Báo cáo nghiên cứu khoa học " Những nhận thức mới của Đảng cộng sản Trugn Quốc về cải cách mở cửa "

Chia sẻ: Nguyen Nhi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:9

Thêm vào BST

Báo xấu

81
lượt xem 12
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Năm 2008 này, công cuộc cải cách mở cửa của Trung Quốc tròn 30 năm. Vì vậy, báo cáo chính trị do Tổng Bí th- Hồ Cẩm Đào trình bày tại đại hội XVII ĐCS Trung Quốc đã dành hẳn một phần để nhìn lại, đánh giá và rút ra bài học kinh nghiệm với những nhận thức mới về cải cách mở cửa. Một là, giải phóng và phát triển sức sản xuất xã hội, thực hiện hiện đại hoá đất n-ớc, để cho nhân dân giàu có, chấn h-ng Trung Quốc; Hai là, thúc đẩy làm cho chế độ...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo nghiên cứu khoa học " Những nhận thức mới của Đảng cộng sản Trugn Quốc về cải cách mở cửa "

Nh÷ng nhËn thøc míi... Hoµi nam ¨m 2008 nµy, c«ng cuéc c¶i Mét lµ, gi¶i phãng vµ ph¸t triÓn søc N c¸ch më cöa cña Trung Quèc s¶n xuÊt x· héi, thùc hiÖn hiÖn ®¹i ho¸ trßn 30 n¨m. V× vËy, b¸o c¸o ®Êt n−íc, ®Ó cho nh©n d©n giµu cã, chÊn chÝnh trÞ do Tæng BÝ th− Hå CÈm §µo h−ng Trung Quèc; tr×nh bµy t¹i ®¹i héi XVII §CS Trung Hai lµ, thóc ®Èy lµm cho chÕ ®é Quèc ®· dµnh h¼n mét phÇn ®Ó nh×n l¹i, XHCN ë Trung Quèc tù hoµn thiÖn vµ ®¸nh gi¸ vµ rót ra bµi häc kinh nghiÖm ph¸t triÓn, t¹o søc sèng míi cho CNXH, víi nh÷ng nhËn thøc míi vÒ c¶i c¸ch më x©y dùng vµ ph¸t triÓn CNXH ®Æc s¾c cöa. Trung Quèc; I. Nh×n l¹i vµ ®¸nh gi¸ vÒ c¶i Ba lµ, t¨ng c−êng vµ c¶i tiÕn c«ng t¸c c¸ch më cöa x©y dùng §¶ng, duy tr× vµ ph¸t triÓn tÝnh tiªn tiÕn cña §¶ng, b¶o ®¶m cho 1. Nh×n l¹i tiÕn tr×nh c¶i c¸ch më §¶ng lu«n lu«n ®i tr−íc thêi ®¹i. cöa Trªn c¬ së ®ã, b¸o c¸o chÝnh trÞ cho C¶i c¸ch më cöa ë Trung Quèc ®−îc r»ng c¶i c¸ch më cöa lµ ®Æc ®iÓm râ rÖt tiÕn hµnh sau héi nghÞ Trung −¬ng 3 nhÊt cña thêi kú míi ë Trung Quèc. TiÕn kho¸ XI §CS Trung Quèc cuèi th¸ng 12 tr×nh c¶i c¸ch më cöa ®−îc triÓn khai – 1978. Theo §Æng TiÓu B×nh: “C¶i c¸ch tuÇn tù vµ toµn diÖn, tõ n«ng th«n ®Õn lµ cuéc c¸ch m¹ng thø hai cña Trung thµnh thÞ, tõ lÜnh vùc kinh tÕ ®Õn c¸c Quèc”. Theo «ng, môc ®Ých mµ c¶i c¸ch lÜnh vùc kh¸c, tõ ven biÓn ®Õn ven s«ng cÇn ®¹t ®−îc lµ “theo kÞp thêi ®¹i”. Giê ven biªn giíi, tõ miÒn §«ng ®Õn miÒn ®©y, sau gÇn 30 n¨m, b¸o c¸o chÝnh trÞ T©y. C«ng cuéc “®¹i c¶i c¸ch, ®¹i më ®¹i héi XVII ®· nh×n l¹i, lµm râ h¬n môc ®Ých cña c¶i c¸ch më cöa, bao gåm: cöa” ch−a tõng cã nµy ®· ph¸t huy tÝnh tÝch cùc cña hµng tr¨m triÖu nh©n d©n, nghiªn cøu trung quèc sè 1 (80) - 2008 11
hoµi nam ng−êi nghÌo ë n«ng th«n gi¶m tõ 250 thùc hiÖn mét sù chuyÓn biÕn mang tÝnh triÖu xuèng cßn kho¶ng 20 triÖu ng−êi. lÞch sö lµ “chuyÓn tõ thÓ chÕ kinh tÕ kÕ Theo thèng kª cña Tæ chøc ng©n hµng thÕ ho¹ch tËp trung cao ®é sang thÓ chÕ giíi, thµnh tùu xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo 25 kinh tÕ thÞ tr−êng XHCN trµn ®Çy søc n¨m qua trªn thÕ giíi, cã 67% thuéc vÒ sèng, tõ ®ãng cöa nöa ®ãng cöa sang më Trung Quèc(1). Ngoµi ra, c¸c lÜnh vùc kh¸c cöa toµn ph−¬ng vÞ”. nh− x©y dùng chÝnh trÞ, x©y dùng v¨n 2. Nh÷ng ®¸nh gi¸ vÒ c¶i c¸ch më ho¸ vµ x©y dùng x· héi còng thu ®−îc cöa nh÷ng thµnh tùu ®¸ng khÝch lÖ. B¸o c¸o chÝnh trÞ cho r»ng: C¶i c¸ch VÒ mÆt lý luËn, víi tinh tÇn “thùc sù më cöa ®· lµm thay ®æi diÖn m¹o cña cÇu thÞ, gi¶i phãng t− t−ëng vµ tiÕn cïng nh©n d©n, cña ®Êt n−íc vµ cña §¶ng thêi ®¹i”, ba thÕ hÖ l·nh ®¹o kh¸c nhau Céng s¶n Trung Quèc, ®· më ra con ë Trung Quèc trong gÇn 30 n¨m qua ®−êng míi x©y dùng vµ ph¸t triÓn ®· gãp phÇn t×m tßi vµ gi¶i ®¸p 3 c©u hái CNXH ®Æc s¾c Trung Quèc vµ hÖ thèng lín ®Æt ra tr−íc sù ph¸t triÓn cña Trung lý luËn vÒ CNXH ®Æc s¾c Trung Quèc. Quèc: Mét lµ, thÕ nµo lµ CNXH, x©y VÒ mÆt thùc tiÔn, b¸o c¸o chÝnh trÞ chØ dùng CNXH nh− thÕ nµo; hai lµ, x©y râ thµnh tùu râ rÖt nhÊt cña thêi kú míi dùng §¶ng nh− thÕ nµo, lµm thÕ nµo ®Ó lµ ph¸t triÓn nhanh chãng. VÒ mÆt kinh x©y dùng §¶ng; ba lµ, thùc hiÖn sù ph¸t tÕ, nhê c¶i c¸ch më cöa, kinh tÕ Trung triÓn nh− thÕ nµo, lµm thÕ nµo ®Ó ph¸t Quèc ®· tõ chç ®øng “bªn bê sôp ®æ” ph¸t triÓn. triÓn trë thµnh mét nÒn kinh tÕ ®øng thø B¸o c¸o chÝnh trÞ cho r»ng, suy cho 4 vµ tæng kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu cïng nh÷ng thµnh tÝch vµ tiÕn bé mµ ®øng thø 3 thÕ giíi. Theo thèng kª, GDP Trung Quèc ®¹t ®−îc trong thêi kú c¶i cña Trung Quèc ®· tõ 216,5 tû USD n¨m c¸ch më cöa võa qua lµ: ®· më ra con 1978, t¨ng lªn ®¹t 2626,9 tû USD vµo ®−êng XHCN ®Æc s¾c Trung Quèc, h×nh n¨m 2006, t¨ng h¬n 12 lÇn, b×nh qu©n thµnh hÖ thèng lý luËn vÒ CNXH ®Æc s¾c hµng n¨m t¨ng tr−ëng 9,7%, cao h¬n Trung Quèc. nhiÒu so víi tèc ®é t¨ng tr−ëng b×nh qu©n kho¶ng 3% cña kinh tÕ thÕ giíi cïng kú; VÒ con ®−êng XHCN ®Æc s¾c Trung tæng kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu tõ 20,6 Quèc, b¸o c¸o chÝnh trÞ nhÊn m¹nh vµ tû USD n¨m 1978 t¨ng lªn ®¹t 1760,7 tû lµm râ néi hµm cña nã, ®ã chÝnh lµ: d−íi USD n¨m 2006, t¨ng h¬n 85 lÇn. VÒ mÆt sù l·nh ®¹o cña §CS Trung Quèc, n¾m x· héi, ®êi sèng nh©n d©n ®· tõ chç ch−a v÷ng t×nh h×nh ®Êt n−íc, lÊy x©y dùng gi¶i quyÕt ®−îc vÊn ®Ò ¨n no mÆc Êm kinh tÕ lµm trung t©m, kiªn tr× 4 nguyªn ph¸t triÓn ®Õn chç vÒ tæng thÓ ®¹t møc t¾c c¬ b¶n, kiªn tr× c¶i c¸ch më cöa, gi¶i kh¸ gi¶. Theo thèng kª, khÊu trõ nh©n tè phãng vµ ph¸t triÓn søc s¶n xuÊt x· héi, t¨ng gi¸, thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ng−êi cñng cè vµ hoµn thiÖn chÕ ®é XHCN, x©y cña c− d©n thµnh thÞ vµ n«ng th«n tõ dùng kinh tÕ thÞ tr−êng XHCN, chÝnh trÞ n¨m 1978 ®Õn n¨m 2006 t¨ng 5,7 lÇn; sè nghiªn cøu trung quèc sè 1 (80) - 2008 12
Nh÷ng nhËn thøc míi... r»ng: lý luËn vÒ CNXH ®Æc s¾c Trung d©n chñ XHCN, v¨n ho¸ tiªn tiÕn XHCN Quèc kh«ng ph¶i lµ sù tho¸t ly khái chñ vµ x· héi hµi hoµ XHCN, x©y dùng quèc nghÜa M¸c-Lªnin, mµ lµ “KÕ thõa vµ gia hiÖn ®¹i ho¸ XHCN giµu m¹nh d©n ph¸t triÓn chñ nghÜa M¸c-Lªnin, t− chñ v¨n minh hµi hoµ. §Ó thùc hiÖn con ®−êng lín XHCN t−ëng Mao Tr¹ch §«ng”, lµ “thµnh qu¶ ®Æc s¾c Trung Quèc nµy, b¸o c¸o chÝnh míi nhÊt cña viÖc Trung Quèc ho¸ chñ trÞ ®· nªu lªn 5 con ®−êng nhá kh¸c lµ: nghÜa M¸c”; h¬n thÕ n÷a, b¸o c¸o nªu con ®−êng s¸ng t¹o tù chñ ®Æc s¾c Trung lªn quan ®iÓm hÕt søc kh¸i qu¸t khi cho Quèc, con ®−êng c«ng nghiÖp ho¸ kiÓu r»ng “chñ nghÜa M¸c chØ cã kÕt hîp víi míi ®Æc s¾c Trung Quèc, con ®−êng hiÖn t×nh h×nh mçi n−íc, tiÕn bé cïng víi sù ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp ®Æc s¾c Trung Quèc, ph¸t triÓn cña thêi ®¹i, ®i cïng víi vËn con ®−êng ®« thÞ ho¸ ®Æc s¾c Trung Quèc mÖnh cña quÇn chóng nh©n d©n, míi cã vµ con ®−êng ph¸t triÓn chÝnh trÞ XHCN thÓ t¹o ra søc sèng, søc s¸ng t¹o, søc c¶m chiÕu to lín”. Theo chóng t«i, ®©y lµ ®Æc s¾c Trung Quèc. mét sù nhËn thøc s©u s¾c cña nh÷ng VÒ hÖ thèng lý luËn XHCN ®Æc s¾c ng−êi céng s¶n Trung Quèc vÒ b¶n chÊt Trung Quèc, gÇn 30 n¨m qua, mçi kú ®¹i khoa häc vµ c¸ch m¹ng cña chñ nghÜa héi lµ mçi kú §CS Trung Quèc cã nh÷ng M¸c, nã lµ sù ph¸t triÓn trªn c¬ së nhËn t×m tßi, ®ét ph¸ vÒ mÆt lý luËn, qua ®ã thøc l¹i vÒ chñ nghÜa M¸c ®· ®¹t ®−îc tõ gãp phÇn quan träng vµo viÖc chØ ®¹o ®¹i héi §CS Trung Quèc lÇn thø XVI thùc tiÔn míi, h×nh thµnh nªn hÖ thèng (2002) khi cho r»ng: ph¶n béi chñ nghÜa lý luËn vÒ CNXH ®Æc s¾c Trung Quèc. M¸c lµ sai lÇm, nh−ng nÕu lý gi¶i mét B¸o c¸o chÝnh trÞ ®¹i héi XVII lÇn nµy c¸ch gi¸o ®iÒu vÒ chñ nghÜa M¸c còng lµ chÝnh thøc x¸c nhËn: “HÖ thèng lý luËn sai lÇm. V× lÏ ®ã, t«i cho r»ng, nh÷ng XHCN ®Æc s¾c Trung Quèc lµ hÖ thèng nhËn thøc nµy ®· v−ît ra khái ph¹m vi lý luËn khoa häc bao gåm trong ®ã c¸c t− lý luËn CNXH ®Æc s¾c Trung Quèc, mµ t−ëng chiÕn l−îc quan träng to lín nh− cßn mang tÝnh phæ biÕn, cã gi¸ trÞ tham lý luËn §Æng TiÓu B×nh, t− t−ëng quan kh¶o h÷u Ých cho c¸c §¶ng Céng s¶n vµ träng “ba ®¹i diÖn” vµ quan ®iÓm ph¸t c«ng nh©n kh¸c ®ang trong qu¸ tr×nh triÓn khoa häc”. Nh− vËy, b¸o c¸o chÝnh t×m tßi con ®−êng x©y dùng vµ ph¸t triÓn trÞ ®· lÇn ®Çu tiªn coi “quan ®iÓm ph¸t CNXH ë mçi n−íc. triÓn khoa häc” lµ mét bé phËn hîp thµnh cña lý luËn XHCN ®Æc s¾c Trung II. Tæng kÕt kinh nghiÖm c¶i Quèc, ngang hµng víi lý luËn §Æng TiÓu c¸ch më cöa B×nh vµ t− t−ëng “ba ®¹i diÖn”. §ång Trªn c¬ së nh×n nhËn, ®¸nh gi¸ vÒ 30 thêi, b¸o c¸o chÝnh trÞ còng cho r»ng, ®©y lµ mét “hÖ thèng lý luËn më kh«ng n¨m c¶i c¸ch më cöa, b¸o c¸o chÝnh trÞ ngõng ph¸t triÓn”, cã nghÜa lµ nã sÏ tiÕp ®· tæng kÕt vµ rót ra nh÷ng bµi häc kinh tôc ®−îc bæ sung, hoµn thiÖn thªm trong nghiÖm. §iÒu ®¸ng chó ý lµ c¸c bµi häc qu¸ tr×nh c¶i c¸ch më cöa s¾p tíi. §Æc kinh nghiÖm nµy ®−îc rót ra xoay quanh biÖt, b¸o c¸o chÝnh trÞ nhÊn m¹nh cho vÊn ®Ò “kÕt hîp” nh»m lµm cho Trung nghiªn cøu trung quèc sè 1 (80) - 2008 13
hoµi nam Quèc “tho¸t khái nghÌo khæ”, “thùc hiÖn “®ñ tÇm” ®Ó chØ ®¹o thùc tiÔn míi cña c¶i hiÖn ®¹i ho¸”, “cñng cè vµ ph¸t triÓn c¸ch më cöa. CNXH”. C¸c bµi häc kinh nghiÖm nµy 2. KÕt hîp gi÷a kiªn tr× 4 nguyªn bao gåm: t¾c c¬ b¶n víi kiªn tr× c¶i c¸ch më 1. KÕt hîp gi÷a viÖc kiªn tr× cöa. nh÷ng nguyªn lý c¬ b¶n cña chñ Theo chóng t«i, ®©y chÝnh lµ sù tæng nghÜa M¸c víi thóc ®Èy Trung Quèc kÕt kinh nghiÖm tõ thùc tiÔn c¶i c¸ch më ho¸ chñ nghÜa M¸c. cöa ë Trung Quèc vµ c¶i tæ ë Liªn X« (cò). Theo chóng t«i, bµi häc kinh nghiÖm Trung Quèc chØ cã c¶i c¸ch më cöa míi ®−îc rót ra ë ®©y chÝnh lµ sù kÕt hîp ph¸t triÓn ®−îc, nh−ng c¶i c¸ch më cöa gi÷a kÕ thõa vµ ph¸t triÓn, gi÷a tÝnh phæ kh«ng cã nghÜa lµ thay ®æi chÕ ®é chÝnh biÕn vµ tÝnh ®Æc thï. Nh÷ng nguyªn lý trÞ x· héi vèn cã, mµ lµ lµm cho nã hoµn c¬ b¶n cña chñ nghÜa M¸c-Lª nin lµ thiÖn thªm. Muèn vËy th× ph¶i kiªn tr× 4 nh÷ng nguyªn lý mang tÝnh phæ biÕn, nguyªn t¾c c¬ b¶n - thùc chÊt lµ kiªn tr× cßn viÖc Trung Quèc ho¸ chñ nghÜa M¸c sù l·nh ®¹o cña §¶ng vµ sù tham gia l¹i mang tÝnh ®Æc thï. Thùc tiÔn sinh cña quÇn chóng nh©n d©n, lµm cho c¶i ®éng cña c¶i c¸ch më cöa lu«n n¶y sinh c¸ch më cöa cã ®−îc ph−¬ng h−íng ®óng nh÷ng t×nh h×nh míi vÊn ®Ò míi, ®ßi hái ®¾n vµ sù æn ®Þnh chÝnh trÞ cÇn thiÕt; ph¶i cã lý luËn ®Ó chØ ®¹o. Nh−ng lý luËn hay nãi mét c¸ch kh¸c, ®©y còng chÝnh míi kh«ng cã, kh«ng thÓ cã hoÆc kh«ng lµ xö lý mèi quan hÖ gi÷a æn ®Þnh, c¶i thÓ t×m thÊy ®−îc do hoµn c¶nh lÞch sö c¸ch vµ ph¸t triÓn. §iÒu nµy còng ®−îc trong kho tµng chñ nghÜa M¸c-Lªnin. V× §Æng TiÓu B×nh nhÊn m¹nh: NÕu Trung vËy, ph¶i s¸ng t¹o, vµ s¸ng t¹o trªn c¬ së Quèc ®i theo con ®−êng TBCN th× chØ kÕt hîp nh÷ng nguyªn lý c¬ b¶n cña chñ ®em l¹i sù giµu cã cho mét thiÓu sè nghÜa M¸c-Lªnin víi thùc tiÔn cô thÓ ng−êi; cßn nÕu lµm cho mét tû ng−êi cña ®Êt n−íc. T− t−ëng Mao Tr¹ch §«ng, cïng giµu cã th× chØ cã thÓ ®i theo CNXH. lý luËn §Æng TiÓu B×nh, t− t−ëng “ba ®¹i ¤ng cßn nãi: NÕu Trung Quèc thùc hiÖn diÖn” vµ quan ®iÓm ph¸t triÓn khoa tam quyÒn ph©n lËp, ®a ®¶ng ®èi lËp… häc… chÝnh lµ s¶n phÈm cña sù kÕt hîp th× sÏ dÉn ®Õn côc diÖn hçn lo¹n nh− ®ã - ®−îc gäi mét c¸ch kh¸i qu¸t lµ trong c¸ch m¹ng v¨n ho¸. Trung Quèc ho¸ chñ nghÜa M¸c-Lªnin. Nh− vËy cã thÓ thÊy r»ng, kiªn tr× 4 Chóng t«i cho r»ng, c¸ch ®Æt vÊn ®Ò nguyªn t¾c c¬ b¶n lµ tiÒn ®Ò, ®¶m b¶o sù æn ®Þnh vÒ chÝnh trÞ cho c¶i c¸ch më cöa vÒ “sù kÕt hîp” nh− b¸o c¸o chÝnh trÞ ®¹i tiÕn hµnh thuËn lîi; ng−îc l¹i,c¶i c¸ch héi XVII lµ khoa häc vµ kh¸ch quan h¬n. më cöa lµm cho “n−íc m¹nh d©n giµu” Mét mÆt, kÕ thõa nh÷ng nguyªn lý c¬ vµ viÖc kiªn tr× 4 nguyªn t¾c c¬ b¶n, sù b¶n cña chñ nghÜa M¸c-Lªnin; nh−ng æn ®Þnh chÝnh trÞ, cã ®−îc c¬ së vËt chÊt mÆt kh¸c, l¹i ph¶i ph¸t triÓn nã, chØ cã hay nÒn t¶ng kinh tÕ ®¶m b¶o cho sù æn nh− vËy – lý luËn míi ®−îc sinh ra míi ®Þnh nµy bÒn v÷ng h¬n. nghiªn cøu trung quèc sè 1 (80) - 2008 14
Nh÷ng nhËn thøc míi... 3. KÕt hîp gi÷a t«n träng tinh kiªn tr× chÕ ®é XHCN, cßn vÒ kinh tÕ th× ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr−êng. Thùc tiÔn thÇn s¸ng t¹o ®Çu tiªn cña nh©n gÇn 30 n¨m c¶i c¸ch më cöa ë Trung d©n víi t¨ng c−êng vµ c¶i thiÖn sù Quèc cho thÊy, mÆc dï ®i theo vµ ph¸t l·nh ®¹o cña §¶ng. triÓn kinh tÕ thÞ tr−êng nh−ng chÕ ®é Theo chóng t«i, ®©y chÝnh lµ sù t«n XHCN ë Trung Quèc vÉn ®−îc duy tr×, träng sù thËt kh¸ch quan. Cã thÓ nãi, ngµy mét cñng cè vµ hoµn thiÖn thªm. V× chÝnh nh©n d©n vµ c¬ së lµ nh÷ng ng−êi vËy, sù kÕt hîp nµy “lµm cho kinh tÕ thÞ s¸ng t¹o ®Çu tiªn cña c¶i c¸ch. ViÖc tr−êng XHCN trë thµnh mét m« h×nh “kho¸n chui” ë An Huy mµ C«ng x· TiÓu chÕ ®é võa phï hîp víi yªu cÇu nãi C−¬ng lµ mét vÝ dô; hay viÖc tæ chøc bÇu ra Uû ban th«n d©n ®Çu tiªn ë th«n Qu¶ chung cña kinh tÕ thÞ tr−êng, l¹i võa T¸c thuéc Qu¶ng T©y lµ mét vÝ dô kh¸c. phï hîp víi ph−¬ng h−íng vµ b¶n chÊt Nh÷ng ng−êi n«ng d©n vµ ®¶ng viªn ë cña CNXH”(2) TiÓu C−¬ng vµ Qu¶ T¸c kh«ng ngê r»ng 5. KÕt hîp gi÷a thóc ®Èy thay ®æi “hµnh vi v−ît rµo” cña hä ®· ®i vµo lÞch c¬ së kinh tÕ víi thóc ®Èy c¶i c¸ch sö. §iÒu quan träng lµ §¶ng ®· kÞp thêi kiÕn tróc th−îng tÇng ph¸t hiÖn, ghi nhËn vµ nh©n réng ra råi tæng kÕt rót kinh nghiÖm. V× vËy, bµi §©y còng lµ bµi häc cã liªn quan ®Õn häc kinh nghiÖm ®−îc rót ra ë ®©y chÝnh mèi quan hÖ gi÷a kinh tÕ vµ chÝnh trÞ. lµ §¶ng vµ trùc tiÕp lµ c¸c nhµ l·nh ®¹o VÒ kinh tÕ, ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr−êng §¶ng tõ c¬ së ®Õn Trung −¬ng ph¶i cã - ®ång nghÜa víi viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ kh¶ n¨ng nhËn biÕt, n¾m b¾t c¸i míi, ®a së h÷u. Mét nÒn kinh tÕ nh− vËy, nã ®ång thêi ph¶i cã dòng khÝ ®Ó b¶o vÖ c¸i ®ßi hái thÓ chÕ chÝnh trÞ hay kiÕn tróc míi, cã nh− vËy nh÷ng s¸ng t¹o cña th−îng tÇng ph¶i ®−îc c¶i c¸ch ®Ó thÝch nh©n d©n vµ c¬ së míi kh«ng bÞ quy kÕt, øng. Thùc tiÔn c¶i c¸ch ë Trung Quèc chôp mòi; h¬n thÕ n÷a cßn ®−îc b¶o vÖ thêi gian qua cho thÊy, ®¹i héi XIV §¶ng vµ ph¸t triÓn. Céng s¶n Trung Quèc (1992) nªu lªn 4. KÕt hîp gi÷a kiªn tr× chÕ ®é môc tiªu X©y dùng thÓ chÕ kinh tÕ thÞ XHCN víi ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr−êng x· héi chñ nghÜa, th× ®¹i héi XV tr−êng. (1997) ®Æt vÊn ®Ò X©y dùng nhµ n−íc §©y lµ mét sù s¸ng t¹o cña Trung ph¸p trÞ x· héi chñ nghÜa. §©y lµ sù phèi Quèc trong qu¸ tr×nh c¶i c¸ch më cöa. kÕt hîp, cã tÝnh bæ sung cho nhau, thóc Sù s¸ng t¹o nµy ®−îc dùa trªn c¬ së ®ét ®Èy lÉn nhau gi÷a c¬ së kinh tÕ vµ ph¸ vÒ lý luËn khi cho r»ng: Kinh tÕ thÞ th−îng tÇng kiÕn tróc. §óng nh− §Æng tr−êng chØ lµ thñ ®o¹n kinh tÕ, kh«ng TiÓu B×nh ®· nãi: ChØ c¶i c¸ch thÓ chÕ ph¶i lµ vËt riªng cã cña CNTB, CNTB cã kinh tÕ, kh«ng c¶i c¸ch thÓ chÕ chÝnh trÞ, thÓ dïng vµ CNXH còng cã thÓ dïng. c¶i c¸ch thÓ chÕ kinh tÕ sÏ kh«ng th«ng. §©y còng chÝnh lµ xö lý mèi quan hÖ Kh«ng c¶i c¸ch thÓ chÕ chÝnh trÞ th× sÏ gi÷a chÝnh trÞ vµ kinh tÕ. VÒ chÝnh trÞ th× nghiªn cøu trung quèc sè 1 (80) - 2008 15
hoµi nam kh«ng thÓ b¶o ®¶m ®−îc nh÷ng thµnh §éc lËp tù chñ vµ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ lµ mét chñ ®Ò ®· tõng g©y tranh qu¶ cña c¶i c¸ch thÓ chÕ kinh tÕ. c·i tr−íc ®©y ë Trung Quèc. NÕu qu¸ 6. KÕt hîp gi÷a ph¸t triÓn søc s¶n nhÊn m¹nh “®éc lËp tù chñ”, dÉn ®Õn xuÊt x· héi víi tè chÊt v¨n minh cña ®ãng cöa, nöa ®ãng cöa th× ®Êt n−íc sÏ toµn d©n téc kh«ng ph¸t triÓn ®−îc; nh−ng nÕu chØ §©y ®−îc xem lµ mèi quan hÖ gi÷a nhÊn m¹nh ®Õn héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, “vËt” vµ “ng−êi”; mét mÆt coi träng ph¸t tham gia vµo toµn cÇu ho¸ kinh tÕ, mµ triÓn søc s¶n xuÊt x· héi, nh»m t¹o ra kh«ng cã sù chuÈn bÞ “néi lùc” th× rÊt dÔ nhiÒu cña c¶i vËt chÊt cho x· héi; nh−ng bÞ l«i cuèn vµo mét c¸ch bÞ ®éng. Nh− mÆt kh¸c, cÇn coi träng n©ng cao tr×nh thÕ kh«ng nh÷ng kh«ng tËn dông ®−îc ®é v¨n ho¸ cho toµn x· héi mµ thùc chÊt nh÷ng “c¬ héi” do toµn cÇu ho¸ ®−a l¹i, mµ chÝnh lµ n©ng cao chÊt l−îng nguån cßn bÞ ®¸nh mÊt m×nh. Thùc tiÔn cho thÊy, nh©n lùc. ë ®©y, con ng−êi võa lµ môc mét n−íc ®ang ph¸t triÓn lín nh− Trung tiªu cña ph¸t triÓn x· héi, võa lµ chñ thÓ Quèc, sù ph¸t triÓn cña Trung Quèc x· héi. V× vËy, viÖc kÕt hîp nµy lµm cho kh«ng thÓ t¸ch rêi thÕ giíi, t¸ch rêi toµn sù ph¸t triÓn toµn diÖn cña con ng−êi cÇu ho¸ kinh tÕ; nh−ng l¹i còng kh«ng thÓ thèng nhÊt víi sù tiÕn bé cña x· héi t¸ch rêi “®éc lËp tù chñ”, t¨ng c−êng søc trong tiÕn tr×nh hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n−íc. m¹nh bªn trong. Mét sù kÕt hîp nh− vËy sÏ lµm cho Trung Quèc lîi dông ®−îc c¶ 7. KÕt hîp gi÷a n©ng cao hiÖu hai lo¹i thÞ tr−êng, hai lo¹i nguån lùc suÊt víi thóc ®Èy c«ng b»ng x· héi trong n−íc vµ quèc tÕ ®Ó ph¸t triÓn. §©y lµ mét c¸ch ®Æt vÊn ®Ò míi. Thêi 9. KÕt hîp gi÷a thóc ®Èy c¶i c¸ch kú ®Çu c¶i c¸ch, Trung Quèc nªu lªn ph¸t triÓn víi duy tr× æn ®Þnh x· héi ph−¬ng ch©m “−u tiªn hiÖu suÊt, chiÕu cè c«ng b»ng”. Nay v¨n kiÖn ®¹i héi XVII §©y thùc chÊt lµ xö lý mèi quan hÖ nªu lªn vÊn ®Ò kÕt hîp nµy, theo chóng gi÷a æn ®Þnh c¶i c¸ch vµ ph¸t triÓn. Tuy t«i chÝnh lµ lµm râ h¬n mèi quan hÖ gi÷a nhiªn, v¨n kiÖn ®¹i héi XVII §¶ng Céng “hiÖu suÊt” vµ”c«ng b»ng”. Mét mÆt, ®Æt s¶n Trung Quèc lÇn nµy ®Æt vÊn ®Ò vÊn ®Ò ph¶i n©ng cao hiÖu suÊt; nh−ng “thóc ®Èy c¶i c¸ch ph¸t triÓn” tr−íc viÖc mÆt kh¸c l¹i ph¶i coi träng thóc ®Èy “duy tr× æn ®Þnh x· héi”. §©y còng chÝnh c«ng b»ng x· héi, x· héi còng sÏ hµi hoµ lµ coi träng xö lý hµi hoµ mèi quan hÖ h¬n. Sù kÕt hîp nh− vËy sÏ lµm cho gi÷a møc ®é c¶i c¸ch, tèc ®é ph¸t triÓn x· héi võa duy tr× ®−îc søc sèng, søc víi kh¶ n¨ng chÞu ®ùng cña x· héi. Sù s¸ng t¹o cña m×nh, võa tr¸nh ®−îc t×nh kÕt hîp nh− vËy sÏ lµm cho mét quèc gia tr¹ng ph©n ho¸ hai cùc dÉn ®Õn mÊt æn ®ang trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi nh− ®Þnh x· héi. Trung Quèc cã thÓ tr¸nh ®−îc t×nh tr¹ng 8. KÕt hîp gi÷a kiªn tr× ®éc lËp tù suy tho¸i vÒ mÆt kinh tÕ vµ mÊt æn ®Þnh chñ víi toµn cÇu ho¸ kinh tÕ vÒ mÆt x· héi, lµm cho thµnh qu¶ c¶i nghiªn cøu trung quèc sè 1 (80) - 2008 16
Nh÷ng nhËn thøc míi... c¸ch ®−îc ph©n phèi ®Òu cho c¸c giai Qua t×m hiÓu nh÷ng nhËn thøc míi tÇng trong x· héi. cña b¸o c¸o chÝnh trÞ ®¹i héi XVII §¶ng Céng s¶n Trung Quèc vÒ c¶i c¸ch më cöa 10. KÕt hîp gi÷a thóc ®Èy sù vµ nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm ®−îc rót nghiÖp x· héi chñ nghÜa ®Æc s¾c ra, chóng t«i nªu lªn mét sè nhËn xÐt Trung Quèc víi thóc ®Èy c«ng t¸c b−íc ®Çu vµ suy nghÜ nh− sau. x©y dùng §¶ng 1. Nh÷ng nhËn xÐt, ®¸nh gi¸ vÒ Cã thÓ nãi, chñ nghÜa x· héi ®Æc s¾c c¶i c¸ch më cöa cã tÝnh kh¸i qu¸t, Trung Quèc lµ mét m« h×nh chñ nghÜa thÓ hiÖn râ chÝnh kiÕn cña §¶ng x· héi hoµn toµn míi c¶ vÒ lý luËn lÉn Céng s¶n Trung Quèc tr−íc nh÷ng thùc tiÔn. §iÒu ®ã ®Æt ra yªu cÇu kh¸ch thay ®æi cña t×nh h×nh thÕ giíi, t×nh quan, c«ng cuéc c¶i c¸ch më cöa cÇn h×nh Trung Quèc vµ cña b¶n th©n ph¶i cã sù ®¶m b¶o cña mét tæ chøc §¶ng Céng s¶n Trung Quèc. chÝnh trÞ v÷ng vµng. MÆt kh¸c, §¶ng §¹i héi XVII §¶ng Céng s¶n Trung Céng s¶n Trung Quèc muèn ®¸p øng Quèc ®−îc tiÕn hµnh trong bèi c¶nh “thÕ ®−îc ®ßi hái kh¸ch quan ®ã còng ph¶i t×nh, quèc t×nh vµ §¶ng t×nh” ®ang cã kh«ng ngõng ®æi míi b¶n th©n §¶ng, ®ã nh÷ng thay ®æi lín, ®iÒu chØnh lín. V× chÝnh lµ ph¶i n©ng cao tr×nh ®é l·nh ®¹o vËy, b¸o c¸o chÝnh trÞ ®· kh«ng tr¸nh nÐ, vµ n¨ng lùc cÇm quyÒn cña m×nh. Mét sù tr¶ lêi trùc diÖn vµo mét sè vÊn ®Ò ®ang kÕt hîp nh− vËy sÏ lµm cho sù nghiÖp ®−îc d− luËn quan t©m. Ch¼ng h¹n, x· héi chñ nghÜa ®Æc s¾c Trung Quèc tr−íc khi ®¹i héi tiÕn hµnh, ë Trung tiÕp tôc ®−îc thóc ®Èy; mÆt kh¸c, nã Quèc ®· dÊy lªn cuéc th¶o luËn vÒ chñ còng ®ßi hái c«ng t¸c x©y dùng §¶ng nghÜa x· héi d©n chñ vµ cã ý kiÕn cho ph¶i ®−îc thóc ®Èy, hai bªn cïng thóc r»ng ®©y chÝnh lµ tiÒn ®å cña Trung ®Èy lÉn nhau. Quèc. B¸o c¸o chÝnh trÞ ®· kh¼ng ®Þnh Trªn ®©y lµ nh÷ng bµi häc kinh lËp tr−êng cña m×nh khi cho r»ng: “ChØ nghiÖm ®−îc rót ra qua gÇn 30 n¨m c¶i cã chñ nghÜa x· héi míi cã thÓ cøu ®−îc c¸ch më cöa. Xuyªn suèt nh÷ng bµi häc Trung Quèc”. “ë Trung Quèc hiÖn nay, kinh nghiÖm nµy - theo b¸o c¸o chÝnh trÞ kiªn tr× con ®−êng x· héi chñ nghÜa ®Æc ®¹i héi XVII §¶ng Céng s¶n Trung Quèc s¾c Trung Quèc, chÝnh lµ kiªn tr× mét – chÝnh lµ “võa ph¶i kiªn tr× nh÷ng c¸ch ch©n chÝnh chñ nghÜa x· héi”. nguyªn t¾c c¬ b¶n cña chñ nghÜa x· héi Riªng ®èi víi c¶i c¸ch më cöa, b¸o c¸o khoa häc, l¹i võa ph¶i c¨n cø vµo ®Æc s¾c chÝnh trÞ kh¼ng ®Þnh râ: “C¶i c¸ch më Trung Quèc, thÓ hiÖn râ nhÊt thùc tÕ cöa lµ sù lùa chän mÊu chèt quyÕt ®Þnh Trung Quèc vµ ®Æc tr−ng thêi ®¹i”. vËn mÖnh cña n−íc Trung Quèc ®−¬ng III. NHËN XÐT Vµ SUY NGHÜ ®¹i, lµ con ®−êng tÊt yÕu ph¸t triÓn chñ nghÜa x· héi ®Æc s¾c Trung Quèc, thùc hiÖn sù phôc h−ng vÜ ®¹i cña d©n téc nghiªn cøu trung quèc sè 1 (80) - 2008 17
hoµi nam 3. Theo chóng t«i, ®©y chØ lµ mét Trung Hoa”. “ChØ cã c¶i c¸ch më cöa míi phÇn cña b¸o c¸o chÝnh trÞ, nh÷ng cã thÓ ph¸t triÓn Trung Quèc, ph¸t triÓn néi dung ®−îc tr×nh bµy chñ yÕu chñ nghÜa x· héi, ph¸t triÓn chñ nghÜa mang tÝnh quan ®iÓm, ch−a ph¶i lµ M¸c”. “C¶i c¸ch më cöa phï hîp lßng mét b¶n tæng kÕt toµn diÖn vÒ c¶i §¶ng, lßng d©n, thuËn víi trµo l−u thêi c¸ch më cöa. ®¹i… Dõng l¹i vµ tho¸i lui lµ kh«ng cã lèi tho¸t”. Bëi lÏ, cïng víi nh÷ng thµnh tùu to Theo chóng t«i, nh÷ng luËn ®iÓm lín mµ chóng ta ®· thÊy, ngoµi nh÷ng quan träng trªn ®©y ®· thÓ hiÖn râ quan thµnh tùu mµ nã ®¹t ®−îc, trong qu¸ ®iÓm lËp tr−êng cña §¶ng Céng s¶n tr×nh tiÕn hµnh, c¶i c¸ch më cöa kh«ng Trung Quèc vÒ mét sè vÊn ®Ò võa cò võa ph¶i lµ thuËn buåm xu«i giã, nh÷ng m©u míi nh−ng vÉn ®ang thu hót sù quan thuÉn vµ c¸i gi¸ mµ nã ph¶i tr¶ còng t©m cña d− luËn lµ Trung Quèc sÏ ®i con kh«ng ph¶i lµ Ýt. Ch¼ng h¹n, vÒ mÆt ®èi ®−êng nµo, gi−¬ng cao ngän cê g× vµ nÒn néi, trong lÜnh vùc kinh tÕ, trong 30 n¨m t¶ng t− t−ëng cña §¶ng lµ g×. qua, kinh tÕ Trung Quèc t¨ng tr−ëng nhanh, nh−ng còng ®· ®Ó l¹i hai hÖ qu¶ 2. Nh÷ng bµi häc ®−îc rót ra tõ vÒ m«i tr−êng vµ x· héi. M«i tr−êng c¶i c¸ch më cöa võa mang tÝnh kh¸i thiªn nhiªn bÞ tr¶ gi¸, cßn x· héi ®ang qu¸t lý luËn, võa lµ sù tæng kÕt thùc tÝch tô nh÷ng m©u thuÉn. §©y chÝnh lµ tiÔn s©u s¾c. m©u thuÉn gi÷a kinh tÕ víi m«i tr−êng, C«ng cuéc c¶i c¸ch më cöa ë Trung kinh tÕ víi x· héi – ®· vµ ®ang ®Æt ra Quèc ®· tiÕn hµnh ®−îc 30 n¨m. Tr−íc nh− mét yªu cÇu bøc thiÕt cÇn gi¶i quyÕt. ®©y, khi rót ra c¸c bµi häc kinh nghiÖm, Cßn trong lÜnh vùc chÝnh trÞ, sù kiÖn c¸c nhµ l·nh ®¹o Trung Quèc th−êng Thiªn An M«n mïa hÌ n¨m 1989 vµ ®i tiÕp cËn vÊn ®Ò tõ viÖc xö lý c¸c mèi liÒn víi nã lµ hai Tæng BÝ th− bÞ mÊt quan hÖ. B¸o c¸o chÝnh trÞ ®¹i héi XVII chøc.(3) §©y cã ph¶i lµ biÓu hiÖn cña m©u lÇn nµy tiÕp cËn vÊn ®Ò tõ c¸c “sù kÕt thuÉn gi÷a kinh tÕ víi chÝnh trÞ, x· héi hîp”. Theo t«i, c¸ch tiÕp cËn nµy mang víi chÝnh trÞ, khi mµ kinh tÕ vµ x· héi tÝnh kh¸i qu¸t lý luËn cao h¬n. §©y còng ®· ®a nguyªn ho¸ cßn chÝnh trÞ vÉn lµ chÝnh lµ mét sù tæng kÕt thùc tiÔn s©u nhÊt nguyªn; hay nh− §Æng TiÓu B×nh s¾c. Bëi lÏ, c¶i c¸ch më cöa lµ mét cuéc ®¸nh gi¸ “c¬n phong ba chÝnh trÞ nµy c¸ch m¹ng, diÔn ra mét c¸ch toµn diÖn (tøc sù kiÖn Thiªn An M«n) sím muén trªn c¸c lÜnh vùc, kh«ng thÓ t¸ch rêi. ChØ sÏ x¶y ra, vÊn ®Ò lµ x¶y ra sím hay cã kÕt hîp ®óng ®¾n nh÷ng mÆt ®ã l¹i muén, quy m« to hay nhá mµ th«i. NÕu víi nhau th× míi thµnh c«ng. §−¬ng chØ lµ m©u thuÉn th× cã thÓ ho¸ gi¶i ®−îc nhiªn, kÕt hîp ®−îc mét c¸ch ®óng ®¾n ®Ó nã kh«ng x¶y ra mét c¸ch ®¸ng tiÕc, th−êng rÊt khã. cßn nÕu lµ ®iÒu kh«ng thÓ tr¸nh ®−îc th× chØ cã thÓ lµm gi¶m møc ®é thiÖt h¹i mµ nghiªn cøu trung quèc sè 1 (80) - 2008 18
Nh÷ng nhËn thøc míi... Trung Quèc”, Nxb Thêi sù, B¾c Kinh, 2006. th«i. Cßn vÒ mÆt ®èi ngo¹i, thêi gian ®Çu T¸c gi¶ vÉn cho r»ng “ChiÕn tranh Trung – c¶i c¸ch më cöa (kho¶ng h¬n 10 n¨m) ViÖt n¨m 1979”, tõ gãc ®é chÝnh trÞ häc, ®Æc diÔn ra trong bèi c¶nh chiÕn tranh l¹nh biÖt lµ chÝnh trÞ häc quèc tÕ mµ nãi, ®èi víi víi nh÷ng m©u thuÉn lîi Ých phøc t¹p Trung Quèc, ®©y lµ “mét cuéc chiÕn tranh hîp ®an xen gi÷a 3 c−êng quèc Trung Quèc – ph¸p” (tr 34). Cßn trong cuèn chuyªn ®Ò “BÝ mËt chiÕn tranh Trung – ViÖt” (Trung - ViÖt Liªn X« - Mü. Sù kiÖn chiÕn tranh biªn chiÕn tranh néi môc), do HiÖp héi TruyÒn giíi ViÖt – Trung th¸ng 2 n¨m 1979 næ thanh tØnh H¶i Nam chñ qu¶n, t¹p chÝ Tri ra råi sau ®ã quan hÖ hai n−íc r¬i vµo thøc bÝ mËt lÞch sö qu©n sù chñ tr× biªn so¹n, t×nh tr¹ng c¨ng th¼ng kh«ng b×nh ®¨ng bµi viÕt nhan ®Ò “Quan hÖ tam gi¸c Mü – th−êng 10 n¨m trêi. VÊn ®Ò ®Æt ra lµ sù Trung – X« trong xung ®ét biªn giíi Trung – ViÖt”, t¸c gi¶ cho r»ng: Xung ®ét biªn giíi kiÖn trªn vµ quan hÖ ViÖt – Trung cã Trung – ViÖt trªn thùc tÕ còng lµ “mét ®ßn liªn quan hay kh«ng ®Õn c¶i c¸ch më cöa, gi¸ng vµo sù bµnh tr−íng toµn cÇu cña Liªn hay chØ lµ n¬i xö lý m©u thuÉn cña 3 X«”. Nh− vËy, cho ®Õn nay, quan ®iÓm cña häc c−êng quèc.(4) Theo logic, c¶i c¸ch më cöa gi¶ hai n−íc vÒ sù kiªn th¸ng 2-1979 vÉn cßn ®Æt ra yªu cÇu kh¸ch quan lµ m«i tr−êng kh¸c nhau. xung quanh hoµ b×nh æn ®Þnh, nh−ng chiÕn tranh l¹i x¶y ra – ®©y lµ ®iÒu phi logic. VËy thùc chÊt hay b¶n chÊt cña c¸c vÊn ®Ò trªn lµ g×, cÇn ®−îc häc gi¶ hai n−íc tiÕp tôc t×m hiÓu, nghiªn cøu vµ lµm râ. Tµi liÖu tham kh¶o 1. Héi biªn v¨n kiÖn §¹i héi ®¹i biÓu Chó thÝch toµn quèc lÇn thø XVII §CS Trung Quèc, NXB Nh©n d©n, B¾c Kinh 2007. 1. Theo Thi Chi Hång (2007): TiÕn tr×nh lÞch 2. B¸o c¸o §¹i héi XVII (S¸ch phô ®¹o), sö vÜ ®¹i vµ kinh nghiÖm quý b¸u cña c¶i c¸ch NXB Nh©n d©n, B¾c Kinh 2007. më cöa, trong s¸ch “B¸o c¸o ®¹i héi XVII (s¸ch 3. V−¬ng HiÓu L©n: Chñ ®Ò lý luËn phô ®¹o)” NXB Nh©n d©n, B¾c Kinh, tr 49 – 50. XHCN ®Æc s¾c Trung Quèc vµ viÖc triÓn 2. Thi Chi Hång, s¸ch ®· dÉn, tr 54. khai lý luËn ®ã, m¹ng Thêi b¸o häc tËp 3. Trong cuèn s¸ch “Nh÷ng c©u chuyÖn cña (Trung Quèc) ngµy 15-1-1008. TriÖu Tö D−¬ng khi bÞ giam láng”, Nxb Khai 4. Lý C¶nh §iÒn: Kiªn tr× kh«ng thay Phãng, t¸c gi¶ cho r»ng Hå DiÖu Bang vµ TriÖu ®æi con ®−êng vÜ ®¹i cña CNXH ®Æc s¾c Tö D−¬ng bÞ mÊt chøc, mét ng−êi do muèn c¶i Trung Quèc, m¹ng nh©n d©n (Trung c¸ch thÓ chÕ chÝnh trÞ qu¸ sím, cßn mét ng−êi Quèc), ngµy 29-8-2007. do c¶i c¸ch thÓ chÕ chÝnh trÞ qu¸ nhanh. 5. Tr−¬ng Lùc QuÇn, Bµnh Hïng V¹n : 4. Trong bµi viÕt “Bµn vÒ chiÕn tranh hîp Kiªn tr× c¶i c¸ch më cöa, gi¶i quyÕt nh÷ng ph¸p vµ sù trçi dËy cña Trung Quèc” ®¨ng vÊn ®Ò vµ m©u thuÉn míi trong ph¸t triÓn trong “HÖ thèng quèc tÕ vµ søc m¹nh mÒm cña kinh tÕ, m¹ng T©n Hoa, ngµy 14-9-2007. nghiªn cøu trung quèc sè 1 (80) - 2008 19