Báo cáo nghiên cứu khoa học " QUÁ TRRÌNH SẢN NGHIỆP HÓA NÔNG NGHIỆP Ở TRUNG QUỐC "

Chia sẻ: Nguyen Nhi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:9

Thêm vào BST

Báo xấu

60
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Sản nghiệp hoá nông nghiệp là b-ớc thử nghiệm của Trung Quốc trong việc giải quyết mâu thuẫn giữa sản xuất nhỏ và thị tr-ờng lớn, là sự gắn kết nông nghiệp với công nghiệp, nông thôn với thành thị. Bài viết khái quát quá trình hình thành và phát triển sản nghiệp hoá nông nghiệp ở Trung Quốc và kinh nghiệm đối với Việt Nam .

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo nghiên cứu khoa học " QUÁ TRRÌNH SẢN NGHIỆP HÓA NÔNG NGHIỆP Ở TRUNG QUỐC "

7 Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn s¶n nghiÖp hãa… NguyÔn Xu©n C−êng* Tãm t¾t: S¶n nghiÖp ho¸ n«ng nghiÖp lµ b−íc thö nghiÖm cña Trung Quèc trong viÖc gi¶i quyÕt m©u thuÉn gi÷a s¶n xuÊt nhá vµ thÞ tr−êng lín, lµ sù g¾n kÕt n«ng nghiÖp víi c«ng nghiÖp, n«ng th«n víi thµnh thÞ. Bµi viÕt kh¸i qu¸t qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn s¶n nghiÖp ho¸ n«ng nghiÖp ë Trung Quèc vµ kinh nghiÖm ®èi víi ViÖt Nam . Tõ kho¸: S¶n nghiÖp ho¸, n«ng nghiÖp nghiÖp-th−¬ng nghiÖp. Thä Quang cña rung Quèc lµ n−íc n«ng T S¬n §«ng còng gÆt h¸i ®−îc thµnh c«ng nghiÖp lín, hiÖn ®ang trong trong ph¸t triÓn s¶n xuÊt rau xanh dùa qu¸ tr×nh chuyÓn biÕn tõ nÒn vµo nhu cÇu cña thÞ tr−êng. Duy Ph−êng n«ng nghiÖp l¹c hËu sang n«ng nghiÖp tØnh S¬n §«ng tiÕn hµnh tæng kÕt kinh hiÖn ®¹i. Tõ c¶i c¸ch më cöa ®Õn nay, nghiÖm cña Gia Thµnh vµ Thä Quang, n«ng nghiÖp Trung Quèc gÆt h¸i ®−îc tiÕp ®ã tæ chøc ®oµn ®i tham quan kh¶o nh÷ng thµnh tùu to lín. S¶n nghiÖp ho¸ s¸t kinh nghiÖm kinh doanh n«ng nghiÖp ®−îc xem lµ con ®−êng cã hiÖu qu¶ ®Ó ®i cña NhËt B¶n, Ph¸p vµ Mü. Sau khi tæng tíi hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp. Qu¸ tr×nh kÕt nh÷ng kinh nghiÖm trong vµ ngoµi h×nh thµnh, néi dung c¬ b¶n, thµnh tùu n−íc, chÝnh quyÒn Duy Ph−êng trªn c¬ së vµ tån t¹i cña s¶n nghiÖp ho¸ n«ng nhÊt thÓ ho¸ n«ng-c«ng-mËu (n«ng nghiÖp nghiÖp Trung Quèc lµ nh÷ng kinh - c«ng nghiÖp - mËu dÞch) ®· thóc ®Èy thùc nghiÖm quÝ, khi chóng ta ®ang ®Èy hiÖn chiÕn l−îc s¶n nghiÖp ho¸ n«ng nhanh tiÕn tr×nh CNH, H§H n«ng nghiÖp trong ph¹m vi toµn thµnh phè vµ nghiÖp vµ n«ng th«n. gÆt h¸i ®−îc thµnh qu¶ lín. S¶n nghiÖp 1. Qu¸ tr×nh h×nh th nh ho¸ n«ng nghiÖp ë Duy Ph−êng ®−îc tæng Cuèi thËp kû 80 ®Çu thËp kû 90 thÕ kû kÕt lµ: “lËp ngµnh nghÒ chñ ®¹o, thùc hiÖn XX, mét sè tØnh n«ng nghiÖp ë Trung Quèc nh− Hµ Nam, S¬n §«ng, Hå * Th¹c sü. ViÖn Nghiªn cøu Trung Quèc Nam…tÝch cùc t×m kiÕm lèi tho¸t cho ph©n bè vïng, dùa vµo c¸c xÝ nghiÖp ®Çu n«ng nghiÖp, n«ng th«n. §Çu nh÷ng n¨m tµu l«i kÐo, ph¸t triÓn kinh doanh quy 90, Gia Thµnh cña tØnh S¬n §«ng ®−a ra m«”(1). ChÝnh quyÒn tØnh S¬n §«ng ®· chiÕn l−îc nhÊt thÓ ho¸ n«ng nghiÖp-c«ng kh¼ng ®Þnh kinh nghiÖm cña Duy
nghiªn cøu trung quèc sè 6(65) - 2005 8 S¶n nghiÖp ho¸ n«ng nghiÖp cã nhiÒu Ph−êng, vµ n¨m 1993 ®· quyÕt ®Þnh tiÕn c¸ch biÓu ®¹t nh− kinh doanh nhÊt thÓ hµnh s¶n nghiÖp ho¸ n«ng nghiÖp tõng ho¸ n«ng nghiÖp (Agricultural b−íc v÷ng ch¾c trªn ph¹m vi toµn tØnh. integration), kinh doanh tæng hîp n«ng Kinh nghiÖm cña S¬n §«ng ®−îc tæng nghiÖp (Agribusiness), ®a d¹ng ho¸ kÕt vµ nh©n réng ra nhiÒu tØnh cña ngµnh nghÒ n«ng nghiÖp(2) hoÆc kinh Trung Quèc. doanh ngµnh nghÒ ho¸ n«ng nghiÖp(3). ViÖc thùc hiÖn chÕ ®é kho¸n ®· ph¸t S¶n nghiÖp ho¸ n«ng nghiÖp ë Trung huy tÝnh tÝch cùc, s¸ng t¹o cña ng−êi Quèc lµ viÖc c¸c tæ chøc kÕt hîp gi÷a n«ng d©n, thay ®æi bé mÆt n«ng th«n. n«ng hé víi c«ng ty, hoÆc n«ng hé kÕt Tuy nhiªn, chÕ ®é kho¸n ch−a ph¸t triÓn hîp víi tËp thÓ, n«ng hé cïng víi c¸c tæ m¹nh mÏ søc s¶n xuÊt. Cïng víi sù x¸c chøc kinh tÕ v.v...tiÕn hµnh liªn kÕt s¶n lËp vµ vËn hµnh cña thÓ chÕ kinh tÕ thÞ xuÊt, tiªu thô c¸c s¶n phÈm n«ng tr−êng XHCN ë Trung Quèc, m©u thuÉn nghiÖp; kÕt hîp gi÷a n«ng nghiÖp-c«ng gi÷a c¸c c¸ thÓ n«ng d©n ph©n t¸n vµ nghiÖp vµ th−¬ng nghiÖp, kÕt nèi c¸c s¶n xuÊt n«ng nghiÖp x· héi ho¸ ngµy kh©u thµnh mét d©y chuyÒn. cµng t¨ng. Nh÷ng m©u thuÉn chñ yÕu Ngµy 11 th¸ng 12 n¨m 1995, Nh©n lµ: (1) M©u thuÉn gi÷a s¶n xuÊt nhá cña d©n NhËt b¸o ®· ®−a ra kh¸i niÖm s¶n n«ng d©n c¸ thÓ víi sù thay ®æi nhanh nghiÖp hãa n«ng nghiÖp: “LÊy thÞ tr−êng chãng khã l−êng cña thÞ tr−êng. Ng−êi trong vµ ngoµi n−íc lµm ph−¬ng h−íng, n«ng d©n ®èi mÆt víi nh÷ng rñi ro vÒ lÊy n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ lµm trung thiªn tai, kü thuËt, chÝnh s¸ch vµ ®Æc t©m, tiÕn hµnh ph©n bè khu vùc ho¸, s¶n biÖt lµ thÞ tr−êng. (2) M©u thuÉn gi÷a xuÊt chuyªn nghiÖp ho¸, kinh doanh quy m« s¶n xuÊt bÐ nhá cña n«ng d©n c¸ nhÊt thÓ ho¸, dÞch vô x· héi ho¸, qu¶n lÝ thÓ víi môc tiªu hiÖn ®¹i ho¸ n«ng xÝ nghiÖp ho¸ ®èi víi ngµnh nghÒ trô cét nghiÖp, diÖn tÝch canh t¸c b×nh qu©n c¸c vµ s¶n phÈm chñ ®¹o cña n«ng nghiªp n«ng hé Ýt, n¨ng suÊt lao ®éng n«ng ®Þa ph−¬ng. KÕt hîp chÆt chÏ gi÷a s¶n nghiÖp thÊp. (3) M©u thuÉn gi÷a ph−¬ng xuÊt-cung øng vµ tiªu thô, gi÷a mËu thøc s¶n xuÊt truyÒn thèng cña n«ng dÞch-c«ng nghiÖp-n«ng nghiÖp, gi÷a kinh d©n c¸ thÓ víi s¶n xuÊt n«ng nghiÖp doanh-khoa häc-gi¸o dôc, h×nh thµnh c¬ chuyªn m«n ho¸… Nh− vËy, m©u thuÉn chÕ kinh doanh chuçi”. gi÷a “s¶n xuÊt nhá vµ thÞ tr−êng lín” trë Giíi nghiªn cøu cho r»ng, s¶n nghiÖp thµnh vÊn ®Ò bøc xóc cÇn gi¶i quyÕt. ho¸ n«ng nghiÖp lµ qu¸ tr×nh ph¸t triÓn S¶n nghiÖp ho¸ n«ng nghiÖp trë thµnh x· héi ho¸, nhÊt thÓ ho¸ n«ng nghiÖp víi b−íc thö nghiÖm vµ sù lùa chän míi. c¸c ngµnh nghÒ liªn quan, tøc nhÊt thÓ 2. Kh¸i niÖm, ®Æc tr−ng cña s¶n ho¸ n«ng nghiÖp-c«ng nghiÖp-th−¬ng nghiÖp ho¸ n«ng nghiÖp m¹i, kh©u chuçi s¶n xuÊt-giai c«ng-tiªu thô. Nhµ nghiªn cøu B¹ch ThÕ ViÖt cho
9 Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn s¶n nghiÖp hãa… r»ng: S¶n nghiÖp ho¸ lµ lÊy ®Þnh h−íng n«ng nghiÖp víi sè l−îng lín, chÊt l−îng cao cho c¸c xÝ nghiÖp “®Çu tÇu”; thÞ tr−êng, lÊy n«ng hé lµm c¬ së, lÊy xÝ nghiÖp ®Çu tÇu lµm chç dùa, lÊy lîi Ých (4) D©y chuyÒn n«ng - c«ng - th−¬ng, kinh tÕ lµm trung t©m, lÊy dÞch vô lµm tøc kÕt hîp h÷u c¬ gi÷a c¸c ngµnh s¶n biÖn ph¸p, th«ng qua s¶n xuÊt-cung xuÊt n«ng nghiÖp-c¸c ngµnh gia c«ng vµ øng-tiªu thô, nu«i trång, gia c«ng, liªn c¸c ngµnh tiªu thô c¸c s¶n phÈm n«ng kÕt c¸c kh©u tr−íc, trong vµ sau qu¸ nghiÖp; tr×nh t¸i s¶n xuÊt n«ng nghiÖp trë thµnh (5) H×nh thµnh c¬ chÕ rñi ro cïng chÞu, mét hÖ thèng ngµnh nghÒ hoµn chØnh(4). lîi Ých cïng chia. Mét sè häc gi¶ diÔn ®¹t ng¾n gän h¬n, gäi s¶n nghiÖp ho¸ n«ng nghiÖp lµ qu¸ Nh÷ng ®Æc tr−ng c¬ b¶n tr×nh ph¸t triÓn x· héi ho¸, nhÊt thÓ ho¸ (1). NhÊt thÓ ho¸ ngµnh nghÒ: S¶n n«ng nghiÖp víi c¸c ngµnh nghÒ liªn nghiÖp ho¸ n«ng nghiÖp lµ liªn kÕt h÷u quan, tøc nhÊt thÓ ho¸ n«ng nghiÖp - c¬ gi÷a c¸c ngµnh n«ng nghiÖp tr−íc s¶n c«ng nghiÖp - th−¬ng m¹i, kh©u chuçi xuÊt, trong s¶n xuÊt vµ sau khi s¶n s¶n xuÊt - gia c«ng - tiªu thô. C¸c häc xuÊt, thùc hiÖn nhÊt thÓ ho¸ th−¬ng gi¶ ch−a nhÊt trÝ cao vÒ kh¸i niÖm s¶n m¹i, gia c«ng vµ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. nghiÖp ho¸ n«ng nghiÖp, nh−ng l¹i cã Nh− vËy cã nghÜa lµ liªn kÕt nhiÒu “n«ng nhËn thøc chung vÒ néi hµm c¬ b¶n sau: hé nhá”, “ s¶n xuÊt nhá” víi “thÞ tr−êng (1) LÊy thÞ tr−êng lµm ph−¬ng h−íng. lín” vµ “nhu cÇu lín”, liªn kÕt gi÷a c«ng S¶n nghiÖp ho¸ n«ng nghiÖp lµ s¶n nghiÖp hiÖn ®¹i vµ n«ng nghiÖp l¹c hËu, phÈm cña kinh tÕ thÞ tr−êng. C¸c s¶n nèi liÒn gi÷a thµnh thÞ víi n«ng th«n, phÈm n«ng nghiÖp ph¶i s¶n xuÊt, gia thóc ®Èy chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt, dÞch c«ng vµ tiªu thô theo nhu cÇu cña thÞ vô x· héi ho¸, kÕt nèi c¸c kh©u s¶n xuÊt- tr−êng míi cã thÓ tån t¹i vµ ph¸t triÓn. gia c«ng-vËn chuyÓn-tiªu thô c¸c s¶n (2) LÊy c¸c xÝ nghiÖp “®Çu tÇu” lµm phÈm n«ng nghiÖp thµnh mét d©y trung t©m. C¸c xÝ nghiÖp “®Çu tÇu” lµ chuyÒn, cïng thóc ®Èy vµ phèi hîp ph¸t c¸c doanh nghiÖp ®ãng vai trß liªn kÕt triÓn; c¸c kh©u tr−íc vµ sau s¶n xuÊt, gi÷a c¸c (2). Chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt: TiÕn n«ng hé s¶n xuÊt quy m« nhá, ph©n t¸n hµnh chuyªn m«n ho¸ c¸c kh©u trong víi thÞ tr−êng réng lín trong vµ ngoµi d©y chuyÓn s¶n nghiÖp ho¸. Chuyªn n−íc; m«n ho¸ s¶n xuÊt míi cã thÓ n©ng cao (3) LÊy c¸c vïng chuyªn doanh lµm c¬ hiÖu qu¶ kinh tÕ vµ hiÖu qu¶ tæng thÓ së. §©y lµ c¸c n¬i s¶n xuÊt n«ng s¶n cÊu cña s¶n nghiÖp ho¸; thµnh bëi c¸c n«ng hé. Thùc hiÖn chuyªn (3). Th−¬ng phÈm ho¸: Hµng ho¸ s¶n doanh vïng trång trät, chuyªn m«n ho¸ xuÊt lµ ®Ó trao ®æi trªn thÞ tr−êng, lÊy s¶n xuÊt, th−¬ng phÈm ho¸ hµng ho¸, thÞ tr−êng lµm ®Ých cuèi cïng; nh− vËy míi cã thÓ t¹o c¸c s¶n phÈm
nghiªn cøu trung quèc sè 6(65) - 2005 10 (4) Qu¶n lÝ xÝ nghiÖp ho¸: S¶n nghiÖp hîp t¸c, c¸c hiÖp héi…®øng ra tæ chøc ho¸ n«ng nghiÖp lµ dïng biÖn ph¸p qu¶n s¶n xuÊt, chØ ®¹o kü thuËt, phôc vô lÝ xÝ nghiÖp, c«ng ty c«ng nghiÖp ®Ó qu¶n c©y(con) gièng, thu mua s¶n phÈm, gia lÝ n«ng nghiÖp, lµm cho s¶n xuÊt ph©n c«ng vµ tiªu thô. C¸c n«ng hé tiÕn hµnh t¸n vµ c¸c s¶n phÈm cña c¸c n«ng hé s¶n xuÊt theo yªu cÇu cña c¸c tæ chøc ®−îc chuÈn ho¸. Tæ chøc s¶n xuÊt, tiªu hay hiÖp héi. M« h×nh nµy tíi cuèi thËp thô mét c¸ch khoa häc, lµm tèi ®a ho¸ lîi kû 90 cã 3384 tæ chøc, chiÕm 29% tæng sè nhuËn. M« h×nh tæ chøc h−íng tíi gièng c¸c tæ chøc s¶n nghiÖp ho¸ n«ng nghiÖp(6). M« h×nh nµy ®−îc n«ng d©n rÊt nh− c¸c tæng c«ng ty. hoan nghªnh vµ cã triÓn väng ph¸t triÓn (5). X· héi ho¸ dÞch vô: Thóc ®Èy kÕt m¹nh. §iÓn h×nh nh− HiÖp héi rau qu¶ hîp chÆt chÏ c¸c yÕu tè s¶n xuÊt, cung Léc B¶o ë Gia Thµnh tØnh S¬n §«ng, cÊp dÞch vô toµn diÖn cho c¸c kh©u trong Hîp t¸c x· gia c«ng rau qu¶ Hång §¹t- d©y chuyÒn s¶n nghiÖp ho¸. Lai D−¬ng. 3. C¸c lo¹i h×nh tæ chøc chñ yÕu cña (3). Lo¹i h×nh thÞ tr−êng chuyªn s¶n nghiÖp ho¸ n«ng nghiÖp: doanh vµ c¸c n«ng hé: M« h×nh nµy lÊy thÞ tr−êng chuyªn doanh hoÆc trung t©m (1) Lo¹i h×nh xÝ nghiÖp “®Çu tÇu” vµ giao dÞch lµm trung t©m, liªn kÕt mét c¸c n«ng hé: C¸c c«ng ty, xÝ nghiÖp ®ãng ®Çu lµ c¸c n¬i s¶n xuÊt, vµ ®Çu kia lµ c¸c vai trß chñ ®¹o, kÕt hîp cïng víi c¸c n¬i tiªu thô. M« h×nh nµy thÝch øng cho n«ng hé tiÕn hµnh s¶n xuÊt, gia c«ng vµ c¸c s¶n phÈm kh«ng ph¶i chÕ biÕn gia tiªu thô mét hay vµi lo¹i s¶n phÈm. C¸c c«ng nhiÒu, chØ cÇn xö lÝ ®¬n gi¶n lµ cã c«ng ty, xÝ nghiÖp ký hîp ®ång víi n¬i thÓ ®−a vµo tiªu thô nh− rau qu¶ n«ng s¶n xuÊt hoÆc c¸c n«ng hé s¶n xuÊt c¸c s¶n. mÆt hµng theo hîp ®ång, sau ®ã c«ng ty phô tr¸ch gia c«ng, tiªu thô. Tiªu biÓu cho m« h×nh nµy lµ Thä Quang cña S¬n §«ng. Thä Quang khëi Tiªu biÓu cña m« h×nh nµy lµ c¸c c«ng nghiÖp tõ ph¸t triÓn thÞ tr−êng b¸n bu«n ty xÝ nghiÖp nh−: TËp ®oµn c«ng ty mËu rau qu¶. N¬i giao dÞch thÞ tr−êng b¸n dÞch ®èi ngo¹i Gia Thµnh S¬n §«ng, tËp bu«n rau qu¶ cña Thä Quang réng 34 ®oµn §¹i Giang Th−îng H¶i, tËp ®oµn ha, møc tiªu thô rau qu¶ n¨m lªn tíi Nh− ý-Liªn VËn C¶ng cña Giang T«, tËp 100 triÖu tÊn, doanh sè lªn tíi 1 tû NDT, ®oµn Long Ph¸t cña Hå B¾c, tËp ®oµn l«i kÐo ®−îc vïng s¶n xuÊt rau qu¶ réng H−ng Ph¸t cña khu Néi M«ng, c«ng ty tíi 31 ngh×n ha, s¶n phÈm b¸n ®i 24 tØnh §øc §¹i tØnh C¸t L©m… §Õn cuèi nh÷ng trong ®ã cã 190 thµnh phè lín vµ võa, n¨m 90, sè c«ng ty xÝ nghiÖp m« h×nh nµy më chi nh¸nh tiªu thô t¹i 180 thµnh phè cã kho¶ng 5400, chiÕm 45% tæng sè c¸c tæ lín vµ võa. M« h×nh nµy ®Õn cuèi thËp chøc s¶n nghiÖp ho¸ n«ng nghiÖp(5). kû 90 cã kho¶ng 1450 tæ chøc, chiÕm (2) Lo¹i h×nh tæ chøc hîp t¸c kinh tÕ 13% tæng sè tæ chøc s¶n nghiÖp ho¸ n«ng vµ n«ng hé: C¸c tæ chøc hîp t¸c nh− c¸c nghiÖp.
11 Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn s¶n nghiÖp hãa… Ngoµi ra, cßn cã c¸c m« h×nh kh¸c s¶n nghiÖp ho¸ n«ng nghiÖp, ra søc nh− c¸c ngµnh chñ ®¹o vµ n«ng hé. C¸c ph¸t triÓn vµ trî gióp s¶n nghiÖp ho¸ ®Þa ph−¬ng dùa vµo −u thÕ vÒ ngµnh hay n«ng nghiÖp. N¨m 2004, Hµ Nam cã s¶n phÈm ®iÓn h×nh ph¸t triÓn thµnh 2284 xÝ nghiÖp ®Çu tµu, trong ®ã cã 23 xÝ c¸c d©y chuyÒn. M« h×nh kh¸c nh− c¸c tæ nghiÖp ®Çu tµu träng ®iÓm quèc gia, møc chøc trung gian, c¸c tæ chøc khoa häc… doanh thu ®¹t h¬n 1 tû NDT cã 12 xÝ ®øng ra kÕt nèi c¸c kh©u s¶n xuÊt, tiªu nghiÖp(8). N¨m 2004 doanh thu cña tËp thô c¸c s¶n phÈm n«ng nghiÖp. ®oµn “Song Héi” lªn tíi 1,6 tû NDT. XÝ nghiÖp ®Çu tÇu träng ®iÓm cÊp tØnh cã 4. S¶n nghiÖp ho¸ n«ng nghiÖp t¹i 27 c«ng ty. C¸c tæ chøc kinh doanh mét sè tØnh cña Trung Quèc ngµnh nghÒ ho¸ n«ng nghiÖp cña tØnh cã S¬n §«ng lµ n¬i khëi ph¸t s¶n nghiÖp 3059, l«i kÐo 5,61 triÖu hé n«ng d©n ho¸ n«ng nghiÖp. Tõ n¨m 2000 ®Õn nay, tham gia, chiÕm 29,2% tæng n«ng hé h¬n 50% tæng sè n«ng hé tham gia vµo toµn tØnh. kinh doanh ngµnh nghÒ ho¸ n«ng Hå Nam còng lµ tØnh n«ng nghiÖp lín, nghiÖp, kho¶ng 350 xÝ nghiÖp ®−îc liÖt tõ n¨m 1996 chÝnh quyÒn tØnh ®· c«ng vµo xÝ nghiÖp ®Çu tÇu träng ®iÓm quèc bè “ý kiÕn vÒ viÖc ®Èy nhanh s¶n nghiÖp gia, h¬n 200 xÝ nghiÖp thuéc lo¹i xÝ ho¸ n«ng nghiÖp”. N¨m 2003, Hå Nam nghiÖp ®Çu tÇu cÊp tØnh. HiÖn nay, tØnh cã h¬n 60 xÝ nghiÖp ®Çu tÇu cÊp tØnh, S¬n §«ng cã 21.000 xÝ nghiÖp ®Çu tÇu h¬n 300 xÝ nghiÖp ®Çu tÇu cÊp thµnh gia c«ng tiªu thô c¸c n«ng s¶n phÈm, gi¸ phè trë lªn(9). Ngµnh nghÒ kinh doanh trÞ s¶n l−îng hµng n¨m v−ît 100 tû NDT, l«i kÐo h¬n 8 triÖu n«ng hé, chiÕm cña c¸c xÝ nghiÖp tõ l−¬ng thùc, thÞt lîn 41,2% tæng sè n«ng hé toµn tØnh, thu hót nh÷ng n¨m 90 thÕ kû XX, ®Õn nay ®· më h¬n 10 triÖu lao ®éng n«ng th«n, h¬n réng kinh doanh h¬n 20 ngµnh nghÒ nh− 50% thu nhËp cña n«ng d©n lµ tõ ph¸t trång trät, ch¨n nu«i, gia c«ng, rau qu¶, triÓn kinh doanh ngµnh nghÒ ho¸ n«ng thøc ¨n gia sóc, giµy da, dÖt may, d−îc nghiÖp(7). liÖu…c¸c c«ng ty ®Çu tÇu ngµy mét lín m¹nh. VÝ nh− c«ng ty h÷u h¹n ph¸t Hµ Nam lµ mét tØnh n«ng nghiÖp lín triÓn khoa häc kü thuËt ChÝnh Hång cña cña Trung Quèc, d©n sè n«ng th«n chiÕm Hå Nam, hiÖn cã 5 x−ëng s¶n xuÊt, 8 h¬n 70% d©n sè cña tØnh. Th«ng qua c«ng ty con, nhiÒu chi nh¸nh hoÆc tham ph¸t triÓn s¶n nghiÖp ho¸ n«ng nghiÖp, gia cæ phÇn víi c«ng ty cña tØnh kh¸c, cã Hµ Nam ®· trë thµnh tØnh hµng ®Çu vÒ 32 d©y chuyÓn s¶n xuÊt ®iÒu khiÓn b»ng bét m× vµ c¸c chÕ phÈm mú cña Trung m¸y tÝnh, n¨ng lùc s¶n xuÊt thøc ¨n gia Quèc, xóc xÝch Hµ Nam chiÕm 80%, s¶n l−îng mú ¨n liÒn chiÕm kho¶ng 30% thÞ sóc hµng n¨m lµ 1,2 triÖu tÊn, ®øng vµo phÇn thÞ tr−êng Trung Quèc. Ngay tõ hµng ngò 500 c«ng ty lín s¶n xuÊt thøc n¨m 1996, tØnh Hµ Nam ®· ®i ®Çu c¶ ¨n gia sóc cña Trung Quèc. VÝ nh− tËp n−íc trong viÖc tæ chøc héi nghÞ c«ng t¸c ®oµn §−êng Nh©n ThÇn cã tµi s¶n lªn
nghiªn cøu trung quèc sè 6(65) - 2005 12 tíi 550 triÖu NDT, doanh thu n¨m lªn lo¹i h×nh kh¸c 10,5%. VÒ lo¹i h×nh liªn tíi 1,6 tû NDT, cã 35 c«ng ty con, ®øng kÕt: Ph−¬ng thøc hîp ®ång chiÕm 51,9%, hµng thø 11 trong 50 c«ng ty lín vÒ hµng hîp t¸c 12,6%, cæ phÇn 13,3%, c¸c ph−¬ng thøc kh¸c kho¶ng h¬n 20%(11). thÞt cña Trung Quèc. N¨m 2002, c¸c tæ chøc s¶n nghiÖp ho¸ S¶n nghiÖp ho¸ n«ng nghiÖp ë Tø n«ng nghiÖp l«i kÐo sè n«ng hé lªn tíi Xuyªn còng ph¸t triÓn t−¬ng ®èi m¹nh, h¬n 7,2 triÖu hé, chiÕm 30,5% tæng sè hiÖn cã h¬n 4000 xÝ nghiÖp ®Çu tÇu, thùc n«ng hé toµn quèc. N¨m 1997, c¸c tæ hiÖn doanh thu lªn tíi 27 tû NDT, l«i kÐo chøc s¶n nghiÖp ho¸ n«ng nghiÖp miÒn 5,48 triÖu hé n«ng d©n chiÕm 28,7% tæng §«ng cã 6611, miÒn Trung cã 4336, miÒn sè n«ng hé toµn tØnh tham gia. NhiÒu T©y cã 887, chiÕm tæng sè tæ chøc s¶n chî b¸n bu«n lín h×nh thµnh, vÝ nh− thÞ nghiÖp ho¸ n«ng nghiÖp trong toµn quèc tr−êng b¸n bu«n rau qu¶ Bµnh Ch©u, theo tû lÖ lÇn l−ît lµ 55,9%: 36,7%:7,4%. qua nhiÒu n¨m ph¸t triÓn ®· trë thµnh N¨m 2002, tæ chøc s¶n nghiÖp ho¸ n«ng thÞ tr−êng b¸n bu«n hµng n«ng s¶n lín nghiÖp miÒn §«ng lµ 43000, chiÕm 45%, nhÊt vïng T©y Nam, møc giao dÞch rau miÒn Trung lµ 29000, chiÕm 31,2%, miÒn qu¶ hµng n¨m v−ît 1 triÖu tÊn, møc giao T©y lµ 22000 tæ chøc, chiÕm 23,6%(12). dÞch v−ît 1,3 tû NDT. S¶n nghiÖp ho¸ n«ng nghiÖp miÒn Trung 5. Th nh tùu, vÊn ®Ò tån t¹i v triÓn vµ miÒn T©y Trung Quèc cã tiÒm n¨ng väng ph¸t triÓn lín vµ ®· xuÊt hiÖn nhiÒu tæ chøc s¶n nghiÖp ho¸ m¹nh nh− Cöu S¶n nghiÖp ho¸ n«ng nghiÖp ®· cã S¬n, Du Tö, Song Héi, M«ng Ng−u. HiÖn nh÷ng thµnh qu¶ râ nÐt qua gÇn hai nay, tæ chøc kinh doanh s¶n nghiÖp ho¸ thËp kû. N¨m 1997 Trung Quèc cã 11834 n«ng nghiÖp ®¹t 114.000 ®¬n vÞ, tæng tæ chøc kinh doanh s¶n nghiÖp ho¸ n«ng møc tµi s¶n cè ®Þnh lªn tíi 809,9 tû NDT, nghiÖp. N¨m 2001 cã h¬n 66.000 tæ chøc l«i kÐo 84,54 triÖu n«ng hé tham gia(13). kinh doanh s¶n nghiÖp ho¸ n«ng nghiÖp. Lo¹i h×nh c¸c tæ chøc ngµy cµng ®a d¹ng, C¸c tæ chøc nµy còng më réng sang c¸c xÝ nghiÖp “®Çu tÇu” cã tíi h¬n 27000, nhiÒu ngµnh nghÒ, khu vùc còng réng kh¾p tõ miÒn §«ng sang miÒn T©y, h×nh c¸c tæ chøc trung gian h¬n 2200. N¨m thøc liªn kÕt còng ®a d¹ng h¬n. Mét sè 2002 c¸c tæ chøc s¶n nghiÖp ho¸ n«ng ®Þa ph−¬ng ®· h×nh thµnh c¸c khu nghiÖp lªn tíi 94.000 trong ®ã cã 42000 chuyªn doanh. Mét sè tØnh ®· x©y dùng xÝ nghiÖp ®Çu tÇu, t¨ng 41,6% so víi quy ho¹ch ph¸t triÓn s¶n nghiÖp ho¸ n¨m 2000(10). VÒ lo¹i h×nh tæ chøc s¶n n«ng nghiÖp. NhiÒu ng−êi cho r»ng s¶n nghiÖp ho¸ theo ngµnh nghÒ: Tæ chøc nghiÖp ho¸ lµ cÇu nèi cã hiÖu qu¶ ®Ó s¶n nghiÖp ho¸ lo¹i h×nh trång trät hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp, lµ lèi tho¸t chiÕm 44,8%, ch¨n nu«i 24,1%, thuû s¶n cho n«ng nghiÖp, n«ng th«n, n«ng 8,2%, l©m nghiÖp, thæ s¶n 10,4%, c¸c d©nTrung Quèc(14).
13 Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn s¶n nghiÖp hãa… dÇu, thñy s¶n, d−îc liÖu, hoa…, l«i kÐo Tuy nhiªn, tr×nh ®é ph¸t triÓn s¶n 40% tæng sè n«ng hé cña tØnh tham gia. nghiÖp ho¸ n«ng nghiÖp cña Trung Quèc Ngµy 23-4-2004, chÝnh quyÒn Qu¶ng T©y ®· cßn thÊp, sè l−îng c¸c xÝ nghiÖp “®Çu ra Th«ng tri sè 21 vÒ ®Èy nhanh kinh doanh tÇu” kh«ng lín, quy m« nhá, søc c¹nh s¶n nghiÖp ho¸ n«ng nghiÖp(16), trong ®ã ®−a tranh yÕu; s¶n nghiÖp ho¸ n«ng nghiÖp ra môc tiªu x©y dùng 100 xÝ nghiÖp ®Çu míi ë giai ®o¹n ®Çu, giai ®o¹n t×m tßi vµ tÇu träng ®iÓm cÊp tØnh, 1000 xÝ nghiÖp béc lé nhiÒu h¹n chÕ(15). HiÖn nay, s¶n n«ng nghiÖp cèt c¸n khu vùc, 10 hiÖp héi nghiÖp ho¸ n«ng nghiÖp míi chØ l«i kÐo ngµnh nghÒ vµ 500 tæ chøc hîp t¸c kinh ®−îc 1/3 tæng sè n«ng hé trong toµn tÕ n«ng th«n, l«i kÐo h¬n 50% sè n«ng hé quèc. C¸c xÝ nghiÖp ®Çu tÇu lµ kÕt nèi cña tØnh tham gia. quan träng gi÷a c¸c n«ng hé víi thÞ Th¸ng 10 n¨m 2000, trong kÕ ho¹ch tr−êng, gi÷a c¸c kh©u s¶n xuÊt, gi÷a thÞ “5 n¨m lÇn thø X”, Trung −¬ng §¶ng tr−êng trong n−íc vµ n−íc ngoµi. Song Céng s¶n Trung Quèc ®· nªu ra “coi hiÖn nay, quan hÖ gi÷a c¸c c«ng ty “®Çu kinh doanh s¶n nghiÖp ho¸ n«ng nghiÖp tÇu” víi c¸c n«ng hé, víi c¸c kh©u s¶n lµ con ®−êng quan träng thóc ®Èy hiÖn xuÊt, gia c«ng, tiªu thô…cßn láng lÎo, ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp, khuyÕn khÝch, ñng m«i tr−êng kinh doanh ngµnh nghÒ ho¸ hé c¸c xÝ nghiÖp gia c«ng vµ tiªu thô ®ßi hái tr×nh ®é ph¸t triÓn nhÊt ®Þnh cña n«ng s¶n, l«i kÐo n«ng hé tham gia thÞ søc s¶n xuÊt vµ ®Æc biÖt h¬n lµ møc ®é tr−êng, h×nh thµnh h×nh thøc tæ chøc, c¬ thÞ tr−êng ho¸. Ngoµi ra, c¸c ngµnh vµ chÕ kinh doanh lîi Ých cïng h−ëng, rñi ro s¶n phÈm chñ ®¹o ch−a râ nÐt, ch−a cïng chia”. Th¸ng 11-2003, §CS Trung h×nh thµnh nhiÒu vïng chuyªn doanh. Quèc ®−a ra QuyÕt ®Þnh cña Trung −¬ng HiÖn nay, nhiÒu tØnh ®· x©y dùng quy §¶ng Céng s¶n Trung Quèc vÒ mét sè ho¹ch ph¸t triÓn s¶n nghiÖp ho¸ n«ng vÊn ®Ò hoµn thiÖn kinh tÕ thÞ tr−êng nghiÖp. VÝ nh− Qu¶ng T©y, n¨m 2002, cã XHCN, qua ®ã Trung Quèc ®ang nç lùc h¬n 3000 tæ chøc s¶n nghiÖp ho¸ n«ng x©y dùng hÖ thèng thÞ tr−êng hoµn nghiÖp, bao phñ 1/3 n«ng th«n cña thiÖn, thèng nhÊt, t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t Qu¶ng T©y. Cuèi n¨m 2002, Qu¶ng T©y triÓn h¬n n÷a cho s¶n nghiÖp ho¸ n«ng x©y dùng Quy ho¹ch ph¸t triÓn s¶n nghiÖp. Cïng víi viÖc hoµn thiÖn thÓ chÕ nghiÖp ho¸ n«ng nghiÖp giai ®o¹n 2003- kinh tÕ thÞ tr−êng XHCN, s¶n nghiÖp 2007, nªu ra môc tiªu ®Õn n¨m 2007 x©y ho¸ n«ng nghiÖp sÏ g¾n kÕt chÆt chÏ h¬n dùng 10 xÝ nghiÖp ®Çu tÇu träng ®iÓm cã qu¸ tr×nh hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp, møc doanh thu n¨m ®¹t 1 tû NDT, 150 c«ng nghiÖp ho¸ n«ng th«n, ®« thÞ ho¸. xÝ nghiÖp cã doanh thu 100 triÖu NDT; V¨n kiÖn sè 1 n¨m 2004 cña Trung −¬ng x©y dùng 10 thÞ tr−êng chuyªn doanh §¶ng Céng s¶n Trung Quèc nªu ra ®Èy n«ng s¶n cã møc giao dÞch n¨m ®¹t 1 tû nhanh ph¸t triÓn s¶n nghiÖp ho¸ n«ng trë lªn; x©y dùng 10 ngµnh nghÒ chñ ®¹o nghiÖp. V¨n kiÖn sè 1 n¨m 2005 nhÊn nh− gia sóc, rau xanh, hoa qu¶, ®−êng,
nghiªn cøu trung quèc sè 6(65) - 2005 14 m¹nh tiÕp tôc ®Èy nhanh ph¸t triÓn n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt, n©ng cao kinh doanh s¶n nghiÖp ho¸ n«ng nghiÖp. n¨ng lùc c¹nh tranh thÞ tr−êng. Coi s¶n nghiÖp ho¸ n«ng nghiÖp lµ biÖn -Ph¸t triÓn s¶n nghiÖp ho¸ n«ng ph¸p quan träng ®Ó n©ng cao n¨ng suÊt nghiÖp lµ biÖn ph¸p h÷u Ých n©ng cao tæng hîp n«ng nghiÖp, gãp phÇn quan hiÖu qu¶ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, t¨ng thu träng thùc hiÖn hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nhËp cho n«ng d©n. C¸c n«ng s¶n ®−îc nghiÖp, thóc ®Èy c«ng nghiÖp ho¸ n«ng t¨ng gi¸ trÞ th«ng qua gia c«ng, tiªu thô, th«n. Ngµy 20-9-2005, Héi nghÞ c«ng t¸c thu nhËp cña n«ng d©n còng t¨ng nhê s¶n nghiÖp ho¸ n«ng nghiÖp toµn Trung kÕt nèi c¸c kh©u s¶n xuÊt-gia c«ng-tiªu Quèc, ®−a ra môc tiªu trong vßng 5 n¨m thô c¸c s¶n phÈm n«ng nghiÖp, qua ®ã tíi l«i kÐo 40% tæng sè n«ng hé toµn quèc thóc ®Èy më réng ngµnh nghÒ vµ t¹o tham gia kinh doanh s¶n nghiÖp ho¸ viÖc lµm cho n«ng d©n. n«ng nghiÖp, møc gia c«ng n«ng s¶n ®¹t -S¶n nghiÖp ho¸ n«ng nghiÖp gióp trªn 50%, x©y dùng h¬n 100 th−¬ng hiÖu ®iÒu chØnh c¬ cÊu kinh tÕ n«ng th«n vµ næi tiÕng(17). n«ng nghiÖp, t¹o ph−¬ng thøc t¨ng 6. Vai trß, ý nghÜa v b i häc kinh tr−ëng míi. Sau nh÷ng thµnh c«ng cña nghiÖm s¶n nghiÖp ho¸ n«ng nghiÖp chÕ ®é kho¸n, ph¸t triÓn xÝ nghiÖp Trung Quèc h−¬ng trÊn, ph¸t triÓn s¶n nghiÖp ho¸ n«ng nghiÖp lµ thö nghiÖm chøa ®ùng Vai trß vµ ý nghÜa nh÷ng thµnh c«ng míi cña Trung Quèc. -S¶n nghiÖp ho¸ n«ng nghiÖp lµ con - S¶n nghiÖp ho¸ n«ng nghiÖp cã lîi ®−êng gi¶i quyÕt m©u thuÉn gi÷a s¶n cho chuyÓn dÞch lao ®éng d«i d− cña xuÊt nhá víi thÞ tr−êng lín. ChÕ ®é n«ng th«n vµ ®Èy nhanh tiÕn tr×nh ®« thÞ kho¸n ®· lµm cho c¸c n«ng hé trë thµnh ho¸. ng−êi s¶n xuÊt vµ kinh doanh hµng ho¸, - S¶n nghiÖp ho¸ n«ng nghiÖp thóc t¹o c¬ së cho c¸c tæ chøc kinh tÕ ë n«ng ®Èy n«ng nghiÖp ¸p dông khoa häc kü th«n. Nh−ng c¸c n«ng hé s¶n xuÊt ph©n thuËt hiÖn ®¹i, ®Èy nhanh b−íc chuyÓn t¸n kh«ng n¾m b¾t ®−îc t×nh h×nh vµ biÕn tõ n«ng nghiÖp truyÒn thèng sang diÔn biÕn thÞ tr−êng, do vËy rÊt khã ®èi n«ng nghiÖp hiÖn ®¹i. phã víi nh÷ng rñi ro thÞ tr−êng. TiÕp - S¶n nghiÖp ho¸ n«ng nghiÖp gióp n÷a, c¸c hé s¶n xuÊt ph©n t¸n cã tr×nh Trung Quèc øng biÕn tèt h¬n víi nh÷ng ®é tæ chøc s¶n xuÊt thÊp, ®éi gi¸ thµnh c¬ héi vµ th¸ch thøc khi gia nhËp WTO giao dÞch lªn cao, thu lîi thÊp. Ph¸t triÓn vµ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. s¶n nghiÖp ho¸ n«ng nghiÖp cã thÓ th«ng qua c¸c xÝ nghiÖp ®Çu tÇu, c¸c tæ chøc Bµi häc kinh nghiÖm trung gian, kÕt nèi c¸c hé s¶n xuÊt nhá, Tr¶i qua h¬n 20 c¶i c¸ch vµ ph¸t c¸c n¬i s¶n xuÊt víi thÞ tr−êng lín, kh¾c triÓn, Trung Quèc ®· giµnh ®−îc nh÷ng phôc ®−îc nh−îc ®iÓm cña s¶n xuÊt nhá,
15 Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn s¶n nghiÖp hãa… thµnh tùu to lín, ®êi sèng nh©n d©n ®¹t (2) T¹p chÝ Nghiªn cøu Trung Quèc, sè 5- 1997. møc kh¸ gi¶. Tuy nhiªn, chªnh lÖch gi÷a c¸c vïng, chªnh lÖch gi÷a thµnh thÞ vµ (3) NguyÔn Minh H»ng: “Mét sè vÊn ®Ò vÒ n«ng th«n… ngµy cµng lín. Trung Quèc hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp Trung Quèc”, Nxb ®ang ®øng tr−íc sù ph©n c¸ch thµnh thÞ- KHXH, Hµ Néi 2003, tr.435. n«ng th«n, c«ng nghiÖp - n«ng nghiÖp (4) B¹ch ViÖt ThÕ: Ph©n tÝch lùa chän con (nhÞ nguyªn). Thu hÑp chªnh lÖch thµnh ®−êng hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp Trung thÞ n«ng th«n, ph¸t triÓn hµi hoµ c«ng Quèc, Nxb KHXH Trung Quèc, B¾c Kinh nghiÖp, n«ng nghiÖp lµ nhiÖm vô quan 2004, tr.166. träng trong tiÕn tr×nh hiÖn ®¹i ho¸. S¶n (5), (6) Sö V¹n LÝ: 20 n¨m c¶i c¸ch n«ng nghiÖp ho¸ n«ng nghiÖp ph¸t huy tÝch th«n Trung Quèc, Nxb Trung Ch©u cæ tÞch, cùc trong kÕt nèi thµnh thÞ n«ng th«n, n¨m 1998, tr. 171; 172. (Trung Quèc) c«ng nghiÖp vµ n«ng nghiÖp. N«ng (7) http://report.drc.gov.cn/drcnet/corpus. nghiÖp muèn tiÕn nhanh tíi “nhµ ga sf/ hiÖn ®¹i ho¸” th× ph¶i cã nh÷ng “®Çu (8) www.hbagri.gov.cn/chanyehua/ tÇu” kÕt nèi c¸c kh©u n«ng nghiÖp s¶n (9) http://www.hnnjw.gov.cn/nccyh/20040409. xuÊt nhá, liªn kÕt s¶n xuÊt-gia c«ng-tiªu htm thô, l«i kÐo c¸c ngµnh khoa häc, th−¬ng (10) L−u B©n chñ biªn: B¸o c¸o vÊn ®Ò m¹i, dÞch vô. tam n«ng Trung Quèc, Nxb ph¸t triÓn Trung ViÖt Nam ®· giµnh ®−îc nh÷ng thµnh Quèc, n¨m 2004. tùu quan träng trong c«ng nghiÖp ho¸, (11)http://www.cspgp.org.cn/ 10zhounian_ hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp n«ng th«n. luntan/nycyh_luntan/01.htm Tuy nhiªn, muèn ®Èy nhanh triÕn tr×nh trªn, chóng ta cÇn ph¸t triÓn g¾n kÕt (12) Ng−u Nh−îc Phong, LÝ Thµnh QuÝ, h¬n n÷a gi÷a c«ng nghiÖp víi n«ng Tr×nh H÷u QuÝ: Nh×n l¹i vµ triÓn väng vÊn nghiÖp, thµnh thÞ vµ n«ng th«n. Xo¸ bá ®Ò tam n«ng cña Trung Quèc, Nxb KHXH nh÷ng kú thÞ vµ rµo c¶n ph©n c¸ch Trung Quèc, n¨m 2004, tr.161. thµnh thÞ-n«ng th«n, c«ng nghiÖp-n«ng (13) http://www.china.com/chinese/sy/ nghiÖp, t¹o m«i tr−êng vµ ®iÒu kiÖn ph¸t 976926.htm triÓn h¬n n÷a søc s¶n xuÊt n«ng th«n. (14) Kinh tÕ nhËt b¸o Trung Quèc, ngµy Ph¸t huy sù chñ ®éng, s¸ng t¹o cña 14-11-2002. chÝnh quyÒn c¸c ®Þa ph−¬ng trong ®Èy (15) NguyÔn Minh H»ng: “Mét sè vÊn ®Ò nhanh c«ng nghiÖp ho¸, ®« thÞ ho¸ n«ng vÒ hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp Trung Quèc”, th«n. S®d, tr.449. (16) http://www.cas.ac.cn/html/Dir/ 2004/ Chó thÝch: 12/01/7961.htm (1) T¹p chÝ Quan s¸t n«ng th«n Trung (17)http://www.china.com.cn/chinese/sy/9 Quèc, sè 3-2005, tr.11. 76926.htm