Bài giảng Sử dụng thuốc vận mạch do BS. Đỗ Hồng Anh biên soạn nhằm giúp các bạn hiểu được sinh lý bệnh sốc giãn mạch, cơ chế tác dụng của thuốc vận mạch, cách sử dụng thuốc vận mạch, cách đánh giá hiệu quả, các biến chứng khi sử dụng thuốc vận mạch.
AMBIENT/
Chủ đề:
Nội dung Text: Bài giảng Sử dụng thuốc vận mạch - BS. Đỗ Hồng Anh
- Sử dụng thuốc vận mạch
Bs.Đỗ Hồng Anh
Bộ môn HSCCCĐĐHYD;
Khoa HSBV ĐHYD
1
- Nội dung
Mở đầu
Sinh lý bệnh sốc & cơ chế tác dụng thuốc
Phân loại
Nguyên tắc sử dụng
Các loại thuốc vận mạch thường sử dụng
Theo dõi đánh giá hiệu quả
Biến chứng
Kết luận
2
- Mục tiêu
Hiểu sinh lý bệnh sốc
Hiểu cơ chế tác dụng của thuốc vận mạch
Biết cách sử dụng thuốc vận mạch
Biết cách đánh giá hiệu quả
Biết các biến chứng
3
- Mở đầu
Mục tiêu điều trị sốc: ổn định huyết động
Các biện pháp điều trị sốc:
Bù dịch,
Truyền hồng cầu lắng,
Sử dụng vận mạch
4
- Sinh lý bệnh của sốc giãn mạch
Sốc là tình trạng cấp cứu → MOD & TV
Sốc giãn mạch :
Thường gặp nhất do sốc nhiễm trùng
Giai đoạn cuối của các loại sốc
Cơ chế sốc giãn mạch:
Tăng sản xuất quá mức NO ( giãn mạch & mất
tác dụng catecholamin trên thành mạch)
Tăng khử cực các TB cơ trơn thành mạch
Giảm nồng độ vasopressine tương đối
5
- Phân loại thuốc vận mạch
Thuốc tăng co bóp:
Tác dụng trên thụ thể ß1→ ↑ cung lượng tim
Các loại: isoproterenol, dobutamine, dopamine liều
ß1
Thuốc co mạch:
Tác dụng trên thụ thể α1 →↑ HA
Các loại: noradrenaline, dopamine, adrenaline
Thuốc không tác dụng trên thụ thể giao cảm:
Tác dụng thụ thể V1R (vasopressine) thành
mạch→ co mạch
6
Các loại: vasopressine, terlipressine
- Các thụ thể của hệ TK giao cảm &
dopaminergic
Heä Caùc Taùc duïng Vò trí
thaàn thuï
kinh theå
Giao α1 Co cô trôn, taêng Thaønh maïch
caûm HA
Giao α2 Giaûi phoùng Tröôùc synap
caûm noradrenaline ñaàu muùt thaàn
kinh
Giao ß1 Taêng co boùp & Cô tim & cô trôn
caûm nhòp tim, giaõn cô thaønh ruoät
trôn
Giao ß2 Giaõn maïch, Cô trôn thaønh
caûm giaõn pheá quaûn maïch, PQ, töû
cung
7
Dopami D1, D2 Giaõn maïch, TKTU:maïch
- Phân bố
các thụ thể
theo từng
loại vận
mạch
8
- Mối tương quan
giữa HA và các
thụ thể tác động.
PE:
Phenylephrine
NE:
Norepinephrine
Dopa: Dopamin
Epi: Epinephrine
Dobut:
Dobutamine
Dopex:
Dopexamine
Iso: Isoproterenol
9
- Các thụ thể của vasopressine
Thuï theå Taùc duïng Vò trí
V1R Co maïch Cô trôn thaønh maïch, thaän,
moâ môõ, baøng quang, tinh
hoaøn
V2R Giöõ nöôùc TB noäi maïc, heä thoáng
oáng goùp
V3R Taêng tieát ACTH Tuyeán yeân
10
- Nguyên tắc sử dụng
Một thuốc có thể tác dụng trên nhiều thụ thể: Dobutamine
tác dụng ß1(↑ CO) & ß2 (giãn mạch)
Tác dụng theo liều: Dopamine liều thấp tác dụng trên
mạch thận, liều trung bình tác dụng ß1 & liều cao α1
Bồi phụ thể tích tuần hoàn: tiến hành trước khi dùng vận
mạch (nếu tụt HA nặng có thể dùng cùng lúc)
Lựa chọn vận mạch: dựa trên các thông số huyết động
(↓CO→ dùng nhóm ↑co bóp; ↓ sức cản ngoại biên →nhóm
co mạch)
Phối hợp vận mạch: không thuốc nào đáp ứng tất cả các
yêu cầu. Nên phối hợp để đạt hiệu quả tối ưu
11
- Các loại vận mạch thường sử dụng
Nhóm tác dụng trên các thụ thể giao cảm:
Adrenaline, Noradrenaline, Dopamine,
Dobutamine, Isoproterenol, Ephedrine
Nhóm không tác dụng trên thụ thể giao giao
cảm: Vasopressine và Terlipressine
12
- Adrenaline
Thuï theå α1, α2, ß1, ß2
Taùc Taêng nhòp tim, taêng co boùp,
duïng taêng HA, giaõn PQ
Chæ ñònh Taát caû cas tuït HA khaùng trò,
ngöøng tim, soác phaûn veä, co
thaét PQ
Lieàu & Ngöøng tim: 1mg moãi 3-5ph;
ñöôøng Tuït HA: 2-10 mcg/ph; NKQ: 2-
duøng 2.5mg/10 ml NS
13
- Noradrenaline
Thuï theå α1, α2, ß1
Taùc Taêng HA, taêng CO (ít)
duïng
Chæ ñònh Taát caû cas tuït HA do giaûm
SVR, soác phaân boá (soác
nhieãm truøng)
Lieàu & Truyeàn TM lieân tuïc 1-20
ñöôøng mcg/ph
duøng
14
- Dopamine
Thuï theå D1, D2: lieàu 2-5mcg/kg/ph
ß1: 510 ; α1, α2: >10
Taùc Lieàu 2-5 mcg/kg/ph: taêng
duïng löôïng nöôùc tieåu
5-10: taêng CO, nhòp tim, HA
>10: taêng HA nhieàu
Chæ ñònh Taát caû caùc loaïi soác
Lieàu & Truyeàn TM lieân tuïc 2-20
ñöôøng mcg/kg/ph
15
duøng
- Dobutamine
Thuï theå ß1, ß2, α1 (raát ít)
Taùc Taêng CO (→taêng HA), taêng
duïng nhòp tim, giaõn maïch nheï
Chæ ñònh Taát caû cas soác coù giaûm CO
Lieàu & Truyeàn TM (trung taâm hoaëc
ñöôøng ngoaïi vi) lieân tuïc 2-8
duøng mcg/kg/ph
16
- Isoproterenol
Thuï theå ß1, ß2
Taùc Taêng nhòp tim, CO vaø toác ñoä
duïng daãn truyeàn; giaõn maïch heä
thoáng, maïch phoåi & PQ
Chæ ñònh Taát caû cas soác keát hôïp vôùi
nhòp chaäm
Lieàu & Truyeàn TM (trung taâm hoaëc
ñöôøng ngoaïi vi) lieân tuïc 2-20
duøng mcg/kg/ph
17
- Ephedrine
Thuï theå α, ß (ít)
Taùc Taêng HA, CO, nhòp tim & giaõn
duïng PQ (nheï)
Chæ ñònh Taát caû cas tuït HA sau moå do
thuoác gaây meâ
Lieàu & Bolus TM 5-10 mcg moãi 5-20ph
ñöôøng
duøng
18
- Vasopressine
Thuï theå V1R, V2R
Taùc Co maïch maïnh →taêng HA
duïng (trong soác), taêng nhaäy caûm
thaønh maïch vôùi
catecholamine
Chæ ñònh Taát caû cas soác nhieãm truøng
khaùng trò vaø ngöøng tim
Lieàu & Truyeàn TM lieân tuïc 0.01-0.04
ñöôøng ñôn vò/ph
duøng
19
- Terlipressine
Thuï theå V1R (> vasopressine), V2R
Taùc Co maïch maïnh →taêng HA
duïng (trong soác), taêng nhaäy caûm
thaønh maïch vôùi
catecholamine
Chæ ñònh Taát caû cas soác nhieãm truøng
khaùng trò
Lieàu & Truyeàn TM ngaét quaõng
ñöôøng 1mg/laàn trong 60 phuùt moãi 6-
duøng 8 giôø
20