intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 
 » 

Báo cáo nghiên cứu khoa học: " Một số tác động tích cực của nông nghiệp du canh nhìn từ góc độ khoa học địa lý"

Chia sẻ: Nguyễn Phương Hà Linh Linh | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:8

Thêm vào BST
Báo xấu
118
lượt xem 15
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tuyển tập các báo cáo nghiên cứu khoa học hay nhất của trường đại học vinh năm 2009 tác giả: 7. Đào Khang, Một số tác động tích cực của nông nghiệp du canh nhìn từ góc độ khoa học địa lý.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo nghiên cứu khoa học: " Một số tác động tích cực của nông nghiệp du canh nhìn từ góc độ khoa học địa lý"

  1. tr−êng §¹i häc Vinh T¹p chÝ khoa häc, tËp XXXVIIi, sè 4b-2009 Mét sè t¸c ®éng tÝch cùc cña n«ng nghiÖ`p du canh Nh×n tõ gãc ®é khoa häc ®Þa lý § o Khang (a) Tãm t¾t. Bµi viÕt t×m hiÓu mét sè t¸c ®éng tÝch cùc cña N«ng nghiÖp du canh trªn mét sè lÜnh vùc: M«i tr−êng rõng, Y häc, Kinh tÕ, X· héi, V¨n hãa, Nghiªn cøu khoa häc,... kh«ng ph¶i ®Ó ngôy biÖn cho N«ng nghiÖp du canh mµ nh»m gãp phÇn t×m hiÓu thªm vÒ nÒn s¶n xuÊt tån t¹i dai d¼ng trªn ph¹m vi réng lín nµy; ®Ó sù viÖc ®−îc hiÓu kh¸ch quan vµ kh«ng gian n−¬ng rÉy kh«ng bÞ mÊt ®i theo thêi gian/thêi buæi kinh tÕ thÞ tr−êng, trªn c¬ së cã liªn hÖ víi thùc tiÔn ë miÒn nói tØnh NghÖ An. 1. §Æt vÊn ®Ò mét sè lÜnh vùc. Cã thÓ nhËn biÕt c¸c t¸c ®éng tÝch cùc cña NNDC thµnh 3 N«ng nghiÖp du canh (NNDC) l©u nhãm chÝnh: t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn tù nay vÉn bÞ coi lµ lu«n g©y tæn thÊt nÆng nhiªn; t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn søc kháe nÒ ®èi víi nguån tµi nguyªn rõng vµ g©y con ng−êi; t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn vÊn ®Ò nhiÒu hËu qu¶ xÊu kh¸c. ThÕ nh−ng t¹i ph¸t triÓn v¨n ho¸ - x· héi vµ nghiªn sao ho¹t ®éng nµy vÉn tån t¹i dai d¼ng cøu khoa häc. vµ phæ biÕn réng ®Õn thÕ? LiÖu NNDC 2.1. Mét sè t¸c ®éng tÝch cùc cña cã mÆt nµo tÝch cùc? Cã xãa bá ®−îc vµ NNDC ®èi víi tù nhiªn cã nªn xãa bá triÖt ®Ó mét h×nh thøc s¶n xuÊt ®· nu«i sèng tæ tiªn chóng ta? Bµi - NNDC t¹o ra líp tro cã kh¶ n¨ng viÕt gãp phÇn gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nh¹y b¶o vÖ m«i tr−êng ®Êt rõng c¶m trªn. Tro do ®èt rõng lµm rÉy (§RLR) trong NNDC t¹o ra sù bÒn v÷ng trong 2. Gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ho¹t ®éng s¶n xuÊt vµ b¶o vÖ m«i NNDC lµ ho¹t ®éng s¶n xuÊt cæ s¬ tr−êng ®Êt. LÞch sö ph¸t triÓn cña nÒn nhÊt, tån t¹i dai d¼ng cho ®Õn tËn ngµy n«ng nghiÖp cæ ®¹i Nam Mü gÇn ®©y nay trªn ph¹m vi toµn thÕ giíi. C¸c nhµ ®−îc ph¸t hiÖn cho thÊy, t¹i vïng khoa häc trªn nhiÒu lÜnh vùc kh¸c nhau Amazone cã mét lo¹i ®Êt ®en rÊt ®Æc ®· cã c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu vÒ biÖt (Terra preta) ®−îc sinh ra tõ NNDC theo c¸ch nh×n nhËn cña tõng nh÷ng ph©n tö than cñi. Theo Brun ngµnh khoa häc. Glaser, cÊu tróc vËt chÊt cña than cñi Theo quan ®iÓm cña khoa häc §Þa gióp ®Êt gi÷ l¹i ®−îc l−îng muèi lý, NNDC cã t¸c ®éng xÊu kh«ng chØ kho¸ng lÏ ra ph¶i bÞ cuèn tr«i do m−a. ®Õn tµi nguyªn rõng mµ cßn lµm mÊt Than cñi lµ n¬i c− tró cña nhiÒu lo¹i vi ®Êt, tho¸i hãa ®Êt, mÊt n−íc, g©y lò lôt, sinh vËt rÊt cÇn thiÕt cho sù ph¸t triÓn h¹n h¸n, lµm khÝ hËu thªm kh¾c cña thæ nh−ìng vµ c©y trång. §iÒu bÝ Èn nghiÖt,… lµ ®iÒu dÔ nhËn thÊy. Tuy lµ lo¹i ®Êt ®en nµy cã thÓ sinh s«i n¶y nhiªn, ë chõng mùc nhÊt ®Þnh, NNDC në nh− mét c¬ thÓ sèng. N«ng d©n còng cã mét sè t¸c ®éng tÝch cùc trªn . NhËn bµi ngµy 15/10/2009. Söa ch÷a xong 04/01/2010. 53
  2. Mét sè t¸c ®éng tÝch cùc cña n«ng nghiÖp…, tr. 53-60 § o Khang Brazile sö dông ®Êt ®en ®Ó canh t¸c vµ - NNDC trong mét sè tr−êng hîp, cã c¶i t¹o ®Êt. Khi phñ mét líp ®Êt ®en kh¶ n¨ng b¶o vÖ ®a d¹ng sinh häc vµ c¶i t¹o ®Êt (chøa than) dµy 20 cm th× 10-15 n¨m sau, bªn d−íi líp ®Êt nµy sÏ sinh ra mét Mét sè thùc vËt sÏ ®i ®Õn bÞ tuyÖt líp ®Êt ®en kh¸c cã ®é dµy t−¬ng tù [1]. chñng nÕu kh«ng cã ho¹t ®éng ®èt rõng. Mét sè thùc nghiÖm b»ng c¸ch trén lÉn N¨m 1957, t¹i vïng nói Peters (Virgina ®Êt víi than cñi ®· t¹o ra lo¹i ®Êt mµu - Mü), c¸c nhµ thùc vËt häc ph¸t hiÖn cã mì cã tÝnh bÒn v÷ng cao. 57 loµi c©y mallow. 45 n¨m sau (2002) chØ cßn cã 6 loµi, biÕn mÊt 51 loµi. Nh− vËy, diÔn thÕ rõng qua NNDC Nguyªn nh©n lµ do loµi c©y nµy chØ n¶y lµ: §èt rõng Than cñi lÉn vµo ®Êt mÇm khi cã ch¸y rõng v× h¹t cña chóng §Êt mµu mì N¨ng suÊt cao S¶n rÊt cøng, cã thÓ n»m Èn trong ®Êt hµng l−îng l−¬ng thùc t¨ng DiÖn tÝch rõng chôc n¨m, khi gÆp c¸c ®¸m ch¸y rõng bÞ ®èt sÏ gi¶m. míi nøt vá vµ n¶y mÇm; mµ vïng nµy - NNDC trong mét sè tr−êng hîp, cã trong suèt 70 n¨m qua kh«ng cã ®¸m t¸c dông chèng xãi mßn ch¸y rõng nµo. C¸c nhµ khoa häc ®· t¹o Canh t¸c n−¬ng rÉy trªn ®Êt dèc víi ra mét ®¸m ch¸y rõng nhá. Sau 1 tËp qu¸n/kü thuËt chäc lç b»ng gËy, trØa th¸ng, cã vµi chôc c©y mallow mäc lªn h¹t ®i giËt lïi cña NNDC lµ biÖn ph¸p [4]. tèt nhÊt h¹n chÕ röa tr«i dinh d−ìng Kh«ng d¸m ch¾c rõng ë ViÖt Nam cña ®Êt. nãi chung, ë NghÖ An nãi riªng l¹i Nghiªn cøu c¸c c¸nh rõng khoanh kh«ng cã nh÷ng loµi c©y mµ sù sinh s¶n nu«i ë Anh S¬n, Quú Hîp, ®Æc biÖt lµ ë cña nã l¹i kh«ng gièng c©y mallow ë c¸c x· M«n S¬n, Lôc D¹ thuéc huyÖn Mü. Trªn thùc tÕ, trong rõng ë ViÖt Nam rÊt Ýt t×m thÊy c©y lim con. Con Cu«ng tØnh NghÖ An trong 10 n¨m Nguyªn nh©n cã thÓ lµ do vá cña h¹t (1999 - 2009), chóng t«i nhËn thÊy: c¸c lim qu¸ cøng nh− cña c©y mallow n−¬ng rÉy du canh, chØ sau 2 - 3 n¨m ch¨ng?. VËy lµ, ®èt rõng cã thÓ b¶o vÖ khoanh nu«i b¶o vÖ, rõng ®· ®−îc khÐp ®a d¹ng sinh häc, tuy hy h÷u. kÝn t¸n trë l¹i, xãi mßn ®Êt ®−îc lo¹i §èt rõng, chuyÓn chÊt dinh d−ìng trõ. Tõ n¨m thø 4, thø 5 trë ®i, rõng tõ phÇn sinh khèi næi (trong c©y) vµo ph¸t triÓn nhanh chãng. ®Êt, kÝch thÝch t¸i sinh vµ ph¸t triÓn Tr−êng hîp rõng bÞ ®èt lµ rõng nøa, nhanh nhiÒu lo¹i c©y. L−îng tro vµ kali nÕu ®èt ®óng thêi ®iÓm, t¸c dông chèng ®−îc chuyÓn vµo ®Êt cßn cã t¸c dông c¶i xãi mßn rÊt cao. C©y nøa ph¸t triÓn cã t¹o ®Êt trong viÖc lµm gi¶m ®é chua vèn chu kú. Sau mét thêi gian nhÊt ®Þnh, rÊt cao trong c¸c lo¹i ®Êt rõng nhiÖt ®íi. nøa ra hoa, kÕt qu¶ vµ chÕt toµn bé 2.2. Mét sè t¸c ®éng tÝch cùc cña rõng nøa. Sau ®ã, h¹t nøa n¶y mÇm, NNDC ®èi víi søc kháe con ng−êi rÊt l©u sau míi trë thµnh rõng nøa míi. ViÖc ®èt rõng nøa lµm rÉy, c¾t ngang 2.2.1. NNDC lµm cho m«i tr−êng giai ®o¹n ra hoa trong chu kú ph¸t triÓn rõng th«ng tho¸ng, tiªu diÖt nhiÒu loµi vi cña rõng nøa, sÏ cã t¸c dông tr¸nh rñi sinh vËt g©y bÖnh nguy hiÓm, tr¸nh hiÖn ro ch¸y rõng (rõng nøa chÕt kh« rÊt dÔ t−îng rõng tÝch tr÷ qu¸ nhiÒu ®éc tè. ch¸y) vµ h¹n chÕ phÇn nµo xãi mßn ®Êt Rõng rËm nguyªn sinh kÝn giã, do nøa bÞ chÕt tr¾ng trªn diÖn réng. thiÕu ¸nh s¸ng, khÝ ®éc kh«ng ®−îc 54
  3. tr−êng §¹i häc Vinh T¹p chÝ khoa häc, tËp XXXVIIi, sè 4b-2009 ph¸t t¸n, t¹o ra m«i tr−êng cã h¹i cho H»ng, Hoµng Hµ hµng n¨m ®Òu cã ngËp søc khoÎ. ThiÕu t¸c ®éng cña con ng−êi, lôt, ®−îc bæ sung mét l−îng kho¸ng cã rõng ph¸t triÓn theo h−íng hoang d·, vi trong phï sa mang tõ trªn nói xuèng. sinh vËt cã h¹i ph¸t triÓn m¹nh, lÊn ¸t Ngµy nay “bÖnh nhµ giµu” ph¸t triÓn c¸c loµi h÷u Ých, trë nªn “rõng thiªng m¹nh, mét phÇn lµ do ®Êt ë ®ång b»ng n−íc ®éc”, thÕ giíi cña ruåi vµng, muçi nghÌo kiÖt kho¸ng chÊt, v× c¸c con s«ng sèt rÐt. §èt nh÷ng khu rõng nµy lµ tiªu ®−îc ng¨n bëi hÖ thèng ®ª phßng lò, diÖt nhiÒu mÇm bÖnh, th«ng tho¸ng m«i kh«ng båi ®¾p ®ñ l−îng kho¸ng chÊt tr−êng rõng tõ ®Çu nguån, khö chua thiÕu hôt hµng n¨m. tiªu ®éc nguån n−íc ngay tõ phÝa C¸c nghiªn cøu cña Walloc cho th−îng l−u s«ng suèi, gi¶m bÖnh tËt cho thÊy, nÕu thiÕu c¸c kho¸ng chÊt sau con ng−êi. ®©y sÏ dÉn ®Õn c¸c bÖnh nguy hiÓm: T¹i nh÷ng n¬i cã NNDC, n¹n sèt rÐt - ThiÕu Cr«m vµ Vanadi (Cr, Va): rõng ®· gi¶m rÊt m¹nh vµ nhiÒu n¬i ®· l−îng ®−êng trong m¸u sÏ thÊp. thanh to¸n ®−îc c¨n bÖnh th−êng ph¸t - ThiÕu ThiÕc (Sn): bÞ hãi ®Çu, nÕu triÓn thµnh dÞch nµy. ®Ó l©u sÏ bÞ ®iÕc. 2.2.2. NNDC t¨ng c−êng chÊt vi - ThiÕu Bore (Bo): bÞ lo·ng x−¬ng do l−îng h÷u Ých ®èi víi mét sè lo¹i n«ng Bo cã t¸c dông gi÷ Canxi trong x−¬ng. s¶n Bo cßn gióp phô n÷ s¶n xuÊt Theo Walloc (gi¶i Nobel Y häc n¨m Oestrongen, gióp nam giíi s¶n xuÊt 1991), nh÷ng “bÖnh nhµ giµu” phæ biÕn Testoron mµ nÕu thiÕu, n÷ ph¶i chÞu ngµy nay nh− tiÓu ®−êng, x¬ v÷a ®éng nhiÒu phiÒn to¸i trong thêi kú m·n m¹ch, m¸u nhiÔm mì,... lµ do “Ngµy kinh, cßn nam dÔ bÞ liÖt d−¬ng sím. nay, hÇu hÕt rau qu¶ chóng ta ®ang ¨n - ThiÕu KÏm (Zn): ¨n kh«ng ngon kh«ng cßn chøa mét kho¸ng chÊt nµo dÉn ®Õn suy dinh d−ìng. tèi cÇn thiÕt cho c¬ thÓ. Trong trång - ThiÕu §ång (Cu): bÞ tho¸i ho¸ cét trät, c¸c kho¸ng chÊt ®· bÞ khai th¸c sèng. hoÆc bÞ xãi mßn ®Õn c¹n kiÖt”. ¤ng trÝch - ThiÕu Canxi (Ca): bÞ lo·ng x−¬ng, dÉn tµi liÖu ®iÒu tra cña Th−îng viÖn chuét rót, cao huyÕt ¸p. Hoa Kú (Kho¸ 2, §¹i héi lÇn thø 74): Theo Walloc, mçi ph©n tö kho¸ng “Hµm l−îng vitamin, kho¸ng chÊt trong mang ®iÖn tÝch ©m, cßn mµng ruét c¸c trang tr¹i ®· h¹ xuèng rÊt thÊp; mang ®iÖn tÝch d−¬ng, t¹o ra mét ngò cèc, h¹t, rau qu¶ ®Òu kÐm chÊt tr−êng ®iÖn tõ hót c¸c chÊt kho¸ng bao l−îng do chóng kh«ng cßn chøa kho¸ng quanh thµnh nang ruét, lµm t¨ng kh¶ chÊt. C¸c chñ trang tr¹i chØ bæ sung vµo n¨ng hÊp thô dinh d−ìng. Trong khi ®ã ®Êt cña hä ®¹m, l©n, kali. Kh«ng ai cã “®Êt trªn nói cao kh«ng bÞ röa tr«i cã quyÒn b¾t hä bæ sung vµo ®Êt cña hä chøa 60 ®Õn 72 chÊt kho¸ng. §ã lµ lý do ®Õn 60 chÊt kho¸ng, v× chÊt kho¸ng mµ nh÷ng ng−êi T©y T¹ng kh«ng bao kh«ng liªn quan ®Õn n¨ng suÊt”. Nh÷ng giê bÞ c¸c bÖnh tiÓu ®−êng, tim m¹ch, ng−êi cæ ®¹i Ýt bÞ bÖnh lµ do hä ¨n n«ng cao huyÕt ¸p, viªm khíp, lo·ng x−¬ng, s¶n ®−îc trång trªn ®Êt miÒn nói cã ®ñ ung th−, ®ôc thuû tinh thÓ, nh·n ¸p. kho¸ng chÊt. Vua chóa Ai CËp, Trung Ng−êi Indian Volcoban, ng−êi Equador Hoa, Ên §é cæ ®¹i tuy ¨n rÊt nhiÒu cao sèng trªn d·y Andes, ng−êi Titi Caca vµ l−¬ng mü vÞ nh−ng Ýt m¾c “bÖnh nhµ Machu Picchchu sèng trªn nói cao næi giµu” lµ do sèng c¹nh c¸c con s«ng Nil, tiÕng sèng l©u”. 55
  4. Mét sè t¸c ®éng tÝch cùc cña n«ng nghiÖp…, tr. 53-60 § o Khang N«ng s¶n trång trªn ®Êt míi khai liÒn víi sinh ho¹t tinh thÇn vµ truyÒn ph¸ do ®èt rõng sÏ cã nhiÒu kho¸ng thèng v¨n ho¸ cña céng ®ång c¸c d©n chÊt, tr¸nh ®−îc nhiÒu bÖnh vµ kÐo dµi téc Ýt ng−êi cã cuéc sèng g¾n víi rõng vµ tuæi thä cho con ng−êi. NÕu biÕt lu©n ®Êt rõng. Sù huyÒn bÝ cña NNDC, kh¶ chuyÓn ®Êt canh t¸c theo kiÓu du canh n¨ng hoµ hîp víi m«i tr−êng tù nhiªn quay vßng, diÔn thÕ cña rõng bÞ ®èt nh− cña chñ nh©n nÒn s¶n xuÊt nµy ®ang lµ sau: nh÷ng ®iÒu ch−a ®−îc hiÓu biÕt ®Çy ®ñ, §èt rõng (lÇn 1) RÉy cã ®ñ kh«ng chØ ë ViÖt Nam, cÇn ®−îc tiÕp tôc kho¸ng chÊt trong ®Êt canh t¸c nghiªn cøu. n«ng s¶n ®ñ kho¸ng chÊt nh−ng ®Êt - NNDC gãp phÇn ph¸t triÓn kinh tÕ mÊt dÇn kho¸ng chÊt h−u canh ë miÒn nói rõng t¸i sinh vµ ®Êt t¸i s¶n xuÊt + ChuyÓn ®æi c¬ cÊu c©y trång sau kho¸ng chÊt rõng ®−îc phôc håi nh− du canh cò, ®Êt cã ®ñ kh¸ng chÊt §èt rõng Mét bé phËn n«ng d©n nghÌo, Ýt (lÇn 2),... vèn, nhÊt lµ ®ång bµo c¸c d©n téc Ýt 2.3. TÝnh nh©n v¨n vµ vai trß ng−êi vïng s©u vïng xa, khi ®−îc giao cña NNDC trong viÖc ph¸t triÓn rõng ®Ó khoanh nu«i, t¸i sinh, phôc håi kinh tÕ, v¨n ho¸, x· héi vµ nghiªn rõng, do ph¶i mÊt nhiÒu thêi gian míi cøu khoa häc cho s¶n phÈm nªn ®· ch¸n n¶n, kh«ng - NNDC cã nhiÒu lîi thÕ ®èi víi ®iÒu tha thiÕt víi rõng. kiÖn sèng vµ ®· gãp phÇn b¶o ®¶m an Mét sè n«ng d©n vïng rÎo cao ë c¸c ninh l−¬ng thùc cho mét bé phËn d©n huyÖn Kú S¬n, T−¬ng D−¬ng tØnh NghÖ c− qua nhiÒu thÕ hÖ An ®· ®Þnh canh ®Þnh c−, l¹i bá nh÷ng Lîi thÕ cña NNDC thÓ hiÖn ë chç: c¸nh rõng ®· nhËn giao kho¸n, quay lai ®Çu t− ban ®Çu thÊp, kh«ng cÇn kü du canh du c− [5]. thuËt, c«ng nghÖ cao; kh«ng sö dung Trong khi ®ã, nh÷ng n«ng d©n khi ph©n bãn, thuèc trõ s©u,… nªn Ýt g©y « ®−îc giao nh÷ng l« rõng tuy cã ®é che nhiÔm m«i tr−êng; kh«ng cã nguån cung phñ t−¬ng ®èi cao nh−ng hÇu hÕt lµ cÊp gièng, thËm chÝ kh«ng cã muèi cho rõng t¹p, gi¸ trÞ kinh tÕ thÊp ®· tù ®èt chñ nh©n cña nã, kh«ng trao ®æi th«ng rõng vµ chuyÓn ®æi môc ®Ých sö dông tõ tin,... th× nã vÉn tån t¹i vµ ph¸t triÓn, t¸i sinh phôc håi rõng sang trång c©y kÓ c¶ khi bÞ cÊm nh− hiÖn nay. Nh÷ng ¨n qu¶, c©y c«ng nghiÖp vµ c©y l©m thø nãi trªn nÕu thiÕu, liÖu n«ng nghiÖp nghiÖp cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao ®· cho kÕt lóa n−íc sÏ ®i ®Õn ®©u? qu¶ tèt. Thêi gian 2 - 3 n¨m ®Çu, c©y Ng−êi ViÖt Nam tù hµo lµ c¸i n«i ch−a khÐp t¸n, n«ng d©n cßn trång xen cña nÒn v¨n minh n«ng nghiÖp lóa n−íc c¸c lo¹i c©y ng¾n ngµy. T¹i c¸c huyÖn vµ ®ang cè xãa ®i nÒn v¨n minh n«ng Quú Hîp, Quú Ch©u cña NghÖ An, sau nghiÖp n−¬ng rÉy trong khi tæ tiªn tõ 10 n¨m ®· cã nh÷ng trang tr¹i cam, cµ hµng ngµn n¨m tr−íc l¹i ®−îc nu«i sèng phª ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao h¬n tõ nÒn NNDC; vµ hiÖn t¹i, an ninh h¼n c¸c l« rõng ®Ó t¸i sinh tù nhiªn. l−¬ng thùc cña kho¶ng 3 triÖu ng−êi d©n ë miÒn nói cña ViÖt Nam chñ yÕu + Ph¸t triÓn du lÞch - nghiªn cøu dùa vµo n−¬ng rÉy. khoa häc NNDC kh«ng chØ ®¬n thuÇn lµ s¶n Khi kinh tÕ ph¸t triÓn, ®êi sèng vËt xuÊt l−¬ng thùc thùc phÈm mµ cßn g¾n chÊt ®−îc c¶i thiÖn, xu h−íng t×m vÒ céi 56
  5. tr−êng §¹i häc Vinh T¹p chÝ khoa häc, tËp XXXVIIi, sè 4b-2009 nguån cµng ®−îc chó ý, trong ®ã cã së truyÒn thuyÕt cho con ch¸u vÒ lÞch sö thÝch du lÞch. Kh«ng kÓ du lÞch t«n gi¸o rÊt ®¸ng tù hµo, vÒ nh÷ng thuÇn phong ®Æc thï nh− ®i vÒ La Meque cña tÝn ®å mü tôc, vÒ vèn v¨n ho¸ phong phó cña Håi gi¸o, vÒ Roma cña tÝn ®å Thiªn d©n téc m×nh; vÒ thêi xa x−a khi h¹t lóa Chóa gi¸o,… ho¹t ®éng du lÞch s«ng to b»ng qu¶ b−ëi, ®Õn mïa tù l¨n vÒ n−íc, du lÞch vÒ miÒn quª, rõng nói,… nhµ cho ®Õn khi do lçi l−êi biÕng cña ngµy cµng ®−îc −a thÝch. §ã lµ mét con ng−êi mµ h¹t lóa bÐ l¹i vµ con trong nh÷ng nguyªn nh©n mµ c¸c di ng−êi ph¶i ®i c¾t ®em vÒ. Nh÷ng ho¹t s¶n v¨n hãa phi vËt thÓ ®· mai mét ®éng v¨n ho¸ ®ã cã chøc n¨ng th¾t chÆt ®ang ®−îc s−u tÇm ®Ó phôc håi; di s¶n t×nh ®oµn kÕt trong céng ®ång mµ vËt thÓ xuèng cÊp ®ang ®−îc xÕp h¹ng kh«ng cÇn tuyªn truyÒn vËn ®éng, ®Ó cã kÕ ho¹ch trïng tu. Nh÷ng cè g¾ng kh«ng cÇn th«ng qua mét t«n gi¸o, tÝn ®ã ngoµi môc ®Ých kinh tÕ cßn lµ ®Ó g×n ng−ìng nµo mµ hiÖu qu¶ rÊt cao. §©y gi÷ cho con ch¸u ®êi sau nh÷ng gi¸ trÞ cßn lµ dÞp trai g¸i t×m hiÓu nhau qua v¨n ho¸ ®Ých thùc cña d©n téc m×nh. lao ®éng s¶n xuÊt ®Ó tiÕn ®Õn h«n nh©n. SÏ lµ thiÕu nÕu chóng ta kh«ng - NNDC cung cÊp cho sinh th¸i häc nghÜ ®Õn lo¹i h×nh du lÞch t×m vÒ céi hiÖn ®¹i mét sè lý luËn vÒ t×nh yªu thiªn nguån h×nh thøc s¶n xuÊt cæ x−a nhÊt nhiªn cña loµi ng−êi lµ NNDC. Bªn c¹nh §ång bµo c¸c d©n téc cã NNDC tõng nh÷ng ®Æc ®iÓm chung, mçi miÒn quª, cã nh÷ng kinh nghiÖm quý b¸u, trë mçi d©n téc l¹i cã nh÷ng s¾c th¸i riªng thµnh tËp qu¸n cã vÎ nh− mang mµu cña tËp qu¸n nµy. s¾c thÇn bÝ nh−ng ®· ®em l¹i hiÖu qu¶ C¸c nhµ khoa häc cÇn nghiªn cøu nhiÒu mÆt. §Ó gi¶m t¸c h¹i xãi mßn, t−êng tËn NNDC ngay tõ b©y giê. NÕu lµm t¨ng gi¸ trÞ kinh tÕ cña n−¬ng rÉy ®Ó ®Õn sau nµy míi ®i t×m l¹i dÊu x−a th«ng qua n¨ng suÊt c©y trång, xung nÒn NND sÏ tèn kÐm thêi gian, tiÒn b¹c quanh n−¬ng lóa, ng−êi Kh¬ Mó trång vµ c«ng søc mµ tÝnh khoa häc sÏ bÞ h¹n thªm khoai sä. Theo hä, khoai sä lµ chÕ. “b¹n tr¨m n¨m” cña lóa. Ng−êi Th¸i - NNDC gãp phÇn g×n gi÷ vèn v¨n trång mét sè lo¹i hoa lµm “Co chu ho¸ c¸c d©n téc Ýt ng−êi khau” (ng−êi t×nh) cña lóa. Lóa còng nh− con ng−êi, thÊy “b¹n tr¨m n¨m”, HÇu hÕt c¸c d©n téc cã NNDC, mïa ph¸t ®èt, tra h¹t vµ mïa thu ho¹ch, thÊy “ng−êi t×nh” cña m×nh xanh tèt th× thùc sù lµ nh÷ng ngµy héi. B¶n lµng vui mõng mµ v−¬n lªn (hiÖn t¹i, mét trèng v¾ng. Kh«ng chØ ng−êi khoÎ mµ vµi lo¹i c©y ®· bÞ mÊt gièng do chØ sèng ®−îc bªn c©y thuèc phiÖn nh− c©y “tæ c¶ ng−êi giµ, trÎ em, c¶ c¸c lo¹i vËt nu«i tr©u bß, chã mÌo, gµ vÞt ngan ngçng,... mß” - mét lo¹i c©y hä ®Ëu lµm thùc còng lªn rÉy. Mïa thu ho¹ch g¾n liÒn phÈm cña ®ång bµo H’M«ng ë huyÖn Kú víi c¸c ho¹t ®éng v¨n ho¸: cóng Trêi S¬n tØnh NghÖ An). Quan niÖm b¾t nguån tõ t×nh yªu thiªn nhiªn ®· ®Èy §Êt, cóng hån lóa míi; uèng r−îu cÇn, kinh nghiÖm s¶n xuÊt lªn nÊc tèi cao: nh¶y móa. Dï lµ d©n téc nµo th× mïa rÉy còng thÓ hiÖn mét tÝn ng−ìng rÊt tÝn ng−ìng. Trong chõng mùc nµo ®ã, nh©n v¨n, khi bªn ®èng löa gi÷a rõng nh÷ng ng−êi n«ng d©n miÒn s¬n c−íc ®ãi ch÷, bÞ coi lµ l¹c hËu, ®· cung cÊp khuya, trong thi tho¶ng tiÕng s−¬ng cho sinh th¸i häc hiÖn ®¹i nh÷ng lý ®ªm vµ giã ngµn se l¹nh, ng−êi giµ 57
  6. Mét sè t¸c ®éng tÝch cùc cña n«ng nghiÖp…, tr. 53-60 § o Khang luËn vÒ triÕt häc, ®¹o ®øc, thÈm mü thùc tÕ cña c¸c nhµ qu¶n lý ®· kh«ng xuÊt ph¸t tõ t×nh yªu thiªn nhiªn (chø ®−îc chñ nh©n cña NNDC chÊp nhËn; kh«ng ph¶i lµ huû ho¹i thiªn nhiªn nh− mét sè b¶n ®· thùc hiÖn xong ®Þnh canh tõng bÞ c¸o buéc). Nh÷ng gi¸ trÞ ®ã ®−îc ®Þnh c− vÉn quay l¹i du canh (®Õn n¨m tinh läc tõ trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn 2005, toµn tØnh NghÖ An vÉn cßn cña NNDC. 15.028 hé, 94.377 khÈu thuéc diÖn cÇn Kh«ng thÓ phñ nhËn t¸c h¹i ph¸ vËn ®éng ®Þnh canh ®Þnh c−, trong ®ã cã rõng cña NNDC. §· cã khÈu hiÖu ”Ph¸ 320 hé, 2.116 khÈu ®ang du canh du c−) rõng lµ téi ¸c” tr−íc nhiÒu cöa rõng ë [2, 3]. Mét sè biÖn ph¸p ph¸t triÓn kinh ViÖt Nam. Ph¸ rõng cña NNDC kh¸c tÕ - x· héi miÒn nói giµu tÝnh ngÉu víi hµnh ®éng ph¸ rõng thu lîi bÊt høng mµ thiÕu tÝnh thùc tiÔn, ®· lµm chÝnh víi bÊt kú gi¸ nµo cña l©m tÆc ch«ng chªnh t− duy cña chñ nh©n nÒn hiÖn nay. §èt rõng lµm rÉy lµ mét tËp NNDC vèn ch−a mÊy tù tin vµo cuéc qu¸n. TËp qu¸n lµ mét qu¸ tr×nh l©u sèng lu«n g¾n víi nghÌo ®ãi tõ nhiÒu dµi vµ l©u bÒn (TÝnh t−¬ng cËn, TËp thÕ hÖ cña hä. KÕt qu¶ nghiªn cøu vÒ NNDC cho t−¬ng viÔn - Tam tù kinh). TËp qu¸n ®èt thÊy: rõng lµm rÉy trong NNDC, ë mét chõng - NNDC tån t¹i tõ hµng ngµn n¨m mùc nhÊt ®Þnh, cã ý nghÜa Y häc, Kinh nay trªn ph¹m vi toµn thÕ giíi, ®· nu«i tÕ, V¨n ho¸, X· héi, M«i tr−êng nh− ®· sèng tæ tiªn chóng ta; tr×nh bµy trªn ®©y. - NNDC cã mét sè t¸c ®éng tÝch cùc NNDC lµ mét tËp qu¸n ®· ®−îc tr¶i ®èi víi tù nhiªn, søc kháe con ng−êi, cã nghiÖm, ®· nu«i sèng tæ tiªn loµi ng−êi tÝnh nh©n v¨n vµ cã vai trß nhÊt ®Þnh tõ hµng v¹n n¨m nay trªn kh¾p thÕ trong viÖc ph¸t triÓn v¨n ho¸ - x· héi vµ giíi, ®· mai mét ®i nhiÒu. HiÖn nay nghiªn cøu khoa häc; trªn thÕ giíi NNDC trë thµnh “cña - NNDC ch−a thÓ vµ khã chÊm døt hiÕm”. LiÖu ë MNNA, cã nªn cÊm tuyÖt trong thêi gian tíi. Mét bé phËn nhá ®èi NNDC? n«ng d©n vÉn g¾n bã víi NNDC kÓ c¶ 3. KÕt luËn v ®Ò xuÊt khi chÝnh quyÒn cÊm vµ cã nh÷ng ®Çu t− ®¸ng kÓ cho hä khi hä tõ bá du canh 3.1. KÕt luËn ®Ó ®Þnh canh ®Þnh c−. NÕu hiÓu râ h¬n mét h×nh thøc s¶n 3.2. §Ò xuÊt xuÊt l©u ®êi, rÊt nh¹y c¶m nh− NNDC, ch¾c ch¾n ®· kh«ng cã c¸c ch−¬ng tr×nh Tõ kÕt qu¶ nghiªn cøu trªn ®©y, g©y hËu qu¶ xÊu mµ d− ©m cßn ®äng chóng t«i ®Ò xuÊt: Nªn ®Ó mét bé phËn m·i trong t©m trÝ nh÷ng ng−êi n«ng nhá n«ng d©n hiÖn ®ang sèng du canh d©n vïng cao tõng cã cuéc sèng du canh du c− ®−îc tiÕp tôc s¶n xuÊt NNDC mét ®−îc vËn ®éng ®Þnh canh ®Þnh c− nh−: c¸ch h¹n chÕ vµ cã sù kiÓm so¸t ®Ó dù ¸n trång quÕ (3 v¹n c©y gièng kh«ng tr¸nh hËu qu¶ xÊu do ®èt rõng lµm rÉy sèng mét c©y nµo), dù ¸n trång mËn g©y ra, ®ång thêi vÉn b¶o tån ®−îc nÒn tam hoa (sinh tr−ëng tèt nh−ng giao v¨n minh n«ng nghiÖp n−¬ng rÉy cæ x−a th«ng kh«ng thuËn lîi nªn kh«ng b¸n tõng tån t¹i trªn kh¾p thÕ giíi, tõng ®−îc s¶n phÈm) ë huyÖn Kú S¬n tØnh nu«i sèng tæ tiªn chóng ta mµ hiÖn t¹i NghÖ An h¬n 10 n¨m tr−íc ®©y. §ã cã ®· biÕn mÊt trªn mét sè ch©u lôc vµ thÓ lµ lý do mµ mét sè biÖn ph¸p thiÕu nhiÒu n−íc. 58
  7. tr−êng §¹i häc Vinh T¹p chÝ khoa häc, tËp XXXVIIi, sè 4b-2009 C¬ së cña ®Ò xuÊt lµ: lµm rÉy, nÕu bÞ cÊm sÏ di chuyÓn vµo s©u trong rõng. NhiÒu rñi ro, nguy - VÒ lý luËn: Tr−íc m¾t, hy sinh mét vµi c¸nh hiÓm sÏ x¶y ra. N«ng d©n ph¶i chÞu hËu rõng, l©u dµi gi÷ ®−îc mét tËp qu¸n - qu¶ xÊu tõ rõng: dÞch bÖnh, thiªn tai, mét truyÒn thèng v¨n hãa! ®Þch häa, bÞ kÎ xÊu lîi dông. Rõng ph¶i Kh«ng hiÕm di s¶n v¨n hãa thÕ giíi, chÞu hËu qu¶ xÊu tõ n«ng d©n: ph¸ trong qu¸ khø, tõng ®−îc x©y dùng trªn rõng phßng hé ®Çu nguån v« tæ chøc, x−¬ng m¸u vµ ai o¸n cña loµi ng−êi: khã kiÓm so¸t. + NNDC mang nh÷ng nÐt v¨n ho¸ V¹n lý tr−êng thµnh cña Trung Quèc, truyÒn thèng cña n«ng d©n miÒn nói. Thµnh Nhµ Hå ë ViÖt Nam, “V¹n Niªn TruyÒn thèng cÇn ®−îc g×n gi÷ nÕu lµ N¹n Niªn nµo; Thµnh x©y x−¬ng kh«ng ¶nh h−ëng qu¸ lín ®Õn an ninh, lÝnh, hµo ®µo m¸u d©n”,... TÊt c¶ qua ®i, kinh tÕ, m«i tr−êng. chØ cã sù tr¸ng lÖ cña di s¶n lµ bÊt tö, lµ + Khi kinh tÕ ph¸t triÓn, hiÖu qu¶ b¸u vËt, lµ nçi kh¸t khao cña loµi cña NNDC sÏ thÊp trong khi c¸c ho¹t ng−êi! Kim Tù Th¸p - kú quan duy nhÊt ®éng s¶n xuÊt kh¸c ®em ®Õn cho n«ng cßn sãt l¹i trong 7 kú quan thÕ giíi cæ d©n nhiÒu tiÒn h¬n th× cã b¾t hä ®i ®èt ®¹i ven bê §Þa Trung H¶i, ch¾c ch¾n ®· rõng, hä còng sÏ kh«ng lµm. Khi ®ã, cã tiªu tèn nhiÒu x−¬ng m¸u chØ ®Ó gi÷ x¸c muèn gi÷ tËp qu¸n/di s¶n v¨n hãa cña chÕt cña mét nhãm ng−êi trong qu¸ khø d©n téc, còng kh«ng thùc hiÖn ®−îc. l¹i lµ niÒm tù hµo, sù ng−ìng mé cña NÕu bÞ cÊm triÖt ®Ó tõ b©y giê, tËp qu¸n nh©n lo¹i ngµy nay. mang ®Ëm nÐt v¨n ho¸ n«ng th«n miÒn NÕu kh«ng hy sinh x−¬ng m¸u, tiÒn nói cæ s¬ ®ã cµng mÊt sím. Khi ®ã, ch¾c cña, c«ng søc trong qu¸ khø th× kh«ng sÏ ph¶i cã nhiÒu c«ng tr×nh nghiªn cøu thÓ cã di v¨n hãa cho ®êi sau. §ã lµ lý vÒ mét tËp qu¸n, mét nÐt v¨n hãa phi do mµ mét ®Õ chÕ, mét c¸ nh©n trong vËt thÓ bÞ bá mÊt. qu¸ khø tõng bÞ lªn ¸n lµ tµn b¹o, th× SÏ ®Õn mét lóc nµo ®ã, con ch¸u hiÖn t¹i ®ang ®−îc ca ngîi, ngo¹i trõ chóng ta nuèi tiÕc: gi¸ nh− «ng cha ta ph¹m trï ®¹o ®øc, bëi tªn tuæi cña hä kh«ng ®Ó mÊt mét h×nh thøc s¶n xuÊt g¾n víi nh÷ng c«ng tr×nh kiÕn tróc lÞch truyÒn thèng mang ®Ëm b¶n s¾c d©n sö vÜ ®¹i. Téi ¸c cña nhiÒu kÎ kh¸t danh téc, héi tô nhiÒu ý nghÜa. Gi¸ nh− «ng lîi, coi th−êng m¹ng sèng cña ®ång lo¹i cha ta cã nh÷ng biÖn ph¸p kh¶ thi võa trong qu¸ khø, ®−îc quªn ®i tr−íc sù thùc hiÖn lÖnh cÊm ®èt rõng lµm rÉy nguy nga hoµnh tr¸ng cña nh÷ng c«ng cña ChÝnh phñ võa gi÷ ®−îc nÒn s¶n tr×nh/di s¶n v¨n ho¸. Sù thËt ®ã xÈy ra xuÊt NNDC cña c¸c d©n téc Ýt ng−êi cßn trong mäi thêi ®¹i trªn kh¾p thÕ giíi. nhiÒu huyÒn bÝ... th× hay biÕt bao. VËy, Theo logic cña sù thËt trªn th× t¹i sao chóng ta kh«ng lµm trong khi cã NNDC thËt qu¸ nhá nhoi nÕu xÐt vÒ thÓ lµm ®−îc? møc ®é tµn b¹o. Ph¸ mét vµi c¸nh rõng C¸c biÖn ph¸p cô thÓ ®Ó thùc hiÖn ®Ó l−u gi÷ mét tËp qu¸n tõng nu«i sèng kiÕn nghÞ trªn, bao gåm: loµi ng−êi thËt kh«ng nghÜa lý g× so víi - §èi víi nh÷ng n«ng d©n ®· tõ bá sù hy sinh x−¬ng m¸u cña tiÒn bèi ®Ó cã du canh, thùc hiÖn ®Þnh canh ®Þnh c−: x©y dùng m« h×nh s¶n xuÊt cã hiÖu qu¶ ®−îc c¸c c«ng tr×nh/di s¶n nãi trªn. ®Ó n«ng d©n yªn t©m kh«ng quay l¹i du - VÒ thùc tiÔn: canh du c−; + Nh÷ng n«ng d©n hiÖn ®ang du - §èi víi nh÷ng n«ng d©n ch−a tõ canh ch−a dÔ tõ bá tËp qu¸n ®èt rõng . 59
  8. Mét sè t¸c ®éng tÝch cùc cña n«ng nghiÖp…, tr. 53-60 § o Khang bá du canh (hiÖn kh«ng cßn nhiÒu): cho tõ l©u ®êi, hiÖn ®ang bÞ mai mét vµ cã phÐp tiÕp tôc du canh cã kiÓm so¸t víi thÓ bÞ biÕn mÊt. diÖn tÝch h¹n chÕ, mét mÆt ®Ó hä tù tóc C¸c biÖn ph¸p cô thÓ ®¶m b¶o tÝnh mét phÇn l−¬ng thùc; mÆt kh¸c, cã ý khoa häc, tÝnh bÒn v÷ng cho kiÕn nghÞ nghÜa lín h¬n: gi÷ l¹i mét tËp qu¸n cã nµy xin ®−îc tr×nh bµy ë bµi b¸o sau. T I LIÖU THAM KH¶O [1] V¨n Hoµ, BÝ mËt vÒ lo¹i ®Êt ®en ë vïng Amazone, ThÕ giíi míi, Sè 629/2005. [2] Së NN & PTNT, §Ò ¸n tæng quan L©m - C«ng - N«ng nghiÖp NghÖ An ®Õn n¨m 2005. [3] Së NN & PTNT, HiÖn tr¹ng sö dông ®Êt TØnh NghÖ An, 2007. [4] NguyÔn Xu©n Thu, Nh÷ng loµi sinh vËt tho¸t vßng tuyÖt chñng, ThÕ giíi míi, Sè 629/2005). [5] UBND tØnh NghÖ An, Tæng hîp kÕ ho¹ch 2007 vµ ®Þnh h−íng 2006-2010 c¸c ch−¬ng tr×nh miÒn nói d©n téc, 2007. SUMMRY Some positive influences of shifting cultivation from geographical science perspective The acticle tried to study some positive influences of shiftinh cultivation on filds: forestry environment, Medicine, Economy, Society, Culture of scientific research. It does not come forward in defense of shifting cultivation, on the contrary, it tries to find out the production which has been existing for age, so that the matter could be understood objectively and the space of mountain field is not disappeared in accordance with time of market economy. And it deals with the real situation of Nghe An moutainory areas. (a) khoa ®Þa lý, tr−êng ®¹i häc vinh. 60
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

LV.01: Bộ Luận Văn Thạc Sĩ Quản Trị Kinh Doanh MBA
165 tài liệu
2062 lượt tải
THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2