Bài giảng Ứng dụng lâm sàng kỹ thuật cộng hưởng từ tương phản pha (PC-MRI) trong đánh giá động học dòng chảy dịch não tủy

ỨNG DỤNG LÂM SÀNG KỸ THUẬT CỘNG<br /> HƯỞNG TỪ TƯƠNG PHẢN PHA (PC-MRI)<br /> TRONG ĐÁNH GIÁ ĐỘNG HỌC DÒNG<br /> CHẢY DỊCH NÃO TỦY<br /> <br /> Cao Thiên Tượng*, Lê Văn Phước**<br /> <br /> Khoa Chẩn đoán Hình Ảnh-Bệnh Viện Chợ Rẫy<br /> (*) BS CK2, Khoa Chẩn đoán Hình Ảnh Bệnh Viện Chợ Rẫy<br /> (**) PGS. TS. BS, Trưởng khoa Chẩn Đoán Hình Ảnh Bệnh Viện Chợ Rẫy<br /> <br /> 1<br /> hinhanhykhoa.com<br /> <br /> Mở đầu<br /> • Trong vài thập niên gần đây, các kỹ thuật MRI nhạy dòng chảy ngày<br /> càng được áp dụng để đánh giá định tính và định lượng động học<br /> dòng chảy dịch não tủy<br /> • Trong một số trường hợp, bất thường chuyển động đòng chảy dịch<br /> não tủy là một dấu chỉ điểm và/hoặc là nguyên nhân bệnh<br /> • Kỹ thuật MRI tương phản pha (PC-MRI) có thể đánh giá định tính và<br /> định lượng dòng chảy dịch não tủy ở các vị trí giải phẫu chính như<br /> cống não, lỗ chẩm và trong cột sống<br /> <br /> 2<br /> <br /> Sinh lý dòng chảy dịch não tủy<br /> Sản xuất<br /> <br /> • Đám rối mạch mạc<br /> • Nhu mô não và tủy sống<br /> • Lớp lót màng não thất<br /> <br /> Lưu thông<br /> <br /> • Từ não thất bên đi qua lỗ Monro vào não thất III qua cống não vào<br /> não thất IV<br /> • Từ não thất IV đổ vào khoang dưới nhện qua lỗ Luschka và lỗ<br /> Magendie<br /> <br /> Hấp thu<br /> <br /> • Hạt nhện đến xoang màng cứng<br /> • Khoang quanh thần kinh đến bạch huyết ngoại biên của niêm mạc<br /> mũi và cổ<br /> <br /> • Khoảng 20% dịch não tủy trong não<br /> thất, phần còn lại trong khoang dưới<br /> nhện quanh nhu mô não và tủy sống<br /> 3<br /> hinhanhykhoa.com<br /> <br /> Dòng dịch não tủy (DNT) nội sọ<br /> • Tốc độ hình thành dịch não tủy ở người khoảng 0.3-0.4ml/phút<br /> (khoảng 500ml/ngày)<br /> • Toàn bộ thể tích dịch não tủy là 90-150ml ở người lớn và 10-60ml ở<br /> trẻ sơ sinh.<br /> • Hai lý thuyết về dòng chảy DNT<br /> • Dòng chảy lớn (tuần hoàn): Chênh áp lực thủy tĩnh<br /> • Dòng theo nhịp tim (chuyển động trước và sau): chuyển động dịch não tủy<br /> theo nhịp tim do nhịp đập liên quan với chu kz tim của đám rối mạch mạc và<br /> phần dưới nhện của động mạch não .<br /> • Vì rất ít nước dịch não tủy tuần hoàn thật sự qua khoang nhện nên dòng chảy theo nhịp<br /> tim có thể đo và mô tả bằng MRI tương phản pha (PC-MRI)<br /> 4<br /> <br /> Kỹ thuật MRI tương phản pha đo dòng<br /> chảy DNT<br /> • Dòng DNT theo nhịp tim có thể đo ở các vị trí khác nhau<br /> (cống não, bể trước cầu não, chỗ nối sọ-cổ, VP shunt và sau<br /> phẫu thuật qua chỗ mở thông não thất) và có thể định lượng<br /> về tốc độ<br /> • Chu kz tim được đồng bộ hóa chuỗi xung GRE bù dòng với sử<br /> dụng mã hóa tốc độ, tạo ra hình ảnh chứa thông tin tốc độ.<br /> Tốc độ có thể vẽ thành đồ thị theo chu kz tim.<br /> • Từ các thông tin này, có thể tính được tốc độ trung bình/đỉnh<br /> tâm thu/tâm trương và thể tích nhát bóp.<br /> 5<br /> hinhanhykhoa.com<br /> <br />