intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE

Báo cáo " Một số vấn đề pháp lý về hợp đồng bảo hiểm nhân thọ "

Chia sẻ: Phung Han | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:6

139
lượt xem
13
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Một số vấn đề pháp lý về hợp đồng bảo hiểm nhân thọ Như vậy, xét về nội dung thì nguồn của pháp luật hình sự phải là văn bản quy phạm pháp luật có các quy phạm pháp luật hình sự - quy phạm quy định về tội phạm và hình phạt. Xét về hình thức thì không phải tất cả các loại (hình thức) văn bản quy phạm pháp luật đều có thể là nguồn của pháp luật hình sự.

Chủ đề:
Lưu

Nội dung Text: Báo cáo " Một số vấn đề pháp lý về hợp đồng bảo hiểm nhân thọ "

  1. nghiªn cøu - trao ®æi ThS. TrÇn Vò H¶i * T rong n n kinh t th trư ng, lĩnh v c kinh doanh b o hi m nhân th gi m t vai trò quan tr ng. B o hi m nhân th mang gi m ni m tin c a ngư i dân i v i ho t ng kinh doanh b o hi m nhân th . M t nguyên nhân r t quan tr ng là do nh ng quy l i nhi u l i ích cho con ngư i và n n kinh nh pháp lu t v H BHNT hi n nay còn t . Bên c nh y u t b o hi m, b o hi m nhân nhi u b t c p c n ph i hoàn thi n. th còn có tính ti t ki m, giúp bên mua b o 1. V h p ng b o hi m nhân th hi m có th th c hi n ư c m c ích c a B o hi m nhân th là lo i nghi p v b o mình khi ư c doanh nghi p b o hi m hi m cho trư ng h p ngư i b o hi m s ng (DNBH) tr s ti n b o hi m. i v i ho c ch t trong m t th i gian nh t nh theo DNBH, s phí b o hi m s ư c u tư có tho thu n gi a bên b o hi m và bên mua hi u qu , em l i l i nhu n cho doanh b o hi m. Khái ni m b o hi m nhân th nghi p và góp ph n tăng trư ng kinh t . ư c hi u tương i th ng nh t trong các tài Kinh doanh b o hi m nhân th ã t ng li u khoa h c và trong h th ng pháp lu t xu t hi n Vi t Nam t th i Pháp thu c và các qu c gia trên th gi i.(2) Tuy nhiên, trong t i mi n Nam Vi t Nam trư c năm 1975. Th pháp lu t th c nh c a Vi t Nam chưa có trư ng b o hi m nhân th Vi t Nam hi n khái ni m riêng v H BHNT.(3) có quan nay ư c tái l p t năm 1996.(1) n nay, th ni m úng v H BHNT c n xem xét nh ng trư ng b o hi m nhân th ã có s phát tri n c trưng cơ b n c a lo i h p ng này. vư t b c v i nhi u DNBH tham gia, trong Là m t lo i h p ng b o hi m thu c ó có nh ng DNBH c a các t p oàn b o lo i hình b o hi m con ngư i, H BHNT có hi m l n trên th gi i. các c trưng riêng bi t sau ây: M i quan h gi a DNBH và bên mua Th nh t, H BHNT có i tư ng là tu i b o hi m là m i quan h h p ng. H p th c a con ngư i. c i m này r t quan ng b o hi m nhân th (H BHNT) ư c tr ng và chi ph i các c i m khác. Trong các bên tho thu n v a là công c th c hi n H BHNT, nghĩa v khai báo úng tu i c a pháp lu t v a là s n ph m c a th trư ng b o ngư i ư c b o hi m là r t quan tr ng. Căn hi m nhân th . Bên c nh m t tích c c, trong c vào tu i c a ngư i ư c b o hi m, th i gian qua còn có các tranh ch p DNBH s xác nh ngư i ó có thu c nhóm H BHNT x y ra làm nh hư ng không nh n th trư ng b o hi m nói chung và th * Gi ng viên Khoa pháp lu t kinh t trư ng b o hi m nhân th nói riêng, làm Trư ng i h c Lu t Hà N i 8 t¹p chÝ luËt häc sè 7/2006
  2. nghiªn cøu - trao ®æi tu i tham gia b o hi m hay không và m c b o hi m dùng t ng kho n ti n nh óng phí b o hi m c n ư c tính toán như th nào phí b o hi m, khi s ki n b o hi m x y ra, cho h p lí. V lí thuy t, m c r i ro s ngư i th hư ng có th có ư c kho n ti n khác nhau n u ngư i ư c b o hi m có l n hơn. Tính ti t ki m c a H BHNT còn tu i khác nhau. Ngoài ra, tu i th c a con ư c ánh giá cao không nh ng do g n li n ngư i còn ph thu c vào r t nhi u y u t v i y u t b o hi m mà còn ch ây là khác như s c kho , b nh t t, n p sinh ho t, "ti t ki m b t bu c".(4) Vi c n p phí b o gen di truy n v.v.. Chính vì th , H BHNT hi m là nghĩa v theo tho thu n ng th i thư ng có n i dung r t ph c t p mà nguyên bên mua b o hi m không th tuỳ ti n l y l i nhân ch y u là do tính ph c t p c a i các kho n phí ã n p (khác v i vi c g i ti n tư ng b o hi m t o ra. t i ngân hàng), chính vì v y ti t ki m cho Th hai, trong H BHNT, s ki n b o bên mua b o hi m nh ng kho n chi tiêu hi m không hoàn toàn g n li n v i r i ro. không th t s c n thi t. Trong các h p ng b o hi m phi nhân th , Chính vì H BHNT có tính dài h n và trách nhi m b i thư ng ho c tr ti n b o tính ti t ki m, nên m b o quy n l i cho hi m c a DNBH ch phát sinh khi i tư ng các bên, H BHNT có nhi u i u kho n c b o hi m b thi t h i. Trong khi ó, trong trưng như tho thu n cho vay c a DNBH, H BHNT (tr nghi p v b o hi m t kì các quy n l i c a bên mua b o hi m duy thu n tuý), ngoài trư ng h p khi ngư i ư c trì h p ng, vi c chuy n như ng h p ng b o hi m g p r i ro ư c b o hi m, trách b o hi m v.v.. nhi m tr ti n c a DNBH còn phát sinh Th năm, n i dung c a H BHNT bao trong m t s trư ng h p khác (h t th i h n g m các i u kho n m u. ây là nh ng i u h p ng, hoàn phí hay tr giá tr hoàn l i). kho n ư c DNBH so n th o s n, bên mua Th ba, H BHNT là lo i h p ng dài b o hi m n u ch p nh n giao k t h p ng h n. Trên th c t hi n nay, th i h n ng n thì ph i ch p nh n toàn b n i dung i u nh t c a H BHNT mà các DNBH cung c p kho n m u. V n v i u kho n m u h p là 5 năm. Tính dài h n c a H BHNT nh m ng s ư c chúng tôi c p trong m t bài m b o quy n l i cho DNBH trong ho t vi t khác. T nh ng c trưng riêng có c a ng u tư ng th i áp ng ư c m c H BHNT, v i b n ch t c a m t lo i h p ích ti t ki m c a bên mua b o hi m. M t ng b o hi m, có th ưa ra khái ni m v khác, th i h n h p ng dài s giúp bên mua H BHNT như sau: b o hi m có kh năng n p phí b o hi m. H BHNT là s tho thu n gi a bên mua Th tư, i v i bên mua b o hi m, vi c b o hi m và DNBH v vi c DNBH cam k t tham gia vào m t H BHNT cũng là m t b o hi m cho tu i th c a ngư i ư c b o cách th c ti t ki m. Cũng gi ng như vi c g i hi m, v i i u ki n bên mua b o hi m ph i ti n ti t ki m t i t ch c tín d ng, bên mua óng phí b o hi m; DNBH s tr ti n b o t¹p chÝ luËt häc sè 7/2006 9
  3. nghiªn cøu - trao ®æi hi m cho ngư i ư c b o hi m ho c ngư i tr ng, vì v y, vi c quy nh không rõ ràng th hư ng n u ngư i ư c b o hi m s ng t t y u d n n nh ng vư ng m c trong quá ho c ch t trong th i gian tho thu n. trình áp d ng pháp lu t. 2. Nh ng b t c p c a pháp lu t hi n i u 582 BLDS năm 1995 quy nh v hành i u ch nh v h p ng b o hi m b o hi m tính m ng ghi nh n: "Trong trư ng nhân th h p b o hi m tính m ng thì khi x y ra s Hi n nay, nh ng quy nh v H BHNT ki n b o hi m, bên b o hi m ph i tr ti n ư c ghi nh n trong BLDS và Lu t kinh b o hi m cho bên ư c b o hi m ho c ngư i doanh b o hi m. Trên cơ s các văn b n lu t i di n theo u quy n c a h ; n u bên ư c này, cơ quan có th m quy n ban hành các b o hi m ch t thì ti n b o hi m ư c tr cho văn b n dư i lu t nh m hư ng d n thi hành ngư i th a k c a bên ư c b o hi m". Tuy như Ngh nh s 42/2001/N -CP ngày nhiên, trong Lu t kinh doanh b o hi m l i 01/8/2001 quy nh chi ti t thi hành m t s quy nh, ngư i th hư ng là ngư i ư c i u c a Lu t kinh doanh b o hi m, Thông bên mua b o hi m ch nh nh n ti n b o tư s 98/2004/TT-BTC ngày 19/10/2004 hi m trong b o hi m con ngư i và ngư i th c a B tài chính hư ng d n thi hành Ngh hư ng có th không ph i là ngư i ư c b o nh s 42/2001/N -CP. Trong các văn b n hi m. Như v y, n u ngư i ư c b o hi m này, ch riêng các văn b n lu t, c bi t là ch t, theo quy nh c a BLDS, s ti n b o Lu t kinh doanh b o hi m còn khá nhi u hi m s tr cho ngư i th a k c a ngư i b t c p. Chúng tôi ch xin nêu ra m t s b t ư c b o hi m còn theo quy nh c a Lu t c p cơ b n liên quan tr c ti p n kinh doanh b o hi m, s ti n b o hi m s tr H BHNT sau ây: cho ngư i th hư ng và có th h không Th nh t, gi a BLDS và Lu t kinh ph i là ngư i (ho c nh ng ngư i) th a k doanh b o hi m không th ng nh t trong quy c a ngư i ư c b o hi m. S b t c p này nh tr ti n b o hi m khi ngư i ư c b o v n ư c gi nguyên mà không ư c s a i hi m ch t. trong BLDS năm 2005 ( i u 578). V Trong BLDS năm 1995 và BLDS năm nguyên t c, Lu t kinh doanh b o hi m là o 2005, h p ng b o hi m cũng ư c quy lu t chuyên ngành i u ch nh v H BHNT, nh như m t lo i h p ng thông d ng. nên ch nh ng v n mà Lu t này không Trong nh ng quy nh v h p ng b o i u ch nh m i áp d ng BLDS. Tuy nhiên, hi m c a BLDS, hoàn toàn không có quy n u hai văn b n này cùng i u ch nh v m t nh v ngư i th hư ng mà ch có quy v n mà có s mâu thu n thì c n thi t nh v ngư i ư c b o hi m nhưng khái ph i xem xét s a i cho th ng nh t d ni m v ngư i ư c b o hi m cũng không áp d ng. Theo chúng tôi, Lu t kinh doanh ư c nêu ra. i v i H BHNT, ngư i th b o hi m quy nh h p lí hơn, vì ngư i mua hư ng là m t ch th liên quan r t quan b o hi m có quy n quy t nh vi c s ti n 10 t¹p chÝ luËt häc sè 7/2006
  4. nghiªn cøu - trao ®æi b o hi m s thu c v ai. N u ngư i mua h p khác ã xu t hi n trên th trư ng b o b o hi m không ch nh ngư i th hư ng, hi m nhân th như: Ngư i cho vay có th thì nh ng ngư i th a k c a ngư i ư c mua b o hi m nhân th cho ngư i vay, ch b o hi m s ư c nh n ti n b o hi m như là s d ng lao ng có th mua b o hi m cho m t ph n c a di s n do ngư i ư c b o ngư i lao ng, m c dù là h p lí nhưng hi m l i. không phù h p v i khái ni m quy n l i có Th hai, khái ni m quy n l i có th ư c th ư c b o hi m. b o hi m không th t s h p lí v i b n ch t Trong Lu t kinh doanh b o hi m, i v i c a b o hi m nhân th . b o hi m con ngư i nói chung và b o hi m Quy n l i có th ư c b o hi m là i u nhân th nói riêng cũng ã có quy nh c ki n b t bu c i v i bên mua b o hi m. th v vi c bên mua b o hi m có th mua Theo quy nh c a Lu t kinh doanh b o b o hi m cho nh ng ngư i nào. Nhà làm hi m thì "quy n l i có th ư c b o hi m là lu t có d li u m khi quy nh bên mua b o quy n s h u, quy n chi m h u, quy n s hi m có th mua b o hi m cho ngư i khác, d ng, quy n tài s n; quy n, nghĩa v nuôi n u bên mua b o hi m có quy n l i có th dư ng, c p dư ng i v i i tư ng ư c ư c b o hi m nhưng n u căn c vào khái b o hi m". Th c ch t, quy n l i có th ư c ni m quy n l i có th ư c b o hi m trong b o hi m quy nh như trên ch là nh ng Lu t kinh doanh b o hi m thì nh ng i quy n l i v t ch t thu n tuý c a bên mua tư ng này b bó h p r t nhi u. b o hi m i v i i tư ng b o hi m. Trên Th ba, kho n 2 i u 35 Lu t kinh th c t , b o hi m nhân th không mang y u doanh b o hi m không phù h p v i tính ti t t b i thư ng thi t h i mà là s bù p t n ki m c a H BHNT khi h p ng ã có giá th t tính m ng c a ngư i ư c b o hi m và tr hoàn l i. có y u t ti t ki m dành cho chính ngư i Kho n 2 i u 35 quy nh trong trư ng thân c a h . Chính vì v y, nh ng l i ích h p phí b o hi m ư c óng nhi u l n và tinh th n c n ph i ư c ánh giá úng m c bên mua b o hi m ã óng m t ho c m t s nh m xác nh quy n l i có th ư c b o l n phí b o hi m nhưng không th óng hi m. S r t khó thuy t ph c n u cho r ng ư c các kho n phí b o hi m ti p theo thì ông, bà không có quy n l i b o hi m i sau th i h n 60 ngày, k t ngày gia h n v i cháu, v , ch ng không có quy n l i b o óng phí, DNBH có quy n ơn phương ình hi m i v i nhau vì rõ ràng trong hoàn ch th c hi n h p ng, bên mua b o hi m c nh bình thư ng, m i quan h c a nh ng không có quy n òi l i kho n phí b o hi m ngư i này không ph i là quan h nuôi ã óng n u th i gian ã óng phí b o hi m dư ng, c p dư ng nhưng nó l i mang n l i dư i hai năm, tr trư ng h p các bên có tho ích tinh th n r t sâu s c và không th quy i thu n khác. Còn n u th i gian óng phí t 02 ra giá tr ti n b c ơn thu n. M t s trư ng năm tr lên, bên mua b o hi m ư c nh n t¹p chÝ luËt häc sè 7/2006 11
  5. nghiªn cøu - trao ®æi giá tr hoàn l i c a h p ng. chuy n i thành h p ng khác ã tr phí Quy nh trên làm gi m i y u t ti t m t l n v.v.. Tuy nhiên, nh ng tho thu n ki m c a H BHNT và vô hình trung làm này thư ng ư c hi u là nh ng ưu ãi c a gi m kh năng kinh doanh c a DNBH. DNBH cho khách hàng ch không ph i là H BHNT có th i h n dài, b n thân bên mua nh ng quy n l i chính áng c a bên mua b o hi m cũng không th lư ng trư c ư c b o hi m ư c pháp lu t b o m. nh ng khó khăn tài chính trong quá trình V i tính ch t là văn b n lu t chuyên th c hi n h p ng. b o v quy n l i cho ngành i u ch nh v ho t ng kinh doanh bên mua b o hi m và ngư i th hư ng, pháp b o hi m nói chung và H BHNT nói riêng, lu t nhi u qu c gia quy nh: i v i h p ngoài nh ng b t c p trong quy nh ã nêu ng ã có giá tr hoàn l i, trong trư ng h p trên, Lu t kinh doanh b o hi m còn thi u n u bên mua b o hi m không th óng phí nhi u quy nh c thù th hi n b n ch t b o hi m trong th i gian gia h n n p phí và c a H BHNT. không có tho thu n khác (ví d , tho thu n Th nh t, Lu t kinh doanh b o hi m còn n p phí b o hi m t ng), bên mua có thi u s gi i thích m t s thu t ng r t ph quy n yêu c u duy trì h p ng b o hi m bi n trong H BHNT như giá tr hoàn l i và v i s ti n b o hi m gi m ho c chuy n sang chi phí h p lí m c dù nh ng thu t ng này h p ng b o hi m có s ti n b o hi m ít ư c s d ng thư ng xuyên trong lu t và các hơn ư c n p phí m t l n t giá tr hoàn l i văn b n dư i lu t d n n nhi u cách hi u c a h p ng cũ n u nh ng lo i h p ng khác nhau, gây khó khăn cho vi c áp d ng. này ư c DNBH cung c p; n u bên mua Th hai, Lu t kinh doanh b o hi m chưa không yêu c u các quy n l i trên, DNBH quy nh h p lí v vi c chuy n như ng h p m i có quy n ình ch th c hi n h p ng ng b o hi m con ngư i. B n ch t c a vi c và tr cho bên mua giá tr hoàn l i. Nh ng chuy n như ng h p ng là vi c m t ch th quy n l i này ư c g i là quy n l i không khác s thay th v trí pháp lí c a bên mua th b tư c o t. Như v y, Lu t kinh doanh b o hi m trong h p ng. Bên mua b o hi m b o hi m hi n nay coi quy n hu b h p có th chuy n như ng H BHNT cho ngư i ng là quy n ương nhiên vô hình trung ã khác ti p t c duy trì h p ng ho c có tư c o t nh ng quy n l i chính áng c a kho n ti n nh t nh ho c không mu n h p bên mua b o hi m mà pháp lu t các qu c gia ng ch m d t vì i u ó làm nh hư ng khác r t coi tr ng.(5) n quy n l i c a ngư i th hư ng. V n Trên th c t hi n nay, các DNBH kinh này ư c Lu t kinh doanh b o hi m quy doanh b o hi m nhân th trong i u kho n nh t i i u 26 nhưng th c t i u kho n b o hi m u tho thu n cung c p cho khách này ch v i h p ng b o hi m thi t h i hàng m t s quy n l i như duy trì h p ng khi mà bên mua b o hi m ng th i là b o hi m v i s ti n b o hi m gi m d n, ngư i ư c b o hi m. i v i h p ng 12 t¹p chÝ luËt häc sè 7/2006
  6. nghiªn cøu - trao ®æi b o hi m con ngư i, bên chuy n như ng quy n phê chu n quy t c, i u kho n b o (bên mua b o hi m) có th không ph i là hi m nhân th là B tài chính; DNBH ph i ngư i ư c b o hi m. Do v y, quá trình n p h sơ ngh phê chu n có y tài chuy n như ng h p ng b o hi m con li u theo quy nh; B tài chính ph i ch p ngư i có nhi u v n n y sinh c n pháp thu n ho c t ch i trong th i h n 30 ngày. lu t quy nh. Ví d : i u ki n i v i Nh ng v n chưa ư c quy nh là: Trình ngư i nh n chuy n như ng như th nào, có t , th t c các bư c phê chu n ư c th c c n có s ng ý c a ngư i ư c b o hi m hi n như th nào? Ch th nào th c t ã hay không v.v.. Nh ng b sung này r t quan th m nh n i dung quy t c, i u kho n b o tr ng nh m tránh nh ng tranh ch p có th hi m? Thi t nghĩ, ây là vi c c n thi t x y ra sau khi h p ng ư c chuy n m b o ch t lư ng c a ho t ng phê như ng. N u không có quy nh c th s chu n, ng th i c n xác nh c th trách khó khăn khi xem xét trách nhi m c a nhi m c a các cá nhân và t ch c liên quan DNBH trong vi c ch p nh n chuy n như ng i v i ho t ng phê chu n s n ph m b o c a bên mua b o hi m. Trên th c t , các hi m nhân th nh m m b o quy n l i h p DNBH u tho thu n v i bên mua b o pháp c a các bên trong H BHNT cũng như hi m v vi c không ch u trách nhi m v tính nâng cao vai trò qu n lí c a nhà nư c trong h p pháp c a tho thu n chuy n như ng, t lĩnh v c kinh doanh b o hi m. ó d n n tình tr ng DNBH ch p nh n vi c Như v y, có th nh n th y pháp lu t v chuy n như ng ti p t c thu phí, n khi h p ng b o hi m nói chung và H BHNT s ki n b o hi m x y ra l i t ch i tr ti n nói riêng còn khá nhi u b t c p. i u ó nh b o hi m mà ch hoàn l i phí b o hi m vì hư ng không nh n ho t ng kinh doanh h p ng không còn hi u l c. b o hi m và c n ph i ư c s a i, b sung Th ba, Lu t kinh doanh b o hi m chưa k p th i./. có quy nh c th v trình t , th t c phê chu n quy t c, i u kho n b o hi m nhân (1).Xem: Quy t nh s 281/BTC-TCNH c a B tài chính ngày 20/3/1996 v vi c tri n khai thí i m ho t th . T i Ngh nh s 42/2001/N -CP và ng kinh doanh b o hi m nhân th . Thông tư s 98/2004/TT-BTC có quy nh (2).Xem: Jérôme Yeatman, Giáo khoa qu c t v b o v trình t th t c phê chu n quy t c, i u hi m, Nxb. Th ng kê, Hà N i, 2001. kho n b o hi m nhân th . Tuy nhiên, ây là (3).Xem: Kho n 1 i u 12 Lu t kinh doanh b o hi m. n i dung quan tr ng c n ph i ư c c p (4).Xem: GS.TS. Trương M c Lâm và Lưu Nguyên Khánh, M t s i u c n bi t v pháp lí trong kinh trong lu t nâng cao hi u l c pháp lí trong doanh b o hi m, Nxb. Th ng Kê, Hà N i, 2001. i u ch nh ho t ng kinh doanh b o hi m (5).Xem: Nguy n Hương Thu, Pháp lu t và các i u nhân th . T i Ngh nh s 42/2001/N -CP kho n m u áp d ng trong h p ng b o hi m nhân quy nh khá sơ sài v v n này. C th , th , Lu n văn th c sĩ lu t h c, Khoa lu t i h c ngh nh này ch quy nh cơ quan có th m qu c gia Hà N i, 2003. t¹p chÝ luËt häc sè 7/2006 13
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2