Bài tập este-lipit-chất giặt rửa-Hồ Chí Tuấn

Chia sẻ: Trần Bá Trung5 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:6

Thêm vào BST

Báo xấu

667
lượt xem 220
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

" Bài tập este-lipit-chất giặt rửa-Hồ Chí Tuấn " là tài liệu nhằm giúp các em học sinh có tài liệu ôn tập, luyện tập nhằm nắm vững được những kiến thức, kĩ năng cơ bản, đồng thời vận dụng kiến thức để giải các bài tập hoá học một cách thuận lợi và tự kiểm tra đánh giá kết quả học tập của mình

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bài tập este-lipit-chất giặt rửa-Hồ Chí Tuấn

Este - Lipit - Ch t gi t r a Biên so n H Chí Tu n - ðH Y Hà N i A. ESTE I – KHÁI NI M V ESTE VÀ D N XU T KHÁC C A AXIT CACBOXYLIC 1. C u t o phân t este - Este là d n xu t c a axit cacboxylic. Khi thay th nhóm hiñroxyl (–OH) nhóm cacboxyl (–COOH) c a axit cacboxylic b ng nhóm –OR’ thì ñư c este. Este ñơn gi n có công th c c u t o: RCOOR’ v i R, R’ là g c hiñrocacbon no, không no ho c thơm (tr trư ng h p este c a axit fomic có R là H) - M t vài d n xu t khác c a axit cacboxylic có công th c c u t o như sau: Este Anhiñrit axit Halogenua axit Amit 2. Cách g i tên este Tên g c hiñrocacbon R’ + tên anion g c axit (thay ñuôi ic = at) 3. Tính ch t v t lí c a este - Gi a các phân t este không có liên k t hiñro vì th este có nhi t ñ sôi th p hơn so v i axit và ancol có cùng s nguyên t C. Ví d HCOOCH3 (ts = 30oC); CH3CH2OH (ts = 78oC); CH3COOH (ts = 118oC) - Thư ng là ch t l ng, nh hơn nư c, d bay hơi, r t ít tan trong nư c, có kh năng hòa tan nhi u ch t h u cơ khác nhau. Các este có kh i lư ng phân t r t l n có th tr ng thái r n (như m ñ ng v t, sáp ong…) - Các este thư ng có mùi thơm d ch u như isoamyl axetat có mùi chu i chín, etyl butirat có mùi d a, etyl isovalerat có mùi táo... II – TÍNH CH T HÓA H C C A ESTE 1. Ph n ng nhóm ch c a) Ph n ng th y phân: - Este b th y phân c trong môi trư ng axit và bazơ. Ph n ng th y phân trong môi trư ng axit là ph n ng ngh ch c a ph n ng este hóa: -Ph n ng th y phân trong môi trư ng ki m là ph n ng m t chi u và còn ñư c g i là ph n ng xà phòng hóa: b) Ph n ng kh : - Este b kh b i liti nhôm hiñrua LiAlH4, khi ñó nhóm R – CO – (g i là nhóm axyl) tr thành ancol b c I: 2. Ph n ng g c hiñrocacbon không no a) Ph n ng c ng: http://ebook.here.vn - Thư vi n Bài gi ng, ð thi tr c nghi m
b) Ph n ng trùng h p: III – ðI U CH VÀ NG D NG 1. ði u ch a) Ph n ng gi a axit và ancol (Este c a ancol): - Ph n ng este hóa là ph n ng thu n ngh ch x y ra ch m ñi u ki n thư ng: - ð nâng cao hi u su t c a ph n ng có th l y dư m t trong hai ch t ñ u ho c làm gi m n ng ñ các s n ph m. Axit sunfuric ñ c v a làm xúc tác v a có tác d ng hút nư c. b) Ph n ng gi a anhiñrit axit và ancol: c) Ph n ng gi a axit và ankin: d) Ph n ng gi a phenol và anhiñrit axit ho c clorua axit ( Este c a phenol): Anhiñrit axetic Phenyl axetat 2. ng d ng - Làm dung môi (butyl và amyl axetat ñư c dùng ñ pha sơn t ng h p) - Poli(metyl acrylat), poli(metyl metacrylat) dùng làm th y tinh h u cơ, poli(vinyl axetat) dùng làm ch t d o ho c th y phân thành poli(vinyl ancol) dùng làm keo dán - M t s este có mùi thơm c a hoa qu ñư c dùng trong công nghi p th c ph m (bánh k o, nư c gi i khát) và m ph m (xà phòng, nư c hoa…) IV – M T S LƯU Ý KHI GI I BÀI T P - Công th c t ng quát c a este: CnH2n + 2 – 2k – 2xO2x ( k là s liên k t π + v trong g c http://ebook.here.vn - Thư vi n Bài gi ng, ð thi tr c nghi m
hiñrocacbon và x là s nhóm ch c) - Este no ñơn ch c: CnH2nO2 (n ≥ 2) ñ t cháy cho nCO2 = nH2O - Este t o b i axit ñơn ch c và ancol ñơn ch c: RCOOR’ - Este t o b i axit ñơn ch c và ancol ña ch c: (RCOO)nR’ (n ≥ 2) - Este t o b i axit ña ch c và ancol ñơn ch c: R(COOR’)n (n ≥ 2) - Este t o b i axit ña ch c và ancol ña ch c: Rn(COO)mnR’m ; khi m = n thành R(COO)nR’ este vòng - Este n i phân t : R(COO)n (n ≥ 1) ; khi th y phân cho m t s n ph m duy nh t - Khi R là H thì este có kh năng tham gia ph n ng tráng b c do có nhóm ch c anñehit - S d ng các công th c trung bình: R’, RCOO , COO … - S d ng phương pháp tăng gi m kh i lư ng: + 1 mol RCOOH 1 mol RCOOC2H5 ∆m = 29 – 1 = 28 gam + 1 mol C2H5OH 1 mol RCOOC2H5 ∆m = (R + 27) gam + 1 mol RCOOR’ 1 mol RCOONa ∆m = |R’ – 23| gam + 1 mol RCOOR’ 1 mol R’OH ∆m = (R + 27) gam - Bài t p v ph n ng xà phòng hóa c n chú ý: + N u nNaOH = neste este ñơn ch c + N u nNaOH = x.neste este x ch c + N u este ñơn ch c có d ng RCOOC6H5 thì ph n ng v i NaOH theo t l 1 : 2 2 mu i và nư c + Xà phòng hóa 1 este 1 mu i và 1 ancol có s mol = nhau = n este và nNaOH = 2n este CT c a este là R(COO)2R’ + Ph n ng xong cô c n ñư c ch t r n thì ph i chú ý ñ n lư ng NaOH còn dư hay không - M t s ph n ng c n lưu ý: + RCOOCH=CHR–R’ + NaOH RCOONa + R’CH2CHO + RCOOC6H5 + 2NaOH RCOONa + C6H5ONa + H2O + RCOOCH2CH2Cl + 2NaOH RCOONa + NaCl + C2H4(OH)2 B. LIPIT I – PHÂN LO I, KHÁI NI M VÀ TR NG THÁI T NHIÊN 1. Phân lo i lipit - Lipit là nh ng h p ch t h u cơ có trong t bào s ng, không hòa tan trong nư c nhưng tan trong các dung môi h u cơ không phân c c như êt, clorofom, xăng d u… - Lipit ñư c chia làm hai lo i: lipit ñơn gi n và lipit ph c t p. + Lipit ñơn gi n: sáp, triglixerit và steroit + Lipit ph c t p: photpholipit Sáp: - Este c a monoancol phân t kh i l n v i axit béo phân t kh i l n - Là ch t r n ñi u ki n thư ng (sáp ong…) Steroit: - Este c a axit béo có phân t kh i l n v i monoancol ña vòng có phân t kh i l n (g i chung là http://ebook.here.vn - Thư vi n Bài gi ng, ð thi tr c nghi m
sterol) - Là ch t r n không màu, không tan trong nư c Photpholipit : - Este h n t p c a glixerol v i axit béo có phân t kh i cao và axit photphoric - Ví d : lexithin (trong lòng ñ tr ng gà)… 2. Khái ni m ch t béo - Ch t béo là trieste c a glyxerol v i các axit monocacboxylic có s ch n nguyên t C (thư ng t 12C ñ n 24C) không phân nhánh, g i chung là triglixerit. - Khi th y phân ch t béo thì thu ñư c glyxerol và axit béo (ho c mu i) - Ch t béo có công th c chung là: (R1, R2, R3 là các g c hiñrocacbon no ho c không no, không phân nhánh, có th gi ng nhau ho c khác nhau) - Axit béo no thư ng g p là: C15H31COOH (axit panmitic, tnc = 63oC); C17H35COOH (axit stearic, tnc = 70oC) - Axit béo không no thư ng g p là: C17H33COOH (axit oleic hay axit cis- octañeca-9-enoic, tnc = 13oC); C17H31COOH (axit linoleic hay axit cis,cis- octañeca-9,12-ñienoic, tnc = 5oC) - Tristearin (glixeryl tristearat) có tnc = 71,5oC; tripanmitin (glixeryl panmitat) có tnc = 65,5oC; triolein (glixeryl trioleat) có tnc = - 5,5oC 3. Tr ng thái t nhiên (SGK hóa h c nâng cao l p 12 trang 10) II – TÍNH CH T C A CH T BÉO 1. Tính ch t v t lí (SGK hóa h c nâng cao l p 12 trang 10) - Các ch t béo không tan trong nư c do g c hiñrocacbon l n c a các axit béo làm tăng tính k nư c c a các phân t ch t béo - D u th c v t thư ng có hàm lư ng axit béo chưa no (ñ u d ng –cis) cao hơn m ñ ng v t làm cho nhi t ñ nóng ch y c a d u th c v t th p hơn so v i m ñ ng v t. Th c t , m ñ ng v t h u như t n t i tr ng thái r n còn d u th c v t t n t i tr ng thái l ng 2. Tính ch t hóa h c a) Ph n ng th y phân trong môi trư ng axit: http://ebook.here.vn - Thư vi n Bài gi ng, ð thi tr c nghi m
Triglixerit Glixerol Axit béo b) Ph n ng xà phòng hóa: Triglixerit Glixerol Xà phòng - Khi ñun nóng ch t béo v i dung d ch ki m thì t o ra glixerol và h n h p mu i c a các axit béo. Mu i natri (ho c kali) c a axit béo chính là xà phòng - Ph n ng xà phòng hóa x y ra nhanh hơn ph n ng th y phân trong môi trư ng axit và không thu n ngh ch - ð xác ñ nh ch t lư ng c a ch t béo ngư i ta thư ng d a vào m t s ch s sau: + Ch s axit: là s miligam KOH ñ trung hòa hoàn toàn các axit t do có trong 1 gam ch t béo + Ch s xà phòng hóa: là t ng s miligam KOH ñ xà phòng hóa ch t béo và axit t do có trong 1 gam ch t béo + Ch s este: là hi u c a ch s xà phòng hóa và ch s axit + Ch s iot: là s gam iot có th c ng vào liên k t b i trong m ch cacbon c a 100 gam ch t béo c) Ph n ng hiñro hóa: Triolein (l ng) Tristearin (r n) Ph n ng hiñro hóa ch t béo làm tăng nhi t ñ nóng ch y c a ch t béo d) Ph n ng oxi hóa: N i ñôi C=C g c axit không no c a ch t béo b ox hóa ch m b i oxi không khí t o thành peoxit, ch t này b phân h y thành anñehit có mùi khó ch u. ðó là nguyên nhân c a hi n tư ng d u m b ôi thiu II – VAI TRÒ C A CH T BÉO (SGK hóa h c nâng cao l p 12 trang 11) 1. S chuy n hóa c a ch t béo trong cơ th 2. ng d ng trong công nghi p C. CH T GI T R A I – KHÁI NI M VÀ TÍNH CH T C A CH T GI T R A 1. Khái ni m ch t gi t r a - Là nh ng ch t khi dùng cùng v i nư c thì có tác d ng làm s ch các ch t b n bám trên các v t r n mà không gây ra ph n ng hóa h c v i các ch t ñó - Các ch t gi t r a l y tr c ti p t thiên nhiên như b k t, b hòn,…và các ch t gi t r a t ng h p 2. Tính ch t gi t r a a) M t s khái ni m liên quan: - Ch t t y màu làm s ch các v t b n nh nh ng ph n ng hóa h c như nư c Gia-ven, nư c clo… - Ch t ưu nư c là ch t tan t t trong nư c như etanol, axit axetic, … - Ch t k nư c là nh ng ch t h u như không tan trong nư c như hiñrocacbon, d n xu t halogen. http://ebook.here.vn - Thư vi n Bài gi ng, ð thi tr c nghi m
Ch t k nư c thì ưa d u m , t c tan t t vào d u m . Ch t ưu nư c thì thư ng k d u m b) ð c ñi m c u trúc phân t mu i natri c a axit béo: (Công th c c u t o g n nh t c a phân t mu i natri stearat) - G m ñ u ưa nư c là nhóm COO – Na+ n i v i m t ñuôi k nư c, ưa d u m là nhóm – CxHy (thư ng x ≥ 15) - C u trúc hóa h c g m m t ñ u ưa nư c g n v i m t ñuôi dài ưa d u m là hình m u chung cho phân t ch t gi t r a c) Cơ ch ho t ñ ng c a ch t gi t r a: L y trư ng h p natri stearat làm ví d , ñuôi ưa d u m CH3[CH2]16– thâm nh p vào v t b n, còn nhóm COO – Na+ ưa nư c l i có xu hư ng kéo ra phía các phân t nư c. K t qu là v t b n b chia thành nh ng h t r t nh ñư c gi ch t b i các phân t natri stearat, không bám vào v t r n n a mà phân tán vào nư c r i b r a trôi ñi. II – XÀ PHÒNG VÀ CH T GI T R A T NG H P Xà phòng Ch t gi t r a t ng h p Cùng ki u c u trúc, ñuôi dài không phân c c ưa d u m k t h p v i ñ u phân c c ưa nư c Gi ng ðuôi dài không phân c c ưa d u ð u phân c c ưa nư c nhau m C17H35 COO – Na+ Natri stearat C17H35COONa (trong xà phòng) C12H25 OSO3 – Na+ Natri lauryl sunfat C12H25OSO3Na (trong ch t gi t r a) - ðuôi là g c hiñrocacbon c a axit - ðuôi là b t kì g c hiñrocacbon dài nào, ñ u béo, ñ u là anion cacboxylat có th là anion cacboxylat, sunfat Khác - Khi g p Ca2+, Mg2+ trong nư c - Natri lauryl sunfat không có hi n tư ng ñó nhau c ng thì natri stearat cho k t t a nên có ưu ñi m là dùng ñư c v i nư c c ng làm gi m ch t lư ng xà phòng - ðun d u th c v t ho c m ñ ng Oxi hóa parafin ñư c axit cacboxylic, hiñro v t v i xút ho c KOH nhi t ñ hóa axit thu ñư c ancol, cho ancol ph n ng Phương và áp xu t cao v i H2SO4 r i trung hòa thì ñư c ch t gi t r a pháp s n - Oxi hóa parafin c a d u m nh lo i ankyl sunfat xu t oxi không khí, có xúc tác, r i trung hòa axit sinh ra b ng NaOH: - Các mu i natri (ho c kali) c a -Ngoài ch t gi t r a t ng h p, ch t thơm, ch t axit béo, thư ng là natri stearat màu, còn có th có ch t t y tr ng như natri Thành (C17H35COONa), natri panmitat hipoclorit…Natri hipoclorit có h i cho da khi ph n (C15H31COONa), natri oleat gi t b ng tay chính (C17H33COONa)… - Các ph gia thư ng là ch t màu, ch t thơm… http://ebook.here.vn - Thư vi n Bài gi ng, ð thi tr c nghi m