Báo cáo nghiên cứu khoa học: "TÍNH DÂN TỘC CỦA VĂN HOÁ, NGHỆ THUẬT LÀ GÌ? WHAT ARE THE NATIONAL CHARACTERISTICS IN CULTURE AND FINE ARTS?"

Chia sẻ: Nguyễn Phương Hà Linh Linh | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:4

Thêm vào BST

Báo xấu

76
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tính dân tộc trong văn hoá nghệ thuật là yếu tố cốt lõi hình thành nên nền văn hoá đậm đà bản sắc dân tộc. Bài viết phân tích những cách tiếp cận khác nhau về tính dân tộc của văn hoá nghệ thuật trong quá trình xây dựng nền văn hoá mới.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo nghiên cứu khoa học: "TÍNH DÂN TỘC CỦA VĂN HOÁ, NGHỆ THUẬT LÀ GÌ? WHAT ARE THE NATIONAL CHARACTERISTICS IN CULTURE AND FINE ARTS?"

TÍNH DÂN TỘC CỦA V ĂN HOÁ, NGHỆ THUẬT L À GÌ? WHAT ARE THE NATIONAL CHARACTERISTICS IN CULTURE AND FINE ARTS? LÊ HỮU ÁI Trường Đại học Kinh tế, Đại học Đà Nẵng TÓM T ẮT Tính dân tộc trong văn hoá nghệ thuật là yếu tố cốt lõi hình thành nên nền v ăn hoá đậm đà bản sắc dân tộc. Bài viết phân tích những cách tiếp cận khác nhau về tính dân tộc của v ăn hoá nghệ thuật trong quá trình xây dựng nền văn hoá mới. Từ đó đúc rút ra khái niệm về tính dân tộc trong v ăn hoá nghệ thuật là kết tinh những hệ thống giá trị, là thước đo giá trị của một dân tộc đã được hình thành lâu dài trong cộng đồng dân tộc, là những cách thức độc đáo trong việc sáng tác, lưu giữ, truyền đạt, cảm thụ và phát triển v ăn hoá nghệ thuật của mỗi dân tộc. ABSTRACT The national characteristics in culture and fine arts are the essential components of a culture imbued with national identities. This article explores various approaches to national characteristics in culture and fine arts in the process of building a new culture. From such analyses, it can be stated that the national characteristics in culture and fine arts are the crystallization of value systems, the measuring scale of the value of nation who has been f ormed for a long time, the unique creation, storage, appreciation and development of culture and fine arts of each nation. V¨n ho¸, nghÖ thuËt lµ mét bé phËn quan träng trong ®êi sèng tinh thÇn cña mçi d©n téc. Tuy kh«ng g¾n liÒn víi c¸c quyÒn lîi vËt chÊt träng yÕu hµng ngµy, song trong mçi nÒn v¨n ho¸, nghÖ thuËt, nhiÒu d©n téc ®· göi g¾m vµo ®ã nh÷ng íc m¬ vµ kh¸t väng, nh÷ng niÒm tin, c¸c quan niÖm vÒ gi¸ trÞ còng nh c¸c thÞ hiÕu cña m×nh. Vµ chÝnh nh÷ng ®iÒu ®ã ®· t¹o nªn “cèt c¸ch d©n téc”, “tÝnh d©n téc”, “h×nh thøc d©n téc” cña v¨n ho¸, nghÖ thuËt. Vµ chÝnh nh÷ng ®iÒu nµy ®· ph¸c ho¹ nªn diÖn m¹o cu¶ nÒn v¨n ho¸ ®Ëm ®µ b¶n s¾c d©n téc mµ chóng ta ®ang x©y dùng. CÇn thiÕt ph¶i hiÓu thËt chÝnh x¸c tÝnh d©n téc vµ tÝnh d©n téc cña v¨n ho¸, nghÖ thuËt lµ g×? Theo quan ®iÓm cña chñ nghÜa M¸c-Lªnin, d©n téc lµ mét céng ®ång ngêi cã cïng chung l·nh thæ, cã cïng ng«n ng÷ ch÷ viÕt, cïng t©m lý vµ ®îc liªn kÕt râ nÐt trong v¨n ho¸. Do hoµn c¶nh ®Þa lý, lÞch sö, kinh tÕ nªn mçi mét d©n téc ®Òu cã tÝnh c¸ch riªng biÖt, ®ã lµ c¬ së h×nh thµnh nªn tÝnh d©n téc. Xung quanh kh¸i niÖm tÝnh d©n téc cã rÊt nhiÒu ý kiÕn kh¸c nhau vµ ®· tõng diÔn ra nhiÒu cuéc th¶o luËn trªn ph¹m vi quèc gia vµ thÕ giíi. Cã ngêi cho r»ng, tÝnh d©n téc vµ truyÒn thèng d©n téc lµ mét. Cã ngêi l¹i ®Æt vÊn ®Ò ph¶i ch¨ng tÝnh d©n téc cã thÓ thay thÕ b»ng kh¸i niÖm t©m lý d©n téc vµ tÝnh d©n téc, do tÝnh bÒn v÷ng cña m×nh mµ nã mang gi¸ trÞ bÊt biÕn? N¨m 1971 ë Liªn X« cò ®· cã cuéc th¶o luËn vÒ c¸c vÊn ®Ò nµy. Trong t¸c phÈm: “TÝnh d©n téc vµ tÝnh quèc tÕ” (Nhµ XuÊt b¶n Khoa häc, Hµ Néi, 1971), V«r«b«va, mét trong nh÷ng ®ång t¸c gi¶ cña cuèn s¸ch ®· cho r»ng: Cã nh÷ng quan ®iÓm sai lÇm vÒ tÝnh d©n téc hoÆc cho tÝnh d©n téc lµ mét ph¹m trï tho¸t ra ngoµi lÞch sö, lµ mét tÝnh céng ®ång bÊt biÕn, do ®ã mµ kh«ng tÝnh ®Õn mÆt x· héi, mÆt giai cÊp hoÆc cho tÝnh d©n téc chØ lµ ®Æc thï, chØ thuéc mét d©n téc nhÊt ®Þnh, hoÆc thèng kª nh÷ng ®Æc tÝnh nµy nä nh tèt, réng lîng, mÕn kh¸ch, tr÷ t×nh...
Sù thËt th× mçi d©n téc trªn thÕ giíi ®Òu cã mét lèi sèng, mét t©m lý d©n téc riªng, mét truyÒn thèng v¨n ho¸ ®éc ®¸o, mét ng«n ng÷ riªng vµ nhiÒu nÐt riªng kh¸c nhau. M¸c ®· tõng nãi vÒ “Sù phít tØnh cña ngêi t s¶n Anh qu¶ lµ “kh«ng chª vµo ®©u ®îc” (1) vµ ngêi §øc “thuéc mét d©n téc cã lý luËn nhÊt ë Ch©u ¢Au vµ h¬n n÷a hä vÉn gi÷ ®îc c¸i kiÓu lý luËn Êy” (2). Cßn Lªnin th× cho r»ng, ngêi Anh thÝch thùc tiÔn h¬n. “Ngêi Anh tù hµo vÒ ãc thùc tÕ” vµ kh«ng a thÝch nh÷ng nguyªn t¾c chung (3). Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· nh¾c tíi Tuyªn ng«n Nh©n quyÒn vµ D©n quyÒn cña c¸ch m¹ng Ph¸p vµ c¸ch m¹ng Mü: “TÊt c¶ c¸c d©n téc trªn thÕ giíi ®Òu sinh ra b×nh ®¼ng, d©n téc nµo còng cã quyÒn sèng, quyÒn sung síng vµ quyÒn tù do”. Nh vËy, cã thÓ nãi r»ng: tÝnh d©n téc lµ c¸i cã thËt, nhng nã nh thÕ nµo vµ gi¸ trÞ, c¸ch thøc biÓu hiÖn cña nã ra sao vÉn cßn lµ nh÷ng vÊn ®Ò ®ang ®îc th¶o luËn. T¹i Héi nghÞ V¨n ho¸, V¨n nghÖ ViÖt B¾c n¨m 1951, vÊn ®Ò ®Þnh nghÜa kh¸i niÖm tÝnh d©n téc ®· ®îc nªu lªn. Trong qu¸ tr×nh tranh luËn ®· cã rÊt nhiÒu ý kiÕn tr¸i ngîc nhau khi bµn vÒ tÝnh d©n téc cña mét sè thÓ lo¹i nghÖ thuËt nh tuång, chÌo. Héi nghÞ ®· kh¼ng ®Þnh ®êng lèi v¨n ho¸ v¨n nghÖ cña ta lÊy §Ò c¬ng vÒ v¨n ho¸ ViÖt Nam n¨m 1943 lµm trung t©m, trong ®ã vÊn ®Ò d©n téc ho¸ ®îc xem lµ mét nguyªn t¾c cèt lâi cña v¨n ho¸, v¨n nghÖ. Tuy nhiªn, v× qu¸ nhiÒu vÊn ®Ò lý luËn v¨n ho¸ nghÖ thuËt ®îc ®Æt ra lóc ®ã, nªn vÊn ®Ò ®Þnh nghÜa vÒ tÝnh d©n téc ®· kh«ng thÓ gi¶i quyÕt ngay ®îc. Sau n¨m 1954, khi ®Êt níc ®· bíc vµo thêi kú míi, nhÊt lµ tõ nh÷ng n¨m 1960 trë ®i, vÊn ®Ò tÝnh d©n téc cña v¨n ho¸ nghÖ thuËt l¹i ®îc kh¬i lªn tranh luËn trªn nhiÒu b¸o vµ t¹p chÝ v¨n ho¸ nghÖ thuËt ë Trung ¬ng. Díi nhiÒu gãc ®é kh¸c nhau, nhiÒu ngêi lµm c«ng t¸c v¨n ho¸ nghÖ thuËt khi ®Ò cËp ®Õn kh¸i niÖm tÝnh d©n téc ®Òu nªu lªn quan ®iÓm cña m×nh. §iÒu ®ã chøng tá kh¸i niÖm tÝnh d©n téc cã quan hÖ ®Õn tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc cña v¨n ho¸ nghÖ thuËt. Do xuÊt ph¸t tõ c¸ch nh×n nhËn kh¸c nhau, nªn khi bµn luËn vÒ vÊn ®Ò c¸ch tiÕp thu v¨n ho¸ nghÖ thuËt d©n téc vµ tiÕp nhËn c¸c gi¸ trÞ v¨n ho¸ nghÖ thuËt cña thÕ giíi thêng dÉn ®Õn c¸c ý kiÕn tr¸i ngîc nhau. NhiÒu cuéc tranh luËn vÒ ©m nh¹c, mü thuËt, s©n khÊu ®· trë vÒ víi ®Þnh nghÜa tÝnh d©n téc. Ngêi ta kh«ng thÓ hiÓu ®îc tÝnh d©n téc ViÖt Nam trong nh¹c giao hëng, trong ®iÖn ¶nh vµ trong nhiÒu thÓ lo¹i nghÖ thuËt kh¸c vèn lµ di s¶n v¨n ho¸ xuÊt hiÖn ë ph¬ng T©y. ChÝnh v× thÕ mµ cã ngêi cho r»ng, ®· lµ d©n téc th× ph¶i lµ d©n téc ViÖt Nam, cßn ph¬ng T©y lµ ph¬ng T©y, kh«ng nªn lÉn lén d©n téc víi thÕ giíi ph¬ng T©y, do ®ã “®ßi hái ph¶i cã tÝnh d©n téc trong nh¹c giao hëng ch¼ng h¹n lµ ®iÒu kh«ng thÓ lµm ®îc”. Cã ngêi cho r»ng: “ChØ cã nh÷ng ph¬ng tiÖn nh¹c cô d©n téc nh sao, bÇu, nhÞ, nguyÖt v.v... nh÷ng b¶n d©n ca, nh¹c cæ ViÖt Nam míi diÔn t¶ ®îc t©m hån ViÖt Nam vµ còng chØ cã nh÷ng h×nh thøc nghÖ thuËt s©n khÊu, d©n ca, nh¹c cæ kÓ trªn míi ph¶n ¸nh trän vÑn t©m lý vµ tÝnh c¸ch cña nh÷ng con ngêi ViÖt Nam” (4). C¸i lý cña nh÷ng quan niÖm trªn vÒ tÝnh d©n téc lµ c¨n cø vµo thÓ lo¹i nghÖ thuËt, nghÜa lµ c¨n cø vµo ph¬ng tiÖn diÔn ®¹t chø kh«ng ph¶i vµo néi dung diÔn ®¹t. Còng xuÊt ph¸t tõ ph¬ng tiÖn nghÖ thuËt ®Ó x¸c ®Þnh kh¸i niÖm tÝnh d©n téc, cßn cã mét lo¹i ý kiÕn kh¸c chØ coi ng«n ng÷ tiÕng ViÖt míi lµ d©n téc h¬n c¶. Ch¼ng h¹n, cã ý kiÕn cho r»ng: “TÝnh d©n téc thÓ hiÖn tríc tiªn ë ng«n ng÷, ng«n ng÷ vèn cã lµ ®Æc trng chñ yÕu cña mét d©n téc” (5). HoÆc cã ý kiÕn ®· tuyÖt ®èi ho¸ yÕu tè ng«n ng÷, coi tÝnh d©n téc cña v¨n ho¸ ®ång nghÜa víi ng«n ng÷ d©n téc. “Kh¸i niÖm vÒ tÝnh d©n téc ë ®©y gÇn gièng nh lµ kh¸i niÖm vÒ ng«n ng÷” (6). Nh÷ng quan niÖm trªn ®Òu quan t©m ®Õn tÝnh ®Æc thï d©n téc, nh»m chØ ra sù kh¸c biÖt gi÷a d©n téc nµy víi d©n téc kh¸c. Song, c¸c quan niÖm trªn ®©y vÒ tÝnh d©n téc míi chØ c¨n cø vµo c¸c h×nh thøc biÓu hiÖn bªn ngoµi cña mçi d©n téc mµ cha ph©n tÝch s©u néi dung c¬ b¶n cña kh¸i niÖm nµy. TÝnh d©n téc kh«ng ph¶i lµ nh÷ng biÓu hiÖn bªn ngoµi cña mçi d©n téc, chóng ph¶n ¸nh mét c¸ch chØnh thÓ c¸c yÕu tè sinh thµnh lÞch sö vµ kÕt cÊu t©m lý mét céng ®ång d©n c nhÊt ®Þnh.
Mét lo¹i quan niÖm kh¸c khi ph©n tÝch tÝnh d©n téc thêng c¨n cø vµo c¶m xóc t©m hån cña mçi d©n téc ®îc thÓ hiÖn trong phong tôc, tËp qu¸n, lèi sèng, c¸ch sèng, kiÓu sèng... Bëi lÏ theo hä, ®ã lµ c¸i cã tÝnh d©n téc h¬n c¶ “lµ kÕt qu¶ cña sù gom gãp tÊt c¶ c¸i nÕt hay mµ d©n téc Êy s½n cã” (7). HoÆc, nh NguyÔn V¨n Trung nãi: “D©n téc tÝnh, truyÒn thèng vèn cò, chÝnh lµ nh÷ng ©m thanh, mÇu s¾c, h×nh ¶nh nÕp sèng ®ã...” (8). Nh÷ng ý kiÕn trªn, tuy cã ®i s©u vµo ®Æc thï bªn trong cña con ngêi ®Ó t×m b¶n chÊt cña kh¸i niÖm tÝnh d©n téc vµ trªn c¬ së ®ã ®Ó t×m mét ®Þnh nghÜa vÒ tÝnh d©n téc cña v¨n ho¸ nghÖ thuËt, nhng vÒ c¬ b¶n, chóng vÉn chØ c¨n cø vµo nh÷ng c¸i thËt sù kh¸c biÖt cña tõng d©n téc, nh÷ng c¸i chØ d©n téc nµy cã mµ d©n téc kh¸c kh«ng cã... NÕu cø theo logÝc Êy th× vÊn ®Ò tÝnh d©n téc cña v¨n ho¸ nghÖ thuËt sÏ ®îc hiÓu lµ mét c¸i g× bÊt biÕn, ®· ®Þnh h×nh, thËm chÝ kh«ng cã thay ®æi, t¹o nªn sù kh¸c biÖt cña d©n téc nµy so víi d©n téc kh¸c, ®îc biÓu hiÖn trong ng«n ng÷, phong tôc, tËp qu¸n, lèi sèng còng nh trong c¸c lo¹i h×nh nghÖ thuËt... Vµ nh vËy th× tù nhiªn quan ®iÓm vÒ tÝnh d©n téc sÏ cã m©u thuÉn víi tÝnh hiÖn ®¹i vµ tÝnh quèc tÕ, thËm chÝ cã m©u thuÉn gi÷a tÝnh d©n téc nµy víi d©n téc kh¸c, m©u thuÉn gi÷a truyÒn thèng víi c¸i míi, gi÷a d©n téc víi thÕ giíi. Trong thùc tÕ, kh«ng thÓ chÊp nhËn hiÖn tîng m©u thuÉn gi÷a d©n téc vµ tÝnh hiÖn ®¹i, gi÷a tÝnh d©n téc vµ tÝnh quèc tÕ, còng nh gi÷a truyÒn thèng víi hiÖn ®¹i. Chóng ta ®Òu biÕt, theo quan niÖm duy vËt biÖn chøng th× mäi sù vËt, hiÖn tîng trong thÕ giíi vËt chÊt ®Òu vËn ®éng biÕn ®æi vµ ph¸t triÓn kh«ng ngõng, kh«ng cã sù vËt, hiÖn tîng nµo lµ ®øng im, bÊt biÕn, kh«ng thay ®æi. Trong qu¸ tr×nh Êy, cã nh÷ng yÕu tè míi ra ®êi, ph¸t triÓn, song còng cã nh÷ng yÕu tè cò sÏ mÊt ®i. TÝnh d©n téc trong mçi céng ®ång ngêi võa cã tÝnh bÒn v÷ng, võa biÕn ®æi cho phï hîp víi yªu cÇu ph¸t triÓn chung cña nh©n lo¹i vµ cña v¨n ho¸. Theo quan ®iÓm duy vËt lÞch sö th× mäi gi¸ trÞ truyÒn thèng ®Òu cã mèi liªn hÖ víi thùc tiÔn vµ hiÖn ®¹i. §ã lµ b¶n chÊt cña hiÖn thùc cuéc sèng vµ còng lµ b¶n chÊt cña v¨n ho¸ nghÖ thuËt. NÕu kh«ng cã qu¸ tr×nh tiÕp nèi cña c¸c sù kiÖn vµ nãi chung cña v¨n ho¸, th× sÏ kh«ng cã lÞch sö mçi d©n téc, còng nh kh«ng cã lÞch sö tiÕn ho¸ cña nh©n lo¹i. TÝnh d©n téc cña v¨n ho¸ nghÖ thuËt chØ cã thÓ tån t¹i vµ ph¸t triÓn trong bèi c¶nh chung ®ã. ViÖc ®i t×m mét ®Þnh nghÜa vÒ tÝnh d©n téc cña v¨n ho¸ nghÖ thuËt lµ viÖc khã, v« cïng phøc t¹p. Chóng ta cã thÓ nªu lªn rÊt nhiÒu thÝ dô ®Ó nãi lªn sù kh¸c biÖt gi÷a d©n téc ta víi c¸c d©n téc kh¸c, nhng cha h¼n chóng ta hiÓu ®óng b¶n chÊt cña tÝnh d©n téc. VÝ dô, nh÷ng hiÖn tîng bói tãc, r¨ng ®en, ¸o dµi the, ®éi kh¨n xÕp... ®· mét thêi lµ nh÷ng nÐt kh¸c biÖt cña d©n téc ta so víi nhiÒu d©n téc kh¸c, nhng ®Õn nay nh÷ng hiÖn tîng trªn ®· kh«ng cßn n÷a mµ ®îc thay thÕ b»ng c¸c h×nh thøc kh¸c. Tríc ®©y, khi vua Quang Trung muèn b¶o vÖ quèc hån, quèc tuý cña ngêi ViÖt Nam, «ng ®· lÊy môc tiªu chiÕn ®Êu chèng qu©n x©m lîc nhµ Thanh lµ ®Ó cho nh©n d©n ta ®îc ®Ó tãc dµi vµ nhuém r¨ng ®en. Sau nµy, nhiÒu ngêi ViÖt Nam ®· kh«ng nhuém r¨ng ®en vµ ®· c¾t tãc ng¾n, cã ph¶i ®©u chØ v× thÕ mµ chóng ta mÊt ®i tÝnh d©n téc? HoÆc trong phong tôc, tËp qu¸n, lèi sèng cña mét x· héi n«ng nghiÖp cã nh÷ng tËp tôc l¹c hËu trong cíi xin, ma chay... nay còng ph¶i ®æi kh¸c. §iÒu ®ã còng kh«ng ph¶i lµ chóng ta ®· ®Ó mÊt ®i tÝnh d©n téc cña v¨n ho¸. Tríc ®©y nhiÒu ngêi lµm th¬ lôc b¸t, sau nµy nhiÒu ngêi lµm th¬ theo thÓ lo¹i míi, song, v¨n nghÖ cña ta vÉn mang ®Ëm ®µ tÝnh d©n téc. Thay thÕ vµo nh÷ng phong tôc, tËp qu¸n, lèi sèng cò, c¸ch s¸ng t¸c v¨n nghÖ ch¬ng håi, chóng ta ®· thÊy xuÊt hiÖn nh÷ng tËp qu¸n, nÕp sèng, c¸c h×nh thøc vµ lo¹i h×nh nghÖ thuËt míi, nh÷ng lèi sèng, suy nghÜ hiÖn ®¹i, phï hîp víi cuéc sèng chung cña thêi ®¹i khoa häc kü thuËt vµ c«ng nghÖ ®· ph¸t triÓn. D©n téc ta ®· vµ ®ang v¬n tíi ®Ó theo kÞp c¸c níc cã nÒn v¨n minh míi, ®· vµ ®ang tiÕp nhËn nhiÒu gi¸ trÞ v¨n ho¸ cña nh©n lo¹i, ®· vµ ®ang s¸ng t¹o nh÷ng t¸c phÈm nghÖ thuËt, nh÷ng tËp qu¸n, nÕp nghÜ vµ c¸ch sèng phï hîp víi thêi ®¹i c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸. Nhng chÝnh viÖc lµm Êy, còng ®· vµ ®ang b¶o tån vµ n©ng cao b¶n lÜnh cña d©n téc còng nh b¶n s¾c ®éc ®¸o cña v¨n ho¸ nghÖ thuËt d©n téc. C¸ch thøc
g×n gi÷, tiÕp biÕn c¸c gi¸ trÞ t¹o nªn c¸c thíc ®o gi¸ trÞ phï hîp víi cuéc sèng míi cña nh©n d©n ta chÝnh lµ vÊn ®Ò cèt lâi cña néi dung tÝnh d©n téc cña v¨n ho¸ nghÖ thuËt. Ch¾c ch¾n cßn nhiÒu quan ®iÓm kh¸c nhau vÒ tÝnh d©n téc cña v¨n ho¸ nghÖ thuËt, song khi x¸c ®Þnh néi hµm kh¸i niÖm tÝnh d©n téc cña v¨n ho¸ nghÖ thuËt chóng t«i nghÜ r»ng, cÇn ph¶i bao qu¸t ®îc nh÷ng khÝa c¹nh cã tÝnh quy luËt cña v¨n ho¸ nghÖ thuËt. VÒ ph¬ng diÖn nµy, ®Ó cã thÓ võa ®a ra c¸ch x¸c ®Þnh néi hµm kh¸i niÖm tÝnh d©n téc cña v¨n ho¸ nghÖ thuËt t¬ng ®èi hîp lý, võa khÐp l¹i mét vÊn ®Ò vèn cã nhiÒu ý kiÕn kh¸c nhau, võa më ra mét híng míi theo quan ®iÓm cña chñ nghÜa duy vËt biÖn chøng vµ chñ nghÜa duy vËt lÞch sö, theo chóng t«i c¸ch ®Þnh nghÜa Êy nh sau: TÝnh d©n téc cña v¨n ho¸ nghÖ thuËt lµ sù kÕt tinh cña nh÷ng hÖ thèng gi¸ trÞ, lµ c¸c thíc ®o gi¸ trÞ cña mçi d©n téc ®· ®îc h×nh thµnh l©u ®êi trong c¸c céng ®ång lÞch sö; nã cã c¶ c¬ chÕ kÝn ®Ó gi÷ g×n sù bÒn v÷ng vµ c¶ c¬ chÕ më ®Ó ph¸t triÓn sinh thµnh. TÝnh d©n téc cña v¨n ho¸ nghÖ thuËt thêng g¾n víi hÖ thèng t×nh c¶m, c¸c kh¸t väng, c¸c biÓu tîng, c¸c hÖ thèng gi¸ trÞ, phong tôc, tËp qu¸n vµ triÕt lý sèng cña mét céng ®ång ®îc biÓu hiÖn b»ng ph¬ng thøc nghÖ thuËt. Mçi d©n téc ®Òu cã nh÷ng c¸ch thøc s¸ng t¸c, lu gi÷, truyÒn ®¹t, c¶m thô vµ ph¸t triÓn v¨n ho¸ v¨n nghÖ riªng. Nã lµ mét c¬ chÕ vËn hµnh néi sinh nh»m tho¶ m·n c¸c nhu cÇu lao ®éng, giao tiÕp, tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña d©n téc. Víi ý nghÜa nµy mçi nÒn v¨n ho¸ nghÖ thuËt ®Òu cã tÝnh d©n téc, nÕu chØ cÇn gi÷ g×n qu¸ khø lµ b¶o thñ vµ tù s¸t, nÕu tiÕp thu c¸c yÕu tè ngo¹i sinh mét c¸ch å ¹t, kh«ng tÝnh ®Õn c¬ chÕ néi sinh th× sÏ dÉn ®Õn nguy c¬ ®¸nh mÊt b¶n s¾c d©n téc. §iÒu ®ã cã ý nghÜa to lín trong viÖc x¸c ®Þnh vµ ph¸t triÓn nÒn v¨n ho¸ tiªn tiÕn, ®Ëm ®µ b¶n s¾c d©n téc. Chó thÝch: (1). Thµnh Duy, VÒ tÝnh d©n téc trong v¨n häc, Nxb Khoa häc X· héi, H, 1990, tr. 61. (2) Thµnh Duy, s®d, tr. 61-62. (3). V.I. Lªnin toµn tËp, t 22, Nxb TiÕn bé, M, 1979, tr. 156. (4). NguyÔn Phóc, B¸o c¸o t¹i Héi nghÞ bµn vÒ tÝnh d©n téc trong ©m nh¹c, Phô tr¬ng b¸o V¨n ho¸, sè 120, th¸ng 12/1969. (5). Lª §×nh Kþ, C¸c ph¬ng ph¸p nghÖ thuËt, Nxb Gi¸o dôc, H, 1962, tr 21. (6). Mai Thóc Lu©n, Thö bµn vÒ tÝnh d©n téc trong v¨n nghÖ, T¹p chÝ V¨n nghÖ, sè 53, th¸ng 10/1962. (7). Lan Khai, TÝnh c¸ch ViÖt Nam trong v¨n ch¬ng, T¹p chÝ Tao ®µn, sè 4, Nxb T©n d©n, 1934. (8). NguyÔn V¨n Trung, NhËn ®Þnh II, thö ®Æt l¹i vÊn ®Ò v¨n ho¸ ë ViÖt Nam ngµy nay, in lÇn thø 3, Nam S¬n xuÊt b¶n.