Bài giảng Pháp luật kinh doanh: Chuyên đề 4 - PGS.TS. Trần Văn Nam

Chia sẻ: Lê Thị Hạnh Tuyết | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:7

Thêm vào BST

Báo xấu

136
lượt xem 17
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nội dung chuyên đề 4: Pháp luật về hợp hợp đồng trong kinh doanh thương mại thuộc bài giảng Pháp luật kinh doanh trang bị cho sinh viên biết khái niệm hợp đồng, phân loại hợp đồng, nguyên tắc áp dụng pháp luật, hợp đồng dân sự, hợp đồng trong hoạt động thương mại. Mời các bạn tham khảo.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bài giảng Pháp luật kinh doanh: Chuyên đề 4 - PGS.TS. Trần Văn Nam

Néi dung Chuyªn ®Ò 4: Ph¸p luËt vÒ hîp ®ång trong I. Kh¸I qu¸t vÒ ph¸p luËt hîp ®ång viÖt nam kinh doanh, th−¬ng m¹i II. Hîp ®ång d©n sù III. Hîp ®ång trong ho¹t ®éng th−¬ng m¹i Khoa LuËt - §HKTQD I. Kh¸I qu¸t vÒ ph¸p luËt 1. Kh¸i niÖm hîp ®ång hîp ®ång viÖt nam - HiÖn nay ë ViÖt Nam, trªn ph−¬ng diÖn ph¸p lý, kh¸i niÖm hîp ®ång ®−îc hiÖu mét c¸ch chung nhÊt l hîp ®ång d©n sù 1. Kh¸i niÖm hîp ®ång “Hîp ®ång d©n sù l sù tho¶ thuËn gi÷a c¸c bªn vÒ viÖc x¸c lËp, thay ®æi hoÆc chÊm døt quyÒn, nghÜa vô d©n sù” (§iÒu 388 Bé 2. Ph©n lo¹i hîp ®ång luËt d©n sù 2005). 3. Nguån ph¸p luËt vÒ hîp ®ång trong kinh => Nh− vËy: + Hîp ®ång l sù tho¶ thuËn tù nguyÖn gi÷a c¸c bªn; doanh, th−¬ng m¹i + Sù tho¶ thuËn h−íng tíi c¸c ®èi t−îng x¸c thùc; + Sù tho¶ thuËn l m ph¸t sinh quyÒn v nghÜa vô ph¸p lý . 4. Nguyªn t¾c ¸p dông ph¸p luËt - Mèi liªn quan gi÷a kh¸i niÖm hîp ®ång d©n sù víi giao dÞch d©n sù v nghÜa vô d©n sù. 2. Ph©n lo¹i hîp ®ång (theo nh÷ng tiªu chÝ kh¸c nhau) * Theo néi dung cña hîp ®ång: - Hîp ®ång kh«ng cã tÝnh chÊt kinh doanh hay hîp ®ång d©n sù theo nghÜa hÑp; * Theo néi dung cña hîp ®ång - Hîp ®ång kinh doanh th−¬ng m¹i; * Theo tÝnh chÊt cña hîp ®ång - Hîp ®ång lao ®éng * Theo tÝnh th«ng dông cña hîp ®ång * Theo tÝnh chÊt cña hîp ®ång (§iÒu 406 BLDS 2005): * Theo lÜnh vùc ¸p dông cña hîp ®ång - Hîp ®ång chÝnh; * Theo sù t−¬ng xøng vÒ quyÒn v nghÜa vô cña c¸c bªn trong hîp - Hîp ®ång phô; ®ång - Hîp ®ång v× lîi Ých cña ng−êi thø ba; * Theo h×nh thøc cña hîp ®ång - Hîp ®ång cã ®iÒu kiÖn. => Chó ý 1
* Theo lÜnh vùc ¸p dông cña hîp ®ång: * Theo tÝnh th«ng dông cña hîp ®ång - Hîp ®ång th−¬ng m¹i; (Ch−¬ng XVIII BLDS 2005) - Hîp ®ång chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt; - Hîp ®ång chuyÓn giao c«ng nghÖ; - Hîp ®ång giao thÇu; - Hîp ®ång vËn t¶i; - Hîp ®ång mua b¸n t i s¶n; - Hîp ®ångdÞch vô; - Hîp ®ång x©y dùng; - Hîp ®ång vËn chuyÓn; - Hîp ®ång t− vÊn … - Hîp ®ång trao ®æi t i s¶n; - Hîp ®ång tÆng cho t i s¶n; - Hîp ®ång gia c«ng; * Theo sù t−¬ng xøng vÒ quyÒn v nghÜa vô cña c¸c bªn trong - Hîp ®ång vay t i s¶n; - Hîp ®ång göi gi÷ t i s¶n; hîp ®ång (§iÒu 406 BLDS 2005): - Hîp ®ång b¶o hiÓm; - Hîp ®ång song vô; - Hîp ®ång thuª t i s¶n; - Hîp ®ång uû quyÒn; - Hîp ®ång ®¬n vô. - Hîp ®ång m−în t i s¶n; - Høa th−ëng v thi cã gi¶i. * Theo h×nh thøc cña hîp ®ång - Hîp ®ång b»ng v¨n b¶n; - Hîp ®ång b»ng h nh vi; - Hîp ®ång b»ng lêi nãi. b. HÖ thèng v¨n b¶n ph¸p luËt hiÖn h nh vÒ hîp 3. Nguån ph¸p luËt vÒ hîp ®ång trong ®ång trong kinh doanh, th−¬ng m¹i kinh doanh, th−¬ng m¹i - Bé luËt D©n sù 2005 v hÕt hiÖu lùc cña Ph¸p lÖnh Hîp ®ång kinh tÕ 1989; - LuËt Th−¬ng m¹i 2005: Dïng cho c¸c quan hÖ hîp ®ång trong a. Kh¸i qu¸t vÒ qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña ph¸p ho¹t ®éng th−¬ng m¹i; luËt d©n sù ViÖt Nam - C¸c v¨n b¶n ph¸p luËt chuyªn ng nh: ¸p dông cho nh÷ng lÜnh vùc kinh doanh ®Æc thï nh−: LuËt dÇu khÝ 1993 söa ®æi, bæ sung b. HÖ thèng v¨n b¶n ph¸p luËt hiÖn h nh vÒ hîp 2000; LuËt Kinh doanh b¶o hiÓm 2000; LuËt §iÖn lùc 2004; Bé luËt H ng ®ång trong kinh doanh, th−¬ng m¹i h¶i ViÖt Nam 2005; LuËt ®Êu thÇu 2005; LuËt Kinh doanh bÊt ®éng s¶n 2006; LuËt Chøng kho¸n 2006; Ph¸p lÖnh B−u chÝnh ViÔn thèng 2002… - §èi víi c¸c quan hÖ hîp ®ång cã yÕu tè quèc tÕ cßn c¨n cø v o: + §iÒu −íc quèc tÕ m ViÖt Nam l th nh viªn; + TËp qu¸n th−¬ng m¹i quèc tÕ. a. ¸p dông phèi hîp LuËt chung v 4. Nguyªn t¾c ¸p dông ph¸p luËt LuËt chuyªn ng nh a. ¸p dông phèi hîp LuËt chung v LuËt chuyªn - NÕu LuËt chuyªn ng nh v LuËt chung cïng ng nh; quy ®Þnh vÒ mét vÊn ®Ò th× −u tiªn ¸p dông c¸c quy b. ¸p dông quy ®Þnh trong c¸c v¨n b¶n cña cïng ®Þnh cña LuËt chuyªn ng nh; nhãm luËt chung hoÆc cïng nhãm luËt chuyªn - Nh÷ng vÊn ®Ò n o LuËt chuyªn ng nh kh«ng ng nh; quy ®Þnh th× ¸p dông c¸c quy ®Þnh cña LuËt chung; c. ¸p dông ph¸p luËt theo thêi gian; - §Ó x¸c ®Þnh quy ®Þnh chung hay quy ®Þnh d. ¸p dông ph¸p luËt theo kh«ng gian. chuyªn ng nh ph¶i xem xÐt trong tõng quan hÖ hîp ®ång cô thÓ. 2
b. ¸p dông quy ®Þnh trong c¸c v¨n b¶n cña cïng nhãm LuËt chung hoÆc cïng nhãm c. ¸p dông ph¸p luËt theo thêi gian LuËt chuyªn ng nh - Hîp ®ång ký kÕt tõ ng y 01/01/2006, ¸p - −u tiªn ¸p dông quy ®Þnh trong v¨n b¶n cã gi¸ trÞ dông: ph¸p lý cao h¬n: + HiÕn ph¸p; + Bé luËt d©n sù 2005. + Bé luËt; + C¸c ®¹o luËt; + Ph¸p lÖnh; + NghÞ ®Þnh; quyÕt ®Þnh cña TTg; th«ng t−… - NÕu cïng gi¸ trÞ ph¸p lý th× ¸p dông quy ®Þnh trong v¨n b¶n ph¸p luËt ra ®êi sau. d. ¸p dông ph¸p luËt theo kh«ng gian II. Hîp ®ång d©n sù - Ph¸p luËt ViÖt Nam ®−îc ¸p dông ®èi víi: + Ho¹t ®éng ký kÕt, thùc hiÖn hîp ®ång trªn 1. Giao kÕt hîp ®ång l nh thæ ViÖt Nam; 2. Thùc hiÖn hîp ®ång + Ngo i l nh thæ ViÖt Nam nh−ng c¸c bªn tho¶ thuËn lùa chän luËt ViÖt Nam. 3. Tr¸ch nhiÖm d©n sù do vi ph¹m nghÜa vô hîp - Hîp ®ång gi÷a c¸c tæ chøc, c¸ nh©n ViÖt ®ång Nam víi tæ chøc, c¸ nh©n n−íc ngo i cã thÓ quy ®Þnh ¸p dông luËt n−íc ngo i. a. C¸c nguyªn t¾c giao kÕt hîp ®ång d©n sù 1. Giao kÕt hîp ®ång (§iÒu 398 BLDS 2005) a. C¸c nguyªn t¾c giao kÕt hîp ®ång d©n sù b. Chñ thÓ cña hîp ®ång d©n sù - Tù do giao kÕt hîp ®ång nh−ng kh«ng tr¸i ph¸p c. Néi dung cña hîp ®ång d©n sù luËt, ®¹o ®øc x héi; d. H×nh thøc cña hîp ®ång d©n sù e. Tr×nh tù giao kÕt hîp ®ång d©n sù - Tù nguyÖn, b×nh ®¼ng, thiÖn chÝ, hîp t¸c trung thùc g. Nh÷ng vÊn ®Ò kh¸c trong giao kÕt hîp ®ång v ngay th¼ng. d©n sù h. §iÒu kiÖn cã hiÖu lùc cña hîp ®ång – C¸c tr−êng hîp hîp ®ång v« hiÖu v xö lý hîp ®ång v« hiÖu 3
b. Chñ thÓ cña hîp ®ång d©n sù c. Néi dung cña hîp ®ång d©n sù (§iÒu 402 BLDS) - Chñ thÓ cña H§DS l c¸c chñ thÓ cña quan hÖ ph¸p luËt d©n sù; - §èi t−îng cña hîp ®ång l t i s¶n ph¶i giao, c«ng viÖc ph¶i l m hoÆc kh«ng ®−îc l m; - C¸c bªn tham gia v o H§DS gåm: c¸ nh©n, - Sè l−îng, chÊt l−îng; ph¸p nh©n, hé gia ®×nh, tæ hîp t¸c. (Trong ®ã, c¸ - Gi¸, ph−¬ng thøc thanh to¸n; nh©n bao gåm: c«ng d©n ViÖt Nam, ng−êi n−íc - Thêi h¹n, ®Þa ®iÓm, ph−¬ng thøc thùc hiÖn hîp ®ång; ngo i, ng−êi kh«ng quèc tÞch). - QuyÒn, nghÜa vô cña c¸c bªn; - Tr¸ch nhiÖm do vi ph¹m hîp ®ång; - Ph¹t vi ph¹m hîp ®ång; - C¸c néi dung kh¸c. d. H×nh thøc cña hîp ®ång d©n sù e. Tr×nh tù giao kÕt hîp ®ång d©n sù - BLDS kh«ng b¾t buéc hîp ®ång ph¶i ký b»ng - §Ò nghÞ giao kÕt hîp ®ång: (Kho¶n 1 §iÒu 390 v¨n b¶n. Nh−ng cã mét sè hîp ®ång ph¸p luËt b¾t BLDS 2005) buéc ph¶i ký b»ng v¨n b¶n th× ph¶i tu©n theo quy “§Ò nghÞ giao kÕt hîp ®ång l viÖc thÓ hiÖn râ ý ®Þnh ®ã; ®Þnh giao kÕt hîp ®ång v chÞu sù r ng buéc vÒ ®Ò - Më réng quan niÖm vÒ v¨n b¶n hîp ®ång: c¸c nghÞ n y cña bªn ®Ò nghÞ ®èi víi bªn ® ®−îc x¸c th«ng ®iÖp d÷ liÖu ®iÖn tö còng ®−îc coi l v¨n b¶n ®Þnh cô thÓ”. hîp ®ång; => muèn x¸c lËp ®−îc hîp ®ång d©n sù th× mét bªn ph¶i thÓ hiÖn tr−íc ý muèn cña m×nh ra bªn ngo i - H×nh thøc hîp ®ång kh«ng ph¶i l ®iÒu kiÖn cã b»ng mét h nh vi nhÊt ®Þnh. hiÖu lùc cña hîp ®ång. - ChÊp nhËn ®Ò nghÞ giao kÕt hîp ®ång: g. Nh÷ng vÊn ®Ò kh¸c trong giao kÕt hîp ®ång d©n sù h. §iÒu kiÖn cã hiÖu lùc cña hîp ®ång * Hîp ®ång mÉu: - Hîp ®ång theo mÉu l hîp ®ång ®−îc mét bªn ®−a ra theo mÉu ®Ó bªn kia tr¶ lêi trong mét thêi gian hîp lý. * Phô lôc hîp ®ång: * §iÒu kiÖn cã hiÖu lùc cña hîp ®ång - KÌm theo hîp ®ång cã thÓ cã phô lôc hîp ®ång ®Ó quy ®Þnh mét c¸ch cô thÓ, chi tiÕt mét sè ®iÒu kho¶n cña hîp ®ång m c¸c bªn ph¶i * C¸c tr−êng hîp hîp ®ång v« hiÖu l m râ khi thùc hiÖn hîp ®ång, tr¸nh c¸ch hiÓu mËp mê, m©u thuÉn vÒ c¸c cam kÕt trong hîp ®ång. - Phô lôc cã néi dung kh«ng tr¸i víi hîp ®ång v cã hiÖu lùc nh− * Xö lý hîp ®ång v« hiÖu hîp ®ång. - Tr−êng hîp c¸c bªn chÊp nhËn phô lôc cã ®iÒu kho¶n tr¸i víi hîp ®ång th× coi nh− ®iÒu kho¶n ®ã trong hîp ®ång ® ®−îc söa ®æi. 4
* §iÒu kiÖn cã hiÖu lùc cña hîp ®ång * C¸c tr−êng hîp hîp ®ång v« hiÖu - Vi ph¹m ®iÒu cÊm cña ph¸p luËt, tr¸i ®¹o ®øc x héi; - C¸c bªn cã n¨ng lùc ph¸p luËt v n¨ng lùc h nh vi - Do gi¶ t¹o; d©n sù; - Do ng−êi kh«ng cã n¨ng lùc h nh vi d©n sù ®Çy ®ñ ký - Môc ®Ých kh«ng tr¸i ph¸p luËt v ®¹o ®øc x héi; kÕt; - C¸c bªn tù nguyÖn; - Do nhÇm lÉn, lõa dèi, ®e do¹; - Do kh«ng tu©n thñ quy ®Þnh vÒ h×nh thøc; - H×nh thøc hîp ®ång chØ l ®iÒu kiÖn cã hiÖu lùc - Do ký sai thÈm quyÒn; nÕu ®−îc ph¸p luËt quy ®Þnh. - Do mét bªn kh«ng cã ®¨ng ký kinh doanh. Vi ph¹m ®iÒu cÊm cña ph¸p luËt * Xö lý hîp ®ång v« hiÖu - Vi ph¹m ®iÒu cÊm cña ph¸p luËt l viÖc c¸c bªn NÕu hîp ®ång ch−a Kh«ng ®−îc phÐp ®−îc thùc hiÖn tiÕp tôc thùc hiÖn tho¶ thuËn víi nhau ®Ó thùc hiÖn nh÷ng c«ng Møc viÖc ph¸p luËt cÊm thùc hiÖn. ®é Ph¶i chÊm døt - Th«ng th−êng ®−îc ph¶n ¸nh qua ®iÒu kho¶n thùc NÕu hîp ®ång ® ®−îc viÖc thùc hiÖn thùc hiÖn mét phÇn ®èi t−îng cña hîp ®ång hiÖn v bÞ xö lý t i s¶n - L−u ý ngo¹i lÖ: Tho¶ thuËn thanh to¸n b»ng hîp ngo¹i tÖ. ®ång NÕu hîp ®ång ® ®−îc thùc hiÖn xong BÞ xö lý vÒ t i s¶n Nguyªn t¾c xö lý t i s¶n 2. Thùc hiÖn hîp ®ång - C¸c bªn ho n tr¶ cho nhau c¸c t i s¶n ® nhËn ®−îc tõ viÖc thùc hiÖn hîp ®ång. NÕu kh«ng thÓ ho n tr¶ b»ng a. Nguyªn t¾c thùc hiÖn hîp ®ång hiÖn vËt th× ph¶i tr¶ b»ng tiÒn (nÕu t i s¶n ®ã kh«ng bÞ tÞch thu); b. C¸c biÖn ph¸p ®¶m b¶o thùc hiÖn hîp ®ång - Thu nhËp bÊt hîp ph¸p ph¶i nép v o ng©n s¸ch nh c. Söa ®æi, huû bá, ®×nh chØ n−íc; - ThiÖt h¹i ph¸t sinh: + NÕu c¸c bªn cïng cã lçi th× thiÖt h¹i cña bªn n o, bªn ®ã tù chÞu; + NÕu mét bªn cã lçi th× bªn ®ã ph¶i båi th−êng thiÖt h¹i. 5
a. Nguyªn t¾c thùc hiÖn hîp ®ång b. C¸c biÖn ph¸p ®¶m b¶o thùc hiÖn hîp ®ång (§iÒu 412 BLDS 2005) (§iÒu 318 BLDS 2005) - Thùc hiÖn hîp ®ång ®óng cam kÕt; - CÇm cè t i s¶n; - Thùc hiÖn hîp ®ång mét c¸ch trung thùc, - ThÕ chÊp t i s¶n; theo tinh thÇn hîp t¸c, cã lîi nhÊt cho c¸c bªn, - §Æt cäc; b¶o ®¶m tin cËy lÉn nhau; - Ký c−îc; - Thùc hiÖn hîp ®ång d©n sù kh«ng ®−îc x©m - Ký quü; h¹i ®Õn lîi Ých cña Nh n−íc, lîi Ých c«ng céng, - B¶o l nh; quyÒn, lîi Ých hîp ph¸p cña ng−êi kh¸c. - TÝn chÊp. c. Söa ®æi, huû bá, ®×nh chØ 3. Tr¸ch nhiÖm d©n sù do vi ph¹m nghÜa vô hîp ®ång (tr¸ch nhiÖm t i s¶n) * Söa ®æi hîp ®ång: - Do ®iÒu kiÖn, ho n c¶nh cña mçi bªn m c¸c bªn cã thÓ tho¶ thuËn söa ®æi hîp ®ång ® cã hiÖu lùc ph¸p lý, trõ tr−êng hîp a. Ph¹t vi ph¹m ph¸p luËt quy ®Þnh kh¸c. b. Båi th−êng thiÖt h¹i - Khi söa ®æi, c¸c bªn ph¶i gi¶i quyÕt hËu qu¶ cña viÖc söa ®æi. c. §iÒu kiÖn kÕt hîp ph¹t vi ph¹m v båi th−êng * Huû bá, ®×nh chØ hîp ®ång: thiÖt h¹i - C¨n cø ®Ó huû bá hoÆc ®×nh chØ hîp ®ång: + Theo sù tho¶ thuËn cña c¸c bªn; + X¶y ra h nh vi vi ph¹m m c¸c bªn ® tho¶ thuËn l ®iÒu kiÖn ®Ó huû bá hoÆc ®×nh chØ hîp ®ång; + Mét bªn vi ph¹m c¬ b¶n nghÜa vô hîp ®ång; a. Ph¹t vi ph¹m b. Båi th−êng thiÖt h¹i - C¨n cø ¸p dông chÕ t i ph¹t vi ph¹m: - C¨n cø ¸p dông: + Cã h nh vi vi ph¹m hîp ®ång; + Cã h nh vi vi ph¹m hîp ®ång; + Cã thiÖt h¹i thùc tÕ (gi¸ trÞ tæn thÊt thùc tÕ v kho¶n lîi ®¸ng lÏ + Cã lçi cña bªn vi ph¹m; ®−îc h−ëng); + C¸c bªn cã tho¶ thuËn tr−íc vÒ ph¹t hîp ®ång. + Cã mèi quan hÖ nh©n qu¶ gi÷a h nh vi vi ph¹m v thiÖt h¹i thùc tÕ; - Møc ph¹t tèi ®a: + Cã lçi cña bªn vi ph¹m (lçi suy ®o¸n). + BLDS 2005 kh«ng khèng chÕ møc ph¹t tèi ®a; - C¸c bªn kh«ng cÇn tho¶ thuËn tr−íc vÒ viÖc ¸p dông + LTM 2005 quy ®Þnh møc ph¹t tèi ®a kh«ng qu¸ 8% gi¸ chÕ t i båi th−êng thiÖt h¹i; trÞ nghÜa vô bÞ vi ph¹m. - Bªn bÞ vi ph¹m cã nghÜa vô h¹n chÕ tæn thÊt; - ThiÖt h¹i bao nhiªu båi th−êng bÊy nhiªu. 6
c. §iÒu kiÖn kÕt hîp ph¹t vi ph¹m v båi III. Hîp ®ång trong ho¹t th−êng thiÖt h¹i ®éng th−¬ng m¹i - Theo BLDS 2005: §Ó ¸p dông ®ång thêi ph¹t vi ph¹m 1. §Æc ®iÓm, ph©n lo¹i hîp ®ång trong ho¹t v båi th−êng thiÖt h¹i th× c¸c bªn ph¶i tho¶ thuËn ®éng th−¬ng m¹i tr−íc (§iÒu 422); 2. Hîp ®ång mua b¸n h ng ho¸ - Theo LTM 2005: NÕu hîp ®ång cã quy ®Þnh vÒ ph¹t vi 3. Hîp ®ång cung øng dÞch vô th−¬ng m¹i ph¹m th× bªn bÞ thiÖt h¹i cã thÓ yªu cÇu ¸p dông ®ång 4. Hîp ®ång mua b¸n h ng ho¸ quèc tÕ thêi võa ph¹t vi ph¹m võa båi th−êng thiÖt h¹i (§iÒu 5. Tr¸ch nhiÖm ph¸p lý do vi ph¹m hîp ®ång 307). trong ho¹t ®éng th−¬ng m¹i (theo LTM 2005) 7