Bài giảng môn học Đánh giá tác động môi trường - ĐH Thủy lợi

TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦY LỢI<br /> BỘ MÔN MÔI TRƯỜNG<br /> <br /> BÀI GIẢNG MÔN HỌC<br /> ĐÁNH GIÁ TÁC ĐỘNG MÔI TRƯỜNG<br /> <br /> PGS.TS NGUYỄN VĂN THẮNG<br /> THS NGUYỄN VĂN SỸ<br /> <br /> Hà Nội 1/2010<br /> <br /> DANH MỤC BẢNG<br /> Bảng 1-1: Danh mục các dự án thuộc lĩnh vực phát triển tài nguyên nước phải lập báo<br /> cáo ĐTM theo quy định trong Nghị Định 21/2006/NĐ-CP ......................................... 25<br /> Bảng 2-1: Các nhóm tài nguyên và nhân tố môi trường chịu tác động của dự án........ 32<br /> Bảng 2-2: Chuỗi hoạt động-biến đổi môi trường - tác động môi trường của dự án phát<br /> triển nông nghiệp .......................................................................................................... 47<br /> Bảng 3-1: Bảng liệt kê số liệu môi trường để so sánh các phương án quy hoạch các hồ<br /> chứa nước (theo Lohani và Kan, 1983) ........................................................................ 61<br /> Bảng 3-2: Bảng kiểm tra danh mục dạng câu hỏi đơn giản của dự án tưới.................. 63<br /> Bảng 3-3: Bảng danh mục môi trường có trọng số của dự án đập/ hồ chứa ............... 64<br /> Bảng 3-4: Danh mục các TDDMT và tỷ trọng của dự án xây dựng dập và hồ chứa<br /> Boloti trên song Mungusi ứng dụng hệ thống ước lượng môi trường Batlle EES (tổng<br /> số điểm là 1000 đơn vị)................................................................................................. 68<br /> Bảng 3-5: Kết quả áp dụng phương pháp EES cho dự án hồ Boloti ............................ 76<br /> Bảng 3-6: Ma trận đơn giản các tác động môi trường của dự án PTTNN ................... 78<br /> Bảng 3-7: Ma trận môi trường của dự án xây dựng hồ chứa (Lohani 1982)................ 80<br /> Bảng 3-8: Ma trận môi trường của dự án xây dựng đập Quae Yai ( Lohani và N.C.<br /> Thành) ........................................................................................................................... 80<br /> Bảng 4-1: Bảng tổng hợp các tác động tiêu cựccủa dự án xây dựng đập, hồ chứa ...... 93<br /> và các biện pháp giảm thiểu.......................................................................................... 93<br /> <br /> DANH MỤC HÌNH<br /> Hình 1-1: Tiếp cận khái niệm kinh tế, xã hội, sinh thái trong phát triển bền vững....... 7<br /> Hình 1-2: Chu trình dự án và trình tự thực hiện ĐTM ................................................. 17<br /> Hình 1-3: Sơ đồ khối biểu thị quá trình ĐTM và các nghiên cứu của dự án............... 21<br /> Hình 1-4: Mối quan hệ giữa quá trình ĐTM với quy hoạch và.................................... 22<br /> thực hiện dự án (theo Escap) ........................................................................................ 22<br /> Hình 2-1: Tác động môi trường ................................................................................... 27<br /> Hình 2-2: Các thành phần tài nguyên và môi trường bị tác động khi thực hiện dự án 29<br /> Hình 2-3: Sơ đồ phân tích nhận biết tác động môi trường dựa theo các hoạt động của<br /> dự án.............................................................................................................................. 45<br /> Hình 2-4: Sơ đồ chuỗi: Hoạt động – Biến đổi MT – Tác động MT của..................... 49<br /> việc sử dụng phân bón hoá học trong dự án phát triển nông nghiệp ............................ 49<br /> Hình 3-1: Hàm giá trị chất lượng môi trường.............................................................. 78<br /> <br /> MỤC LỤC<br /> <br /> CHƯƠNG 1: NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ ĐÁNH GIÁ TÁC ĐỘNG MÔI<br /> TRƯỜNG....................................................................................................................... 1<br /> 1.1 YÊU CẦU CỦA PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG VÀ SỰ CẦN THIẾT THỰC<br /> HIỆN ĐÁNH GIÁ TÁC ĐỘNG MÔI TRƯỜNG .......................................................... 1<br /> 1.1.1 Quá trình phát triển kinh tế xã hội và tác động đến môi trường.................... 1<br /> 1.1.2 Phát triển bền vững ........................................................................................ 4<br /> 1.2 ĐÁNH GIÁ TÁC ĐỘNG MÔI TRƯỜNG........................................................... 9<br /> 1.2.1 Khái niệm, mục đích của đánh giá tác động môi trường............................... 9<br /> 1.2.2 Vai trò của đánh giá tác động môi trường ................................................... 10<br /> 1.2.3 Lợi ích của đánh giá tác động môi trường .................................................. 11<br /> 1.3 QUÁ TRÌNH PHÁT TRIỂN CỦA ĐTM .......................................................... 12<br /> 1.3.1 Trên thế giới................................................................................................. 12<br /> 1.3.2 Ở Việt Nam .................................................................................................. 13<br /> 1.4 CƠ SỞ PHÁP LÝ CỦA ĐTM........................................................................... 13<br /> 1.4.1 Giới thiệu chung về cơ sở pháp lý của ĐTM............................................... 13<br /> 1.4.2 Quá trình thực hiện ĐTM ............................................................................ 15<br /> 1.4.3 Chu trình dự án và trình tự thực hiện ĐTM................................................ 15<br /> 1.4.4 Phân cấp dự án phải lập báo cáo ĐTM ở Việt Nam ................................... 24<br /> CHƯƠNG 2: PHÂN TÍCH NHẬN BIẾT VÀ ĐÁNH GIÁ TÁC ĐỘNG MÔI<br /> TRƯỜNG..................................................................................................................... 27<br /> 2.1 KHÁI NIỆM TÁC ĐỘNG MÔI TRƯỜNG, TÁC ĐỘNG MÔI TRƯỜNG DỰ<br /> ÁN................................................................................................................................. 27<br /> 2.1.1 Tác động môi trường.................................................................................... 27<br /> 2.1.2 Tác động môi trường của dự án ................................................................... 28<br /> 2.2 CÁC NGUỒN TÀI NGUYÊN VÀ NHÂN TỐ MÔI TRƯỜNG BỊ TÁC ĐỘNG<br /> CỦA DỰ ÁN ................................................................................................................ 28<br /> 2.3 NỘI DUNG ĐÁNH GIÁ TÁC ĐỘNG MÔI TRƯỜNG.................................... 34<br /> 2.4 PHƯƠNG PHÁP PHÂN TÍCH NHẬN BIẾT TÁC ĐỘNG MÔI TRƯỜNG .. 43<br /> 2.4.1 Dựa vào các nguồn tài nguyên và nhân tố môi trường để suy ra tác động.. 44<br /> 2.4.2 Dựa vào phân tích các hoạt động của dự án để nhận biết tác động ............ 45<br /> 2.5 ĐÁNH GIÁ TÁC ĐỘNG CỦA DỰ ÁN TỚI CÁC THÀNH PHẦN MÔI<br /> TRƯỜNG TỰ NHIÊN.................................................................................................. 50<br /> <br /> 2.5.1 Giới thiệu chung ......................................................................................... 50<br /> 2.5.2 Đánh giá tác động của dự án tới tài nguyên và môi trường nước............... 50<br /> 2.5.3 Đánh giá tác động của dự án tới tài nguyên và môi trường đất................... 52<br /> 2.5.4 Đánh giá tác động của dự án tới môi trường không khí .............................. 52<br /> 2.5.5 Đánh giá tác động của dự án tới tài nguyên sinh vật và môi trường sinh thái<br /> 53<br /> 2.6 ĐÁNH GIÁ TÁC ĐỘNG CỦA DỰ ÁN TỚI MÔI TRƯỜNG XÃ HỘI.......... 53<br /> 2.6.1 Giới thiệu chung .......................................................................................... 53<br /> 2.6.2 Nội dung đánh giá tác động môi trường xã hội ........................................... 54<br /> 2.6.3 Phương pháp đánh giá tác động môi trường xã hội.................................... 56<br /> 2.7 SỰ THAM GIA CỦA CỘNG ĐỒNG TRONG ĐÁNH GIÁ TÁC ĐỘNG MÔI<br /> TRƯỜNG...................................................................................................................... 56<br /> CHƯƠNG 3: CÁC PHƯƠNG PHÁP KỸ THUẬT DÙNG TRONG ĐÁNH GIÁ<br /> TÁC ĐỘNG MÔI TRƯỜNG..................................................................................... 60<br /> 3.1 GIỚI THIỆU CHUNG VỀ CÁC PHƯƠNG PHÁP ĐÁNH GIÁ ..................... 60<br /> 3.2 CÁC PHƯƠNG PHÁP ĐÁNH GIÁ NHANH.................................................. 61<br /> 3.2.1. Phương pháp liệt kê các số liệu môi trường ............................................... 61<br /> 3.2.2 Phương pháp kiểm tra danh mục môi trường ............................................. 62<br /> 3.2.4 Phương pháp ma trận môi trường ................................................................ 78<br /> 3.2.5 Phương pháp sơ đồ mạng lưới ..................................................................... 81<br /> 3.2.6 Phương pháp chập bản đồ môi trường......................................................... 82<br /> 3.3 CÁC PHƯƠNG PHÁP PHỨC TẠP, ĐÁNH GIÁ ĐỊNH LƯỢNG................... 84<br /> 3.3.1 Phương pháp phân tích chi phí - lợi ích mở rộng ....................................... 84<br /> 3.2.2 Phương pháp mô hình .................................................................................. 86<br /> CHƯƠNG 4: TÁC ĐỘNG MÔI TRƯỜNG CỦA MỘT SỐ LOẠI HÌNH DỰ<br /> ÁN VÀ BIỆN PHÁP GIẢM THIỂU ......................................................................... 89<br /> 4.1 GIỚI THIỆU CHUNG........................................................................................ 89<br /> 4.2 DỰ ÁN XÂY DỰNG ĐẬP/ HỒ CHỨA NƯỚC .............................................. 89<br /> 4.2.1 Giới thiệu chung .......................................................................................... 89<br /> 4.2.2 Xác định phạm vi ......................................................................................... 91<br /> 4.2.3 Các hoạt động của dự án............................................................................. 92<br /> 4.2.4 Các tác động tích cực về kinh tế, xã hội và môi trường ............................. 92<br /> 4.2.5 Các tác động tiêu cực cửa dự án .................................................................. 93<br /> 4.3 DỰ ÁN KHAI THÁC KHOÁNG SẢN ........................................................... 102<br /> 4.3.1 Giơi thiệu chung về dự̣ án.......................................................................... 137<br /> <br />