Báo cáo khoa học:Người kiến tạo không gian theo tinh thần mới

Chia sẻ: Nguyen Lan | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:4

Thêm vào BST

Báo xấu

53
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Văn hoá tác động đến văn học không chỉ ở đề tài mà còn ở toàn bộ bầu khí quyển tinh thần bao bọc hoạt động sáng tạo của nhà văn và hoạt động tiếp nhận của bạn đọc. Bản thân nhà văn với thế giới nghệ thuật của mình là một sản phẩm văn hoá. Người đọc, với chân trời chờ đợi hướng về tác phẩm, cũng được rèn luyện về thị hiếu thẩm mỹ trong một môi trường văn hoá nhất định....

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo khoa học:Người kiến tạo không gian theo tinh thần mới

THONC TIN VAN H 6 A NGHe T H U A T vyc van hda van hpc la van de kha thu vi, gay nhieu tranh cai va chua cd hdi kd't. Quay trd lai vdi thdi gian dau cua cupc tid'p xuc van hda phuang Tay d Nam Bd. Nhin tdng quan, gidi tri thQc yeu nudc dupc chia lam hai phe chit chid'n dd'n cung va chii hda dd' duy tan, ty cudng. Cudi cung, sQ menh lich su thupc ve phai duy tdn. Song, trong ra't nhidu ngudi cd tu tudng ddi mdi thi khdng phai ai cung roi dung tdm ddn nhdn cua lich su de ed the thyc hidn dupc tam huye't eua minh. Phan Thanh Gian, Pham Phu ThQ, Nguydn Trudng To, Nguydn Lp Traeh... deu la nhQng ngudi sdng d nua cud'i TK XIX, dupe di nhidu Ngirai kien tao va md rdng tdm mat va ddu the hidn rat rd tu tudng va tdm huyd't canh tdn dd't nudc. Ddy la nhung tu tudng tid'n bp xuat phat tQ nhung didu i(iidng gian trdng tha'y va bdng nhan quan tinh tdo, mdi me. Tuy vay, viec hp dua ra cac ban didu trdn, dd nghi... nha Nguydn tid'n hanh nhQng eai each tinii tiian mdii Idn de giup da't nudc hung thinh ddu khdng thanh edng. Truang VTnh Ky la mpt hidn tupng khde la: cung thdi vdi Phan Thanh Gian, nhung dng cd DUONG THU HANG vdn tri thQc Ddng - Tdy cd the coi la khdng Id trong bdi canh van hda Viet Nam thdi d'y. Chpn con dudng tid'p thu van hda Au Tdy, di theo xu Of cac nudc phuong Dong, tinh hien dai la hudng canh tdn cua Nguydn Trudng To, thuat ngiif duoc hiet den nhu 1^ Icet qua ciia cuoc Nguydn Lp Traeh..., nhung sy chuyen chu cua tiep xuc v6i phuong Tay tir TK XVIII. Trong linh Truang VTnh Ky la nhQng boat dpng thyc tidn vuc van chuong tinh hien dai dugc the hien b^ng trong ITnh vyc van hda; va nhOng chu truang su gi^i the cdc gia trj tinh than truyen thdng; van hda cua dng md ra mpt xu hudng mdi trong hinh thanh nhufng gia trj tinh than mofi va phuong boat ddng sang tac va boat ddng van chuong. thuc bieu hien cua n6 voi tinh than dan chu vd tu Ndi each khac, Truang VTnh Ky la ngudi md chu. Hien tugng ndy chi thuc sir bat dau Ig ro khi ddu cho sy dung hpp Ddng Tdy bdng boat dpng cuoc tiep xlJc Dong Tay xay den 6 Viet Nam cung thyc tidn, va cd mpt tac dpng Idn dd'i vdi dudng nhu cac nudc khac trong khu vuc. thdi va hau sinh. T ^ cu(5i TK XIX, ngudi Viet Nam ndi Vay, ca sd nao da giup dng chpn dupc ldi di ridng, ngudi chdu A ndi chung bdt ridng cho minh? ddu nhdn ra rdng van hda truydn Trudc hd't, phai ke dd'n con ngudi tdn giao va thd'ng Idu ddi dang ty hao xua nay hidn dang bi qua trinh dao tao cua Truang Vinh Ky. Ong lae hau, bd' tdc can dupc ddi mdi cho phu hop xuat than trong mpt gia dinh cdng giao thdi vdi thdi dai... Qua trinh ddi mdi dd la qua trinh Thidu Tri, que d Cai Man, lang VTnh Thanh, hidn dai hda. Tuy nhidn, vide xac dinh npi ham, huydn Tan Minh, tinh VTnh Long. Tuy sdm md tidu chi, md'c thdi gian khdi dau ciia tinh hidn cdi cha nhung dupc me cho di hpc chQ Han tu dai cung nhu qua trinh hidn dai hda trong ITnh Iuc ldn 5, dd'n 11 tudi Truang VTnh Ky da thdng Sd309 Thang 3-2010
CHAN DUNG V A N HOA thao Tic thu, Ngd kinh. Nhd ndi tieng hpc gidi ndi tid'ng thupc cac ITnh vyc khac nhau nhu nen Truang VTnh Ky dupc mdt linh muc ngudi Duruy, Victor Hugo, Renan, Lettre, Paul Bert... Phap xin nudi va hpc chQ qud'c ngQ va chQ La Khdng thd phii nhdn sy ngudng mp va niem tin tinh. Nam 1848, dng dupc hpc than hpc va trid't CLia dng vao van hda Phap, rpng ra la van hda hoc tai chung vidn Pinhalu d Nam Vang vdi y phuang Tdy, song dng khdng hd roi vao tinh hudng trd thanh mpt linh myc. Tai day, dng da trang "dT Au vi trung" nhu nhieu tri thQc Tay hoc thdm tie'ng Cao Midn, Lao va Xidm La tu hpc khac. d Truang VTnh Ky, sy dan xen, giao cac ban cung chung vidn. TQ nam 1852 dd'n hda Ddng - Tay, cu - mdi, truydn thd'ng - hidn nam 1858, dng dupe chpn gui sang hpc tai dai the hien trong nhidu khia canh. Chdng han, chiing vidn Penang. Trong 6 nam ay, bdn canh dng thupc ldp ngudi lam vide eho Phap sdm vide hpc cac kid'n thQc tdn giao bdng tie'ng La nha't nhung khdng vao lang Tay, ludn mac khan tinh, dng cdn ty hpc cac sinh ngQ khac nhu ddng ao dai chQ khdng mac Au phyc... Trong Phap, Anh, Y, Hoa, Ma Lai, An Dp, Nhat... bidn khao, dich thuat, sang tac..., dng dung Nhin dai the, khac vdi con dudng cua nhidu tri mpt cdng cy mdi, mpt phuang phap mdi me dd' thiic ddng nidn; thdi cupc va sd phan da dua day the hidn nhQng npi dung quen thudc, binh dan. Truong VTnh Ky sdm tu bd cai ndi Nho hpc d Didu nay da dupc nha nghidn cuu Vu Ngpc que nha ma luu lac dd'n eae vung dat xa la dd Phan danh gid: ".. .Vdi ta't ca cac sach rat khac linh hpi nhidu nen van minh ldn tren the' gidi. nhau do Truang VTnh Ky bidn tap, dich thuat, Ong da dupe dao tao mpt each bai ban, ed he soan va xuat ban trong thdi gian 1863-1898, thdng de trd thanh mpt giao sT ctla dao Thidn ngudi ta thay rd dng la mpt nha bac hpe ed de Quia vd dng cung ty dao tao de trd thanh mpt td chQc va cd phuong phap, chQ khdng edn phai nha bae hpc thdng thao gan 20 ngoai ngQ, dupc la mdt nha van nhu nhQng nha van khac" (2). xe'p thQ 17 trong danh sach 18 nha thdng thai Tuy nhidn, ban than sy dan xen ay da la mpt tren thd' gidi duang thdi. Nhu vay, nd'u theo mau thudn khie'n cho cupc ddi va sy nghidp eua nhan dinh cua M.G Puginier, "cd hai cdng eu dng gap nhieu trdc trd. Chpn con dudng nuong dac bidt ed thd lam thay ddi mpt dan tdc. dd la theo Phap dd eanh tan dd't nude nhieu khi ddng nghTa vdi vide thyc hidn mim dd ddng hda cua ton giao va ngdn ngQ" (1) thi Truong VTnh Ky thyc dan Phap. Dien hinh la vide truydn ba chQ CO dit ca hai. Rd't nhieu nghidn cQu eho thay d qud'c ngQ, trong con mdt cua ngudi Phap thi: Truong VTnh Ky con ngudi tdn giao hd't sQc sau "Ong Truang VTnh Ky dap Qng dung vdi nhQng dam, nhung hanh xu ciia dng lai khdng gid'ng ydu cdu ma cae vi dd dd'c, thd'ng ddc da timg m'i nhung ngudi chiu anh hudng cua "chu nghTa bay td ngay tQ luc Phap mdi chinh phuc Nam giao sT" (chQ dung cua Dd Quang Hung) vd'n rat Ky,..." (3). Trong thyc te', nhQng gi Truang nang nd trong dao cdng gido luc bay gid. VTnh Ky lam vuot qua khudn khd chii dinh cua Tuy la con chidn cua Chua, dupc hap thu van chinh quydn thyc ddn. Nd'u hp mud'n dung chQ hoa phuang Tay tQ nhd nhung vd'n tri thQc qud'c ngQ lam cdng cy nd dich thi Truang VTnh truydn thd'ng ludn la the'manh de dng thyc hidn Ky bid'n thanh vu khi de canh tan dat nude. Hay muc tidu canh tan van hda eua minh. Trd vd vdi vide lam cpng tac vidn va mpt thdi lam chu nudc chiu tang me nam 1859, chQng kid'n canh but Gia Dinh bdo, mpt td bao dupc bao trp va tan sat gido dan eua trieu dinh va nha't la ddi chiu sy kiem duyet cua ehinh quydn thyc dan; didn vdi sy dp dao tQ quan sy den nen tang tri Truang VTnh Ky da bid't tan dyng co hpi dupe thirc cua thyc dan Phap, chang trai 22 tudi vdi tin dung de bdng tai nang ciia minh bdi ddp mpt hpc van va ban ITnh cua minh da trd thanh CO nen mdi eho van hda dan tpc. Bdi the, eai ngudi thdng ngdn thQ nhat cho ehinh quyen nhin eua ehinh ngudi Phap ve Trucmg VTnh Ky Phap vao nam 1860. Trong chuyen di Phap nam cung khdng ddng nhat. Lue thi dng dupc coi la 1863 eung sQ doan Phan Thanh Gian, dng da "ngudi con uu tu", luc thi lai la "hidn than eiia dupe tid'p xuc va kd't ban vdi nhimg nha bdc hpc Sd 309 Thang 3-2010
TH6NC TIN VAN HOA NGHe THUAT phan tir dang nghi ngd nhd't trong dam ngudi Nam vdn cd truyen thdng "sdng danh giac thac VidtNam"(4)... cung danh giac", song nd thyc sy da md ra mpt La mpt trong sd it ngudi tid'p xuc va tid'p khdng gian tinh thdn mdi. Ldn dau. tidn trong nhan sdm nhat, sau sde nhd't van hda Phap, lich su van hpc, mpt thQ van ty mdi mang tinh Truang VTnh Ky khdng, hoac it khi nhin Phap dai chung ghi am tie'ng ndi hang ngdy dupe nhu mpt ddi thu ma nhu mpt thd' lyc van minh dung khid'n cho van hpc trd thanh tdi san tinh cd chd ban chd kem minh ndn cdn dupc khai than khdng chi cua tang ldp trdn. Ldn ddu tidn thac tid'p can hpc hdi dd bd sung cho vide kid'n ngudi ta cd the thudng xuydn bdi bd tri thQc va tao mpt nen van hda dan tdc mdi. Trong mdt ndm bdt thdng tin, du cdn sa gian, qua cac td bQc thu gui cho Stanislas Meunieu, Truang Gia Dinh bdo, Thdng logi khda trinh... Cung VTnh Ky da vid't: "Tdi ehi cd the lam trung gian vdi nd, bp phdn van xudi qud'c ngQ vd'n xa la giQa hai dan tpc vQa mdi gap nhau d Nam Ky. trong ddi sd'ng van hpc dupe Truang VTnh Ky Tdi chi cd the lam cho hai dan tpc hid'u nhau va chu trpng, dao sau: "Ngudi Annam thich dpe ydu men nhau. Vi the ma tdi da lien tuc dich tQ van chuang, thi phu, ngdn ngQ hoa van bdng Viet sang Phap va tQ Phap sang Viet, bdi tdi vdn bdy. De dua ngudi Annam tu cai trang tri thi ca xac tin rdng: ddng sau ngdn ngQ, ddng sau cac ve cai rd ret ciia van xudi dd' kich dpng ldng ydu tQ ngQ, mpt ngdy ndo dd tu tudng se dupe thich dpe sach va dd cho hp tap lam quen vdi chuyd'n qua, vd rdi day dd'i vdi chung tdi la bdt van xudi di ddi vdi van vdn... tdi da tim each ddu lam quen vdi nen van minh td't dep cua quy thdm nhQng y tudng mdi ciia ndn hpc van hidn ngai" (5). Suy nghT va hanh dpng ciia Truang dai vao nen hpc van Annam cu de ngudi Annam VTnh Ky, va sau nay ciia Pham Quynh... bi ldn vdn cd the giQ lai ndn hpc van Annam cu dupc dn bdi dinh thuc manh Phdp = ke' tin) da thd'm bd tuc va thdm phong phu bdng ndn hpc van sdu vao tu tudng ngudi dan Viet Nam cd truyen mdi de tao thanh mpt tdng hpp ddy du va hoan thd'ng ddnh giac dd'n cung de cQu nudc. hao" (7). Rdi hang loat cac cdng trinh bidn Cd thd' thd'y, du cd tham gia cac boat dpng khao, dich thuat, suu tdm, sang tdc vdi nhung chinh tri, cd thdi gian lam vide cho Phap nhung thao tae, phuang phap mang tinh khoa hpc va Truang VTnh Ky da danh nhieu thdi gian vd tdm thyc chQng cao dupc dem ra "trinh lang". Ddc lyc ban ca vao cac hoat dpng van hda vdi myc bidt, vide bid'n van chuang thdnh mpt san phdm dich tang cudng sy hieu bid't giua hai ddn tdc va thi trudng tu khdu vid't, in dd'n phat hanh da tao cd lpi cho Viet Nam: "Myc dich ciia nhQng ndn khdng khf sdi dpng hoan toan khac trudc. cdng trinh khidm td'n nay la lam cho vide hpc Tac phdm van hpc cua cdc nho sT trudc day bid't tid'ng ndi cua ke chinh phyc va ciia ngudi bi thudng dm tham tim dd'n ddc gia. Vide Lich chinh phuc cd thd' thyc hidn ldn cho nhau, la trieu hien chuang logi chi ciia Phan Huy Chii thdt chat ban nQa nhung quan he cd Ipi cho dupe vua thudng mdt lang vang la mpt dpt xua't quyen lpi chung rang bupc hp vdi nhau, la cai lich su. Nhung nay, Truang VTnh Ky bdng thidn sd phdn ngudi Annam cdn dupe phue hdi nhieu each de cd the dua tac phdm cua minh bdng each lam cho vide giao due hpe vd'n cua dd'n vdi ngudi dpe nhu vid't thu de nghi ehinh hp dupc hoan hao ban, bdng each lam cho hp quyen thyc ddn mua eho cac trudng hpc, rao gia hieu the nao la cupc sdng ciia mpt dan tdc va ban trdn bia bao, dang quang cao trdn bdo... phdt tridn ludn trdn con dudng tid'n bd cung vdi Hinh anh chat vat ciia mdt nha van kid'u mdi cac nudc khac trdn toan cau"(6). trong budc dau ddi mat vdi quy ludt thi trudng ciia Truang VTnh Ky da dupe phat hidn qua Giai phdp phi truyen thdng nay eiia Truang danh gia ciia nha nghien cQu Bdng Giang: VTnh Ky thyc ra khdng khae vdi tinh than giao "Trdn mat tran van hda, Truang VTnh Ky cdn luu "hda nhap nhung khdng hda tan" vi van mdn, miet mai theo dudi cdng vide cua minh ke hda hidn nay cua chung ta la bao nhidu. Tuy tao tu khi budc chan ra (20-12-1860) cho den liic ra mpt cu sd'c ldn vdi ddng bao ciia nudc Viet m S6 309
i-- SACH HAY NEN DOC ha trdn, de lai mdt cdng trinh dd sp ma dd dang. V i ^ t Nrtm t i o r t Q q u a k h i i " T i / ! Sach vid't ra khdng phai theo ldnh ctia "quan William Dampier thdy" hay don dat hang ctia nha cam quyen thupc dia. Cud'n nao nha duang eye thay can thi mdi lo vide in... Tac gia ty lo lieu mpi viec. MOT CHUYEN Sach khd tieu thu thl lam don xin nha nudc mua DU HANH de phan phdi cho cac trudng, dupc phdn nao OEN OANG NGOAI hay phan ay. Cudi ddi, tac gia cdn np nha in 1 \d\rji li>'-j'j Rey&Curio]..."(8). Nhu vay, Truang VTnh Ky la san pham dac 'ft trung cua thdi ky lich su xa hpi van hda mdi. Ong la ngudi dau tien cua Viet Nam chpn con dudng nuang theo Phap dd canh tan da't nudc. Co sd cua sy lya chpn dd la do dng cd trinh dd 1 «" "if. hpc van sau rpng, cd nang lyc thidn phu vd —"Jr "^P? nhieu ITnh \'yc, cd kinh nghiem, cam quan va chii kid'n sau nhieu lan tryc tid'p tid'p xuc vdi van minh phuang Tay. Trong dng hpi tu du ta't ca nhQng dieu kidn de trd thanh "ngudi md dau cupc dd'i thoai Ddng - Tay" (chu dung cua Dd Lai Tliuy). Cac boat ddng cua dng du xuat phat DAMPIER tu dpng ca nao, vdi muc dich gi thi trdn thyc te cung da kie'n tao ndn mpt khdng gian tinh thiin mdi. Tuy phai gan nua the ky sau, dpi dd'n khi VA CHUYEN DU HANH Ddng Kinh nghTa thuc ra ddi, cac hoat dpng nhu Truang VTnh Ky da lam mdi dupc tie'p sQc, DANG NGOAI tao mpt budc phat tridn mau le... song, cdng lao ctla dng, ngudi dat vidn gaeh dau tidn cho mpt CO do, cdn dupc ghi nhan J HOANG ANH TUAN rr D.TH T 1. Din theo D6 Quang Hung, Khia cgnh tdn gido a rong sd nhimg nha du hanh chau Au Truang Vinh Ky trong cuon The ky XXI iiliin ve Truong dd'n tham va md ta vuong qudc Dang VTnh Ky. Tap chi Xi(a vd nay. N.xb Tre. TP.HCM. 2001. Ngoai cud'i thdi trung dai nhu Samuel lr.79-87. Baron, Richard... thi William Dampier dupc 2. Vu Ngpc Phan, Nhd vdn hien dgi, lap 1, N.xb Vdn coi la mpt trong nhung nha du hanh vT dai nha't hgc. 1994. cua thdi dai. Ong da di vdng quanh the gidi 3 3. Phillipe Dcvillers. Ngudi Phdp vd ngudi Annam ldn va nhieu chuye'n di lai giua cac iuc dia Au - bgn hay thu. Ngo Van Quy dich, Nxb Tdiig hgp TP.HCM. My, Au - A trong khoang 40 nam hanh nghd di 2006. bidn. Chuyd'n du hiinh cua Dampier tdi Dang 4. 5, 6. Dan ihco Dinh Xuan Lam. De di tdi mgt ddnh Ngoai dupc thyc hidn nam 1688, ngay sau khi gid thda ddng ve Truang Vinh Ky, trong cuon The ky XXI dng vQa tu mien Tay An vupt Thai Binh Duong iiliiii ve Truang Vinh Ky. Tap chi Xra vd nav. Nxb Tre'. sang phuang Ddng. Udc vpng tim kid'm mpt vi TP.HCM, 2001. tr. 13. 15, 17. tri quan trpng trong nhQng chuye'n di tham 7. 8. Biing Giang, Suang mu tren tdc phd'm Truang hid'm tiem nang budn ban ciia cdng ty Ddng An Vinh Ky. Nxb Vdn hgc. 1993. Anh (EIC) vdi cac nudc tren ban dao Ddng So 309 K T I Thang 3-2010