Bàn về chế độ trách nhiệm người đứng đầu cơ quan hành chính nhà nước

Chia sẻ: ViStockholm2711 ViStockholm2711 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:4

Thêm vào BST

Báo xấu

34
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Chế độ trách nhiệm người đứng đầu cơ quan hành chính nhà nước được hiểu trên ba phương diện: Nhận thức lý luận, pháp lý và thực tiễn. Trên phương diện lý luận thể hiện qua việc nhận thức các thuật ngữ, khái niệm, đối tượng, phạm vi áp dụng.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bàn về chế độ trách nhiệm người đứng đầu cơ quan hành chính nhà nước

NHAÂ NÛÚÁC VAÂ PHAÁP LUÊÅT BÀN VỀ CHẾ ĐỘ TRÁCH NHIỆM NGƯỜI ĐỨNG ĐẦU CƠ QUAN HÀNH CHÍNH NHÀ NƯỚC Tạ Ngọc Hải* * TS. Viện Khoa học Tổ chức nhà nước, Bộ Nội vụ. Thông tin bài viết: Tóm tắt: Từ khóa: người đứng đầu, cơ quan Chế độ trách nhiệm người đứng đầu cơ quan hành chính nhà nước hành chính nhà nước, trách nhiệm được hiểu trên ba phương diện: nhận thức lý luận, pháp lý và thực tiễn. Trên phương diện lý luận thể hiện qua việc nhận thức các Lịch sử bài viết: thuật ngữ, khái niệm, đối tượng, phạm vi áp dụng. Trên phương Nhận bài : 20/09/2018 diện pháp lý, thể hiện các nội dung như hình thức trách nhiệm, Biên tập : 10/10/2018 nguyên tắc xử lý trách nhiệm, các trường hợp loại trừ, miễn giảm, Duyệt bài : 17/10/2018 giảm nhẹ hoặc tăng nặng trách nhiệm. Trên phương diện thực tiễn đó là việc xác định những khó khăn, thách thức đặt ra đối với việc thực hiện chế độ trách nhiệm người đứng đầu cơ quan hành chính nhà nước. Article Infomation: Abstract Keywords: the head; administrative Responsibility of the head of the administrative agencies agency; responsibility is understood in three aspects: theoretical perception, legal Article History: regulations and practical awareness. Theoretical aspect is exposed through the perception of concepts, definitions, objects and scope Received : 20 Sep. 2018 of application. The legal aspect is expressed through the contents Edited : 10 Oct. 2018 such as the responsibilities, principles for handling responsibilities, Approved : 17 Oct. 2018 cases of exclusion, exemption, reduction or aggravation of responsibilities. The practical aspect is the determination of the difficulties and challenges for the response of the responsibility of the head of administrative agencies. 1. Người đứng đầu cơ quan hành chính Phê chủ biên, Nhà xuất bản Khoa học xã hội nhà nước ấn hành năm 1988; Đại từ điển tiếng Việt do Nguyễn Như Ý chủ biên, Nhà xuất bản Văn Trên phương diện ngôn ngữ, cụm hóa Thông tin ấn hành năm 1998; Từ điển từ người đứng đầu được sử dụng phổ biến tiếng Việt do Nhà xuất bản Đà Nẵng phối trong xã hội. Tuy nhiên, cho đến nay, chưa hợp với Trung tâm Từ điển ấn hành năm có văn bản chính thức nào định nghĩa cụm 2007 với 45.850 mục từ, đều không có mục từ này. Trong Từ điển tiếng Việt do Hoàng từ người đứng đầu. 30 Số 2+3(378+379) T1/2019 NHAÂ NÛÚÁC VAÂ PHAÁP LUÊÅT Trên phương diện pháp lý, người hoặc tập thể. đứng đầu được sử dụng phổ biến trong các Chúng tôi cho rằng, khi bàn về khái văn bản quy phạm pháp luật. Điều 86 Hiến niệm người đứng đầu cơ quan HCNN, cần pháp năm 2013 quy định: “Chủ tịch nước là lưu ý một số điểm sau đây: người đứng đầu Nhà nước, thay mặt nước Thứ nhất, nhận thức về người đứng Cộng hòa XHCN Việt Nam về đối nội và đối ngoại”; Điều 4 Luật Tổ chức Chính phủ đầu cơ quan HCNN không đơn thuần chỉ 2015 quy định: “Thủ tướng Chính phủ do là câu chữ, từ ngữ mà phải xem đó là chế Quốc hội bầu trong số các đại biểu Quốc hội định pháp luật như các chế định tuyển dụng, theo đề nghị của Chủ tịch nước. Thủ tướng đánh giá, khen thưởng, kỷ luật… trong các Chính phủ là người đứng đầu Chính phủ và quy định pháp luật. Hoặc cao hơn, đặt chế hệ thống hành chính nhà nước”; Nghị định định pháp luật về người đứng đầu trong thiết số157/2007/NĐ-CP ngày 27/10/2007 của chế chính trị - pháp lý trách nhiệm người Chính phủ quy định chế độ trách nhiệm đối đứng đầu cơ quan nhà nước theo đó cần và với người đứng đầu cơ quan, tổ chức, đơn phải được quy định trong văn bản của Đảng, vị của Nhà nước trong thi hành nhiệm vụ, Hiến pháp, luật, các văn bản dưới luật. công vụ… Thứ hai, người đứng đầu là cá nhân Trên phương diện nghiên cứu, “người được bầu cử, bổ nhiệm, phê chuẩn hoặc giao đứng đầu cơ quan HCNN được hiểu là những quyền với các tên chức vụ, chức danh khác người đứng đầu Nhà nước, Chính phủ, các nhau nhưng có vị trí cao nhất trong cơ quan Bộ, cơ quan ngang bộ và Ủy ban nhân dân HCNN. các cấp”1. Cách hiểu này đồng nhất người Thứ ba, thực hiện quản lý toàn diện, có đứng đầu Nhà nước với người đứng đầu cơ quyền quyết định cao nhất đối với tổ chức, quan HCNN và không đưa ra quan niệm thế hoạt động của cơ quan do mình đứng đầu và nào là người đứng đầu cơ quan HCNN. Có chịu trách nhiệm cá nhân theo quy định của quan điểm hiểu người đứng đầu theo nghĩa pháp luật đối với người đứng đầu. rộng và nghĩa hẹp. “Theo nghĩa hẹp người đứng đầu là cá nhân có quyền lực trong lãnh Ngoài ra, khi đề cập đến người đứng đạo, quản lý và đứng đầu, chỉ huy một đơn đầu cơ quan HCNN cần phải xem xét thêm vị hoặc một tổ chức nhất định để thực hiện một số yếu tố sau: vị trí của người đứng đầu mục tiêu lãnh đạo, quản lý đã đề ra. Theo cơ quan HCNN được Hiến pháp, luật và các nghĩa rộng, người đứng đầu là chỉ cá nhân văn bản quy phạm pháp luật dưới luật quy hoặc tập thể có quyền lực nhất định trong định (đặc điểm này giúp phân biệt với người lãnh đạo, quản lý, gánh vác trách nhiệm nhất đứng đầu tổ chức Đảng, đoàn thể, doanh định và đứng đầu, chỉ huy một tổ chức hoặc nghiệp); người đứng đầu cơ quan HCNN một đơn vị nhất định để thực hiện mục tiêu hoạt động nhân danh cơ quan do mình đứng lãnh đạo, quản lý đã đề ra”2. Theo quan điểm đầu và nhân danh Nhà nước; địa vị pháp lý này, trách nhiệm người đứng đầu cơ quan, của người đứng đầu cơ quan HCNN chịu tổ chức HCNN không chỉ là trách nhiệm sự chi phối theo thứ bậc của hệ thống hành cá nhân mà còn là trách nhiệm tập thể vì ở chính; người đứng đầu cơ quan HCNN thực nghĩa hẹp, người đứng đầu là cá nhân nhưng hiện vai trò lãnh đạo, quản lý đối với cơ ở nghĩa rộng, người đứng đầu là cá nhân quan do mình đứng đầu. 1 PGS.TS. Nguyễn Hữu Đổng, TS. Phạm Thế Lực, Hoạt động lãnh đạo, quản lý của người đứng đầu cơ quan HCNN ở nước ta”, Tạp chí Lý luận chính trị online, ngày 24/7/2013. 2 PGS.TS Trịnh Đức Thảo, Báo cáo đề tài khoa học cấp bộ: Hoàn thiện pháp luật về trách nhiệm của người đứng đầu cơ quan HCNN hiện nay - Vấn đề và giải pháp”, Hà Nội, 2010, tr. 23. Số 2+3(378+379) T1/2019 31 NHAÂ NÛÚÁC VAÂ PHAÁP LUÊÅT 2. Trách nhiệm người đứng đầu cơ quan đầu cơ quan, tổ chức HCNN thể hiện trên hành chính nhà nước một số phương diện sau: Trong từ điển tiếng Việt, trách nhiệm - Trách nhiệm trong việc sử dụng các được hiểu theo hai nghĩa: thứ nhất, là phải nguồn lực đầu vào. Theo đó, trách nhiệm làm tròn phần việc được giao nếu không của người đứng đầu cơ quan, tổ chức HCNN phải gánh chịu hậu quả; thứ hai, sự ràng đối với nguồn lực đầu vào là: quản lý, sử buộc đối với lời nói hoặc hành vi của người dụng đội ngũ cán bộ, công chức; quản lý sử thực hiện nếu sai trái thì phải chịu hậu quả. dụng tài chính công; quản lý sử dụng tài sản Ngoài quan niệm này, còn có những quan công và quản lý, sử dụng thông tin. niệm khác về trách nhiệm như: trách nhiệm - Trách nhiệm trong việc thực hiện là yếu tố không thể thiếu trong quản lý công, lãnh đạo, quản lý. Hoạt động lãnh đạo, quản quản trị nhà nước3; trách nhiệm là hậu quả lý thể hiện trên các mặt như: lập, thực hiện, bất lợi mà người đứng đầu phải gánh chịu kiểm tra việc thực hiện kế hoạch công tác khi không thực hiện hoặc thực hiện không của cơ quan. Theo đó tùy theo phạm vi, tính đúng quyền, nghĩa vụ được giao4. Cách hiểu chất của cơ quan HCNN, người đứng đầu này coi tránh nhiệm là biện pháp mà Nhà chỉ đạo lập, điều chỉnh kế hoạch, tổ chức nước áp dụng đối với người có vi phạm thực hiện kế hoạch, kiểm tra, đánh giá việc (trách nhiệm pháp lý hành chính, dân sự, thực hiện kế hoạch. hình sự)... - Trách nhiệm đối với kết quả thực Nghị định số 157/2007/NĐ-CP ngày hiện nhiệm vụ của cơ quan được giao lãnh 27/10/2007 của Chính phủ sử dụng thuật đạo, quản lý. Mỗi cơ quan hành chính đều ngữ “chế độ trách nhiệm’ khi đề cập đến được thành lập và thực hiện những nhiệm vụ trách nhiệm của người đứng đầu cơ quan theo quy định. Ngoài các nhiệm vụ thường hành chính. Theo đó, “Chế độ trách nhiệm xuyên theo quy định còn có các nhiệm vụ đối với người đứng đầu, cấp phó của người đột xuất. Trách nhiệm người đứng đầu cơ đứng đầu cơ quan, tổ chức, đơn vị của Nhà quan HCNN đối với kết quả thực hiện nhiệm nước là toàn bộ các quy định về chức năng, vụ của cơ quan được giao lãnh đạo, quản lý: nhiệm vụ, quyền hạn và thẩm quyền được đảm bảo thời gian, tiến độ, chất lượng, hiệu Nhà nước giao cho người đứng đầu, cấp phó quả công việc. của người đứng đầu; trường hợp vi phạm sẽ Việc xử lý trách nhiệm người đứng bị xử lý theo quy định“ (khoản 2 Điều 3). đầu cơ quan HCNN bao hàm những nội Từ những dẫn liệu nêu trên, có thể dung sau: hiểu, trách nhiệm của người đứng đầu cơ - Nguyên tắc xử lý trách nhiệm (xác quan HCNN là trách nhiệm cá nhân người định trách nhiệm theo hình thức nào xử lý đứng đầu cơ quan trong việc thực hiện những trách nhiệm theo hình thức đó; chế tài áp việc phải làm, được làm, cần làm, nên làm dụng tương thích với mức độ vi phạm; việc và phải chịu hậu quả khi không thực hiện áp dụng chế tài đối với mỗi trường hợp cụ đúng, đủ trách nhiệm trên cơ sở quy định thể phải căn cứ theo nguyên tắc xác định pháp luật tương thích với quy mô, tính chất, trách nhiệm; mỗi hành vi vi phạm pháp luật phạm vi của cơ quan trong hệ thống HCNN. chỉ bị xử lý một hình thức…) Nội dung trách nhiệm người đứng - Các hình thức trách nhiệm cụ thể: 3 Nguyễn Thị Hồng Hải, Một số vấn đề cần quan tâm nhằm nâng cao trách nhiệm của cán bộ, công chức trong công vụ, Nội san Khoa học tổ chức và Quản lý nhân sự số 14 tháng 7/2017, tr. 4-8. 4 TS. Nguyễn Minh Phú, Trách nhiệm của người đứng đầu cơ quan HCNN - Tạp chí Tổ chức Nhà nước tháng 6/2018. 32 Số 2+3(378+379) T1/2019 NHAÂ NÛÚÁC VAÂ PHAÁP LUÊÅT trách nhiệm chính trị (bất tín nhiệm, từ 3.2 Trên phương diện pháp luật chức); trách nhiệm pháp lý (hành chính, dân Các quy định về chế độ trách nhiệm sự, vật chất, hình sự). đối với người đứng đầu và người đứng đầu - Các trường hợp được loại trừ, miễn cơ quan HCNN còn không thống nhất, thiếu giảm, giảm nhẹ hoặc tăng nặng hình thức đồng bộ, hiệu lực pháp lý của văn bản quy định về chế độ trách nhiệm của người đứng xử lý trách nhiệm (ví dụ: khi phát hiện các đầu cơ quan HCNN không cao. sai phạm đã kịp thời áp dụng các biện pháp 3.3 Trên phương diện thực tiễn ngăn chặn, khắc phục hậu quả…). Những trường hợp vi phạm đã bị xử lý Có thể mô hình hóa trách nhiệm của trong thời gian qua cho thấy, diễn biến thực người đứng đầu cơ quan HCNN qua sơ đồ tế khá phức tạp. Các vi phạm có ở nhiều cơ sau đây: TRÁCH NHIỆM NGƯỜI ĐỨNG ĐẦU CƠ QUAN HÀNH CHÍNH NHÀ NƯỚC NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG NỘI DUNG TRÁCH NHIỆM XỬ LÝ TRÁCH NHIỆM HÌNH THỨC TRÁCH NHIỆM CÁC TRƯỜNG HỢP NGUYÊN TẮC XỬ LÝ Chính trị ‐ Đạo đức ‐ Pháp lý Loại trừ, miễn giảm, giảm nhẹ hoặc tăng nặng CHÍNH TRỊ ĐẠO ĐỨC PHÁP LÝ NGUỒN QUY ĐỊNH Văn bản của Đảng ‐ Văn Bản QPPL ‐ Văn bản của cơ quan, tổ chức 3. Những khó khăn, thách thức đối với quan HCNN ở trung ương và địa phương với quy mô, tính chất khác nhau, đối tượng việc thực hiện trách nhiệm người đứng vi phạm đảm nhiệm các vị trí lãnh đạo, quản đầu cơ quan hành chính nhà nước lý khác nhau. Điểm đáng chú ý là số lượng 3.1 Trên phương diện nhận thức vụ việc người đứng đầu cơ quan HCNN bị Hiện nay, trên phương diện nhận thức xử lý kỷ luật năm sau nhiều hơn năm trước. chưa có sự thống nhất về quan niệm, phạm Những hạn chế, bất cập nêu trên đòi vi, chế tài và cách thức áp dụng chế độ trách hỏi chúng ta cần phải tiếp tục đẩy mạnh thực nhiệm người đứng đầu và người đứng đầu hiện tốt hơn nữa Nghị quyết số 04-NQ/TW cơ quan, tổ chức HCNN. Nhận thức chưa của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khoá XII ngày 30/10/2016 về tăng cường xây đầy đủ, thiếu đồng thuận sẽ không tạo được dựng, chỉnh đốn Đảng; ngăn chặn, đẩy lùi sự thống nhất trong hành động để đạt được sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, kết quả tốt nhất, hiệu quả cao. Đấy là khó lối sống, những biểu hiện "tự diễn biến", "tự khăn, thách thức đầu tiên cần tính đến. chuyển hóa" trong nội bộ■ Số 2+3(378+379) T1/2019 33