Bài giảng Phần 1: Những vấn đề cơ bản về nhà nước Việt Nam trước cách mạng tháng tám năm 1945

Chia sẻ: Hoa Thanh Quế | Ngày: | Loại File: PPT | Số trang:90

Thêm vào BST

Báo xấu

78
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Khái quát lịch sử ra đời và phát triển nhà nước ở Việt Nam trước cách mạng tháng tám năm 1945, hệ thống chính quyền đô hộ và các chính quyền tự chủ thời Bắc thuộc,... là những nội dung chính trong bài giảng phần 1 "Những vấn đề cơ bản về nhà nước Việt Nam trước cách mạng tháng tám năm 1945". Mời các bạn cùng tham khảo để có thêm tài liệu tham khảo phục vụ nhu cầu học tập và nghiên cứu.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bài giảng Phần 1: Những vấn đề cơ bản về nhà nước Việt Nam trước cách mạng tháng tám năm 1945

PHẦ N I NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BAN ̉ VỀ NHÀ NƯỚC VIÊT NAM TR ̣ ƯỚC CÁCH ̣ MANG THA ́NG TÁM NĂM 1945
̣ I. Khái quát lich s ử ra đời và phát triên nha ̉ ̀ nước ở Viêt Nam tr ̣ ước cách mang tha ̣ ́ng tám năm 1945 1. Nhà nướ c Văn Lang Âu Lac. ̣ ̣ Các yếu tố, điều kiên hình thành Nhà nước. Tiền đề kinh tế Nền kinh tế nông nghiệp phát triển ở mức độ nhất định. Nghề trồng lúa nước, chăn nuôi, nghề gốm, cũng như sự xuất hiện của nghề luyện kim đồng thau Tiền đề xã hội Xã hội có những chuyển biến quan trọng, là hệ quả từ sự phát triển của nền KT. Chế độ mẫu hệ dần dần chuyển sang chế độ phụ hệ. Những gia đình nhỏ trở thành những đơn vị kinh tế độc lập. Công xã thị tộc dần dần tan rã và nhường chổ cho công xã nộng thôn, kết hợp cả 3 quan hệ là láng giềng, địa lý và huyết thống
̉ ợi, chống ngoai xâm: Yêu cầu về làm thuy l ̣ + Nền nông nghiệp ngày càng phát triển, yêu cầu về các công trình thủy lợi ngày càng cấp bách. + Giặc ngoại xâm từ phương bắc dòm ngó, chuẩn bị xâm lược + Bắt nguồn từ chổ nền SX phát triển cao, sản phẩm làm ra nhiều, xã hội phân chia thành giai cấp, sự bóc lột giữa các giai cấp dẫn đến sự đấu tranh lẫn nhau. TẤT CẢ CÁC ĐIỀU KIỆN CHO SỰ RA ĐỜI CỦA MỘT NHÀ NƯỚC THEO QUAN ĐIỂM CỦA MÁC LÊNIN ĐÃ SẴNG SÀNG
2. Quá trình hình thành nhà nước V.Lang Âu Lac ̣ Việt sử lược – Bộ sử xưa nhất VN cho rằng vào những năm 696 – 681 TCN, tại bộ Gia Ninh có người lạ, dùng ảo thuật áp phục được các bộ lạc, tự xưng là Hùng Vương, đóng đô ở Văn Lang, truyền được 18 đời đều được gọi là Hùng Vương Cơ cấu tổ chức Đơn sơ, đứng đầu là Hùng Vương, dưới Vua có các Lạc hầu, có thể thay mặt Vua giải quyết 1 số vấn đề. Lạc tướng là những người đứng đầu của mỗi bộ trong 15 bộ (cơ sở là 15 bộ lạc trước đây) Dưới bộ có các Công xã nông thôn, đứng đầu là Bố Chính. Quan hệ giữa NN và Công xã là QH lưỡng hợp – vừa đại diện cho các CX nhưng NN cũng bóc lột công xã, cho phép CX tự trị nhưng phải thuần phục NN.
̣ Chống ngoai xâm, cơ sở cho sự hình thành nhà nước Âu lac̣ Nhà nước Âu Lạc Theo thư truyền, vào năm 241 TCN, nhà Tần xâm lược nước ta, Tây Âu – nơi của An Dương Vương Thục Phán là địa bàn bị xâm lược đầu tiên. Thục Phán đã lãnh đạo nhân dân chiến đấu chống xâm lược và được ND suy tôn làm người chỉ huy cao nhất. 56 năm chiến tranh đã thắt chặt quan hệ giữa người Tây Âu và Lạc Việt, đó là nguyên nhân dẫn đến sự ra đời của NN Âu Lạc (kết hợp giữa Âu và Lạc) để thay thế cho Hùng Vương.
̉ ức bô ma Tô ch ̣ ́y Nhà nước ̉ ức bô ma Tô ch ̣ ́y NN Âu Lac nhìn chung là s ̣ ự kế thừa tổ chức bộ máy NN của Văn Lang, tuy nhiên vẫn có sự tăng cường hơn trước. Điểm nỗi bật là quân đội được chú trọng hơn (theo sử sách thì khoảng hơn 1 vạn), lực lượng nô lệ đông đúc hơn, chủ yếu là nô lệ gia đình. Tình hình pháp luật. Nguồn luật: Tập tục, lễ giáo Về HNGĐ: 1 vợ 1 chồng, người nghèo không được lấy người giàu Về Dân sự: hình thành quy định về chia tài sản cho người chết, nếu không sẽ bị XH lên án Về Hình luật: Chúng ta chưa có tài liệu nào cho thấy sự xuất hiện của Hình luật. Chỉ có 1 chi tiết là An Dương Vương giết Mị Châu khi biết tin nàng tiếp tay cho giặc
̣ Phác hoa qua ́ trình hình thành NN VLÂL ̉ ̃nh Thu li Vương: Hùng Vương, An Dương Vương ̣ ̣ (Liên minh bô lac) ( Nước Văn Lang, Âu Lac) ̣ Tù trưởng ̣ ướng Lac t ̣ ̣ (Bô lac) (Bô)̣ ̣ ưởng Tôc tr Bố Chính ̣ ̣ (Công xã thi tôc) (Công xã nông thôn)
Tóm laị Tóm lại, với sự ra đời của 2 NN kế tiếp nhau là Văn Lang và Âu Lạc đã đánh dấu 1 bước ngoặc có tính lịch sử trong XH nước ta trước đây. Từ chổ mông muội đi đến thời đại có nhà nước. Mặc dù vậy nhưng sự tồn tại của VL – AL chỉ trong thời gian ngắn ( khoang 30 năm). Cu ̉ ộc chiến chống Triệu Đà xâm lược thất bại đã đẩy đất nước lâm vào thảm họa hơn 1000 năm Bắc thuộc. Lịch sử dân tộc sang 1 trang mới – Thời kỳ Bắc thuộc
̣ II. Hê thô ̣ ̀ ́ng chính quyền đô hô va các chính quyền tự chu th ̉ ời Bắc thuôc̣ 1. Hê thô ̣ ́ ng chí nh quyề n đô hộ Tổ chức chính quyền đô hộ từ năm 129 TCN đến năm 39 – Triệu, Tây Hán, Đông Hán Củng cố bộ máy chính quyền nhằm thực hiện chính sách cai trị, bóc lột; Nhìn chung giặc vẫn giữ cơ sở chính quyền như trước, chỉ tăng cường bọn đứng đầu để cai trị và bóc lột.
a. Các chính quyền đô hô ṭ ừ năm 43 đến năm 905 Sau cuộc đàn áp cuộc KN của Hai Bà Trưng, Đông Hán thay đổi căn bản bộ máy chính quyền đô hộ, đặc biệt là ở cấp Huyện. Các huyện lệnh là người Trung Hoa. Điều đó chứng tỏ nhà Hán đã thất bại trong chính sách “dùng người Việt trị người Việt”. Cấp Châu và Quận vẫn giữ nguyên trong những năm đầu đô hộ, nhưng sau đó, với mỗi triều đại khác nhau, họ đã có nhiều thay đổi trong bộ máy chính quyền để thực hiện triệt để chính sách cai trị
̣ ̣ ̉ b. Các hoat đông cua chính quyền đô hộ Về chính trị: Xóa bỏ chủ quyền của Âu Lạc, sáp nhập vào lãnh thổ của Trung Hoa, những năm sau thì xóa bỏ hẳn cơ sở chính quyền của Âu Lạc. Trấn áp phòng trào đấu tranh trong nhân dân Sau khi dập tắt cuộc khởi nghĩa HBT, chính quyền áp dụng cùng lúc hai chính sách, giết rất nhiều thủ lĩnh nhưng đồng thời áp dụng chính sách mua chuộc nhiều quý tộc Lạc Việt. Thực hiện triệt để các biện pháp nhằm đồng hóa dân tộc ta.
Về kinh tế Du nhập và áp đặt quan hệ sở hữu phong kiến Chiếm đất đai lập trang trại tư nhân, hình thành tầng lớp địa chủ người Hán trên lãnh thổ Việt Áp đặt các chính sách thuế ruộng, lao dịch,… bên cạnh thủ đoạn truyền thống là cống nạp. Nói chung là chúng thực hiện chính sách bóc lột nặng nề về kinh tế, thu thuế bạo ngược đối với cư dân Lạc Việt
Về Văn hó a Chúng cho gia nhập, tuyên truyền các luồng tư tưởng, tôn giáo lớn như Đạo nho, đạo lão, đạo phật….. Coi những tư tưởng, lễ nghi đó là những công cụ để thực hiện chính sách đồng hóa về mặt tư tưởng đối với ND ta. Mở trường dạy học chữ Hán Tuy nhiên, tất cả những âm mưu, chính sách của chúng đều thất bại trước sự bài trừ của nhân dân Lạc Việt
c. Tình hình pháp luâṭ Với các tài liệu ít ỏi và tản mạn, không có cơ hội đê ̉ nắm được toàn diện chính sách PL thời kỳ này. Tuy nhiên, có các tư liệu để có thể hình dung đôi nét về CSPL như sau: Luật hình sự Ba nhóm tội phạm xâm phạm đến lợi ích của CQĐH bị điều chỉnh bởi Luật HS, hình phạt nặng nhất là tử hình, đi đày hoặc thích chữ vào mặt. Cụ thể: + Nhóm tội chức vụ như tham ô, ăn hối lộ, tham nhũng + Nhóm tội mua bán nô tỳ + Nhóm tội phạm kinh tế như mua bán muối, sắt
Luât Dân s ̣ ự: + Hai hình thức sở hữu là SHNN và SHTN + Sở hữu NN chỉ xoay quanh đối tượng quan trọng nhất là đất đai. + Sở hữu TN chỉ liên quan đến 1 số thành phần quan lại và địa chủ người Hán. + Quyền sở hữu chia làm 3 quyền rõ ràng: CH, SD và ĐĐ Như vậy, LDS đã được hình thành và nhằm bảo hộ chủ yếu cho việc bảo vệ QSH ĐĐ của CQĐH
Luât Hôn nhân Gia đi ̣ ̀ nh + Quan hệ HNGĐ chịu nhiều ảnh hưởng của lễ giáo nho giáo. Các quy định về đồ sính lễ, tuổi tác và các thủ tục tốn kém khác được các Thái Thú tuyên truyền. + Bên cạnh đó, các qui định về thuế khóa, tài chính của Luật Trung Hoa chắc chắn đã được du nhập và áp dụng. Tuy nhiên, phạm vi và mức độ áp dụng vẫn còn hạn chế, nhân dân Âu Lạc vẫn cố dùng tập tục địa phương để điều chỉnh QH nội bộ của mình.
2. Các nhà nước phong kiến Viêt Nam ̣ thời kỳ đôc lâp t ̣ ̣ ự chu t ̉ ừ thế ky X đê ̉ ́n ̉ thế ky XIX Các điều kiện kinh tế + Sở hữu ruộng đất tập thể chiếm đa số, sở hữu tư nhân có tồn tại nhưng chỉ chiếm 1 số ít + Về quan hệ bóc lột, công xã phải nộp tô thuế cho NN Các điều kiện về XH + Hệ quả từ các QHKT trên đây nên XH hình thành 3 tầng lớp: Qúy tộc, quan lại, thổ hào giàu có đứng đầu những vùng khác nhau. + Nông dân công xã và nô tỳ
Tô ch ̉ ứ c chí nh quyề n + Chính quyền họ Khúc * Tiết độ sứ là quan đứng đầu An Nam * Chia lại các CQ địa phương để xây dựng 1 CQ độc lập. Các cấp CQ lần lượt là Lộ, Phủ, Châu, Xã và Giáp và đặt thêm nhiều Giáp mới. + Chính quyền nhà Ngô * Sau chiến thắng Bạch Đằng năm 938, Ngô Quyền xây dựng CQ nhà Ngô đóng đô ở Cổ Loa. Triều đai Ho ̣ ̣ ̣ Ngô tồn tai qua 3 đ ời với 26 năm.
+ Tô ch ̉ ứ c chí nh quyề n nhà Đinh * Sau khi dẹp loạn 12 sứ quân, Đinh Bộ Lĩnh lên ngôi, xây dựng CQ nhà Đinh, đổi tên nước là Đại Cồ Việt. ̣ ̃nh chia đất nước thành 10 đạo, không có tài * Đinh bô Li liệu nào cho thấy tên các đạo và cấp CQ dưới đạo * Tổ chức quân đội cho mỗi đạo, tăng cường sức mạnh về số lượng cũng như tổ chức quân đội để tránh khả năng cát cứ địa phương. * Năm 979, Đinh Tiên Hoàng và Đinh Liễn bị ám sát, Lê Hoàn lên ngôi vua và bắt đầu xây dựng CQ Tiền Lê
+Tô ch ̉ ứ c chí nh quyề n Tiề n Lê * Bộ máy chính quyền trung ương nhà Lê mô phỏng cách bố trí quan lại của Nhà Tống TQ * Tổ chức lại quân đội, định quân ngũ, phân tướng hiệu Các cấp Chính quyền: Lộ, phủ, châu, hương, xã Nhìn chung, qua các đời từ nhà Khúc, đến nhà Lê, bộ máy NN đã từng bước được kiện toàn, song nhìn chung thì cơ cấu tổ chức và chế độ quan lại vẫn chưa chặt chẽ.