BÁO CÁO KHOA HỌC: PHƯƠNG PHÁP ĐẶT CÂU HỎI TRÊN LỚP NHẰM RÈN LUYỆN KHẢ NĂNG BIỂU ĐẠT THÀNH ĐOẠN TRÌNH ĐỘ TIẾNG HÁN SƠ CẤP TẠI VIỆT NAM

Chia sẻ: Lan Lan | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:8

Thêm vào BST

Báo xấu

161
lượt xem 14
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Widdowson - một nhà ngôn ngữ học Anh – đã chỉ ra rằng : “ Việc dạy học ngoại ngữ chỉ có xuất phát từ đoạn văn mới có thể bồi dưỡng khả năng giao tiếp”. Vì vậy, dạy ngoại ngữ nên nhanh chóng tiến tới việc bồi dưỡng khả năng biểu đạt trong từng đoạn văn, nói cách khác là biểu đạt thành đoạn. Trong giai đoạn giảng dạy tiếng Hán sơ cấp, các phương pháp dạy học truyền thống chỉ coi trọng giảng dạy ngữ âm, từ vưng, ngữ pháp mà coi nhẹ việc rèn luyện khả...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: BÁO CÁO KHOA HỌC: PHƯƠNG PHÁP ĐẶT CÂU HỎI TRÊN LỚP NHẰM RÈN LUYỆN KHẢ NĂNG BIỂU ĐẠT THÀNH ĐOẠN TRÌNH ĐỘ TIẾNG HÁN SƠ CẤP TẠI VIỆT NAM

PHƯƠNG PHÁP ĐẶT CÂU HỎI TRÊN LỚP NHẰM RÈN LUYỆN KHẢ NĂNG BIỂU ĐẠT THÀNH ĐOẠN TRÌNH ĐỘ TIẾNG HÁN SƠ CẤP TẠI VIỆT NAM Sinh viên: Nguyễn Thị Thanh Hằng Lớp: 061C1 Khoa NN&VH Trung Quốc Người hướng dẫn: Lê Xuân Thảo 1. Lời nói đầu 1.1. Lý do chọn đề tài Widdowson - mộ t nhà ngôn ngữ học Anh – đ ã chỉ r a r ằ ng : “ Việc dạy học ngoại ngữ chỉ có xuất phát từ đoạn văn mới có thể bồi dưỡng khả năng giao tiếp”. Vì vậy, d ạy ngo ại ng ữ nên nhanh chóng tiế n t ới việc bồi d ưỡ ng kh ả n ă ng biể u đ ạ t trong t ừ ng đo ạ n v ă n, nói cách khác là biể u đ ạ t thành đo ạ n. Trong giai đo ạ n giả ng d ạy tiếng Hán sơ cấ p, các ph ươ ng pháp d ạy học truyề n thố ng chỉ coi tr ọ ng giả ng d ạy ng ữ â m, t ừ v ư ng, ng ữ p háp mà coi nh ẹ việc rèn luyệ n kh ả n ă ng biểu đ ạ t thành đo ạ n cho học sinh, th ậ m chí còn coi công tác rèn luyệ n biể u đ ạ t thành đo ạ n là ranh giới phân đị nh gi ữ a giai đo ạ n sơ v à trung cấ p. Th ự c tế cho th ấy, học sinh trình đ ộ tiế ng Hán sơ c ấ p m ắ c r ấ t nhiều lỗi khi ph ải nói một đo ạ n v ă n t ươ ng đối dài, hay khi ph ải ghép nhiề u câu v ă n l ại với nhau. Điều đó nói lên sự yế u kém về k h ả n ă ng biểu đ ạ t thành đo ạ n và t ư d uy logic. Ở giai đ o ạ n sơ c ấ p này, các em đ ã đ ược học mộ t lượ ng lớ n cấ u trúc ph ứ c t ạ p có ích khi biểu đ ạ t thành đo ạ n và nh ữ ng t ừ n gữ chỉ có thể đ ược lý giải đ úng khi đ ặ t vào trong đo ạ n v ă n. Đ ây chính là điề u kiệ n tố t cho việc biể u đ ạ t thành đo ạ n củ a học sinh. Do đó, ở giai đo ạ n này không thể t ách r ời việc rèn luyệ n kh ả n ă ng biểu tđkhác, trongạ n vớitrình học t ậ p cácu, chúng tôi đ ã phát hiệ n ra M ặ ạ t thành đo quá việc nghiên cứ câu đ ơ n. ph ươ ng pháp đ ặ t câu hỏi trên lớ p ngoài tác d ụ ng gợi mở, kích thích t ư d uy, đ ạ t đ ược ph ả n hồi củ a học sinh ra, ph ươ ng pháp này còn có tác d ụ ng tố t trong bồi d ưỡ ng kh ả n ă ng biể u đ ạ t thành đo ạ n cho học sinh. Thông 1
qua các câu hỏi khéo léo, thú vị, mang tính gợi mở, giáo viên khuyế n khích học sinh làm ch ủ ngôn ng ữ, t ư d uy củ a mình, khu ấy độ ng không khí trong giờ học mà học sinh là trung tâm, giáo viên chỉ là người soi đ ườ ng chỉ lối. Ph ươ ng pháp này chúng tôi sẽ á p d ụ ng trong giờ b ài khóa – giờ học mang tính khái quát, tổ ng h ợ p nh ấ t, và các câu h ỏi với nội dung, cách th ứ c, tính ch ấ t khác nhau đ ược đ ư a ra trong giờ b ài khóa đề u t ạo ra môi tr ườ ng thu ậ n lợi cho các em rèn luyệ n biểu đ ạ t thành đo ạ n. Biểu đ ạ t là mộ t kĩ n ă ng t ươ ng đ ối khó, đ ặc biệ t là với học sinh trình độ sơ c ấ p. Vấ n đề củ a biể u đ ạ t bao gồ m n ội dung ( Nói cái gì ?) và ph ươ ng pháp ( Nói nh ư t hế n ào?). Thông qua ph ươ ng pháp đ ặ t câu h ỏi nh ằ m rèn luyệ n kh ả n ă ng biểu đ ạ t thành đo ạ n cho học sinh trong giờ b ài khóa, chúng tôi đ ã đồ ng th ời gi ải quyết cho học sinh c ả h ai vấ n đề t rên: nội dung là v ấ n đề t rong t ừ ng bài khóa, ph ươ ng pháp biể u đ ạ t sẽ đ ược d ẫ n d ắ t m ộ t cách khéo léo qua các câu hỏi củ a giáo viên. Xu ấ t phát t ừ n h ữ ng lý do nêu trên, cùng với niề m yêu thích củ a b ả n thân trong công tác d ạy học trình độ sơ cấ p, chúng tôi đ ã chọn “Phương pháp đặt câu hỏi trên lớp nhằm rèn luyện khả năng Biểu đạt thành đoạn trình độ tiếng Hán sơ cấp tại Việt Nam” làm đề t ài nghiên cứ u khoa học củ a mình. 1.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Bài nghiên cứ u sẽ p hân tích đị nh nghĩ a biểu đ ạ t thành đo ạ n và t ầ m quan tr ọ ng cũ ng nh ư tính kh ả t hi củ a biể u đ ạ t thành đo ạ n đối với giai đo ạ n sơ c ấ p, xác đị nh rõ tác d ụ ng và ph ươ ng pháp đ ặ t câu h ỏi. Cùng với đó, trên cơ sở q uan sát giờ học bài khóa trình độ sơ cấ p, bài nghiên cứ u sẽ đ ư a ra một số p h ươ ng pháp đ ặ t câu hỏi nh ằ m nâng cao kh ả n ă ng diễ n đ ạ t thành đo ạ n trong giờ b ài khóa r ấ t h ữ u hiệu. 1.3. Đối tượng nghiên cứu Đối t ượ ng là nh ữ ng lý lu ậ n cơ b ả n về đ ặ t câu hỏi trên lớ p, các v ấ n đề liên quan đế n việc vậ n d ụ ng biể u đ ạ t thành đo ạ n. 1.4. Phương pháp nghiên cứu P h ươ ng pháp ch ứ ng minh, diễn dịch, quy n ạ p, thống kê, phân tích và s ử d ụ ng b ả n điề u tra ng ẫ u nhiên. 2
2. Nội dung nghiên cứu 2.1. Lý luận cơ bản về rèn luyện khả năng biểu đạt thành đoạn cho trình độ sơ cấp T r ước hế t cầ n làm rõ khái niệm “biểu đạt thành đoạn” là gì? Ch ữ “đoạn” trong khái niệm “biểu đạt thành đoạn” có ngh ĩ a là “đoạn văn”, “tổ hợp câu”. T ừ đó, “Biểu đạt thành đoạn” nói mộ t cách đ ơ n gi ả n là đo ạ n vă n do hai hai nhiề u câu vă n liên k ết mộ t cách logic, mạch lac và cùng nói rõ mộ t v ấ n đề chung. Việc rèn luyện kĩ n ă ng biể u đ ạ t thành đo ạ n cho học sinh trình độ sơ cấ p có vai trò r ấ t quan tr ọ ng. Nh ư c húng ta đ ã biết, câu là đ ơ n vị ngôn ng ữ cơ b ả n nh ấ t, người ta giao tiế p không chỉ b ằ ng nh ữ ng câu đ ơ n lẻ m à b ằ ng t ậ p h ợ p các câu đ ơ n đ ượ c sắ p xếp có tr ậ t t ự n h ấ t đị nh. M ặ t khác, mộ t câu chỉ đ ược hiểu đ úng nh ấ t khi đ ặ t nó vào trong mộ t đ o ạ n v ă n, mộ t ng ữ c ả nh nh ấ t đị nh. Do đó, giao tiế p trong cuộc sống không th ể c hỉ d ừ ng lại ở t ừ ng câu riêng biệ t, mà ph ải thông qua mộ t chỉ nh thể đ ược t ạo b ởi nhiề u câu đ ơ n có cấ u trúc ng ữ p háp và tính độc lậ p trong giao tiế p. Rèn luyện k ĩ n ă ng biểu đ ạ t thành đo ạ n còn quan tr ọ ng ở chỗ, đ ây là mộ t kỹ n ă ng bao gồm r ấ t nhiều kỹ n ă ng khác nh ư đọc hiể u, nói. Khi biể u đ ạ t thành đo ạ n c ũ ng là lúc học sinh rèn luyệ n ng ữ â m, đ ặc biệt là thanh điệ u và ngữ điệ u, cách sử d ụ ng t ừ v à c ấ u trúc ng ữ p háp, kh ả n ă ng t ư d uy và triể n ếu nhv ấ n hông rèn luyệ n kỹ n ă ng này ngay t ừ t rình độ sơ cấ p, khi N khai ư k đề. lên đế n trung c ấ p và cao cấ p, đ ối m ặ t với sự t ă ng lên độ t biế n về lượ ng t ừ vự ng và loại kiế n th ứ c khác nhau, với yêu c ầ u cao về biể u đ ạ t, đ ặc biệ t là biể u đ ạ t thành đo ạ n – nhiệ m vụ t r ọ ng tâm củ a hai giai đo ạ n này- học sinh sẽ cả m th ấ y bỡ ngỡ, khó hiể u, khó lý giải. T ừ đó n ả y sinh v ấ n đ ề ng ại nói, tâm lý lực b ấ t tong tâm, r ối loạ n về t ư d uy và biể u đ ạ t, làm gi ả m hiệ u qu ả giả ng d ạy. vì thế nên ngay t ừ n h ữ ng bài học đ ầ u tiên, các giáo viên nên Chính có ý th ức rèn luyệ n biể u đ ạ t thành đo ạ n cho học sinh t ừ ng b ước, t ừ đ ơ n giả n đế n ph ứ c t ạ p. 3
Vậy việc rèn luyện kh ả n ă ng biểu đ ạ t cho học sinh trình độ sơ c ấ p có kh ả t hi hay không? Đ ây là vấ n đề lớ n đ ặ t ra khi bài nghiên cứ u này đ ề xướ ng áp d ụ ng nội dung này trong giả ng d ạy t ại trình độ sơ cấ p. Lý lu ậ n về giả ng d ạy giờ tổ ng h ợ p cho trình độ sơ cấ p đ ã chỉ r õ, giờ tổ ng h ợ p cia làm hai giai đoan: mộ t là giả ng d ạy t ừ vự ng, ng ữ p háp; hai là giả ng d ạy kỹ n ă ng biểu đ ạ t thành đo ạ n. Xét từ góc độ nội dung và hiệu quả giảng dạy, việc rèn luyệ n kỹ n ă ng biể u đ ạ t thành đo ạ n cho học sinh trình đ ộ sơ cấ p là hòan tòan có thể. Ở giai đo ạ n này, lượ ng t ừ v ự ng, cấ u trúc ngữ p háp, cách th ứ c biểu đ ạ t d ầ n t ă ng lên, do đó biểu đ ạ t thành đo ạ n có th ể b ắ t đ ầ u t ừ v ài câu đ ơ n gi ả n cho đế n t ậ p h ợ p nhiề u câu ph ứ c t ạ p hơ n. Xét từ góc độ mục đích và động lực học tập, học sinh sơ cấ p có nhu cầ u lớ n về giao tiếp b ằ ng tiế ng Hán, nhu cầ u tìm hiể u về vă n hóa, đ ấ t n ước, con ng ười Trung Quốc, cho nên các em r ấ t tích cực tham gia giờ b ài khóa trên lớ p, đó là mộ t điề u kiện thu ậ n lợi để giờ b ài khóa diễn ra suôn sẻ. T ừ đó cho th ấy, việc rèn luyệ n kh ả n ă ng biể u đ ạ t thành đo ạ n vô cùng quan trọ ng, và có thể b ắ t đ ầ u ngay t ừ t rình độ tiế ng Hán sơ c ấ p. 2.2. Lý luận cơ bản về đặt câu hỏi trên lớp Đầ u tiên, ph ươ ng pháp đ ặ t câu hỏi trên lớ p có ba tác d ụ ng cơ b ả n sau: kích thích học sinh động não suy nghĩ ; dẫn dắt tư duy, gợi mở cách giải quyết vấn đề; thu nhận phản hồi từ học sinh để kịp thời thay đổi phương pháp giảng dạy. Tiế p theo, ph ươ ng pháp này bao gồ m các nội dung ch ủ yếu về n ă m v ấ n đề chính sau: th ời điể m đ ặ t câu hỏi, nội dung câu hỏi, hình th ứ c câu hỏi và phân phối câu hỏi. Câu hỏi đ ược đ ư a ra vào tr ướ c, trong và sau khi giáo viên giả ng bài khóa, các câu hỏi ở mỗi th ời đ iểm khác nhau sẽ có đ ặc điể m, nội dung và m ục đích khác nhau. Nội dung củ a các câu hỏi giáo viên đ ư a ra xoay quanh nội dung bài khóa và m ở r ộ ng thêm về c ác vấ n đề liên quan đ ến nội dung đó. Các câu hỏi chuyể n d ầ n t ừ c âu hỏi về tình tiế t bài khóa sang các v ấ n đề m ở r ộ ng. 4
Lo ại hình câu hỏi r ấ t đ a d ạ ng, mỗi th ời đ iểm, giai đ o ạ n khác nhau lại có nh ữ ng hình th ứ c khác nhau. Khi đ ặ t câu hỏi, cầ n chú ý đế n việc phân chia câu h ỏi. Nguyên t ắc khi đ ặ t câu hỏi là: tùy đối t ượ ng và cơ h ội ngang b ằ ng. Cách làm này sẽ k huyế n khích nh ữ ng em học sinh yếu kém, bồi d ưỡ ng học sinh khá giỏi, đồ ng th ời t ấ t c ả c ác học sinh đ ều có cơ h ội nh ư n hau, đề u đ ược coi trọ ng và chú2.3.ớCác phương pháp đặt câu hỏi nhằm rèn luyện khả năng biểu ý t i. đạt thành đoạn trong giờ học bài khóa ở trình độ sơ cấp T r ước tiên, bài nghiên c ứ u kh ẳ ng đị nh l ại ph ươ ng pháp đ ặ t câu hỏi nh ằ m rèn luyệ n kh ả n ă ng biểu đ ạ t thành đo ạ n trong giờ học bài khóa trình độ sơ cấ p là r ấ t kh ả t hi. Ph ươ ng pháp này giúp cho học sinh trình đ ộ sơ cấ p gi ải quyế t tố t khó kh ă n về p h ươ ng pháp biể u đ ạ t thành đo ạ n, giúp nh ữ ng học sinh này vậ n d ụ ng n ền t ả ng t ừ vư ng, cấ u trúc, kiế n th ứ c cơ b ả n để t ừ dễ đ ến khó, t ừ ng b ước xây d ự ng đ o ạ n v ă n hoàn chỉ nh, t ự mình có thể diễ n đ ạ t nh ữ ng đo ạ n v ă n hay và tố t. Cách làm trên còn nh ằ m kh ắ c ph ụ c tình tr ạ ng học sinh tr ầ m, ít nói, tâm lý sợ s ai củ a học sinh. Bài nghiên cứ u đ ư a ra 5 ph ươ ng pháp đ ặ t câu hỏi nh ằ m rèn luyệ n kh ả n ă ng biể u đ ạ t thành đo ạ n trong giờ b ài khóa trình độ tiếng Hán sơ cấ p. T ấ t c ả các ph ươ ng pháp này đề u có đ ặc điể m là tùy t ừ ng bài, tùy t ừ ng m ứ c độ kiến th ức đ ượ c tích l ũy mà có m ức độ á p d ụ ng khác nhau. 2.3.1. Phương pháp 1: Dùng câu hỏi dẫn dắt vào bài khóa. Đây cũ ng là mộ t cách hỏi tr ước khi gi ả ng d ạy bài khóa. Các câu hỏi loại này xoay quanh vấ n đề m à bài khóa sẽ đề cậ p đ ến, mang tính gợi mở, kích thích sự tò mò, muố n gi ải đ áp c ủ a h ọc sinh. Câu hỏi không yêu c ầ u học sinh ph ải tr ả lời ngay, trong quá trình giả ng d ạ y, giáo viên nh ậ n th ấ y học sinh đ ã tiế p thu đ ủ l ượ ng kiế n th ức và đ ã có đ áp án t ươ ng đối hoàn chỉ nh cho câu hỏi thì sẽ cho học sinh tr ả lời. Mộ t d ạ ng khác c ủ a câu hỏi d ẫ n vào bài khóa đó là giáo viên hỏi học sinh nh ữ ng câu hỏi về vấ n đề liên quan đến nội dung, cố gắ ng có liên quan m ậ t thiế t đ ế n đ ời sống th ực tiễn. Sau khi học sinh tr ả lời nh ữ ng câu h ỏi 5
mang tính đ ị nh h ướ ng đó, giáo viên yêu cầ u học sinh d ự a trên tr ậ t t ự v ừ a nêu để t ự nói về v ấ n đ ề chính đ ó. Ví d ụ, khi học bài 64 “C ả m giác h ạ nh phúc”, giáo viên có thể đ ư a ra câu hỏi d ẫ n d ắ t vào bài khóa nh ư s au: “你认什是福 ”( Theo em th ế 们为么幸？ n ào là h ạ nh phúc) 2.3.2. Phương pháp 2 : Đặt câu hỏi về từ, cấu trúc ngữ pháp và nội dung bài khóa T rên cơ sở đ ặ t câu hỏi nh ằ m giải thích t ừ ng ữ, c ấ u trúc ng ữ p háp ph ứ c t ạ p trong bài khóa và ch ủ yếu là đ ặ t câu hỏi về nội dung bài khóa, giáo viên t ừ ng b ước củ ng cổ n ền t ả ng t ừ v ự ng, ngữ p háp cho học sinh, giúp học sinh n ắ m v ữ ng nội dung bài khóa, cách v ậ n d ụ ng t ừ v à cấ u trúc, và l ấy đó là cơ sở vữ ng ch ắc và cơ b ả n nh ấ t để r èn luyệ n kh ả n ă ng biểu đ ạ t thành đo ạ n khi thu ậ t l ại bài khóa hay biể u đ ạ t m ột v ấ n đề n ào đó. 2.3.3. Phương pháp 3 : Đặt câu hỏi về cách thức liên kết và cách thức biểu đạt ý nghĩa của đoạn Ở giai đo ạ n sơ cấ p này, học sinh còn r ấ t yếu về việc chọ n lọc và v ậ n d ụ ng các t ừ , c ấ u trúc liên kế t giữ a câu và đo ạ n v ă n, và cách tri ển khai biểu đ ạ t ý kiến khiế n cho đo ạ n v ă n tr ở nên v ụ n v ặ t, lỏ ng lẻo và đ a ph ầ n là các câu đ ơDo đó, giáo viên với nh ữ ng câu hỏi khéo léo vậ n d ụ ng luôn các cấ u n. trúc liên k ết đó, bao hàm luôn các ý sẽ có thể t riể n khai, để h ọc sinh trên cơ sở vừ a d ự a theo cấ u trúc và ý có sẵ n trong các câu hỏi vừ a bổ sung ý kiế n c ủ a mình để nói thành mộ t đo ạ n v ă n t ươ ng đối hòan chỉ nh, m ạch l ạc, có tính liên kế t ch ặ t chẽ. 2.3.4. Phương pháp 4: Thông qua đặt câu hỏi để thuật lại bài khóa T rong mộ t lớ p học với nh ữ ng học sinh có trình độ k hác nhau thì giáo viên cũ ng ph ải có nh ữ ng ph ươ ng pháp d ạy học với mứ c độ k hác nhau, để mọi học sinh đề u đ ược chú ý rèn luyện , đ ề u có cơ hội phát biể u, đề u có thu ho ạch nh ấ t đị nh. Ph ươ ng pháp này nh ằ m xây d ự ng mộ t dàn ý và mô hình khung cho các em học sinh yếu về kỹ n ă ng triể n khai ý và sắ p xếp các câu ý, để các em d ự a trên cơ sở t rình t ự c ác câu hỏi thu ậ t l ại bài 6
khóa mộ t cách dễ d àng hơ n. Cách làm này giúp các em học sinh n ắ m bài dễ hơ n, c ả m th ấy t ự tin h ơ n và tích c ực tham gia vào bài khóa. 2.3.5. Phương pháp 5: Đặt câu hỏi cuối giờ Đặ t câu hỏi cuối giờ có tính ch ấ t r ấ t quan tr ọ ng, b ởi cả nội dung và hình th ứ c củ a câu hỏi đề u mang tính ch ấ t khái quát nh ấ t, yêu cầ u học sinh độ ng não t ư d uy, sáng t ạo. Câu hỏi th ườ ng xoay quanh v ấ n đề b ài khóa đ ã đề c ậ p đến, nh ư ng giáo viên sẽ d ự a trên cơ sở n ội dung đ ó để k héo léo chuyể n hóa thành v ấ n đề gầ n gũ i với đời sống học sinh h ơ n, để các em c ả m th ấy h ứ ng thú và dễ d àng biểu đ ạ t h ơ n. 7
8