chung<br /> <br /> Quảng Bình 2015<br /> <br /> 1<br /> <br /> MỤC LỤC<br /> <br /> LỜI NÓI ĐẦU ..........................................................................................................4<br /> CHƯƠNG 1: NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ SỞ CỦA KINH TẾ QUỐC TẾ ................5<br /> 1.1 Đối tượng và phương pháp nghiên cứu môn học ...................................................... 5<br /> 1.2 Khái quát về nền kinh tế thế giới ............................................................................... 5<br /> 1.3 Những xu hướng vận động của nền kinh tế thế giới .................................................. 6<br /> 1.4 Khả năng và điều kiện phát triển kinh tế đối ngoại của Việt Nam ............................ 7<br /> Câu hỏi ôn tập .................................................................................................................. 8<br /> CHƯƠNG 2: LÝ THUYẾT VỀ THƯƠNG MẠI QUỐC TẾ ...................................... 10<br /> 2.1 Lý thuyết lợi thế tuyệt đối của Adam Smith ............................................................ 10<br /> 2.2 Lý thuyết lợi thế so sánh của David Ricardo ........................................................... 12<br /> 2.3 Lý thuyết chi phí cơ hội của Haberler ..................................................................... 16<br /> 2.4 Lý thuyết chuẩn về thương mại quốc tế................................................................... 19<br /> 2.5 Lý thuyết của Heckcher – Ohlin .............................................................................. 27<br /> Câu hỏi ôn tập ................................................................................................................ 30<br /> CHƯƠNG 3: THƯƠNG MẠI QUỐC TẾ VÀ SỰ PHÁT TRIỂN KINH TẾ ............ 32<br /> 3.1 Ý nghĩa của thương mại quốc tế và sự phát triển kinh tế ........................................ 32<br /> 3.2 Tỷ lệ trao đổi của quốc gia trong thương mại quốc tế ............................................. 32<br /> 3.3 Chiến lược công nghiệp hoá của quốc gia ............................................................... 34<br /> Câu hỏi ôn tập ................................................................................................................ 36<br /> CHƯƠNG 4: CHÍNH SÁCH THƯƠNG MẠI QUỐC TẾ .......................................... 37<br /> 4.1 Khái quát chung về chính sách thương mại quốc tế ................................................ 37<br /> 4.2 Thuế quan................................................................................................................. 38<br /> 4.3 Công cụ phi thuế quan ............................................................................................. 38<br /> Câu hỏi ôn tập ................................................................................................................ 41<br /> CHƯƠNG 5: TỶ GIÁ HỐI ĐOÁI VÀ THỊ TRƯỜNG TIỀN TỆ QUỐC TẾ........... 42<br /> 5.1 Tỷ giá hối đoái ......................................................................................................... 42<br /> 5.2 Thị trường ngoại hối ................................................................................................ 50<br /> 5.3 Hệ thống tiền tệ quốc tế ........................................................................................... 53<br /> Câu hỏi ôn tập ................................................................................................................ 60<br /> 2<br /> <br /> CHƯƠNG 6: SỰ DI CHUYỂN QUỐC TẾ CÁC YẾU TỐ SẢN XUẤT .................... 61<br /> 6.1 Khái niệm và vai trò của di chuyển quốc tế các yếu tố sản xuất ............................. 61<br /> 6.2 Sự di chuyển vốn quốc tế ......................................................................................... 61<br /> 6.3 Sự di chuyển lao động quốc tế ................................................................................. 63<br /> CHƯƠNG 7: LIÊN KẾT VÀ HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ ............................... 65<br /> 7.1 Những vấn đề chung về liên kết và hội nhập kinh tế quốc tế .................................. 65<br /> 7.2 Các hình thức liên kết và hội nhập kinh tế quốc tế .................................................. 67<br /> Tài liệu tham khảo ........................................................................................................... 83<br /> <br /> 3<br /> <br /> LỜI NÓI ĐẦU<br /> Trong điều kiện hiện nay, khi hội nhập và toàn cầu hóa nền kinh tế thế giới đang<br /> ngày càng phát triển cả về chiều rộng lẫn chiều sâu, hoạt động kinh doanh nói<br /> chung, kinh doanh quốc tế nói riêng trở thành một yếu tố khách quan đối với mọi<br /> quốc gia. Trong những thập kỷ gần đây, đã chứng kiến sự bùng nổ của hoạt động<br /> kinh doanh trên phạm vi toàn cầu.<br /> Kinh tế quốc tế là một môn học không thể thiếu trong chương trình đào tạo<br /> ngành Quản trị kinh doanh, chuyên ngành Quản trị doanh nghiệp. Để đáp ứng yêu<br /> cầu nghiên cứu, giảng dạy và học tập của giáo viên và sinh viên, chúng tôi tổ chức<br /> biên soạn bài giảng “Kinh tế quốc tế” phù hợp với điều kiện kinh doanh trong giai<br /> đoạn hội nhập. Với kinh nghiệm giảng dạy được tích luỹ qua nhiều năm, cộng với<br /> sự nỗ lực nghiên cứu từ các nguồn tài liệu khác nhau, bài giảng có nhiều thay đổi<br /> và bổ sung để đáp ứng yêu cầu do thực tiễn đặt ra. Bài giảng “Kinh tế quốc tế” là<br /> tài liệu chính thức sử dụng giảng dạy và học tập cho sinh viên hệ đào tạo đại học<br /> ngành Quản trị kinh doanh, chuyên ngành Quản trị doanh nghiệp; đồng thời cũng<br /> là tài liệu tham khảo cho những ai quan tâm đến lĩnh vực này. Nội dung cuốn sách<br /> gồm 7 chương đề cập đến toàn bộ những kiến thức về Kinh tế quốc tế.<br /> Biên soạn bài gảng là một công việc hết sức khó khăn, đòi hỏi sự nỗ lực cao.<br /> Tác giả đã giành nhiều thời gian và công sức với cố gắng cao nhất để hoàn thành.<br /> Tuy nhiên, với nhiều lý do nên không thể tránh khỏi những thiếu sót. Tác giả rất<br /> mong sự chỉ giáo, đóng góp, xây dựng của các đồng nghiệp, anh chị em sinh viên<br /> và bạn đọc để tiếp tục bổ sung, hoàn thiện nhằm nâng cao hơn nữa chất lượng bài<br /> giảng<br /> Xin trân trọng cám ơn!<br /> Quảng Bình, tháng 05 năm 2015<br /> Tác giả<br /> <br /> 4<br /> <br /> CHƯƠNG 1: NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ SỞ CỦA KINH TẾ QUỐC TẾ<br /> 1.1 Đối tượng và phương pháp nghiên cứu môn học<br /> <br />  Đối tượng nghiên cứu môn học<br /> Đối tượng nghiên cứu của nền kinh tế quốc tế chính là nền kinh tế thế giới.<br /> Kinh tế quốc tế nghiên cứu mối quan hệ phụ thuộc lẫn nhau về mặt kinh tế giữa<br /> các quốc gia. Kinh tế quốc tế nghiên cứu đối tượng của mình không phải trong<br /> trạng thái tĩnh mà trong trạng thái động, tức là nghiên cứu sự vận động của hàng<br /> hoá, dịch vụ, các yếu tố sản xuất, sự chuyển đổi tiền tệ và thanh toán quốc tế giữa<br /> các nước thông qua con đường mậu dịch, đầu tư, chuyển giao công nghệ, liên kết.<br /> Việc nghiên cứu mối quan hệ phụ thuộc trên còn cần phải xem xét tới những ảnh<br /> huởng của các mối quan hệ về chính trị, xã hội, văn hoá, quân sự, ngoại giao. Bởi<br /> vì tất cả các mối quan hệ đó nằm trong một chỉnh thể thống nhất, có mối liên hệ<br /> phụ thuộc, tác động lẫn nhau.<br />  Phương pháp nghiên cứu môn học<br /> Kinh tế quốc tế sử dụng các phuơng pháp nghiên cứu: Phương pháp duy vật biện<br /> chứng, phương pháp thống kê, phương pháp mô hình hoá, phuơng pháp trừu tượng<br /> hoá, phương pháp kiểm soát bằng thực nghiệm, phuơng pháp suy diễn và quy<br /> nạp..vv. Thông qua việc sử dụng tổng hợp các phương pháp trên mới có thể tìm<br /> hiểu đuợc các quy luật kinh tế trong tổng thể nền kinh tế thế giới vô cùng phức tạp<br /> và đa dạng<br /> 1.2 Khái quát về nền kinh tế thế giới<br /> <br /> Nền kinh tế thế giới là tổng thể nền kinh tế của các quốc gia trên trái đất có mối<br /> liên hệ hửu cơ và tác động qua lại phụ thuộc lẫn nhau thông qua phân công lao<br /> động. Nền kinh tế thế giới ngày nay là tổng thể nền kinh tế của hơn 200 quốc gia<br /> 5<br /> <br />