Bài giảng Tin học đại cương: Chương 4 - Trần Quang Hải Bằng

Chia sẻ: Vdgv Vdgv | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:39

Thêm vào BST

Báo xấu

122
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nội dung chính của chương 4 Lập trình cho máy tính nằm trong bài giảng tin học đại cương nhằm trình bày về khái niệm lập trình, giới thiệu về ngôn ngữ lập trình C, các khái niệm cơ bản trong C, các lệnh nhập / xuất dữ liệu, cấu trúc điều khiển rẻ nhánh.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bài giảng Tin học đại cương: Chương 4 - Trần Quang Hải Bằng

TIN H C ð I CƯƠNG Chương 4: L p trình cho máy tính bangtqh@utc2.edu.vn N i dung q Khái ni m. q Gi i thi u ngôn ng l p trình C. q Các khái ni m cơ b n trong C. q Các l nh nh p/xu t d li u. q C u trúc đi u khi n r nhánh. q C u trúc đi u khi n l p. q Bài t p. bangtqh@utc2.edu.vn Tin h c đ i cương - Chương 4 2
Khái ni m l p trình cho máy tính bangtqh@utc2.edu.vn Tin h c đ i cương - Chương 4 3 Gi i thi u ngôn ng l p trình C q Ngôn ng C ra ñ i năm 1972 q Phát tri n thành C++ vào năm 1983 q Là ngôn ng ñư c s d ng r t ph bi n q Có nhi u trình biên d ch C khác nhau – Turbo C, Borland C – ANSI C, IBM C, ISO C – GCC – …v.v. q Chúng ta s s d ng: Borland C 5.02 (b cài 85MB) bangtqh@utc2.edu.vn Tin h c đ i cương - Chương 4 4
IDE Borland C++ 5.02 q Ch y file Setup.exe trong thư m c Bc502 q M t s phím so n th o Phím Ch c năng Enter Xu ng dòng Insert Chuy n đ i ch ñ chèn/đè Delete Xóa kí t ngay sau v trí con tr Back space Xóa kí t ngay trư c v trí con tr Ctrl + Y Xóa dòng kí t ch a con tr Ctrl + Q + Y Xóa các kí t t v trí con tr ñ n cu i dòng bangtqh@utc2.edu.vn Tin h c đ i cương - Chương 4 5 IDE Borland C++ 5.02 M t s phím so n th o (ti p theo) Phím Ch c năng Ctrl + K + C Chép kh i t i v trí m i c a con tr Ctrl + K + V Chuy n kh i t i v trí m i c a con tr Ctrl + K + Y Xóa c kh i Ctrl + K + W Ghi m t kh i vào m t t p trên đĩa Ctrl + K + R Đ c m t kh i t m t t p trên đĩa Ctrl + Q + B D ch chuy n con tr v ñ u kh i Ctrl + Q + K D ch chuy n con tr v cu i kh i Ctrl + Q + F Tìm ki m m t c m t Ctrl + Q + A Tìm ki m c m t và sau ñó thay th b ng c m t khác Ctrl + Q + L L p l i Ctrl + Q + F ho c Ctrl + Q + A cu i cùng bangtqh@utc2.edu.vn Tin h c đ i cương - Chương 4 6
Chương trình “Hello world” ch th ti n x lý Hàm chính c a chương trình D u b t đ u và k t thúc c a đ nh nghĩa hàm K t qu thu ñư c khi biên d ch và ch y chương trình trên bangtqh@utc2.edu.vn Tin h c đ i cương - Chương 4 7 T khóa (Key word) q Là các t dành riêng c a ngôn ng C q T khóa ph i đư c s d ng đúng cú pháp q M t s t khóa thông d ng auto break case char continue default do double else extern float for goto if int long register return short sizeof static struct switch typedef union unsigned void volatile while Trong IDE Borland C++ 5.02 t khóa in đ m và có màu blue bangtqh@utc2.edu.vn Tin h c đ i cương - Chương 4 8
Tên (đ nh danh) q Dùng đ ñ nh danh các thành ph n c a chương trình q Tên bi n, tên hàm, tên h ng, file, c u trúc… q G m ch , s , d u g ch n i “_” q Đ dài t i đa 32 q Lưu ý: – không đu c ch a kí t tr ng (space), – không đư c b t đ u b ng m t ch s , – không đư c trùng v i t khóa q Nên đ t tên m t cách g i nh , có ý nghĩa. q Tên chu n: m t s tên có s n c a trình biên d ch. Vd: x, hoten, a1, number_of_var, delta, TEN, … q C là ngôn ng phân bi t vi t hoa, vi t thư ng chính xác đ n t ng ký t bangtqh@utc2.edu.vn Tin h c đ i cương - Chương 4 9 H ng, Bi n, Bi u th c q H ng: – Là ñ i lư ng có giá tr không thay ñ i đư c – Ví d : • 124 Là m t h ng s • ‘D’ Là m t h ng ký t • “Lap trinh” Là m t h ng chu i ký t q Bi n – Là ñ i lư ng có th thay ñ i đư c giá tr (gán giá tr m i) q Bi u th c – Là công th c tính toán đ có 1 giá tr theo quy t c toán h c – G m các toán h ng và các phép toán (toán t ) • Toán h ng: h ng, bi n, hàm ho c bi u th c khác. • Phép toán: S h c, lu n lý, gán, ñi u ki n, l y đ a ch , tăng gi m bangtqh@utc2.edu.vn Tin h c đ i cương - Chương 4 10
Các phép toán C h tr q S h c: + , - , * , / , % q Lu n lý: ==, !=, >, =,
Các ki u d li u chu n Ki u s Tên ki u Đ l n Ph m vi char 1 byte -128 127 unsigned char 1 byte 0 255 int 2 byte -32768 32767 unsigned int 2 byte 0 65535 short 2 byte 0 65535 long 4 byte - 231 231 - 1 unsigned long 4 byte - 231 232 - 1 float 4 byte 3.4e-38 3.4e38 double 8 byte 1.7e-308 1.7e308 long double 10 byte 3.4e-4932 1.1e4932 bangtqh@utc2.edu.vn Tin h c đ i cương - Chương 4 13 Các ki u d li u chu n Ki u ký t Tên ki u Đ l n Ph m vi G m 256 ký t có mã t 0 255 ( char 1 byte xem B ng mã ASCII ) Ví d : – Ký t ’A’ có mã 65 – Ký t ’0’ có mã 48 Các ký t ñ c bi t: ’\0’ ký t Null (có mã = 0) ’\n’ ký t xu ng dòng (new line) ’\t’ ký t Tab bangtqh@utc2.edu.vn Tin h c đ i cương - Chương 4 14
Ép ki u Cú pháp: (ki u_m i) bi u th c ho c ki u_m i (bi u th c) Ví d : bangtqh@utc2.edu.vn Tin h c đ i cương - Chương 4 15 Khai báo h ng Cú pháp #define TÊNH NG giátr ho c const ki ud li u TÊNH NG = giátr ; Ví d #define MAX 100 const int SOPT = 100; Lưu ý: h ng ph i đư c khai báo trư c khi s d ng bangtqh@utc2.edu.vn Tin h c đ i cương - Chương 4 16
Khai báo bi n K t thúc b ng d u ch m ph y Cú pháp ki ud li u TÊNBI N; ho c ki ud li u Bi n1, Bi n2,... ; ho c ki ud li u TÊNBI N = giátr banđ u; Ví d int sole; float tbc, tongam; char Enter = ’\n’; Lưu ý: Bi n có th khai báo b t kỳ ñâu trong chương trình mi n làn trư c khi s d ng. bangtqh@utc2.edu.vn Tin h c đ i cương - Chương 4 17 C u trúc chương trình C Ch th ti n biên d ch Khai báo các h ng, bi n Khai báo các hàm t XD Thân chương trình chính Cài đ t các hàm đã khai báo trên bangtqh@utc2.edu.vn Tin h c đ i cương - Chương 4 18
Phép gán giá tr Cú pháp TênBi n = Bi u th c giá tr ; Ví d : T i sao sai ? int x, y, z; x = 10; 10 = x; //sai x = 10 + y; 10 + y = x; //sai z = x + y; x + y = z; //sai bangtqh@utc2.edu.vn Tin h c đ i cương - Chương 4 19 Các hàm toán h c thông d ng Ch th ti n biên d ch: #include sqrt(x) l y căn b c 2 exp(x) l y e x log(x) l y logex abs(x) l y |x| (k t qu là s nguyên) fabs(x) l y |x| (k t qu là s th c) pow(x, y) l y xy ceil(x) l y s nguyên g n x nh t floor(x) l y s nguyên l n nh t ≤ x Các bi u th c ph c t p ph i s d ng bi n đ i toán h c ñ có ñư c bi u di n tương ng trong C bangtqh@utc2.edu.vn Tin h c đ i cương - Chương 4 20
M t s quy t c vi t chương trình q Đ t tên bi n, h ng, hàm,… m t cách g i nh q Khi s d ng bi n, h ng c n ki m tra l i xem bi n h ng đó ñã ñư c khai báo trư c đó hay chưa ? q C là ngôn ng phân bi t hoa/thư ng ph i ki m tra k t ng ký t khi vi t q Lo i b các ch th #include không c n thi t (đ l i s làm ch m quá trình biên d ch và tăng kích thư c file *.exe sau biên d ch) q Vi t chương trình theo c u trúc kh i (phân c p th t đ u dòng) q Chương trình vi t xong chưa th bi t đư c đúng hay sai ph i ch y th v i các b s li u khác nhau (nên test th v i các b s li u đ c bi t) bangtqh@utc2.edu.vn Tin h c đ i cương - Chương 4 21 bangtqh@utc2.edu.vn Tin h c đ i cương - Chương 4 22
Xu t d li u, hàm: printf q Thu c thư vi n “stdio.h” q Cú pháp: printf(“Xâu đi u khi n”,[danh sách tham s ]); q Ví d : bangtqh@utc2.edu.vn Tin h c đ i cương - Chương 4 23 Hàm printf q Xâu ñi u khi n bao g m 3 lo i kí t – Các kí t ñi u khi n • \n sang dòng m i • \f sang trang m i • \b xóa kí t bên trái • \t d u Tab – Các kí t ñ ñưa ra màn hình – Các kí t ñ nh d ng và khuôn in • Công th c đ nh d ng: %[-][w][.p]Kt • w = wide(đ r ng); p = precise(đ chính xác); Kt = Ký t chuy n d ng (d ng hi n th ). D u tr s quy ñ nh canh l trái thay vì canh l ph i • Ví d : %.2f %8d %s %-5c bangtqh@utc2.edu.vn Tin h c đ i cương - Chương 4 24
Hàm printf q Các ký t chuy n d ng thư ng dùng Ký t Ý nghĩa c In ra d ng ký t char d In ra d ng s nguyên int u In ra d ng s nguyên unsigned int ld In ra d ng s nguyên long lu In ra d ng s nguyên unsigned long f In ra d ng s th c float s In ra d ng xâu ký t x In ra d ng s nguyên h 16 (hecxa) o In ra d ng s nguyên h 8 e, E In ra r d ng khoa h c g, G In ra d ng s th c (b các s 0 vô nghĩa) bangtqh@utc2.edu.vn Tin h c đ i cương - Chương 4 25 Hàm printf q Ví d bangtqh@utc2.edu.vn Tin h c đ i cương - Chương 4 26
Hàm printf Vi t Ý nghĩa q In các ký t ñ c bi t \’ In ký t d u nháy đơn (‘) q Công th c đ nh d ng \” In ký t d u nháy kép (“) %[-][w][.p]Kt \\ In ký t backslash (\) – W: wide (đ r ng) \t In ký t Tab – P: precse (đ chính xác) \b In lùi 1 v trí – Kt: Ký t chuy n d ng \n In xu ng dòng m i q Giá tr c a w – Nh hơn ho c b ng đ r ng th c t in bình thư ng – L n hơn đ r ng th c t (chèn thêm kho ng tr ng cho đ ñ r ng là w (n u có d u tr chèn bên ph i, ngư c l i chèn bên trái) q Giá tr p: quy ñ nh làm tròn đ n bao nhiêu ch s ñ ng sau ch m th p phân. bangtqh@utc2.edu.vn Tin h c đ i cương - Chương 4 27 Hàm puts q Thư vi n: “conio.h” q Công d ng: in ra màn hình 1 xâu ký t q Ví d : bangtqh@utc2.edu.vn Tin h c đ i cương - Chương 4 28
Hàm sprintf q Thư vi n: “stdio.h” q Công d ng: gi ng printf, ch khác ñi m k t qu không xu t ra màn hình mà ñưa vào 1 bi n xâu. q Ví d : bangtqh@utc2.edu.vn Tin h c đ i cương - Chương 4 29 Nh p d li u, hàm: scanf q Thu c thư vi n “stdio.h” q Cú pháp: scanf(“Xâu đi u khi n”,[DS tham s ]); – Xâu đi u khi n: Cho phép đ nh d ng d li u nh p vào – Danh sách tham s : Là ñ a ch các bi n c n nh p li u q S d ng toán t & ñ xác đ nh đ a ch các bi n q Ví d : scanf(“%d%f%c”, &x, &y, &z); scanf(“%s”, &hoten); bangtqh@utc2.edu.vn Tin h c đ i cương - Chương 4 30
Hàm scanf q Không thông báo cho ngư i dùng bi t giá tr c n nh p là giá tr gì? ph i k t h p v i l nh xu t d li u q Không nh n đư c xâu có d u cách tr ng q Không xóa ký t th a trong b ñ m nh hư ng t i l n nh p phía sau. bangtqh@utc2.edu.vn Tin h c đ i cương - Chương 4 31 S d ng fflush sau scanf Công d ng: xóa nh ng ký t th a còn dư l i trong b đ m c a scanf bangtqh@utc2.edu.vn Tin h c đ i cương - Chương 4 32
K t h p nh p và xu t d li u K t qu chương trình ? bangtqh@utc2.edu.vn Tin h c đ i cương - Chương 4 33 Hàm gets q Thư vi n: “conio.h” q Công d ng: nh p vào 1 xâu ký t q Ví d : Li u có dùng gets nh p 1 s không? bangtqh@utc2.edu.vn Tin h c đ i cương - Chương 4 34
bangtqh@utc2.edu.vn Tin h c đ i cương - Chương 4 35 M t s hàm nh p/xu t d li u khác Hàm Ý nghĩa int getch() đ i nh p 1 ký t t bàn phím (không hi n th màn hình) int getche() gi ng getch() nhưng hi n th màn hình int putch() In ra màn hình 1 ký t int kbhit() Ki m tra xem có 1 phím b nh n không? cprintf() Gi ng printf nhưng có màu s c gotoxy(x, y) chuy n t i v trí (c t x, hàng y) bangtqh@utc2.edu.vn Tin h c đ i cương - Chương 4 36
Màu s c khi xu t d li u q Đ t màu n n textbackground(màu n n) H ng màu Giá tr ý nghĩa q Đ t màu ch textcolor(màu BLACK 0 Đen ch ) BLUE 1 Xanh dương GREEN 2 Xanh lá CYAN 3 Xanh ng c RED 4 Đ MAGENTA 5 Tím BROWN 6 Nâu LIGHTGRAY 7 Xám bangtqh@utc2.edu.vn Tin h c đ i cương - Chương 4 37 Bài t p - Nh p/xu t d li u 1. Vi t chương trình cho nh p các h s c a phương trình b c nh t 1 n ax+b=0 (v i a≠0) hãy in ra màn hình nghi m c a phương trình đã cho. 2. Vi t chương trình hi n th ra màn hình s ti n ph i tr cho 1 cu c g i đi n tho i N giây. Bi t r ng cư c g i tính theo m i block là xñ, và 1 block b ng 6 giây. Các giá tr x, N nh p t bàn phím. 3. Vi t chương trình nh p t a đ c a 3 ñi m A, B, C trên m t ph ng. Tính và in ra màn hình chu vi, di n tích c a tam giác ABC. 4. Vi t chương trình nh p h tên, h s lương c a 1 nhân viên. Tính và in ra màn hình lương còn lĩnh c a nhân viên đó sau khi tr ñi các kho n: BHYT 1.5%, BH th t nghi p 1% và ð ng phí 1% 5. Vi t chương trình hi n ra màn hình th tích c a t di n ABCD bi t r ng A, B, C có t a đ nh p t bàn phím (XA, YA) (XB, YB) (XC, YC) và chi u cao t ñ nh D xu ng m t ph ng ABC là h bangtqh@utc2.edu.vn Tin h c đ i cương - Chương 4 38
bangtqh@utc2.edu.vn Tin h c đ i cương - Chương 4 39 R nhánh if q Cú pháp: if ( đi u ki n) ; if ( đi u ki n) ; else ; q Công d ng: - Th c hi n 1 trong 2 l nh tùy thu c vào đi u ki n đúng/sai. - N u th c nhi n nhi u hơn 1 l nh ph i đ trong c p d u { } bangtqh@utc2.edu.vn Tin h c đ i cương - Chương 4 40