Bản tin Canh tranh & người tiêu dùng Số 40 - 2013

CẠNH TRANH<br /> & NGƯỜI TIÊU DÙNG<br /> BẢN TIN<br /> <br /> SỐ 40 - 2013<br /> <br /> Giải quyết tranh chấp<br /> theo cơ chế giải quyết tranh chấp WTO<br /> đối với những nước đang phát triển<br /> <br /> Nhìn lại hai năm<br /> thực thi Luật Bảo vệ<br /> quyền lợi người tiêu dùng<br /> Các quy định<br /> của pháp luật Mỹ<br /> về quảng cáo<br /> và tiếp thị<br /> trên Internet<br /> <br /> BỘ CÔNG THƯƠNG<br /> CỤC QUẢN LÝ CẠNH TRANH<br /> <br /> BỘ CÔNG THƯƠNG<br /> CỤC QUẢN LÝ CẠNH TRANH<br /> <br /> BỘ CÔNG THƯƠNG<br /> <br /> CỤC QUẢN LÝ CẠNH TRANH<br /> <br /> Cục Quản lý cạnh tranh là cơ quan do Chính phủ thành lập trong hệ thống tổ chức của Bộ Công Thương<br /> có nhiệm vụ thực thi Luật Cạnh tranh, Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, Pháp lệnh Chống bán phá giá,<br /> Pháp lệnh Chống trợ cấp và Pháp lệnh tự vệ.<br /> <br /> Với chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn quy định tại Quyết định số 848/QĐ-BCT ngày 05 tháng 2 năm<br /> 2013, Cục Quản lý cạnh tranh hoạt động nhằm mục tiêu thúc đẩy và duy trì môi trường cạnh tranh hiệu quả cho<br /> các doanh nghiệp thuộc mọi thành phần kinh tế, bảo vệ quyền, lợi ích chính đáng của doanh nghiệp và người<br /> tiêu dùng.<br /> <br /> Lãnh đạo Cục Quản lý cạnh tranh gồm một Cục trưởng do Thủ tướng bổ nhiệm theo đề nghị của Bộ<br /> trưởng Bộ Công Thương, và một số Phó Cục trưởng do Bộ trưởng Bộ Công Thương bổ nhiệm.<br /> <br /> BẢN TIN<br /> CẠNH TRANH & NGƯỜI TIÊU DÙNG<br /> Của Cục Quản lý cạnh tranh<br /> <br /> Mục lục<br /> <br /> 04<br /> <br /> CHUYÊN MỤC<br /> <br /> Giấy phép xuất bản số 06/GP-XBBT<br /> Cấp ngày 15/01/2013<br /> <br /> 18<br /> <br /> TIN TỨC - SỰ KIỆN<br /> <br /> Phát hành vào ngày 20 hàng tháng<br /> <br /> NGƯỜI CHỊU TRÁCH NHIỆM XUẤT BẢN<br /> BẠCH VĂN MỪNG<br /> Cục trưởng Cục Quản lý cạnh tranh - Bộ Công Thương<br /> BAN BIÊN TẬP<br /> NGUYỄN PHƯƠNG NAM, LÊ PHÚ CƯỜNG,<br /> PHẠM CHÂU GIANG, PHẠM HƯƠNG GIANG,<br /> CAO XUÂN QUẢNG, HỒ TÙNG BÁCH,<br /> BÙI NGUYỄN ANH TUẤN, PHAN ĐỨC QUẾ,<br /> PHÙNG VĂN THÀNH<br /> HỘI ĐỒNG CỐ VẤN<br /> TRƯƠNG ĐÌNH TUYỂN<br /> Nguyên Bộ trưởng Bộ Thương mại<br /> PGS. TS. LÊ DANH VĨNH<br /> Nguyên Thứ trưởng Bộ Công Thương<br /> ÔNG TRẦN QUỐC KHÁNH<br /> Thứ trưởng Bộ Công Thương<br /> GS. TS. HOÀNG ĐỨC THÂN<br /> Đại học Kinh tế Quốc dân<br /> PGS. TS. NGUYỄN NHƯ PHÁT<br /> Viện Nhà nước và Pháp luật<br /> TS. BÙI NGUYÊN KHÁNH<br /> Viện Nhà nước và Pháp luật<br /> Tổ chức sản xuất và phát hành<br /> TRUNG TÂM THÔNG TIN CẠNH TRANH (CCID)<br /> 25 Ngô Quyền - Hà Nội<br /> ĐT: (04) 2220 5305 * Fax: (04) 2220 5303<br /> Email: cncbulletin@moit.gov.vn<br /> Đại diện tại TP. Hồ Chí Minh<br /> Tầng 6, số 8 Nam Kỳ Khởi Nghĩa - TP. HCM<br /> <br /> 26<br /> 25<br /> <br /> HỎI ĐÁP<br /> <br /> 27<br /> 30<br /> <br /> VĂN BẢN PHÁP LUẬT MỚI<br /> BAN HÀNH<br /> <br /> NGHIÊN CỨU - TRAO ĐỔI<br /> <br /> HOẠT ĐỘNG TRONG KỲ TỚI<br /> <br /> Phát hành tại<br /> Công ty phát hành báo chí Trung ương<br /> <br /> Ban Biên tập Bản tin Cạnh tranh và Người tiêu dùng xin trân trọng cảm ơn và nghiêm túc tiếp thu ý kiến đóng góp của độc giả nhằm nâng cao chất<br /> lượng của Bản tin. Mọi ý kiến đóng góp, thư từ, tin, bài xin gửi về:<br /> Ban Biên tập Bản tin Cạnh tranh và Người tiêu dùng<br /> 25 Ngô Quyền - Hoàn Kiếm - Hà Nội<br /> ĐT: (04) 2220 5009 * Fax: (04) 2220 5303 * Email: cncbulletin@moit.gov.vn<br /> <br /> Phòng vệ thương mại<br /> <br /> GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP THEO CƠ CHẾ<br /> GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP WTO ĐỐI VỚI<br /> NHỮNG NƯỚC ĐANG PHÁT TRIỂN<br /> <br /> tranh chấp bắt buộc phải tuân thủ các cam<br /> kết của họ theo các hiệp định liên quan.5<br /> Các khuyến nghị và phán quyết của Cơ<br /> quan giải quyết tranh chấp mang tính<br /> bắt buộc thực thi đối với các bên trong<br /> vụ tranh chấp.<br /> Mục tiêu của WTO trong việc thiết<br /> lập cơ chế này là “để đạt được một giải<br /> pháp tích cực cho các tranh chấp giữa<br /> các quốc gia thành viên” (Điều 3.7 của<br /> DSU). Thông qua cơ chế này, các thành<br /> viên WTO có thể đảm bảo rằng các quyền<br /> của họ theo các Hiệp định WTO được<br /> thực thi. Điều này tạo điều kiện cho mỗi<br /> thành viên có thể khởi kiện chống lại<br /> bất kỳ thành viên nào khác vi phạm các<br /> chính sách thương mại nhằm bắt buộc các<br /> thành viên đó phải tuân thủ những nghĩa<br /> vụ của mình theo các cam kết trong các<br /> hiệp định WTO. Theo cơ chế này, các<br /> thủ tục giải quyết tranh chấp sẽ bắt đầu<br /> bằng một cuộc tham vấn song phương<br /> và nếu tham vấn không thành công, các<br /> thành viên khiếu nại có thể yêu cầu DSB<br /> thành lập Ban Hội thẩm. Nếu các thành<br /> <br /> viên WTO có quan tâm đến tranh chấp,<br /> họ có thể tham gia như các bên thứ ba.<br /> Tính đến tháng 6 năm 2013, đã có tổng<br /> cộng 462 tranh chấp được giải quyết<br /> theo cơ chế giải quyết tranh chấp DSU<br /> của WTO, trong đó có đến 236 vụ tranh<br /> chấp liên quan đến chống bán phá giá,<br /> chống trợ cấp và thuế đối kháng, và các<br /> biện pháp tự vệ.<br /> Sự tham gia của các nước đang<br /> phát triển vào hệ thống giải quyết tranh<br /> chấp WTO<br /> Đến tháng 6 năm 2013, WTO đã<br /> có 159 thành viên, trong đó tỷ lệ của<br /> các thành viên đang phát triển lớn hơn<br /> tỷ lệ các thành viên phát triển, chiếm<br /> khoảng hai phần ba tổng số thành viên<br /> WTO. Tuy nhiên, sự tham gia của các<br /> thành viên đang phát triển vào hệ thống<br /> giải quyết tranh chấp của WTO vẫn còn<br /> thấp hơn nhiều so các nước phát triển.<br /> Chỉ có một số nước như Trung Quốc, Ấn<br /> Độ, Indonesia, Brazil, Argentina, Thái<br /> Lan tích cực trong việc tham gia các<br /> cơ chế giải quyết tranh chấp của WTO.<br /> Việt Nam cũng tham gia vào hệ thống<br /> giải quyết tranh chấp này với tư cách là<br /> nguyên đơn chống lại Hoa Kỳ trong hai<br /> vụ, DS404 và DS429, liên quan đến sản<br /> phẩm tôm nước ấm đông lạnh xuất xứ<br /> từ Việt Nam. Các nước đang phát triển<br /> ở châu Phi ít tham gia vào hệ thống giải<br /> quyết tranh chấp này do sự giao thương<br /> của các nước này với các thành viên khác<br /> của WTO thấp nên tranh chấp ít xảy ra.<br /> Về sự tham gia trong hệ thống giải quyết<br /> tranh chấp của WTO của các nước đang<br /> phát triển, George A.Bermnann và Peros<br /> C.Mavroidis cho rằng:6<br /> Một hệ thống giải quyết tranh chấp<br /> mà ở đó các nước đang phát triển được<br /> tiếp cận hoàn toàn, cho phép các quốc<br /> gia này không chỉ đơn thuần khẳng định<br /> quyền của mình theo các hiệp định của<br /> WTO mà còn giúp họ thực hiện các nghĩa<br /> vụ của mình theo các hiệp định đó với<br /> lòng tin rằng họ có thể bảo vệ một cách<br /> đầy đủ các lợi ích của mình trong bất kỳ<br /> tranh chấp nào liên quan đến sự tuân thủ<br /> những nghĩa vụ đó. Do đó, sự hiểu biết<br /> về hệ thống giải quyết tranh chấp và sự<br /> tham gia của các nước đang phát triển<br /> vào hệ thống này là sự đóng góp quan<br /> trọng đối với khả năng tổng thể của họ<br /> trong việc hưởng các lợi ích từ các quyền<br /> và nghĩa vụ của mình theo các Hiệp định<br /> của WTO.<br /> <br /> 5 Guohua Yang WTO Dispute Settlement<br /> Understanding: A detailed Interpretation<br /> Bryan. Mercurio, Yongjie Li (ed) (Kluwer Law<br /> International, 2005), trang 16.<br /> <br /> 6 George Bermann and PetrosC.Mavroidis<br /> Developing Countries in the WTO System<br /> (Cambridge University Press, 2007),trang 215.<br /> <br /> Nhằm đạt được một giải pháp tích cực cho các bên trong việc giải quyết<br /> các tranh chấp phát sinh từ việc áp dụng các Hiệp định của Tổ chức Thương<br /> mại thế giới (WTO), WTO cung cấp một cơ chế giải quyết tranh chấp cho<br /> các thành viên của mình thông qua Hiệp định về các Qui tắc và Thủ tục giải<br /> quyết tranh chấp (DSU). Cơ chế giải quyết tranh chấp này được cho là hiệu<br /> quả hơn so với cơ chế giải quyết tranh chấp của GATT1947 vì đã đưa ra<br /> được một cơ chế thực thi tốt hơn và được xem như cơ chế giải quyết tranh<br /> chấp phát triển nhất trong bất kỳ hệ thống luật hiện hành nào. Thực tế cho<br /> thấy các nước phát triển có lợi thế hơn và vận dụng tốt hơn cơ chế giải quyết<br /> tranh chấp này so với các nước đang phát triển. Để tham gia một cách có<br /> hiệu quả trong hệ thống này, các thành viên đang phát triển phải đối mặt<br /> với những thách thức nhất định. Bài viết này đề cập đến những khó khăn và<br /> thách thức mà các nước thành viên đang phát triển thường gặp phải trong<br /> việc giải quyết các tranh chấp theo DSU. Các khó khăn và thách thức này<br /> bao gồm (i) hạn chế về nguồn lực pháp luật, (ii) hạn chế về mặt tài chính, (iii)<br /> vấn đề thực thi các phán quyết và khuyến nghị của Cơ quan giải quyết tranh<br /> chấp (DSB), (iv)vấn đề trả đũa và bị trả đũa lại, và (v)hiệu quả của các điều<br /> khoản về đối xử ưu đãi đặc biệt cho các nước đang phát triển trong DSU và<br /> trong các hiệp định WTO có liên quan. Cuối cùng, bài viết cũng đưa ra một<br /> số đề xuất về hướng giải quyết những khó khăn thách thức đó, nhằm đạt<br /> được kết quả khả quan hơn cho các nước đang phát triển trong việc tham<br /> gia vào hệ thống giải quyết tranh chấp của WTO.<br /> <br /> C<br /> <br /> ơ chế giải quyết tranh chấp của<br /> WTO hiện nay được xem như cơ<br /> chế giải quyết tranh chấp hiệu quả<br /> nhất trong hệ thống luật pháp quốc tế.1 Cơ<br /> chế này không chỉ đóng vai trò như một<br /> cơ quan tư pháp mà còn như là một cơ<br /> chế phòng ngừa tranh chấp, giúp làm cân<br /> bằng giữa các quyền và nghĩa vụ của các<br /> thành viên WTO. Nó thực hiện ba chức<br /> năng chính: (i) đảm bảo hệ thống thương<br /> mại đa phương hoạt động một cách an<br /> toàn và dễ dự đoán bằng cách củng cố và<br /> tăng cường tính bắt buộc phải thi hành<br /> các quy định của pháp luật (rule of law);2<br /> đảm bảo các quyền và nghĩa vụ của các<br /> thành viên WTO;3 và làm rõ quyền và<br /> nghĩa vụ này thông qua việc giải thích<br /> Hiệp định WTO phù hợp với các qui tắc<br /> có tính tập quán về giải thích công pháp<br /> quốc tế.4 Với các chức năng này, các bên<br /> 1 David Palmeter “The WTO as a Legal<br /> System” (2000) Fordham Internal Law Journal,Vol.<br /> 24 (1&2), trang 10.<br /> 2 A Handbook on the WTO Dispute<br /> Settlement System: A WTO Secretariat Publication<br /> prepared for publication by the Legal Affairs<br /> Division and the Appellate Body (Cambridge<br /> University Press, 2004), trang 2.<br /> 3 Điều 3.2 DSU<br /> 4 Điều 3.2 DSU<br /> <br /> 4<br /> <br /> C ạnh tr anh & Người tiêu dùng | Số. 40 - 2013<br /> <br /> V C A<br /> <br /> Phòng vệ thương mại<br /> Tranh chấp từ các nước đang phát triển chiếm khoảng 25% tổng số các vụ tranh<br /> chấp được khởi xướng mỗi năm theo cơ chế giải quyết tranh chấp của WTO. Tính<br /> đến tháng 5 năm 2013, các nước đang phát triển đã đưa 195 tranh chấp trong tổng<br /> số 462 vụ ra cơ quan giải quyết tranh chấp của WTO. Đặc biệt, trong năm 2010,<br /> phần lớn các vụ khởi xướng được đưa ra bởi các nước đang phát triển. Họ tham gia<br /> vào hệ thống không chỉ với tư cách nguyên đơn hoặc bị đơn mà còn với tư cách bên<br /> thứ ba. Trong số các nước đang phát triển, Trung Quốc, Ấn Độ, Argentina, Brazil<br /> và Thái Lan là những thành viên đang phát triển tham gia tích cực nhất. Trong đó<br /> Trung Quốc là quốc gia dẫn đầu trong việc tham gia vào hệ thống giải quyết tranh<br /> chấp này. Trong những năm gần đây Trung Quốc đã đi theo “chủ nghĩa pháp luật<br /> hiếu chiến”(‘aggressive legalism’), bằng cách sử dụng việc giải quyết tranh chấp đa<br /> phương vừa như một “lá chắn” (‘shield’) để kháng kiện vừa như một “thanh gươm”<br /> (‘sword’) để khởi kiện nhằm bảo vệ và phát triển các lợi ích thương mại của mình.7<br /> Bảng 1: So sánh sự tham gia vào hệ thống giải quyết tranh chấp của WTO giữa<br /> các nước đang phát triển và các nước đang phát triển từ năm 1995 đến tháng 6<br /> năm 2013<br /> Đơn vị tính: Vụ<br /> <br /> Nguồn: WTO8<br /> Bảng 2: Sự tham gia của một số các nước đang phát triển tiêu biểu trong hệ<br /> thống giải quyết tranh chấp của WTO từ năm 1995 đến tháng 6 năm 20139<br /> Đơn vị tính: Vụ<br /> <br />  <br /> <br /> Nguồn: WTO9<br /> Khó khăn và thách thức mà nước đang phát triển thường phải đối mặt trong<br /> quá trình giải quyết tranh theo cơ chế giải quyết tranh chấp WTO<br /> Các nước đang phát triển gần đây đã chủ động hơn trong việc tham gia vào hệ<br /> thống giải quyết tranh chấp của WTO. Tuy nhiên, có ý kiến chuyên gia cho rằng, các<br /> 7 Bryan Mercurio and MitaliTyagi “China’s Evolving Role in WTO Dispute Settlement: Acceptance,<br /> Consolidation and Activation” (2012), trang 91.<br /> 8 WTO Dispute Settlement: The Disputes, Disputes by country/territory.<br /> 9 WTO Dispute Settlement: The Disputes, Disputes by country/territory.<br /> <br /> V C A<br /> <br /> nước đang phát triển đã lãng phí thời gian<br /> và tiền bạc khi sử dụng cơ chế giải quyết<br /> tranh chấp của WTO để chống lại các<br /> nước có ngành công nghiệp phát triển.10<br /> Trên thực tế, để tham gia vào hệ<br /> thống giải quyết tranh chấp này, các nước<br /> đang phát triển gặp phải một số thách<br /> thức sau:<br /> Thiếu các chuyên gia chuyên ngành<br /> về luật WTO và thủ tục giải quyết tranh<br /> chấp của DSU<br /> Các thành viên đang phát triển được<br /> cho là bị hạn chế về nguồn thông tin,<br /> nguồn lực pháp luật và công tác tổ chức<br /> hành pháp.11 Trong việc giải quyết tranh<br /> chấp theo cơ chế giải quyết tranh chấp<br /> của WTO, năng lực về mặt pháp luật của<br /> các bên được coi là một yếu tố quan trọng<br /> mang tính tiên đoán trong việc xác định<br /> bên nào sẽ giành thắng lợi trong tranh<br /> chấp. Nhiều nước đang phát triển thiếu<br /> các chuyên gia pháp lý và/hoặc các luật sư<br /> am hiểu lĩnh vực pháp luật WTO, không<br /> chỉ thiếu trong các cơ quan thuộc chính<br /> phủ mà còn trong các đoàn luật sư hay<br /> công ty luật tư nhân.<br /> Đáng chú ý, hầu hết các nước đang<br /> phát triển có rất ít hoặc không có luật sư<br /> để giải quyết các vấn đề liên quan đến<br /> WTO, rất ít hoặc không có luật sư trong<br /> công ty luật tư nhân có kinh nghiệm về<br /> luật WTO, và ít hoặc không có các công<br /> ty hoặc các hiệp hội thương mại có liên<br /> lạc thường xuyên với các cơ quan chính<br /> phủ về các vấn đề thương mại trong nước<br /> và quốc tế.12 Luật WTO chỉ đơn thuần<br /> được giới thiệu thông qua các cuộc hội<br /> thảo, hội nghị, hay khóa học ngắn hạn<br /> nhưng không được giảng dạy một cách<br /> hoàn chỉnh ở nhiều nước đang phát triển.<br /> Vì vậy, nhiều nước đang phát triển thiếu<br /> các chuyên gia pháp lý về WTO để giải<br /> quyết tranh chấp liên quan đến các hiệp<br /> định của WTO. Do đó, họ buộc phải trả<br /> một khoản lệ phí rất đắt cho các công ty<br /> luật quốc tế nhiều khi chỉ để thực hiện<br /> sự phòng vệ hay phản kháng trong một<br /> vụ tranh chấp.13<br /> 10 Robert E. Hudec “The Adequacy<br /> of WTO Dispute Settlement Remedies: A<br /> Developing Country Perspective” in Bernard<br /> Hoekman, AadityaMattoo, and Philip English (ed)<br /> Development, Trade and the WTO: A Handbook<br /> (World Bank, 2002), trang81.<br /> 11 Ge orge Be r m a n n a nd Pet rosC.<br /> MavroidisDeveloping Countries in the WTO<br /> System (Cambridge University Press, 2007),trang<br /> 221.<br /> 12 Gregory Shaffer “How to Make the WTO<br /> Dispute Settlement System Work for Developing<br /> Countries”(2003)ICTSD Resource Paper, trang 27.<br /> 13 Alejandro Sánchez – Arriaga “Dispute<br /> Settlement Understanding of the WTO: Implication<br /> <br /> C ạnh tr anh & Người tiêu dùng | Số. 40 - 2013<br /> <br /> 5<br /> <br />