Bài giảng Triết học (Chương trình Cao học ngành Công nghệ thông tin) - Chương 10: Lý luận về nhà nước và nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam

Chia sẻ: Lăng Mộng Như | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:17

Thêm vào BST

Báo xấu

20
lượt xem 7
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài giảng Triết học (Chương trình Cao học ngành Công nghệ thông tin) - Chương 10: Lý luận về nhà nước và nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Chương này cung cấp cho học viên những nội dung về: những nội dung cơ bản của lý luận về nhà nước; nhà nước pháp quyền và nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam;... Mời các bạn cùng tham khảo chi tiết nội dung bài giảng!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bài giảng Triết học (Chương trình Cao học ngành Công nghệ thông tin) - Chương 10: Lý luận về nhà nước và nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam

a)Nguoàn goác  NG saâu xa - söï phaùt trieån cuûa LLSX & xuaát hieän saûn phaåm thaëng dö;  NG tröïc tieáp - söï ra ñôøi, toàn taïi cheá ñoä tö höõu & maâu thuaãn GC khoâng theå ñieàu hoøa ñöôïc:  LLSX phaùt trieån  Saûn phaåm thaëng dö  Cheá ñoä tö höõu  Phaân chia XH ra thaønh 2 GC (chuû noâ, noâ leä) & QH boùc loät - ñoái khaùng GC  Maâu thuaãn GC khoâng ñieàu hoøa ñöôïc & nguy cô suïp ñoå XH...  Ñeå baûo veä ñòa vò th.trò, duy trì söï boùc loät & buoäc GC noâ leä tuaân theo traät töï do mình ñaët ra maø GC chuû noâ laäp ra boä maùy baïo löïc NN.
b) Baûn chaát  Duø bieåu hieän nhö 1 heä thoáng toå chöùc (xaùc laäp, thöïc thi & giaùm saùt) quyeàn löïc coâng coäng cuûa XH, nhöng thöïc chaát, NN chæ laø neàn chuyeân chính cuûa GC (thoáng trò veà KT) naøy ñoái vôùi caùc GC (bò trò) khaùc vaø ñoái vôùi toaøn XH.  NN mang tính giai caáp: NN laø boä maùy baïo löïc do GC th.trò laäp ra ñeå hôïp phaùp & cuûng coá söï boùc loät, ñeå cöôõng böùc & buoäc caùc GC bò trò phaûi tuaân theo traät töï chính trò coù lôïi cho GC th.trò.  NN mang tính traàn tuïc: Toàn taïi trong XH & giaûi quyeát caùc vaán ñeà cuûa XH.  NN mang tính lòch söû: Söï thay ñoåi / bieán maát cuûa cheá ñoä tö höõu  söï thay ñoåi / bieán maát cuûa NN.
 Nhö vaäy:  NN laø saûn phaåm tröïc tieáp cuûa maâu thuaãn GC saâu saéc khoâng theå ñieàu hoøa ñöôïc; ÔÛ ñaâu, luùc naøo maø MTGC khoâng theå ñieàu hoøa ñöôïc thì ôû ñoù, luùc ñoù NN seõ xuaát hieän;  NN chæ ra ñôøi, toàn taïi trong XH coù cheá ñoä tö höõu; Cheá ñoä tö höõu bò thuû tieâu NN seõ töï tieâu vong.  Söï xuaát hieän NN laø taát yeáu khaùch quan ñeå “khoáng cheá ñoái khaùng GC”, ñeå söï xung ñoät GC “dòu” ñi hay dieãn ra trong “traät töï” caàn thieát cuûa moät neàn KT, maø trong ñoù GC thoáng trò hôïp phaùp hoùa söï boùc loät cuûa mình ñoái vôùi GC bò trò.
c) Ñaëc tröng  NN coù moät laõnh thoå quoác gia nhaát ñònh, trong phaïm vi laõnh thoå ñoù NN quaûn lyù daân cö theo caùc khu vöïc ñòa lyù haønh chính ñeå thöïc hieän söï thoáng nhaát quyeàn löïc cai trò.  NN coù boä maùy quyeàn löïc ñöôïc ñaûm baûo baèng söùc maïnh cuûa nhöõng ñoäi vuõ trang chuyeân nghieäp nhaèm cöôõng cheá ñoái vôùi moïi thaønh vieân trong XH.  NN aùp duïng moät cheá ñoä thueá khoùa ñeå coù nguoàn thu duy trì boä maùy quyeàn löïc hoaït ñoäng.  (NN hieän ñaïi coøn coù ñaëc tröng quan troïng:  Chuû quyeàn quoác gia - Quyeàn lôïi tuyeät ñoái cuûa NN trong moät laõnh thoå NN, ñaûm baûo cho söï toaøn veïn beân trong & söï ñoäc laäp ñoái vôùi beân ngoaøi; thay maët toaøn daân tham gia caùc QH ñoái ngoaïi...  Khaû naêng cai trò XH baèng phaùp luaät - NN laø cô quan duy nhaát coù quyeàn laøm ra luaät, toå chöùc thöïc hieän luaät, giaùm saùt vaø xeùt xöû ñoái vôùi nhöõng vi phaïm phaùp luaät).
a)Chöùc naêng cô baûn  Döïa treân tính chaát quyeàn löïc  CN chính trò (baûo veä & thöïc hieän quyeàn lôïi cuûa GC th.trò): Laø coâng cuï chuyeân chính GC, NN söû duïng moïi coâng cuï, bieän phaùp ñeå baûo veä söï th.trò cuûa GC th.trò.  CN xaõ hoäi (baûo veä & thöïc hieän quyeàn lôïi cuûa coäng ñoàng): Laø cô quan quaûn lyù coâng coäng, NN phaûi thöïc hieän moät soá coâng vieäc chung, phaûi thoûa maõn moät soá nhu caàu chung cuûa coäng ñoàng naèm trong söï quaûn lyù cuûa NN.  QH giöõa CNCT & CNXH:  CNCT quyeát ñònh tính chaát, phaïm vi, möùc ñoä, hieäu quaû thöïc hieän CNXH;  CNXH laø cô sôû, ñieàu kieän ñeå thöïc hieän CNCT (Ñeå oån ñònh phaûi thöïc hieän CNXH & vieäc thöïc hieän CNCT chæ keùo daøi chöøng naøo NN coøn thöïc hieän CNXH).
 Döïa treân phaïm vi taùc ñoäng quyeàn löïc  CN ñoái noäi laø nhöõng hoaït ñoäng cuûa NN nhaèm xaây döïng, cuûng coá baûo veä, phaùt trieån cheá ñoä KT-XH phuø hôïp vôùi lôïi ích cuûa GC thoáng trò.  CN ñoái ngoaïi laø nhöõng hoaït ñoäng cuûa NN nhaèm baûo veä bieân giôùi laõnh thoå quoác gia, thöïc hieän caùc moái QH KT-CT-XH vôùi caùc NN khaùc (thöïc hieän lôïi ích giöõa caùc GC thoáng trò cuûa caùc QG khaùc nhau).  QH giöõa CN ñoái noäi & CN ñoái ngoaïi:  CN ñoái noäi quy ñònh CN ñoái ngoaïi;  CN ñoái ngoaïi taùc ñoäng maïnh meõ ñeán CN ñoái noäi.
b)Vai troø kinh teá  NN duy trì traät töï XH coù lôïi cho GC naém TLSX cuûa XH, ñaûm baûo neàn SX XH ñöôïc oån ñònh, qua ñoù, GC thoáng trò thöïc hieän söï boùc loät KT ñoái vôùi caùc GC lao ñoäng.  Trong neàn KT thò tröôøng vai troø KT cuûa NN taêng leân:  Caàn söï can thieäp cuûa NN nhaèm ngaên chaän nhöõng söï bieán ñoäng baát thöôøng & laøm giaûm nguy cô xaûy ra khuûng hoaûng KT nghieâm troïng;  Caàn söï ñaàu tö cuûa NN vaøo caùc khu vöïc KT coâng coäng (ít hay khoâng coù lôïi nhuaän) ñeå neàn KT cuûa QG ñöôïc vaän haønh bình oån;  NN caàn taïo ra moät moâi tröôøng CT-XH oån ñònh, ñöa ra nhöõng chính saùch ñoái ngoaïi, taïo döïng moâi tröôøng phaùp lyù caàn thieát cho söï hoäi nhaäp KT theá giôùi.
a) Caùc kieåu & hình thöùc NN cuûa XH coù ñoái khaùng giai caáp  Khaùi nieäm  Kieåu NN – chæ boä maùy NN thuoäc veà giai caáp naøo, toàn taïi treân cô sôû cheá ñoä KT cuûa HT KT–XH naøo.  Hình thöùc NN – chæ caùch thöùc toå chöùc & phöông thöùc thöïc hieän quyeàn löïc NN nhö theá naøo.  Caùc Kieåu & hình thöùc NN  Kieåu NN chuû noâ coù 2 hình thöùc: Quaân chuû & Coäng hoaø (CH quyù toäc & CH daân chuû).  Kieåu NN phong kieán coù 2 hình thöùc: Quaân chuû phaân quyeàn & Quaân chuû taäp quyeàn.  Kieåu NN tö saûn coù 2 hình thöùc: Quaân chuû laäp hieán & Coäng hoøa (CH ñaïi nghò & CH toång thoáng). Ngoaøi ra coøn coù hình thöùc NN phaùt xít.
b)Kieåu NN chuyeân chính VS trong thôøi kyø quaù ñoä leân CNXH  Veà baûn chaát, NN kieåu môùi: Cuûa nhaân daân lao ñoäng, döïa treân lieân minh coâng–noâng- trí; Thoáng nhaát tính GC vaø tính nhaân daân; Thöïc hieän daân chuû & coâng baèng XH cho taát caû coâng daân; Döôùi söï laõnh ñaïo cuûa ñaûng cuûa GC voâ saûn.  Veà chöùc naêng: Thöïc hieän chuyeân chính traán aùp thuø trong giaëc ngoaøi, Toå chöùc xaây döïng thaønh coâng CNXH–CNCS (caên baûn nhaát).  Veà muïc ñích, khi caùc cô sôû KT–XH cuûa NN khoâng coøn thì NN voâ saûn seõ töï tieâu vong.  Veà hình thöùc, coù 2 hình thöùc: Xoâvieát & Daân chuû nhaân daân. (Coâng xaõ Pari 1871 laø hình thöùc toàn taïi ñaàu tieân).
a) Khaùi nieäm nhaø nöôùc phaùp quyeàn Thöïc chaát: NNPQ laø h.thöùc toå chöùc NN maø ôû ñoù coù söï ngöï trò toái cao cuûa PL & söï th.hieän q.löïc cuûa nh.daân. Ñaëc tröng:  Coù söï ngöï trò toái cao cuûa phaùp luaät  LP laø tieâu chuaån cao nhaát, laø caên cöù cô baûn nhaát, laø coâng cuï quaûn lyù chuû yeáu nhaát cho h.ñoäng cuûa moïi toå chöùc XH & c.daân;  Q.löïc cuûa PL vöôït leân treân q.löïc cuûa moïi toå chöùc CT-XH hay cuûa moïi caù nhaân.  Q.löïc NN phaûi theå hieän yù chí & lôïi ích cuûa ñaïi ña soá nh.daân  Thöïc hieän cheá ñoä daân chuû;  Moãi caù nhaân ñeàu laø c.daân töï do, coù q.lôïi & nghóa vuï theo quy ñònh cuûa PL, ñöôïc quyeàn laøm baát cöù ñieàu gì maø PL khoâng caám.  PL chæ nghieâm caám nhöõng haønh vi xaâm haïi ñeán lôïi ích cuûa caùc caù nhaân hay toå chöùc XH.  Coù söï baûo ñaûm thöïc teá QH chaët cheõ veà q.lôïi & tr.nhieäm giöõa NN & coâng daân. [Nguyeân taéc “Tam quyeàn phaân laäp”].
b) Tö töôûng TH veà NNPQ trong lòch söû Coi troïng PL trong cai trò & quaûn lyù XH (th.coå ñaïi)  Tuaân Töû, Haøn Phi,  Ñeâmoâcrít, Platoân, Aritxtoát, “PQ töï nhieân”, “T.quyeàn ph.laäp” & “Kh.öôùc XH”, NNPQ (caän ñaïi)  Xpinoâda: NN&PQ laø keát quaû th.thuaän giöõa CN vôùi nhau phuø hôïp vôùi quyeàn & q.luaät (baûn tính) töï nhieân voán coù cuûa CN.  Loáccô: CN lieân keát thaønh coäng ñoàng theo q.luaät töï nhieân  thoaû thuaän laäp ra NN - l.löôïng theå hieän yù chí chung  coâng daân phaûi phuïc tuøng PL nhö moät ng.taéc toái cao ñeå coù töï do.  Moângteùcxkiô, Ruùtxoâ: “Tam quyeàn ph.laäp”, “Kheá öôùc XH”.  Caêntô: CN laø chuû theå cuûa q.löïc; Q.löïc NN ñöôïc taïo neân bôûi baûn tính tuyeät ñoái cuûa CN, neân NN phuïc tuøng PL, töùc laø ph.tuøng baûn tính tuyeät ñoái cuûa CN; Vaø moãi CN phaûi ph.tuøng meänh leänh tuyeät ñoái.  Heâghen: NN & PQ laø söï theå hieän yù nieäm (ñaïo ñöùc) tuyeät ñoái & yù chí töï do.
a) Ñaëc tröng cô baûn cuûa Nhaø nöôùc phaùp quyeàn XHCN  NN cuûa daân, do daân, vì daân, taát caû quyeàn löïc NN thuoäc veà nhaân daân.  Quyeàn löïc NN laø thoáng nhaát, coù söï phaân coâng raønh maïch & phoái hôïp chaët cheõ caùc cô quan NN trong vieäc thöïc hieän caùc quyeàn laäp phaùp, haønh phaùp, tö phaùp.  NN ñöôïc toå chöùc & hoaït ñoäng treân cô sôû luaät phaùp. Hieán phaùp & caùc ñaïo luaät giöõ vò trí toái thöôïng trong ñieàu chænh moïi quan heä cuûa ñôøi soáng XH.  NN toân troïng & baûo ñaûm quyeàn caù nhaân, quyeàn coâng daân; naâng cao traùch nhieäm phaùp lyù giöõa NN & coâng daân; thöïc haønh daân chuû, ñoàng thôøi taêng cöôøng kyû cöông, kyû luaät.  NNPQ XHCN VN do Ñaûng CSVN laõnh ñaïo, ñoàng thôøi baûo ñaûm söï giaùm saùt cuûa nhaân daân, söï phaûn bieän XH cuûa Maët traän Toå quoác VN & caùc toå chöùc thaønh vieân cuûa Maët traän.
b) Xaây döïng & hoaøn thieän NNPQ XHCN VN trong neàn KT thò tröôøng ñònh höôùng XHCN  NN phaûi quan taâm ñeán lôïi ích KT, ñeán söï phaân hoaù giaøu ngheøo, söï xung ñoät giai taàng trong XH;  Phaûi laøm cho caùc quy ñònh phaùp luaät coù tính nghieâm minh & toái thöôïng, ñeå xaùc ñònh chính xaùc haønh vi cuûa caùc caù nhaân hay toå chöùc XH coù tính hôïp phaùp hay khoâng.  NN phaûi trôû thaønh coâng cuï chuû yeáu ñeå thöïc hieän quyeàn laøm chuû cuûa ND, phaûi laø NN cuûa daân, do daân, vì daân;  Q.löïc NN phaûi thoáng nhaát nhöng coù söï phaân coâng & phoái hôïp giöõa caùc cô quan NN trong vieäc thöïc hieän caùc quyeàn laäp phaùp, haønh phaùp, tö phaùp;  NN quaûn lyù XH baèng phaùp luaät; Moïi caù nhaân, cô quan, toå chöùc coù nghóa vuï chaáp haønh Hieán phaùp & phaùp luaät;
 Taêng cöôøng vai troø cuûa NN (tieán haønh caûi caùch toå chöùc & hoaït ñoäng cuûa NN) gaén vôùi xaây döïng & chænh ñoán Ñaûng (ñoåi môùi noäi dung & phöông thöùc laõnh ñaïo cuûa ñaûng ñoái vôù NN; Naâng cao chaát löôïng hoaït ñoäng cuûa ñaûng vieân & caùc toå chöùc Ñaûng trong caùc cô quan NN).  Tieán haønh caûi caùch theå cheá & phöông thöùc hoaït ñoäng cuûa NN, theo höôùng kieän toaøn toå chöùc & naâng cao hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa Quoác hoäi; Xaây döïng moät neàn haønh chính NN daân chuû, tinh goïn, coù phaân coâng, phaân caáp hôïp lyù…  Phaùt huy daân chuû, giöõ vöõng kyû luaät, kyû cöông, taêng cöôøng phaùp cheá, naâng cao yù thöùc chaáp haønh phaùp luaät.  Tieáp tuïc xaây döïng ñoäi nguõ caùn boä, coâng chöùc trong saïch, coù naêng löïc; Saép xeáp, ñaøo taïo, boài döôõng ñoäi nguõ caùn boä, coâng chöùc ñuùng tieâu chuaån chöùc danh. Kòp thôøi kieåm tra, ñaùnh giaù chaát löôïng caùn boä, coâng chöùc ñeå thay theá, boài döôõng, ñaõi ngoä.  Tieáp tuïc ñaáu tranh choáng tham nhuõng trong boä maùy NN vaø trong toaøn boä heä thoáng chính trò; xaây döïng moät neàn haønh chính trong saïch, vöõng maïnh,…