Báo cáo khoa học: Xu hướng biến động dân số lao động nông nghiệp đất canh tác sản lượng lúa của Thái Bình giai đoạn 2007 2020

Chia sẻ: Nguyễn Phi Nhung Nhung | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:8

Thêm vào BST

Báo xấu

120
lượt xem 15
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Thái Bình l một tỉnh thuần nông, có truyền thống sản xuất nông nghiệp nói chung v sản xuất lúa gạo nói riêng với dân số đông (1.860 nghìn ng-ời), lao động nông nghiệp dồi d o (chiếm 69,2% tổng số lao động to n tỉnh) (Niên giám thống kê tỉnh Thái Bình), điều kiện tự nhiên thuận lợi cho sản xuất lúa gạo. Thế nh-ng, cùng với sự gia tăng dân số nhanh, diện tích đất canh tác ng y c ng bị thu hẹp do quá trình đô thị hoá dẫn tới bình quân đất canh tác trên đầu ng-ời có xu h-ớng giảm từ 0,0523 ha (năm 2005) xuống còn 0,0519 ha...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo khoa học: Xu hướng biến động dân số lao động nông nghiệp đất canh tác sản lượng lúa của Thái Bình giai đoạn 2007 2020

Báo cáo khoa học Xu hướng biến động dân số lao động nông nghiệp đất canh tác sản lượng lúa của Thái Bình giai đoạn 2007 - 2020
§¹i häc N«ng nghiÖp I T¹p chÝ KHKT N«ng nghiÖp 2007: TËp V, Sè 3: 87-94 XU H¦íNG BIÕN §éNG D¢N Sè - LAO §éNG N¤NG NGHIÖP, §ÊT CANH T¸C, S¶N L¦îNG LóA CñA TH¸I B×NH GIAI §O¹N 2007-2020* The trend of variation of population- agricultural labor, cultivated land, and rice production in Thai Binh province in the period of 2007-2020 NguyÔn V¨n Song,1 §ç ThÞ DiÖp, TrÇn TÊt NhËt1 Summary By using dynamic modeling, this study estimated the long run trends of population, agricultural land, and agricultural labor force of Thai Binh from 2007 to 2020. The result of the study shows that population and cultivated lands has been reaching 2.132.000 persons and 80.988 ha, respectively in 2020. Despite of the increasing population trend and decreasing cultivated land, the average rice production per person is about 534kg in the year of 2020 ensuring food security. Expansion of husbandry, stabilizing population and improvement of human resource’s quality are main sustainable development strategies for Thai Binh. Key words: Dynamic modeling, population, cultivated land, agricultural labor force and rice production. . §ÆT VÊN §Ò ho¸ (CNH) - hiÖn ®¹i ho¸ (HDH) c¸c nguån lùc: ®Êt ®ai, d©n sè - lao ®éng n«ng nghiÖp... Th¸i B×nh l mét tØnh thuÇn n«ng, cã ®Òu ®−îc huy ®éng nh»m thùc hiÖn c¸c môc truyÒn thèng s¶n xuÊt n«ng nghiÖp nãi chung tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ-x héi. ViÖc ph©n bæ v s¶n xuÊt lóa g¹o nãi riªng víi d©n sè ®«ng nguån lùc trong n«ng nghiÖp hîp lý sao cho (1.860 ngh×n ng−êi), lao ®éng n«ng nghiÖp dåi phï hîp víi xu h−íng chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh d o (chiÕm 69,2% tæng sè lao ®éng to n tØnh) tÕ, dù b¸o sù biÕn ®éng c¸c nguån lùc l m c¬ (Niªn gi¸m thèng kª tØnh Th¸i B×nh), ®iÒu së cho viÖc x©y dùng kÕ ho¹ch d i h¹n l hÕt kiÖn tù nhiªn thuËn lîi cho s¶n xuÊt lóa g¹o. søc cÇn thiÕt. Song vÊn ®Ò dù b¸o nguån lùc ThÕ nh−ng, cïng víi sù gia t¨ng d©n sè nhanh, ph©n bæ, s¶n l−îng lóa g¹o, l−îng lóa g¹o cña diÖn tÝch ®Êt canh t¸c ng y c ng bÞ thu hÑp do Th¸i B×nh s¶n xuÊt h ng ho¸ v chuyÓn cho qu¸ tr×nh ®« thÞ ho¸ dÉn tíi b×nh qu©n ®Êt canh ch¨n nu«i ®ãng vai trß quan träng cho viÖc t¸c trªn ®Çu ng−êi cã xu h−íng gi¶m tõ 0,0523 ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch ph¸t triÓn v sö dông ha (n¨m 2005) xuèng cßn 0,0519 ha (n¨m nguån lùc. V× vËy, môc tiªu cña b i viÕt n y 2006) (Niªn gi¸m thèng kª tØnh Th¸i B×nh). nh»m ®Ò cËp tíi ¶nh h−ëng cña c¸c yÕu tè Giai ®o¹n 2001-2005 diÖn tÝch ®Êt lóa chuyÓn trong tØnh Th¸i B×nh tíi xu h−íng chuyÓn ®æi cho thuû s¶n l 138 ha/n¨m; chuyÓn cho c«ng lao ®éng n«ng nghiÖp, d©n sè, ®Êt canh t¸c lóa nghiÖp ho¸ l 7,8 ha/n¨m; chuyÓn cho ®Êt trong d i h¹n. chuyªn dïng l 237 ha/n¨m. DiÖn tÝch lóa gi¶m ® ¶nh h−ëng trùc tiÕp ®Õn s¶n l−îng v 2. PH¦¥NG PH¸P NGHI£N CøU sè thãc b×nh qu©n trªn ®Çu ng−êi cña tØnh. Cô Nghiªn cøu sö dông m« h×nh ph©n tÝch hÖ thÓ l n¨m 2004, b×nh qu©n thãc/ng−êi cña thèng ®éng (dynamic modelling) cña tØnh Th¸i B×nh l 581kg, ®Õn n¨m 2005 con sè BruceHanon & Matthias (1994) ®Ó xem xÐt sù n y chØ cßn 530 kg/ng−êi. Trong qu¸ tr×nh thay ®æi cña sù vËt hiÖn t−îng kinh tÕ - x héi chuyÓn ®æi cña tØnh theo h−íng c«ng nghiÖp 1 Khoa Kinh tÕ & PTNT, §¹i häc N«ng nghiÖp I- H Néi
NguyÔn V¨n Song, §ç ThÞ DiÖp, TrÇn TÊt NhËt 3. KÕT QU¶ NGHI£N CøU trong mét kho¶ng thêi gian d i (dù b¸o). M« h×nh ®−îc ¸p dông réng r i trong nhiÒu lÜnh 3.1 Ph©n tÝch sù thay ®æi cña c¸c yÕu tè vùc nh−: sinh häc, ho¸ häc v qu¶n lÝ m«i trong m« h×nh tr−êng ë tÇm vÜ m« v vi m«. Lîi thÕ cña m« h×nh c©n b»ng ®éng cho phÐp nghiªn cøu sù B¶ng 1. KÕt qu¶ ph−¬ng ¸n gèc thay ®æi tæng thÓ c¸c chØ tiªu, c¸c biÕn trong m« h×nh trong ng¾n h¹n v d i h¹n khi cã bÊt ChØ tiªu §VT 2007 2010 2020 kú mét yÕu tè n o thay ®æi. 1. D©n Ng−êi 1.878.248 1.934.075 2.132.427 sè Nguån sè liÖu thø cÊp sö dông trong 2. §Êt nghiªn cøu ®−îc thu thËp tõ së N«ng nghiÖp canh t¸c Ha 82.815,88 82.401,09 80.988,48 v Ph¸t triÓn n«ng th«n, Chi côc Thèng kª tØnh lóa Th¸i B×nh, Së KÕ ho¹ch v §Çu t−, Së Khoa 2. S¶n l−îng häc C«ng nghÖ tØnh Th¸i B×nh. Sè liÖu s¬ cÊp TÊn 1.144.376 1.237.099 1.211.898 lóa c©n ®−îc thu thËp th«ng qua ®iÒu tra 50 hé n«ng b»ng d©n trång lóa trong tØnh Th¸i B×nh ®¹i diÖn Nguån: KÕt qu¶ m« h×nh. cho c¸c nhãm hé kh¸, trung b×nh, nghÌo ®Ó ph¶n ¸nh mét c¸ch to n diÖn t×nh h×nh s¶n 3.1.1. Xu h−íng biÕn ®éng cña d©n sè-lao xuÊt lóa cña tØnh. Nguån sè liÖu n y ®−îc sö ®éng n«ng nghiÖp dông ®Ó ch¹y h m Cobb-Douglas ®Ó x©y dùng mèi quan hÖ gi÷a n¨ng suÊt v s¶n l−îng lóa KÕt qu¶ m« h×nh cho thÊy, d©n sè cña tØnh cña mçi tØnh, xem xÐt c¸c yÕu tè ¶nh h−ëng trong nh÷ng n¨m tiÕp theo tiÕp tôc t¨ng lªn ®Õn n¨ng suÊt v t×nh h×nh ph©n phèi lóa g¹o (B¶ng 1). N¨m 2010 d©n sè cña tØnh Th¸i B×nh cña tØnh cho c¸c môc ®Ých kh¸c nhau. Ph−¬ng l 1.934.075 ng−êi, n¨m 2015 l 2.030.831 ¸n gèc cña m« h×nh sö dông sè liÖu thùc tÕ ng−êi v ®¹t møc 2.132.427 ng−êi v o n¨m cña c¸c yÕu tè thu thËp ®−îc tõ c¸c nguån t i 2020. KÕt qu¶ m« h×nh còng cho thÊy, lao liÖu thø cÊp cña tØnh v sè liÖu s¬ cÊp th«ng ®éng n«ng nghiÖp v lao ®éng s¶n xuÊt lóa qua viÖc ®iÒu tra hé n«ng d©n trong tØnh. vÉn tiÕp tôc t¨ng lªn. Tõ n¨m 2007 ®Õn n¨m 2017 (giai ®o¹n 1), tèc ®é t¨ng lao ®éng cho C¸c yÕu tè ¶nh h−ëng ®Õn n¨ng suÊt l s¶n xuÊt lóa nhanh h¬n tèc ®é t¨ng d©n sè. Tõ c¸c yÕu tè ®Çu v o c¬ b¶n ¶nh h−ëng gi¸n tiÕp n¨m 2017 ®Õn n¨m 2020 (giai ®o¹n 2), tèc ®é ®Õn tæng s¶n l−îng lóa s¶n xuÊt ra v biÕn c©n n y cã xu h−íng t¨ng chËm h¬n so víi tèc ®é b»ng lóa g¹o trong m« h×nh c©n b»ng ®éng. t¨ng d©n sè. Giai ®o¹n 1 kÐo d i h¬n cã thÓ do Mèi quan hÖ gi÷a 3 biÕn chÝnh trong m« Th¸i B×nh ®ang trong giai ®o¹n ®Çu cña qu¸ h×nh: d©n sè-lao ®éng n«ng nghiÖp, ®Êt canh tr×nh CNH nªn tØ lÖ lao ®éng n«ng nghiÖp t¸c lóa, c©n b»ng lóa g¹o l mèi quan hÖ chuyÓn sang c¸c lÜnh vùc phi n«ng nghiÖp cßn ®éng theo thêi gian. D©n sè biÕn ®éng phô chËm. V× khu vùc c«ng nghiÖp cã nhiÒu kh¶ thuéc v o tØ lÖ sinh, tØ lÖ tö, di c−, nhËp n¨ng lùa chän v øng dông tiÕn bé kÜ thuËt c−...d©n sè t¨ng l m t¨ng lao ®éng tham gia c«ng nghÖ nªn cã thÓ tiÕp nhËn lao ®éng d− v o s¶n xuÊt lóa, ®ång thêi d©n sè t¨ng l m thõa tõ n«ng nghiÖp. Nh−ng mét trong nh÷ng t¨ng nhu cÇu lóa g¹o phôc vô tiªu dïng v ®iÒu kiÖn ®ñ ë ®©y l c«ng nghiÖp chØ thu hót diÖn tÝch ®Êt lóa gi nh cho nh ë. DiÖn tÝch ®−îc lao ®éng d− thõa ë n«ng nghiÖp khi thu ®Êt lóa v n¨ng suÊt ¶nh h−ëng trùc tiÕp ®Õn nhËp tõ khu vùc c«ng nghiÖp (Tcn) lín h¬n s¶n l−îng lóa s¶n xuÊt ra. DiÖn tÝch ®Êt lóa hoÆc Ýt ra còng b»ng thu nhËp ë n«ng th«n. l¹i chÞu ¶nh h−ëng cña ®Êt cã kh¶ n¨ng s¶n Tcn > = Tnn xuÊt n«ng nghiÖp v tØ lÖ më réng ®Êt lóa. Th¸i B×nh hiÖn ®ang ë trong giai ®o¹n ®Çu Ngo i hai yÕu tè ¶nh h−ëng trùc tiÕp l cña qu¸ tr×nh CNH. Khi qu¸ tr×nh CNH ®i v o n¨ng suÊt v diÖn tÝch gieo trång lóa, c©n b»ng giai ®o¹n ph¸t triÓn th× tèc ®é dÞch chuyÓn c¬ lóa g¹o cña tØnh cßn bÞ ¶nh h−ëng cña c¸c yÕu cÊu lao ®éng sÏ t¨ng nhanh h¬n. Tuy nhiªn, sè tè kh¸c nh− ph©n bãn, lao ®éng, tiªu dïng néi l−îng lao ®éng n«ng nghiÖp cña tØnh vÉn tiÕp tØnh, xuÊt khÈu (hay b¸n ra ngo i tØnh). tôc t¨ng trong c¸c n¨m tíi.
Xu h−íng biÕn ®éng d©n sè - lao ®éng n«ng nghiÖp, ®Êt canh t¸c, s¶n l−îng lóa... ®Êt canh t¸c gi¶m, nh−ng do tèc ®é t¨ng n¨ng 3.1.2. Xu h−íng biÕn ®éng cña ®Êt canh t¸c lóa suÊt lín h¬n tèc ®é gi¶m cña diÖn tÝch v do Cïng víi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn chung cña bè trÝ c¬ cÊu gièng lóa hîp lÝ nªn s¶n l−îng tØnh, qu¸ tr×nh CNH, ®« thÞ ho¸ sÏ diÔn ra lóa vÉn t¨ng tõ 1.094.182 tÊn n¨m 2007 lªn m¹nh mÏ, nh− vËy Th¸i B×nh sÏ ph¶i d nh ra 1.138.783 tÊn n¨m 2020, b×nh qu©n mçi n¨m mét phÇn diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp cho qu¸ t¨ng 3.340 tÊn. §iÒu n y ho n to n phï hîp tr×nh CNH, ®« thÞ ho¸. Theo dù b¸o cña tØnh víi ®iÒu kiÖn néi lùc v ph−¬ng h−íng ph¸t ®Õn n¨m 2020, diÖn tÝch ®Êt ë ®« thÞ kho¶ng triÓn cña tØnh. 3.340 ha v ®Êt d nh cho ph¸t triÓn c«ng nghiÖp kho¶ng 3.200 ha, chiÕm kho¶ng 1,94% 3.1.4. Ph©n tÝch mèi quan hÖ gi÷a d©n sè, ®Êt tæng diÖn tÝch ®Êt tù nhiªn cña to n tØnh. canh t¸c lóa, c©n b»ng lóa g¹o §Õn n¨m 2020, d©n sè sèng ë n«ng th«n KÕt qu¶ ph−¬ng ¸n gèc cña m« h×nh cho vÉn cßn kho¶ng 1.295.000 ng−êi, chiÕm 65% thÊy, d©n sè cña tØnh tiÕp tôc t¨ng lªn trong d©n sè cña tØnh. V× vËy, Th¸i B×nh ph¶i d nh khi ®Êt canh t¸c lóa tiÕp tôc gi¶m ®i cïng víi mét diÖn tÝch ®Êt l m thæ c− v x©y dùng n«ng qu¸ tr×nh CNH v chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ. th«n. Dù b¸o ®Õn n¨m 2020, diÖn tÝch ®Êt thæ DiÖn tÝch ®Êt canh t¸c lóa gi¶m tõ 82.593ha c− n«ng th«n Th¸i B×nh kho¶ng 11.200 ha xuèng cßn 80.988 ha n¨m 2020. B×nh qu©n chiÕm 6,8% diÖn tÝch ®Êt tù nhiªn. diÖn tÝch ®Êt lóa gi¶m tõ 0,044ha/khÈu xuèng cßn 0,0379 ha/khÈu n¨m 2020. Do ph¶i c¶i t¹o n©ng cÊp hÖ thèng thuû lîi nªn còng ph¶i d nh ra mét diÖn tÝch ®Êt KÕt qu¶ m« h×nh còng chØ ra r»ng, s¶n cho môc ®Ých n y. Dù b¸o ®Õn n¨m 2020 l−îng lóa c©n b»ng ®¹t gi¸ trÞ lín nhÊt ë n¨m diÖn tÝch ®Êt thuû lîi cÇn kho¶ng 12.200 ha 2011 (1.238.112 tÊn), t−¬ng øng víi diÖn tÝch chiÕm 7,4% diÖn tÝch ®Êt tù nhiªn (Theo quy ®Êt canh t¸c lóa l 82.261 ha v d©n sè l ho¹ch ph¸t triÓn tæng thÓ kinh tÕ - x héi tØnh 1.953.050 ng−êi. Sau thêi ®iÓm n y, d©n sè ®Õn n¨m 2020). tiÕp tôc t¨ng lªn, diÖn tÝch ®Êt canh t¸c lóa v c©n b»ng lóa g¹o tiÕp tôc gi¶m xuèng. §øng §èi víi tØnh Th¸i B×nh, n¬i m diÖn tÝch trªn ph−¬ng diÖn s¶n xuÊt v ph©n phèi lóa, ®Êt lóa chiÕm 92% diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp víi môc tiªu ®¹t c©n b»ng l−¬ng thùc cao th× phÇn lín ®Êt ®ai dïng v o c¸c môc ®Ých nhÊt th× n¨m 2011 l thêi ®iÓm thÝch hîp cho trªn ®−îc chuyÓn tõ ®Êt lóa. Theo kÕt qu¶ tØnh æn ®Þnh ®Êt lóa kh«ng ®Ó gi¶m thªm n÷a. ph−¬ng ¸n gèc cña m« h×nh, víi tèc ®é CNH Tuy nhiªn víi môc tiªu trë th nh mét tØnh cßn rÊt chËm nh− hiÖn nay th× ®Õn n¨m 2020 c«ng nghiÖp v o n¨m 2020 th× tØnh cÇn më diÖn tÝch ®Êt canh t¸c lóa gi¶m xuèng cßn mang x©y dùng nhiÒu h¬n n÷a c¸c côm c«ng 80.988ha. DiÖn tÝch n y so víi quy ho¹ch nghiÖp, khu ®« thÞ, chuyÓn ®Êt lóa kÐm hiÖu cña tØnh ®Õn n¨m 2020 vÉn cßn chªnh lÖch qu¶ sang nu«i trång thuû s¶n. kh¸ lín. V× vËy, mét trong nh÷ng kÕ ho¹ch ®Ò ra cho vÊn ®Ò sö dông ®Êt canh t¸c lóa l §iÒu n y l m cho s¶n l−îng lóa c©n b»ng tiÕp tôc chuyÓn ®Êt canh t¸c lóa sang c¸c kh«ng ë møc cao nhÊt m sÏ gi¶m. Tuy nhiªn môc ®Ých kh¸c nh−: x©y dùng khu c«ng gi¶m ë møc n o l phï hîp sÏ ®−îc xem xÐt nghiÖp, ®« thÞ, ®−êng giao th«ng, thuû lîi, v ph©n tÝch ë phÇn sau. hoÆc chuyÓn nh÷ng vïng ®Êt tròng trång lóa kÐm hiÖu qu¶ sang nu«i trång thuû s¶n sao 3.2. Ph©n tÝch sù biÕn ®éng cña d©n sè-lao cho cã hiÖu qu¶. ®éng n«ng nghiÖp, ®Êt canh t¸c lóa, s¶n l−îng lóa khi cã sù thay ®æi cña c¸c yÕu tè 3.1.3. Xu h−íng biÕn ®éng s¶n l−îng lóa v kh¸c trong m« h×nh c©n b»ng lóa g¹o 3.2.1. BiÕn ®éng vÒ ®Êt canh t¸c lóa khi tèc ®é N¨ng suÊt lóa cña tØnh kh«ng ngõng t¨ng CNH t¨ng lªn lªn qua c¸c n¨m. Do ®ã, mÆc dï diÖn tÝch ®Êt canh t¸c lóa cña tØnh cã xu h−íng gi¶m nh−ng Khi tèc ®é CNH t¨ng lªn, c¬ cÊu kinh tÕ s¶n l−îng s¶n xuÊt ra vÉn t¨ng lªn. Nh− ® cã sù chuyÓn dÞch theo h−íng: t¨ng tØ träng ph©n tÝch qua viÖc ¸p dông hÖ thèng chØ sè, c¸c ng nh c«ng nghiÖp, dÞch vô, gi¶m dÇn tØ s¶n l−îng lóa chÞu ¶nh h−ëng cña n¨ng suÊt, träng ng nh n«ng nghiÖp trong nÒn kinh tÕ tæng diÖn tÝch v c¬ cÊu diÖn tÝch gieo trång. quèc d©n th× mét bé phËn lao ®éng n«ng DiÖn tÝch gieo trång lóa gi¶m ®i do diÖn tÝch
NguyÔn V¨n Song, §ç ThÞ DiÖp, TrÇn TÊt NhËt nghiÖp ®−îc chuyÓn sang c¸c ng nh phi n«ng tØnh gi¶m tõ 69,2% xuèng cßn 58%. nghiÖp. V× vËy tØ lÖ lao ®éng n«ng nghiÖp cña B¶ng 2. So s¸nh kÕt qu¶ ph−¬ng ¸n gèc v ph−¬ng ¸n 1 2010 2020 ChØ tiªu §VT PAG PA1 SS (+,-) PAG PA1 SS (+,-) S¶n l−îng lóa TÊn 1.107.814,9 1.025.623 -82.192 1.138.783,4 1.047.962 -90.821 §Êt lóa Ha 82.401 81.908 -492 80.988 78.995 -1.725 D©n sè Ng−êi 1.934.075 1.934.075 0 2.132.427 2.132.427 0 S¶n l−îng lóa/ng−êi Kg/ng 572,8 530,3 -42,49 534 491,3 -42,7 §Êt lóa/ng−êi Ha/ng 0,0426 0,04235 -0,00025 0,0379 0,034 -0,004 KÕt qu¶ b¶ng 1 l minh chøng râ r ng cho trªn. (Trong ph−¬ng ¸n 1, gi¶ ®Þnh tèc ®é sù biÕn ®éng s¶n l−îng lóa, diÖn tÝch ®Êt canh CNH t¨ng lªn 131 ha) t¸c lóa, d©n sè... khi cã nh÷ng thay ®æi kÓ B¶ng 3. So s¸nh kÕt qu¶ ph−¬ng ¸n gèc v ph−¬ng ¸n 3 2010 2020 ChØ tiªu PA 1 PA 3 SS (+,-) PA 1 PA3 SS (+,-) 1.107.814 1.140.329 +32.514 1.138.783 1.175.772 +36.989 2.S¶n l−îng 3.Ph©n phèi 502.859 502.859 0 554.431 554.045 -385 Cho ng−êi 327.088 343.623 +16.534 320.425 338.812 +18.386 Cho ch¨n nu«i 258.058 271.103 +13.045 252.801 267.308 +14596 XuÊt khÈu Nguån: KÕt qu¶ ph©n tÝch m« h×nh. Cô thÓ, diÖn tÝch ®Êt trång lóa v s¶n N¨ng suÊt ¶nh h−ëng trùc tiÕp ®Õn s¶n l−îng lóa ë ph−¬ng ¸n 1 ®Òu thÊp h¬n so víi l−îng lóa. ViÖc t¨ng n¨ng suÊt c ng cã ý nghÜa ph−¬ng ¸n gèc. N¨m 2007, chªnh lÖch gi÷a h¬n víi Th¸i B×nh trong ®iÒu kiÖn diÖn tÝch ®Êt hai ph−¬ng ¸n l (-123 ha), n¨m 2010 l (-492 canh t¸c lóa gi¶m, hÖ sè sö dông ®Êt lóa kh«ng ha), ®Õn n¨m 2020 chªnh lÖch n y lªn tíi (- cßn kh¶ n¨ng t¨ng lªn ®−îc n÷a... Cã nhiÒu yÕu 1.725 ha). Trong ®iÒu kiÖn n¨ng suÊt lóa tè ¶nh h−ëng ®Õn n¨ng suÊt nh−: gièng, ph©n kh«ng ®æi, hÖ sè sö dông ®Êt kh«ng t¨ng thªm bãn, ®Êt, lao ®éng, tr×nh ®é häc vÊn, b¶o vÖ thùc ®−îc n÷a th× sù gi¶m sót diÖn tÝch n y dÉn tíi vËt... Theo ®iÒu tra v kÕt qu¶ ch¹y h m Cobb- s¶n l−îng bÞ gi¶m ®i ®¸ng kÓ. B×nh qu©n lóa Douglas th× lao ®éng, ph©n ®¹m l hai yÕu tè cã g¹o/ng−êi tõ 584,36 t¹ n¨m 2007 gi¶m xuèng ¶nh h−ëng lín ®Õn n¨ng suÊt lóa cña tØnh. cßn 530,3 t¹ n¨m 2010 v chØ cßn 491,3 t¹ Lao ®éng v ph©n bãn l c¸c yÕu tè ®Çu n¨m 2020. v o cña s¶n xuÊt lóa nªn ®Çu t− lao ®éng hiÖu N¨m 2006, hÖ sè sö dông ®Êt lóa cña Th¸i qu¶ khi VMPL=W (tøc gi¸ trÞ s¶n phÈm biªn B×nh l 2,0 lÇn, so víi vïng §BSH th× hÖ sè cña lao ®éng b»ng tiÒn l−¬ng) v ®Çu t− ph©n n y ® ë møc cao kh«ng thÓ t¨ng h¬n ®−îc bãn hiÖu qu¶ khi Poutput*MP = PPinput, hay gi¸ trÞ n÷a, v× ®iÒu kiÖn ruéng ®Êt ë miÒn B¾c kh«ng s¶n phÈm biªn cña ph©n bãn b»ng víi gi¸ ®Çu cho phÐp chóng ta cÊy 3 vô lóa/n¨m. V× vËy, v o. C¨n cø v o ®ã, gi¶ ®Þnh thêi gian lao khi diÖn tÝch ®Êt canh t¸c gi¶m ®i, ®Ó s¶n ®éng cho s¶n xuÊt lóa t¨ng tõ 65% lªn 70%, l−îng lóa kh«ng bÞ ¶nh h−ëng lín th× Th¸i tøc t¨ng thêi gian lao ®éng cho s¶n xuÊt lóa B×nh chØ cã thÓ t¨ng n¨ng suÊt b»ng c¸ch th©m trong tæng thêi gian lao ®éng n«ng nghiÖp v canh, t¨ng c−êng ®Çu t− ch¨m sãc, sö dông l−îng ph©n bãn t¨ng tõ 202,5 kg lªn 220 kg. KÕt gièng lóa ng¾n ng y cho n¨ng suÊt cao, bè trÝ qu¶ thu ®−îc thÓ hiÖn ë b¶ng 2 v 3, gäi l diÖn tÝch c©y trång hîp lÝ... ph−¬ng ¸n 2 v ph−¬ng ¸n 3 cña m« h×nh. 3.2.2. BiÕn ®éng vÒ s¶n l−îng lóa khi n¨ng Nh− vËy víi viÖc t¨ng thêi gian lao ®éng cho s¶n xuÊt lóa tõ 65% lªn 70%, s¶n l−îng suÊt lóa t¨ng
Xu h−íng biÕn ®éng d©n sè - lao ®éng n«ng nghiÖp, ®Êt canh t¸c, s¶n l−îng lóa... lóa t¨ng so víi ph−¬ng ¸n gèc l 33.447 tÊn Còng theo kÕt qu¶ cña ph−¬ng ¸n 3, khi n¨m 2007, t¨ng 30.760 tÊn n¨m 2010 v t¨ng l−îng ph©n ®¹m t¨ng tõ 202,5 kg/ha lªn 220 24.592 tÊn n¨m 2020. §iÒu n y hÕt søc cã ý kg/ha l m n¨ng suÊt t¨ng so víi ph−¬ng ¸n nghÜa trong qu¸ tr×nh CNH cña tØnh khi m tÊt gèc tõ 1,94 t¹/ha n¨m 2007 lªn 1,98 t¹/ha n¨m yÕu ®Êt ®ai d nh cho s¶n xuÊt n«ng nghiÖp nãi 2010 v t¨ng 2,07 t¹/ha n¨m 2020. N¨ng suÊt chung v ®Êt d nh cho s¶n xuÊt lóa nãi riªng t¨ng lªn sÏ l m t¨ng s¶n l−îng, t¹o ra møc sÏ gi¶m ®i nhanh chãng. t¨ng c©n b»ng l−¬ng thùc. B¶ng 3. So s¸nh kÕt qu¶ ph−¬ng ¸n gèc v ph−¬ng ¸n 2 2010 2020 ChØ tiªu §VT PAG PA 2 SS (+,-) PAG PA 2 SS (+,-) 67,22 69,5 +2,28 70,52 73,4 +2,88 N¨ng suÊt t¹/ha 1.107.814 1.138.575 +30.760 1.138.783 1.163.375 +24.592 S¶n l−îng tÊn 1.237.099 1.299.737 +62.638 1.211.898 1.260.778 +48.880 C©n b»ng lóa g¹o tÊn B¶ng 4. So s¸nh kÕt qu¶ ph−¬ng ¸n gèc v ph−¬ng ¸n 3 2010 2020 ChØ tiªu PA 1 PA 3 SS (+,-) PA 1 PA3 SS (+,-) 1.107.814 1.140.329 +32.514 1.138.783 1.175.772 +36.989 2.S¶n l−îng 3.Ph©n phèi 502.859 502.859 0 554.431 554.045 -385 - Cho ng−êi 327.088 343.623 +16.534 320.425 338.812 +18.386 - Cho ch¨n nu«i 258.058 271.103 +13.045 252.801 267.308 +14596 - XuÊt khÈu cÇu l−¬ng thùc b×nh qu©n/®Çu ng−êi gi¶m ®i 3.2.3. BiÕn ®éng s¶n l−îng lóa, diÖn tÝch ®Êt th× ph©n phèi cho ch¨n nu«i, xuÊt khÈu v c¸c canh t¸c lóa khi cã sù thay ®æi ®ång thêi cña môc ®Ých kh¸c t¨ng lªn. §iÒu n y hÕt s−c cã ý c¸c yÕu tè: DiÖn tÝch ®Êt lóa gi¶m, l−îng ph©n nghÜa trong qu¸ tr×nh CNH v chuyÓn dÞch c¬ bãn t¨ng, thêi gian lao ®éng cho s¶n xuÊt lóa cÊu kinh tÕ cña tØnh. t¨ng, tØ lÖ lao ®éng n«ng nghiÖp gi¶m So s¸nh ph−¬ng ¸n 1 v ph−íng ¸n 4 cña Trong ph−¬ng ¸n n y, sù thay ®æi ®ång m« h×nh cho thÊy râ h¬n t¸c ®éng ®ång thêi thêi cña c¸c yÕu tè nãi trªn ®−îc xem xÐt t¸c cña c¸c yÕu tè ®Õn s¶n l−îng lóa, diÖn tÝch lóa ®éng nh− thÕ n o ®Õn c©n b»ng tæng thÓ cña v d©n sè. Trong ph−¬ng ¸n 1 chØ xem xÐt sù m« h×nh (ph−¬ng ¸n 4). thay ®æi cña diÖn tÝch ®Êt canh t¸c lóa v s¶n MÆc dï l−îng ph©n ®¹m t¨ng lªn (220 l−îng lóa khi tèc ®é CNH t¨ng ph©n bãn v tØ kg/ha) l m n¨ng suÊt t¨ng lªn nh−ng kÕt hîp lÖ thêi gian lao ®éng cho s¶n xuÊt lóa t¨ng lªn. víi diÖn tÝch canh t¸c lóa gi¶m ®i do qu¸ tr×nh So víi ph−¬ng ¸n 1, ph−¬ng ¸n 4 thÓ hiÖn râ CNH v chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ nªn nh×n h¬n tÝnh −u viÖt. MÆc dï diÖn tÝch ®Êt canh t¸c chung s¶n l−îng lóa vÉn gi¶m tõ 36.011 tÊn v s¶n l−îng lóa trong ph−¬ng ¸n 4 vÉn gi¶m n¨m 2007 xuèng 28.570 tÊn n¨m 2020. nh−ng møc ®é gi¶m chËm h¬n so víi ph−¬ng Víi sù æn ®Þnh vÒ d©n sè, s¶n l−îng lóa ¸n 1, ®iÒu ®ã l do sù t¨ng lªn cña n¨ng suÊt gi¶m ®i l m cho b×nh qu©n thãc g¹o/®Çu ng−êi khi t¨ng ph©n ®¹m tõ 202,5 kg/ha lªn 220 kg/ha gi¶m xuèng cßn 520,633 kg/ng−êi n¨m 2020. v t¨ng tØ lÖ thêi gian lao ®éng cho s¶n xuÊt lóa Møc b×nh qu©n n y tuy kh«ng cao nh−ng cã tõ 65% lªn 70% (B¶ng 5a v B¶ng 5b). thÓ chÊp nhËn ®−îc. §Æc biÖt khi x héi ph¸t triÓn, ®êi sèng con ng−êi ®−îc n©ng lªn, nhu
NguyÔn V¨n Song, §ç ThÞ DiÖp, TrÇn TÊt NhËt B¶ng 5a. So s¸nh kÕt qu¶ ph−¬ng ¸n gèc v ph−¬ng ¸n 4 2010 2020 ChØ tiªu §VT PAG PA4 SS (+,-) PAG PA4 SS (+,-) 1.S¶n l−îng lóa tÊn 1.107.815 1.088.843 -18.972 1.138.783 1.110.212 -28.570 2.Tæng diÖn tÝch lóa ha 82.401 81.907 -493,13 80.988,5 79.626 -1.361 3.Tæng d©n sè ng−êi 1.934.075 1.934.075 0 2.132.427 2.132.427 0 - BQ thãc/ng−êi kg/ng 572,8 563 -9,81 534 520,633 -1,34 - BQ®Êt/ng−êi ha/ng 0,0426 0,04235 -0,009 0,0379 0,0373 -0,006 Nguån: KÕt qu¶ ph©n tÝch m« h×nh. B¶ng 5b. So s¸nh ph−¬ng ¸n 1 v ph−¬ng ¸n 4 2010 2020 ChØ tiªu §VT PAG PA4 SS (+,-) PAG PA4 SS (+,-) 1.S¶n l−îng lóa tÊn 1.107.815 1.088.843 -18.972 1.138.783 1.110.212 -28.570 2.Tæng diÖn tÝch lóa ha 82.401 81.907 -493,13 80.988,5 79.626 -1.361 3.Tæng d©n sè ng−êi 1.934.075 1.934.075 0 2.132.427 2.132.427 0 - BQ thãc/ng−êi kg/ng 572,8 563 -9,81 534 520,633 -1,34 - BQ ®Êt/ng−êi ha/ng 0,0426 0,04235 -0,009 0,0379 0,0373 -0,006 Nguån: KÕt qu¶ ph©n tÝch m« h×nh. cÇu l−¬ng thùc sÏ gi¶m xuèng, thay thÕ v o ®ã 3.2.4. BiÕn ®éng vÒ ph©n phèi s¶n l−îng lóa khi l nhu cÇu vÒ c¸c thùc phÈm cao cÊp nh−: rau, nhu cÇu l−¬ng thùc b×nh qu©n ®Çu ng−êi gi¶m thÞt, trøng, s÷a...Theo xu h−íng ®ã, l−îng thãc tiªu dïng b×nh qu©n/ng−êi/n¨m ®−îc gi¶ ®Þnh Cïng víi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ-x ë møc 250 kg (ph−¬ng ¸n 5). héi, møc sèng cña ng−êi d©n ng y mét n©ng cao v theo quy luËt kinh tÕ cña Engel th× nhu B¶ng 6. So s¸nh ph−¬ng ¸n gèc v ph−¬ng ¸n 5 2010 2020 ChØ tiªu PAG PA5 SS (+,-) PAG PA5 SS (+,-) 1.SL lóa 1.107.815 1.107.815 0 1.138.783 1.138.783 0 2.Nhu cÇu cho ng−êi 502.859 464.178 -38.681 554.431 511.782 -42.648 3.Cho ch¨n nu«i 327.088 346.529,4 +19.440 320.425 343.492 +23.066 4. XuÊt khÈu 258.058 274.330 +16.271 252.801 271.000 +18.198 Víi møc b×nh qu©n thãc trªn ®Çu ng−êi réng quy m« ch¨n nu«i theo h−íng s¶n xuÊt gi¶m tõ 260 kg/n¨m xuèng cßn 250 kg/n¨m h ng ho¸ (B¶ng 6). th× nhu cÇu thãc g¹o cho ng−êi ®Õn n¨m 2020 3.2.5. BiÕn ®éng d©n sè-lao ®éng n«ng nghiÖp gi¶m mét l−îng l 42.648 tÊn. L−îng thãc khi tØ lÖ gia t¨ng d©n sè gi¶m ph©n phèi cho ch¨n nu«i v ®Ó b¸n do ®ã t¨ng lªn. Cô thÓ l−îng thãc ph©n phèi cho ch¨n Gi¶ sö tèc ®é gia t¨ng d©n sè cña tØnh nu«i ®Õn n¨m 2020 t¨ng 23.066 tÊn v l−îng gi¶m th«ng qua viÖc gi¶m tØ lÖ sinh xuèng thãc ®Ó b¸n ra ngo i tØnh t¨ng 18.198 tÊn. 0,13%. KÕt qu¶ m« h×nh gäi l ph−¬ng ¸n 6. §iÒu n y t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho tØnh më
Xu h−íng biÕn ®éng d©n sè - lao ®éng n«ng nghiÖp, ®Êt canh t¸c, s¶n l−îng lóa... B¶ng 7. So s¸nh ph−¬ng ¸n gèc v ph−¬ng ¸n 6 2010 2020 ChØ tiªu §VT PAG PA6 SS (+,-) PAG PA6 SS(+,-) 1. CB lóa g¹o tÊn 1.237.099 1.237.444 +345 1.211.898 1.215.704 +3.806 2. §Êt lóa ha 82.401 82.401 +0,61 80.988 80.998 +9,83 3. D©n sè ng−êi 1.934.075 1.916.841 -17.233 2.132.427 2.066.662 -65.765 4. §Êt ë ha 46,02 46 -0,02 51,18 49,6 -1,58 5. Nhu cÇu cho ng−êi tÊn 502.859 498.378 -4.480 554.431 537.332 -17.099 6. Cho ch¨n nu«i tÊn 327.088 327.180 +91,35 320.425 321.432 +1.006 7. XuÊt khÈu tÊn 258.058 258.130 +72,05 252.801 253.595 +793 Ba l : Møc tiªu dïng hiÖn t¹i cña ng−êi §Õn n¨m 2020 d©n sè cña tØnh gi¶m so d©n tØnh Th¸i B×nh trung b×nh l 260 kg thãc víi ph−¬ng ¸n gèc 65.765 ng−êi. Do tÝnh chÊt v 300 kg l−¬ng thùc quy thãc/ng−êi/n¨m. c©n b»ng ®éng cña m« h×nh, d©n sè gi¶m dÉn Víi møc b×nh qu©n ®ã, h ng n¨m tØnh d nh ®Õn nhu cÇu ®Êt cho nh ë gi¶m ®i 1,56 ha, 45,7% s¶n l−îng lóa s¶n xuÊt ra ®Ó ¨n, diÖn tÝch ®Êt canh t¸c lóa so víi ph−¬ng ¸n 26,44% cho ch¨n nu«i, 20,86% con sè ®ã ban ®Çu t¨ng lªn 9,83 ha n¨m 2020, do ®ã s¶n ®−îc b¸n ra ngo i tØnh. Víi møc gi¶ ®Þnh nhu l−îng lóa s¶n xuÊt ra t¨ng lªn. MÆt kh¸c, tØ lÖ cÇu thãc cña ng−êi d©n ë møc 250 gia t¨ng d©n sè gi¶m, nhu cÇu l−¬ng thùc cho kg/ng−êi/n¨m th× l−îng thãc d nh cho ch¨n con ng−êi gi¶m ®i, trong khi s¶n l−îng l−¬ng nu«i v xuÊt khÈu t¨ng lªn ®¸ng kÓ. Do yªu thùc t¨ng lªn th× ph©n phèi cho ch¨n nu«i, cÇu thùc tÕ hiÖn nay vÒ lao ®éng v viÖc l m xuÊt khÈu v c¸c môc ®Ých kh¸c t¨ng lªn. Cô cña tØnh, trong nh÷ng n¨m tíi tØnh cÇn cã thÓ ®Õn n¨m 2020 nhu cÇu lóa g¹o cho ng−êi chiÕn l−îc ®Èy m¹nh ph¸t triÓn ch¨n nu«i ®Æc gi¶m 17.099 tÊn, nhu cÇu cho ch¨n nu«i t¨ng biÖt l ch¨n nu«i lîn, gia cÇm ®Ó tËn dông s¶n 1.006 tÊn, b¸n ra ngo i tØnh t¨ng 793 tÊn l−îng thãc d− thõa. (B¶ng 7). Bèn l : Gi÷a d©n sè - lao ®éng cã mèi 4. KÕT LUËN quan hÖ chÆt chÏ kh«ng thÓ t¸ch rêi. Víi tØ lÖ gia t¨ng d©n sè dao ®éng tõ 0,4-0,6% giai Mét l : KÕt qu¶ cña dù b¸o th«ng qua ®o¹n 2001-2005, b×nh qu©n h ng n¨m tØnh viÖc sö dông m« h×nh kinh tÕ ®éng ®−îc tÝnh Th¸i B×nh ph¶i gi¶i quyÕt viÖc l m cho ®Õn n¨m 2020, lÊy mèc thêi ®iÓm n−íc ta kho¶ng 6 ®Õn 7 ng n ng−êi. Víi mét tØnh ho n th nh c«ng cuéc CNH-H§H. TÝnh ®Õn n«ng nghiÖp ®ang ë trong giai ®o¹n ®Çu cña thêi ®iÓm ®ã, d©n sè cña tØnh Th¸i B×nh sÏ ë qu¸ tr×nh CNH nh− Th¸i B×nh th× ®©y l mét møc 2.132.427 ng−êi, diÖn tÝch ®Êt canh t¸c søc Ðp rÊt lín. V× thÕ chiÕn l−îc d©n sè cña cßn 80.988.48 ha. So víi tØ lÖ cña c¶ n−íc v tØnh trong thêi gian tíi l ph¶i æn ®Þnh quy so víi quy ho¹ch cña tØnh ®Õn n¨m 2020 th× m« d©n sè, n©ng cao chÊt l−îng nguån nh©n diÖn tÝch n y cßn kh¸ lín. lùc. Víi viÖc gi¶m tØ lÖ sinh tõ 1,526% Hai l : KÕt qu¶ cña m« h×nh trong ph−¬ng xuèng 0,13%, quy m« d©n sè cña tØnh nªn ¸n 4 l thÝch hîp. So víi c¸c ph−¬ng ¸n kh¸c, duy tr× ë møc 2.066.662 ng−êi v o n¨m 2020. s¶n l−îng lóa ë ph−¬ng ¸n 4 kh«ng ®¹t møc cao nhÊt. Nh−ng trong ph−¬ng ¸n n y, víi T i liÖu tham kh¶o b×nh qu©n thãc trªn ®Çu ng−êi dao ®éng tõ 520,635 kg ®Õn 575,87kg kh«ng nh÷ng ®¶m Bruce hannon & Matthias ruth (1994). b¶o an ninh l−¬ng thùc m cßn thõa ®Ó cho Dynamic Modeling Springer. Verlag nhu cÇu ch¨n nu«i v c¸c môc ®Ých sö dông New York, Inc. kh¸c. Bªn c¹nh ®ã, thêi gian lao ®éng cho s¶n Lars Hein. (2005); Optimising the xuÊt lóa gi¶m xuèng 58% ho n to n phï hîp management of complex dynamic víi xu h−íng ph¸t triÓn hiÖn nay, khi m tèc ecosystems. Ph.D Thesis Wageningen ®é CNH t¨ng tõ 7,8 ha lªn 131,1 ha/n¨m xuÊt University. lóa v møc ®Çu t− ph©n bãn t¨ng lªn, n¨ng Niªm gi¸m thèng kª tØnh Th¸i B×nh, n¨m suÊt còng t¨ng, chøng tá s¶n xuÊt lóa ®−îc ®Çu 2006, NXB tØnh Th¸i B×nh. t− th©m canh cã hiÖu qu¶. Ngo i ra trong Niªm gi¸m thèng kª Quèc gia, tõ 2000 - ph−¬ng ¸n 4 n y, sè l−îng lao ®éng n«ng 2005, NXB. Thèng kª. nghiÖp cña tØnh gi¶m tõ 69,2%.