Bài giảng Pháp luật đại cương: Bài 9 - ThS. Bạch Thị Nhã Nam

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:72

Thêm vào BST

Báo xấu

19
lượt xem 7
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài giảng Pháp luật đại cương: Bài 9 được biên soạn gồm các nội dung chính sau: Khái niệm chung về luật hình sự; Tội phạm; Hình phạt; Phần các tội phạm; Những nội dung cơ bản của tố tụng hình sự. Mời các bạn cùng tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bài giảng Pháp luật đại cương: Bài 9 - ThS. Bạch Thị Nhã Nam

NGÀNH LUẬT HÌNH SỰ VÀ TỐ TỤNG HÌNH SỰ Giảng viên: Bạch Thi Nhã Nam Khoa Luật – Trường Đại học Kinh tế Luật 1
I. KHÁI NIỆM CHUNG VỀ LUẬT HÌNH SỰ II. TỘI PHẠM III. HÌNH PHẠT IV. PHẦN CÁC TỘI PHẠM V. NHỮNG NỘI DUNG CƠ BẢN CỦA TỐ TỤNG HÌNH SỰ 2
1. Khái niệm luật hình sự 2. Các nguyên tắc của Luật hình sự Việt Nam 3. Bộ Luật hình sự Việt Nam 4. Hiệu lực của Bộ luật hình sự Việt Nam. 3
Luật hình sự là một ngành luật trong hệ thống pháp luật của nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam, bao gồm hệ thống những quy phạm pháp luật do Nhà nước ban hành, xác định những hành vi nguy hiểm nào cho xã hội là tội phạm, đồng thời quy định hình phạt đối với những tội phạm ấy. 4
 Là các quan hệ xã hội phát sinh giữa Nhà nước và người thực hiện tội phạm khi người này thực hiện một hành vi mà Bộ luật hình sự quy định là tội phạm.  Phương pháp “quyền uy”. 5
 Nguyên tắc pháp chế  Nguyên tắc mọi công dân đều bình đẳng trước Luật hình sự  Nguyên tắc trách nhiệm cá nhân  Nguyên tắc trách nhiệm trên cơ sở lỗi  Nguyên tắc nhân đạo  Nguyên tắc công minh. 6
 Bộ luật hình sự 1999, Luật năm 2009 sửa đổi, bổ sung Bộ luật hình sự  Bộ luật hình sự 1999 bao gồm 24 chương, 353 điều được chia thành Phần chung và Phần các tội phạm  Phần chung gồm 10 chương 77 điều quy định những vấn đề chung của luật hình sự như: Điều khoản cơ bản, hiệu lực của Bộ luật hình sự, tội phạm, hình phạt.  Phần các tội phạm bao gồm 14 chương, 276 điều quy định các loại tội phạm cụ thể, cũng như hình thức và mức hình phạt áp dụng đối với tội phạm đó. 7
 Chương I - Điều khoản cơ bản  Chương II - Hiệu lực của Bộ luật hình sự  Chương III - Tội phạm  Chương IV - Thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự, miễn trách nhiệm hình sự  Chương V - Hình phạt  Chương VI - Các biện pháp tư pháp  Chương VII - Quyết định hình phạt  Chương VIII - Thời hiệu thi hành bản án, miễn chấp hành hình phạt, giảm thời hạn chấp hành hình phạt  Chương IX - Xóa án tích  Chương X - Những quy định đối với người chưa thành niên phạm tội  Chương XI - Các tội xâm phạm an ninh quốc gia  Chương XII - Các tội xâm phạm tính mạng, sức khỏe, nhân phẩm, danh dự của con người  Chương XIII - Các tội xâm phạm quyền tự do, dân chủ của công dân  Chương XIV - Các tội xâm phạm sở hữu  Chương XV - Các tội xâm phạm chế độ hôn nhân và gia đình  Chương XVI - Các tội xâm phạm quản lý trật tự kinh tế  Chương XVII - Các tội phạm về môi trường  Chương XVIII - Các tội phạm về ma túy  Chương XIX - Các tội xâm phạm an toàn công cộng, trật tự công cộng  Chương XX - Các tội xâm phạm trật tự quản lý hành chính  Chương XXI - Các tội xâm phạm về chức vụ  Chương XXII - Các tội xâm phạm hoạt động tư pháp  Chương XXIII - Các tội xâm phạm nghĩa vụ, trách nhiệm của quân nhân  Chương XXIV - Các tội phá hoại hòa bình, chống loài người và tội phạm chiến tranh 8
 Hiệu lực theo không gian và theo đối tượng  Hiệu lực theo thời gian  Vấn đề hiệu lực hồi tố. 9
“Bộ luật hình sự được áp dụng đối với mọi hành vi phạm tội được thực hiện trên lãnh thổ nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam.” (Điều 5 BLHS 1999) Lãnh thổ Việt Nam ở đây được hiểu là vùng đất, vùng nước, vùng trời, vùng biển của nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam và những nơi mà Việt Nam có chủ quyền quốc gia trên phương diện pháp lý. 10
Tội phạm được thực hiện trên lãnh thổ Việt Nam được hiểu là tội phạm đó bắt đầu, diễn ra và kết thúc trên lãnh thổ Việt Nam hoặc có một trong các giai đoạn đó được thực hiện trên lãnh thổ Việt Nam. 11
 Thứ nhất, đối với công dân Việt Nam phạm tội ngoài lãnh thổ Việt Nam có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự tại Việt Nam theo Bộ luật hình sự Việt Nam.  Thứ hai, đối với người không quốc tịch thường trú ở Việt Nam, nếu họ phạm tội ở nước ngoài thì về nguyên tắc họ vẫn bị xử lý theo Luật hình sự Việt Nam.  Thứ ba, đối với người nước ngoài phạm tội ở ngoài lãnh thổ Việt Nam có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự tại Việt Nam và theo luật hình sự Việt Nam, nếu tội họ phạm đã được quy định trong các điều ước quốc tế mà Việt Nam đã tham gia ký kết hay công nhận. 12
“Điều luật được áp dụng đối với một hành vi phạm tội là điều luật đang có hiệu lực thi hành tại thời điểm mà hành vi phạm tội được thực hiện”. (Khoản 1 Điều 7 BLHS 1999). 13
 Không áp dụng trở về trước nếu điều luật quy định một tội phạm mới, một hình phạt nặng hơn, một tình tiết tăng nặng hơn, một tình tiết tăng nặng mới…  Áp dụng trở về trước nếu điều luật xoá bỏ một tội phạm, một hình phạt, một tình tiết tăng nặng, quy định một hình phạt nhẹ hơn, một tình tiết giảm nhẹ mới hoặc mở rộng phạm vi áp dụng án treo, miễn trách nhiệm hình sự, miễn hình phạt, giảm hình phạt, xoá án tích và các quy định khác có lợi cho người phạm tội. 14
1. Khái niệm tội phạm 2. Đặc điểm của tội phạm 3. Phân loại tội phạm 4. Đồng phạm 5. Những trường hợp loại trừ trách nhiệm hình sự. 15
“Tội phạm là hành vi nguy hiểm cho xã hội được quy định trong Bộ luật hình sự, do người có năng lực trách nhiệm hình sự thực hiện một cách cố ý hoặc vô ý, xâm phạm độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc, xâm phạm chế độ chính trị, chế độ kinh tế, nền văn hóa, quốc phòng, an ninh, trật tự, an toàn xã hội, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, xâm phạm tính mạng, sức khoẻ, danh dự, nhân phẩm, tự do, tài sản, các quyền, lợi ích hợp pháp khác của công dân, xâm phạm các lĩnh vực khác của trật tự pháp luật xã hội chủ nghĩa”. (Điều 8 BLHS 1999). 16
 Tội phạm là hành vi nguy hiểm cho xã hội  Tội phạm là hành vi trái pháp luật hình sự  Tội phạm là hành vi được thực hiện một cách có lỗi  Tội phạm là hành vi do người có năng lực trách nhiệm hình sự thực hiện. 17
 Tính nguy hiểm cho xã hội là dấu hiệu cơ bản, quan trọng nhất của tội phạm.  Đây là đặc điểm khách quan của tội phạm, nghĩa là hành vi nguy hiểm cho xã hội bị pháp luật hình sự coi là tội phạm, là hành vi gây ra hoặc đe doạ gây ra thiệt hại đáng kể cho các quan hệ xã hội được Luật hình sự bảo vệ. 18
Các tình tiết xác định tính nguy hiểm cho xã hội của hành vi:  Tính chất của quan hệ xã hội bị xâm hại;  Tính chất của hành vi khách quan, trong đó bao gồm: phương pháp, thủ đoạn, công cụ và phương tiện phạm tội;  Mức độ thiệt hại gây ra hoặc đe doạ gây ra cho quan hệ xã hội bị xâm hại;  Tính chất và mức độ lỗi;  Động cơ, mục đích của người phạm tội;  Nhân thân của người có hành vi phạm tội;  Điều kiện chính trị, kinh tế, văn hoá, xã hội nơi tội phạm xảy ra. 19
 Điều 2 BLHS 1999 quy định “Chỉ người nào phạm một tội đã được Bộ luật hình sự quy định mới phải chịu trách nhiệm hình sự”.  Là dấu hiệu biểu hiện hình thức pháp lý của hành vi, nó đòi hỏi phải có ở hành vi bị coi là tội phạm.  Trong đời sống xã hội nếu có hành vi gây thiệt hại cho xã hội nhưng chưa được quy định trong Bộ luật hình sự thì hành vi đó không bị coi là tội phạm. 20