Báo cáo khoa học: Một trường hợp giao thoa văn hóa Đông- Tây

Chia sẻ: Nguyen Lan | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:4

Thêm vào BST

Báo xấu

161
lượt xem 18
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Thế giới ngày nay đang dấy lên nhu cầu thiết lập một trật tự thế giới đa cực, nơi mà không một lực lượng hay giá trị tối cao nào có thể chi phối những nền văn hóa khác vì những mục đích kinh tế và chính trị của mình. Trong lĩnh vực quản trị nhân sự, hiện có những tranh cãi sôi nổi về sự xung đột giữa các giá trị truyền thống của văn hóa quản l‎ý phương Tây và những giá trị về tinh thần, “giá trị chia sẻ” từ phần còn lại của thế giới. Có...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo khoa học: Một trường hợp giao thoa văn hóa Đông- Tây

SACH HAY NFN OOn I nhung lai cd sd tri ft di cia mdt truydn ngdn. I MOT TRUdNG HOP Tuyit khdng chi viet vl nha tho va nghd thuat tho haiku, ma cdn chua dyng trong nd rdt nhieu i GIAO THOA bai tho haiku. Tuyet cd dang dap va ve dep cia mpt bai haiku cd diln vdi rat nhieu khoang trd'ng vdng cia "thi phap chan khdng". Qe VAN HOA DONG - TAY chucmg 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 11 diu md ddu bdng mpt bdi tho haiku cia Basho va cdc mdn dd nhu Issa, Chosui, Soseki. Chuong 11 cdn chria ca ba HOANG XUAN VINH trong sd bay muoi bay bdi tho haiku ma Yuko sang tdc trong mua ddng nam mudi bay tudi. Ddc bidt chuong 1 va chucmg 54, md ddu va Sinh ra trSn mfit dat nirdic nhiet fldi gifi mua, kit thuc tac phdm la hai doan van xuoi nhung tai c6 th$t nhieu nang, nhieu mua, nhieu gio, hoan toan cd kit cdu va dang dap mpt bdi haiku nhieu sirang mu, vd nhieu cd giong tfi' nua... gian dj nhdt: Nhimg chi thieu tuyet! Toi thuong mo tide mfit lan Yuko ed hai dam me h'ong doi duoc mfit minh giua bao la tuyet, dugc Tho haiku ngufic mat ien troi cao dfin nhiifng hong hoa Vd tuyit (chucmg 1) hiyet- bdi tho ciia vu tru - dju ddng roi nhe xufi'ng Vd hp yeu nhau tay nhu tang pham day yfiu ihuong ciia Thuong dfi' Lo lifng tren mdt spi ddy vfi hinh. Vd mfit ngdy, Tuyet id idng le d^n tren Tuyit (chuong cudi) tay tfii, thdt thanh khie't, trang ngan, tinh khoi! Tuyit Id haiku hay monogatari vdy? Tri gdc nhin thi loai, tdc phdm cdn la sy giao X udt ban d Phdp ndm 1999 Tuyet ciia thoa giua tho haiku va Tuydt. M.Fermine da nhdn dupc nhilu ldi Tho haiku Id mdt thi Ioai van hpc. Ddng y! khen tdng tri ddc gia vd cdc sdch Nhimg Tuyit sao lai gpi la mdt thi loai dupe. bdo, tap chf nudc ngoai. Cac nhdn djnh vl VP ly! Nhung vdi Yuko cia Nhdt Ban TK XIX Tuyet khdng nhilu ldi, cung cyc ngdn, tinh gian thi Tuydt cung Id mdt thi loai! nhu tdc phdm va cung diu sdc nit, sdng dep, tao "Haiku la mpt thi Ioai vdn hpc Nhdt Ban. nha, Uong treo nhu Tuyit vdy. Dd Id mdt thi tho ngdn gdm ba cdu vdi mudi Din vdi ban dpc Viet Nam qua hai ban djch bay dm tid't. Khdng ban. true tilp tri nguydn tdc, mdt cria Nguyln Ddng Tuyet Id mdt bdi tho. Mpt bai tho rai xudng Thudng ndm 2007 va mpt cia Minh Phuang tri nhung cum mdy thanh nhung bdng trdng nhe. ndm 2008, Tuyet chua kjp cd nhung cdng trinh Bdi tho rai xud'ng tri bdu trdi, tu ban tay nghidn criu ddy di, nhirng bai vid't "ndng ky" vl Thupng dd" (chuong 1). tac phdm. Trdn mang, chi cd mdt vdi trang gidi "Tuyit Id mdt bai tho. Mdt bai tho cia mau thidu sdch vd mdt sd ldi nhdn xit rd't ngdn trdng tinh khidt. nhung dep vd tinh te vl Tuy/f. * ' ... Noi Yuko sd'ng, tuyit Id nhung bai tho cia Dd khdng phai Id nhimg ldi khen ngpi mua ddng" (chuong 5). chung chung hay dl dai. Mdt trong nhung ve "Nhung ngay ddu ddng, tuyit rai. Cung vdi dep dfch thyc: Tuyet la sy gap gd, sy giao thoa tuyit Id vdt mye ddu tidn cua bai tho ddu tidn cua nhilu ylu td. trdn manh gid'y lua" (chuong 47). 1. Giao thoa the loai vdn hoc Cd thi ndi rdng, Tuyet dang trdn tay ban la Tuyet Id mOt tilu thuylt, mdt truydn ngdn mdt tilu thuyet bl nhd nhu mpt truydn ngdn, hay mdt bdi haiku? Thdt khd ma phdn djnh rach dep nhu mpt bdi tho! r6i ranh gidi thi loai. Tuyet cd kit cdu, ed't 2. Giao thoa cac loai hinh nghe thuat truydn, sd chuong, sd trang cua mdt tilu thuylt. Tuydt vd haiku da hda thdn, da ddng nhdt S6 302 Thang 8-2009
THdMC TIM VAN H6A NGHg THUAT lam mdt, dl rdi nhit thi dy lai tilp me hidn hun nhdn vd sdng tao cdi dep hodn my, tuydt ddi va vd giao thoa vdi cdc loai binh nghd thudt khdc. suih ddng cua cudc sdng. Yuko da nhin thay trong tuyet 5 ddc tinh. Anh Vd trong Tuyit ludn cd sy hidn hriu cua dao cd cdch ly giai ridng cia minh: tra (Chado) - mdt dinh cao cua nghd thudt va tin "Tuyit trdng. Vdy, dd Id mdt bai tho. Mpt ngudng Nhdt Ban. Tra chi xudt hidn khi tac bdi tho vo cung thudn khiit. phdm ban dd'n nghd thudt tho haiku, khi cd sy Tuyit ngung dpng vd che chd thidn nhidn. xudt hidn cia nhung nhdn vdt ddc bidt nhu nha Vdy dd Id mpt brie tranh. Brie tranh tinh triy tho cung dinh cia Thidn hodng Minh Trj hay cd nhd't cua mria ddng. gdi dep Hoa Xudn. "Vi tu si ddn tiip ndng dn Tuyit bid'n ddi Udn tyc. Vdy, dd la nghd cdn vd mdi tidng mot chen trd ndtig. Thiiu nd thudt thu phap. Cd hdng van, hang van cdch viet vifa chdm rdi nhdp trd vifa ngam eon sudi bqc " tri tuyit. (chuong 48). Trong sudt hdnh trinh tim kilm Iy Tuyet tron trpt. Vay dd Id mdt vu didu. Trdn tudng tho haiku va tuyet, Yuko chua bao gid vl mat tuyet, td't ca mpi ngudi diu Id vu cPng. nha trd dl la mdt Ie tra. "Anh ludn trd vi dimg Tuyet tan thdnh nudc. Vdy dd la mdt didu gid udng trd " (chucmg 5). Do la ve dep cia mdt nhae. Mria xudn nd bid'n nhung con sudi vd nit tinh each Nhat! nhung ngpn thdc thanh nhung ban giao hudng Trd giao thoa vdi van vdt bdng sy im ldng, dudi trang" (chucmg 7). chi mdt hoi dm, mdt Ian huong lan tda trong Vi vdy, nghe thudt phai tim thdm crin cdnh tri khdng gian tinh khdi tuydt trdng. nghd thudt de di din tan cring cdi dep cia dich 3. Giao thoa vdn hda Ddng - Tay thyc, cua tuydt ddi va cia vinh ciru. Haiku phai Khdng sinh ra trdn dd't nudc Nhdt Ban cd tim dd'n sy ddng nhd't cia bao loai hinh nghd xua va hidn dai, nhung M. Fermine lai am hilu thudt tuydt my kbdc. Cdi dep khdng chi cd mdu sdu sdc vd ydu min thid't tha nin van hda nghd trdng nbu Yuko vdn nghi. Didu ky thay ngudi thudt tdn thd cdi dep nay mpt cdch that ky la. cam nhdn va nhin thdu sudt hit mpi sdc mdu, Hidn tupng vdn hpc ndy tuy khPng phai duy mpi ve dep cia tuyit Iai chinh Id ngudi hpa si nhd't, nhung cung khdng phai Id phd bid'n trong mu - Soseki - ngudi thdy cia anh. Vd Yuko phai Ijch su vdn hpc nhdn loai. Pearl Buck cia vdn hpc each nbin thdy td't ca ve dep d'y bdng cdch hpc My (Nobel 1938) Id mpt hidn tupng nhu nhdm mdt. "Mdu sdc khdng d ben ngodi. Mdu vdy. M. Fermine sinh ra vd ldn Idn chi ylu trdn sac d ben trong ta " (chucmg 22). Dpc dd'n ddy ddt nudc Phdp, nhung Tuyet lai la mdt cudn tilu dpt nhidn ta cam nhdn mpt vj thiin lan tda. thuylt rd't Nhdt. Thdm chi, chat Phu Tang trong Hay ldng nghe doan dd'i thoai ngdn md sdu Tuyet cdn ddm da hon nhilu tdc pham cua cdc sdc giua Yuko vd nha tho cung dinh Minh Trj: nhd vdn hidn dai Nhdt Ban kbdc. Trong khi mdt "Tdi Id nhd tho. Tdi vid't nhung vdn tho. Tdi sd tdc phdm vdn hpc Nhdt hidn dai cd dau hidu kbdng cdn bill diiu gi khdc nria dl cd thi hodn bac mdu ban sdc, thi thri vj thay mdt tac phdm thidn nghd thudt cia minh. best seller cua vdn hpc Phdp lai dam da sdc Sai rdi! Tbi ca trude hit Id hpi hpa. Id nghd huong Nhdt Ban. Chdt Nhdt d'y thdm ddm vd thudt mria. Id am nhae, va la nghd thudt thu todt ra tri ca ndi dung ldn nghd thudt tdc phdm, phdp cia tdm hdn. Mdi bdi thP ddng thdi la mdt chri khdng phai chi mdt bdi canh khong gian brie hpa, mdt didu nhay, mdt bai ca vd mdt brie Nhdt la da di lam ndn ehd't Nhdt! Cd thi ndi, thu phdp. Nd'u mudn trd thanh mdt nha tho thyc Fermine da dupe tai sinh tri ve dep Phri Tang. thy, cdu cdn phai cd tdi ndng tuydt dd'i d'y" Nhu vdy, chinh md'i quan he nhd vdn - tdc phdm (chuong 12). la ylu td ddu tidn tao ndn sy giao thoa cia vdn Chinh sy giao thoa nghd thudt d'y dn gidu hda Ddng - Tdy. mdt quan diim nghd thudt nghidm ngdt, khdt Sy giao thoa vdn hda d'y cdn thi hidn trdn khe nhung dring ddn. Dd la con dudng dl tid'p cap nhdn vdt Soseki - Neige, cd gai tdc vang. |pSd302 Thang 8-2009
SACH HAY NFN nocL ^ 6 t tinh ydu ky la, mdt hdn nhdn hanh phuc eai duy Iy sdc sao cia phuang Tdy Vi vdy ma giira mdt samurai trung thdnh cia Thidn hodng Tuyit da cang dupc mdt spi ddy ngPn tri ndi vdi mdt nghd si di trdn ddy, cd mdi tdc vang ryeIiln hai bd vdn hda. ra din tri nudc Phdp. Tinh ydu bdt ddu tri cdi Tuyit la tinh ydu khdng bidn gidi, ndn Tuyit nhin djnh mdnh: "Dd la ldn ddu tidn mpt nghd cung la noi nghd thudt Ddng - Tdy ddng nhd't, Sl nudc ngoai trinh didn trdn xri sd cdc samu- giao thoa, gap go. Chi khi cd sy ddng nhd't ky la rai... Ong nhin vao mdt ndng vd nang cung nhin dd, haiku mdi trd thdnh tuydt dinh cia nghd dng say ddm. Hp khong cdn phai ndi gi thdm thudt ngdn tri. Soseki, mdt budi sang trude ngdy niia. Ndng khe mim cudi va trong nu cudi dd, vl vinh cun da day Yuko bdi hpc cudi: "Yuko, Soseki da lac ldi" (chucmg 31). con se trd thdnh nhd tho thdt sy khi nhung ddng Kit qua cua tinh ydu va cupc hPn nhdn chu con vilt ra chria dyng ca hdi hpa, thu phap, Ddng - Tdy dy Id sy ra ddi cua cP con gai: "Co dm nhae va nhiing didu mua. Va dae bidt khi be thria hudng lan da trdng mudt tri me va mai con da hoan thidn nghd thudt mua trdn ddy... Tai toe den nhanh tri cha. Mpi ngudi gpi cd la Hoa sao u? Bdi vi nhd tho, mdt nha tho that sy, ndm Xudn" (chuong 32). Hoa Xudn chinh Id nhd't bdt dupc nghd thudt trdn day. Vid't, dd Id tid'n Idn thi ddng nhdt tri cap ddi ddng nhd't cha vd me,phia trude, tri tilp ndi tri, trdn spi ddy cdi dep, spi phuang Ddng vd phuang Tdy, samurai vd nghd day cia mdt bai tho, cia mpt tac phdm, mdt cdu si, tho haiku vd nghd thudt di trdn ddy! Va trichuydn cdn dn gidu trdn trang gidy. Vilt, dd Id cap tinh nhdn d'y, tinh ydu da hda tan vao nghdtiln ldn phia uudc, budc ndi tilp budc, trang nay thudt: "Bdi vi tinh ydu la mdn nghd thudt khd tiep trang khdc, trdn con dudng cua cud'n sach... khan nhdt. Vilt chri, nhay mria, soan nhae, va Vdy dd, diiu khd khan nhd't, la ud thdnh nghd si ve ciing diu Id ydu ca thdi. Gidng nhu ngudi di di trdn ddy ngdn tri" (chuong 40). trdn ddy. Khd khdn ldn nhdt. Id budc ldn phia Cdc loai hinh nghd thudt DPng - Tdy da tao trude ma khdng nga" (chuong 24) ndn mdt gian giao hudng thdt hai hda Uong Tuyet. Tuyet cdn Id noi giao thoa, gap gd giua ve Trdn phuang didn my hpc tinh due nu, hinh dep cia "thi phap chdn khdng" phuong Ddng tupng Neige Uong sudt trong tuyit trdng trdn vd ky thudt vid't vdn each tdn cua vdn hpc dinh nui cao Id noi gdp go giua tinh thdn nhdn phuang Tdy hidn dai. M.Fermine la mdt nhd vdn chi nghia trong cdi ngudn vdn hda Hy Lap, van tre cia nudc Phdp - dinh cao cua vdn hpc Phuc hung cia van hpc phuong Tdy vdi truyin phuang Tdy hidn dai, ndn chdc chdn dng am thd'ng ngpi ca den mric tin nguong cdi dep nhuc hilu sdu sdc cdch vilt ddnh thric sy ddng sdngthi trong truyin thd'ng vdn hda Nhdt Ban. tao d ddc gia cia vdn hpc phuang Tdy. "Ndng mong manh nhu mdt gidc mpng. Dd M.Fermine ydu tho haiku dd'n thi ndn chdc Id mpt thilu nu chdu Au khda thdn ed mai tdc chdn dng cung am hilu tdn cung vdn hda Uuyln vang dng. Nang da chit. Nang dang ngi dudi thdng ddm vi thiin cia Nhdt Ban. Tuyet cd mdt Idp bang" (chucmg 15). 'Thilu nu uong nhring khoang trdng vdng trdn nhung ddng chu bang manh mai vd dju dang nhu mpt gidc va giria nhihig ddng chu. Dd chinh Id noi hdi tu mpng... Yuko ngdm nhin, khong thdt ndn ldi, giau cd nhdt cua thi phdp chdn khdng phuong hoan todn bj ve dep cia ndng chinh phuc Ddng vd nguydn tdc bd sdt, cring nghd thudt tdy(chuong 16). Buc tranh ngudi dep tdc vdng uong trdng cia vdn hpc phuong Tdy hidn dai nhu tuyit dy khiln ta khdng thi khdng Iidn tudng din trong "tang bdng trPi" cia Hemingway. brie hpa khda thdn ndi tidng Venus ngu cia Tuyet kidm ngdn dd'n vd ngon, gian dj ma Giorjtone thdi Phuc hung. Thilu nu khda thdn khdng so sdi, ft di md khdng ngheo nan, Udng Uong gidc ngi ndng cd thi xem la dinh cao hodn ngdn ma khdng lanh leo. Tuyet uuyln thd'ng hao nhd't ve dep nhuc thi cia con ngudi. qud ma cung hidn dai qud! Tuyet la noi hdi ngd Sy gap gd my bpc tfnh due nri DPng - Tdy ctia cai duy tinh, duy my cia phuang Ddng vd cdn d nhung chucmg ta canh Yuko Iam tinh vdi Sd302 Th^ng 8-2009
THdMC TIM V A N H 6 A NGHg THUAT cd gai bdn dai phun trdn tuyit vd vdi Hoa Xudn Nhring phuong didn va cap dp giao thoa giria trdi ddm tuyit trdng. Trong truyin thdng trdn nhu mdt ldi giai thfch vi sao Tuyet he vdn hda Nhdt Ban, ve dep nhuc the cia ngudi nhd, mdng manh nhu vdy, md vdn nhanh nu Id cdi dep dupc ton thd va tuyd't trdng Id sy chdng trd mpt hidn tupng vdn hpc sdng gia thudn khidt tuydt dd'i cria vu try trong nghi Id trong vdn hpc thi gidi va trong thanh tyu vdn Thdn dao - qud'c gido cia Nhdt Ban. Vd quan he hpc djch Viet Nam. Vdi Tuyet, M.Fermine da tfnh dye chfnh Id sy thdng hoa cia tinh ydu vd that sy bdc dupe cdy cdu ngdn ngu khdng chi cdi dep nhuc the. Cdn chi nghia nhdn vdn di qua bidn gidi cdc thi loai, cdc loai hinh phuong Tdy tri ngdn xua, da ca ngpi ve dep nghd thudt, ddng quy hon hit la da ndi Iiln nhyc thi, da dua nhu cdu va khd ndng trdn thi dupe hai miln vdn hda Ddng - Tdy xua nay cia con ngudi ldn mye tidu ddu tidn cria cupc vdn ft nhilu each bidt • ddu tranh vi con ngudi, vi hanh phric cd that Hui, thdng 4-2009 giua trdn gian! H.X.V sy kidn va y nghia". Bdi bao cria Ramanujan PHIEN BAN Mffl... thao ludn mpt vai trong sd nhilu phidn ban nay: (Tiep theo trang 96) Iramavataram cria Kamban, mpt sy midu ta van nam trdm tridu ngudi (Narayan vid't cdi nay vdo hpc Tamil kd't hpp vdi cdc ehd't lidu miln Nam nam 1971) dang sd'ng d An Dp diu y thric dupc An Dp; cdc cdch ke cria ngudi Jaina, cung cdp cdu chuydn (Ramayana) d mric dp nao dd". mdt cai nhin kbdng hi cd tinh ehd't Hindu vl Cdu chuydn da thdm nhap vao y thric cia cdc sy kidn quen thudc; mpt cdu chuydn ddn ngudi dan sinh sdng khdp chdu A mpt each dd gian Kannada da dl xudt rdng Sita la con gdi dang, ndi bat nbu Id mpt trong nhung thidn sri cua Ravana; Ramakirti trinh didn d Thai Lan thi vl dai nhdt cia thi gidi. Trude dd, cdc nha chdng cd diim gi chung vdi bat ky phidn ban van da timg vilt cac phidn ban Ramayana trong An Dp ndo. truyin thd'ng van chucmg thdng trj cia thdi dai Bdi vi cdc xa hpi da khdm phd ra Ramayana hp; vi du, Ramayana cua Kamban gdm cd cria ridng hp, bd phim cria Nina Paley vdi td't ca 10.500 khd tho vdi nhung Idi chri thich hidn dai nhirng thilu sdt va nghidn crin cd ban, cring vdn xuydn sudt sdu phdn, vdi mdi phdn gdm mdt Id kd't qua sy lidn he ca nhdn cua co vdi sy phu nghin trang. phiem cia md'i quan he. Chi Id khi mpt bd sri thi Vdi sy phat trien cria phuong tidn thong tin dupe kl va kl lai, ddc bidt mpt sri thi ddc sdc dai chring vd sy chri y cia cPng chring trong nhu Ramayana, chinh sy trdi dao drie vdn thdi gian ngdn hem, Andy Warthol, nghd si chuong cia nd da dupc thill lap. Thdm chi ngudi My, dy doan tri ndm 1968 rdng "tucmg Mohammed Iqbal, nha trid't hpc - nhd tho ngudi lai, ta't ca mpi ngudi se ndi tid'ng the gidi trong cd nhilu cdng sric trong vide cho ra ddi nin vdng mudi lam phrit". Phidn ban cria Nina tang tri thric cho Pakistan, da khdng tranh dupc Paley phai dupc ghi nhdn, nhu la mdt phidn ban nhung anh hudng cia sri thi Ramayana va la My hidn dai cia mdt sri thi - mac du nd cd the mdt ngudi ngudng mp Rama. Mpt trong nhung la dj ban thri 301 hay 3001. bai tho cria dng dupe ddt tdn la Imaam e Hind Romila Thapar vilt ndm 1989: "Sy chiim va mpt bai tho hai cdu cua dng nhu sau: "Ngucfi bun mpt cdu chuydn bdng each cd vd sd cdc An Dp tu hdo vi sU tdn tqi ciia Rama/ Nhdng phidn ban thdng qua cdi ma cam hung xa hdi va tdm hdu sdng sudt coi ngdi nhu Id ngudi Idnh nhung mdi ban tdm vl mat tu tudng cia mdi dqo eiia viing ddt" m nhdm Id rd rdng. Cdu chuydn trong nhung phidn V.A.S ban nay bao gdm nhung dj ban quan trpng vdi HA DAN dich nhung thay ddi nhung quan nidm vl nhdn vdt. Ngudn: hllp://floniiet.com/stories/2fX)90522261009200 So 302 Thang 8-2009