Báo cáo nghiên cứu khoa học " TRUNG QUỐC SAU 5 NĂM GIA NHẬP WTO "

Chia sẻ: Nguyen Nhi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:9

Thêm vào BST

Báo xấu

89
lượt xem 17
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài viết nghiên cứu, đánh giá kết quả phát triển kinh tế Trung Quốc sau 5 năm gia nhập WTO. Điểm nhấn của bài viết là việc thực hiện những cam kết, kết quả “đ-ợc” nhiều hơn “mất” khi Trung Quốc gia nhập WTO. Từ khóa: những cam kết, kết quả, thách thức, bài học kinh nghiệm chấm dứt quá trình đàm phán kéo dài 15 năm ròng rã, dài nhất trong lịch sử WTO, tháng 12 - 2001, Trung Quốc chính thức gia nhập Tổ chức Th-ơng mại Thế giới (WTO). Sau 5 năm gia nhập WTO, Trung Quốc đạt...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo nghiên cứu khoa học " TRUNG QUỐC SAU 5 NĂM GIA NHẬP WTO "

nghiªn cøu trung quèc sè 6(70) - 2006 6 NguyÔn minh h»ng* NguyÔn Kim B¶o** Néi dung chñ yÕu: Bµi viÕt nghiªn cøu, ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ ph¸t triÓn kinh tÕ Trung Quèc sau 5 n¨m gia nhËp WTO. §iÓm nhÊn cña bµi viÕt lµ viÖc thùc hiÖn nh÷ng cam kÕt, kÕt qu¶ “®−îc” nhiÒu h¬n “mÊt” khi Trung Quèc gia nhËp WTO. Tõ khãa: nh÷ng cam kÕt, kÕt qu¶, th¸ch thøc, bµi häc kinh nghiÖm Còng nh− phÇn lín c¸c thµnh viªn hÊm døt qu¸ tr×nh ®µm ph¸n C ®ang ph¸t triÓn, sau khi gia nhËp WTO, kÐo dµi 15 n¨m rßng r·, dµi Trung Quèc cã mét giai ®o¹n qu¸ ®é kÐo nhÊt trong lÞch sö WTO, dµi 5 n¨m (tõ 11-12-2001 ®Õn 11-12- th¸ng 12 - 2001, Trung Quèc chÝnh thøc 2006) ®Ó cã thÓ thÝch nghi víi nh÷ng gia nhËp Tæ chøc Th−¬ng m¹i ThÕ giíi ®Þnh chÕ cña WTO, chuÈn bÞ cho viÖc më (WTO). Sau 5 n¨m gia nhËp WTO, cöa toµn diÖn thÞ tr−êng. Trung Quèc ®¹t ®−îc nhiÒu thµnh tùu Trong thêi kú ®Çu (tõ 11-12-2001 ®Õn ngo¹n môc: N¨m 2001, Trung Quèc b−íc 11-12-2004), Trung Quèc ph¶i chÕ ®Þnh vµo “C©u l¹c bé c¸c n−íc ®¹t ngµn tû vµ hoµn thiÖn hÖ thèng luËt ph¸p vµ hÖ USD vÒ tæng s¶n phÈm quèc néi”. N¨m thèng chÝnh s¸ch phï hîp víi quy t¾c 2004, víi tæng kim ng¹ch ngo¹i th−¬ng cña WTO, tõng b−íc gi¶m thuÕ quan vµ ®¹t møc 1154,8 tû USD, n−íc nµy l¹i trë dì bá c¸c biÖn ph¸p phi thuÕ quan, huû thµnh thµnh viªn “C©u l¹c bé c¸c n−íc bá dÇn sù b¶o hé ®èi víi mét sè ngµnh ®¹t ngµn tû USD vÒ tæng ng¹ch ngo¹i s¶n xuÊt nh− xe h¬i, ®å dïng gia ®×nh, th−¬ng”. Víi tæng kim ng¹ch nµy, Trung dÖt, giÊy, ®å ch¬i, r−îu v.v…; b¾t ®Çu Quèc ®· v−ît qua NhËt B¶n ®Ó trë thµnh cho phÐp më cöa thÞ tr−êng dÞch vô c¸c c−êng quèc ngäai th−¬ng lín nhÊt ch©u * TS. Kinh tÕ ¸ vµ thø ba thÕ giíi (chØ sau Mü vµ §øc), * PGS.TS. ViÖn Nghiªn cøu Trung Quèc. cã ¶nh h−ëng quan träng ®Õn hÇu hÕt ngµnh ng©n hµng, b¶o hiÓm, viÔn th«ng, c¸c lÜnh vùc kinh tÕ trªn thÕ giíi. Trung b¸n lÎ, vËn t¶i, x©y dùng, du lÞch, gi¸o Quèc ®· lµm g× ®Ó cã thµnh qu¶ trªn? dôc v.v…. Thêi kú sau (tõ 11-12-2004 I. T×nh h×nh thùc hiÖn c¸c cam kÕt ®Õn 11-12-2006), mét phÇn lín ngµnh sau khi Trung Quèc gia nhËp WTO nghÒ ph¶i kÕt thóc thêi kú qu¸ ®é,
7 Trung Quèc sau khi gia nhËp WTO kh«ng cßn ®−îc b¶o hé, thùc hiÖn nh÷ng vai trß nhÊt ®Þnh cña kinh tÕ kÕ ho¹ch – cam kÕt sau cïng cña viÖc gia nhËp tøc lµ ng−êi b¶o hé, ng−êi qu¶n lý. WTO; nh÷ng ngµnh then chèt vÉn cßn Trung Quèc ®· ®−a ra 10 sù chuyÓn ®−îc b¶o hé sÏ ®èi mÆt víi t×nh h×nh h−íng cña chøc n¨ng qu¶n lý nhµ n−íc nh÷ng cam kÕt b¶o hé sau cïng s¾p kÕt lµ: tõ h×nh thøc qu¶n lý toµn phÇn thóc; thuÕ quan sÏ gi¶m m¹nh, tèc ®é chuyÓn sang h×nh thøc h¹n chÕ qu¶n lý; më cöa thÞ tr−êng ®èi ngo¹i cña Trung tõ tÝnh chÊt b¶o mËt chuyÓn sang tÝnh Quèc sÏ t¨ng lªn nhanh chãng víi yªu chÊt c«ng khai, minh b¹ch; tõ h×nh thøc cÇu cao h¬n. qu¶n chÕ chuyÓn sang h×nh thøc phôc Tõ n¨m 2005, cïng víi viÖc chÊm døt vô; tõ ®iÒu chØnh t×nh h×nh kinh tÕ vÜ m« b¶o hé mét sè ngµnh nh¹y c¶m, Trung khÐp kÝn sang më cöa ®èi ngo¹i; tõ coi Quèc tõng b−íc xo¸ bá h¹n chÕ khu vùc, träng quyÒn lùc chuyÓn sang coi träng sè l−îng quyÒn cæ phiÕu cña ®Çu t− n−íc tr¸ch nhiÖm; tõ tÝnh chÊt tr¸ch nhiÖm ngoµi, vµ sÏ hoµn toµn ®¹t tíi nh÷ng chuyÓn sang tÝnh chÊt coi träng ch÷ tÝn; cam kÕt cuèi cïng vµo cuèi n¨m 2006. chiÕn l−îc ph¸t triÓn cña nhµ n−íc tõ Trong thêi kú sau cña giai ®o¹n qu¸ ®é, chó ý nÒn kinh tÕ chuyÓn sang chó träng 9 lÜnh vùc dÞch vô lín lµ th−¬ng nghiÖp, ph¸t triÓn vµ an toµn kinh tÕ; tõ lîi Ých x©y dùng, viÔn th«ng, b¸n lÎ, gi¸o dôc, nghiªng lÖch chuyÓn sang sù c©n b»ng; m«i tr−êng, tiÒn tÖ, du lÞch vµ vËn t¶i víi tõ h×nh thøc nh©n trÞ chuyÓn sang h×nh kho¶ng trªn 90 ngµnh nghÒ sÏ më cöa thøc ph¸p trÞ; tõ tÝnh chÊt lµm chñ nh©n réng r·i cho vèn ®Çu t− n−íc ngoµi, h×nh d©n chuyÓn sang tÝnh chÊt ng−êi c«ng béc ®Çy tí cho d©n (1). thµnh nªn hÖ thèng thÞ tr−êng khæng lå. §Ó thùc hiÖn tèt nh÷ng cam kÕt víi Ba n¨m sau khi gia nhËp WTO, nhµ WTO, trong giai ®o¹n qu¸ ®é Trung n−íc Trung Quèc ®· söa ®æi h¬n 2000 ph¸p luËt ph¸p quy(2), trong ®ã bao gåm Quèc ®· tÝch cùc ®iÒu chØnh nhiÒu chÝnh s¸ch vµ biÖn ph¸p trong c¶ hai ph−¬ng LuËt §Çu t− N−íc ngoµi, LuËt Ngo¹i diÖn ®èi néi vµ ®èi ngo¹i. th−¬ng; c¸c ®Þa ph−¬ng huû bá 190 ngh×n ph¸p quy mang tÝnh ®Þa ph−¬ng, Nh»m t¨ng c−êng vai trß ®iÒu tiÕt vÜ ®iÒu lÖ cña chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng vµ m« cña bé m¸y nhµ n−íc, Trung Quèc ®· nh÷ng biÖn ph¸p chÝnh s¸ch kh¸c. Quèc t¨ng c−êng c¶i c¸ch bé m¸y nhµ n−íc Vô viÖn Trung Quèc ®· 3 lÇn xo¸ bá vµ theo c¸c quan ®iÓm: trong thêi kú ®Çu ®iÒu chØnh 1806 h¹ng môc phª duyÖt cña kinh tÕ thÞ tr−êng hiÖn ®¹i – còng lµ hµnh chÝnh. ChÝnh quyÒn c¸c ®Þa thêi kú sau khi gia nhËp WTO – nhµ ph−¬ng còng xo¸ bá hµng tr¨m ngh×n n−íc cã hai vai trß: lµ ng−êi qu¶n lý vµ h¹ng môc phª duyÖt hµnh chÝnh, ®Æc lµ chñ thÓ cña thÞ tr−êng. Nhµ n−íc cÇn biÖt lµ xo¸ bá sè l−îng lín c¸c v¨n kiÖn lµm næi bËt vai trß cña kinh tÕ thÞ néi bé. tr−êng, mÆt kh¸c cÇn gi÷ l¹i mét phÇn
nghiªn cøu trung quèc sè 6(70) - 2006 8 ChÝnh s¸ch tµi chÝnh tiÒn tÖ, ®Æc biÖt hîp cho c¸c vïng ph¸t triÓn nhanh nh− lµ chÝnh s¸ch hèi ®o¸i cña Trung Quèc miÒn T©y, ven biÓn… ®ång thêi gãp phÇn còng cã nh÷ng gi¶i ph¸p thÝch hîp nh»m tÝch cùc t¹o ra møc gi¸ rÎ cña hµng ho¸ hç trî s¶n xuÊt ph¸t triÓn. Sau khi gia Trung Quèc. nhËp WTO, Trung Quèc ®· nhiÒu lÇn Trung Quèc còng ®· cã nh÷ng ®iÒu tuyªn bè sÏ gi÷ æn ®Þnh gi¸ trÞ ®ång NDT chØnh chÝnh s¸ch ngµnh vµ lÜnh vùc së so víi ®ång ®« la Mü trong mét thêi gian h÷u trÝ tuÖ rÊt kÞp thêi vµ s©u s¾c trªn dµi (1 USD = 8,28 NDT). Trong bèi c¶nh c¬ së nh÷ng cam kÕt WTO. §ã lµ ®−a ra ®ång ®« la Mü ®ang cã xu h−íng gi¶m nh÷ng chÝnh s¸ch míi vÒ th−¬ng m¹i gi¸ so víi c¸c ®ång tiÒn m¹nh kh¸c trªn hµng n«ng s¶n, nh»m thóc ®Èy xuÊt c¸c thÞ tr−êng tµi chÝnh quèc tÕ, ®iÒu ®ã khÈu, ®ång thêi ng¨n chÆn sù th©m khiÕn cho ®ång NDT ®−îc ®Þnh gi¸ thÊp nhËp qu¸ møc cña n«ng s¶n n−íc ngoµi. h¬n gi¸ trÞ thùc cña nã, còng khiÕn cho ChÝnh s¸ch n«ng nghiÖp ®−îc ®iÒu chØnh hµng ho¸ vµ dÞch vô cña Trung Quèc cã theo h−íng ph©n bè hîp lý c¸c yÕu tè s¶n søc c¹nh tranh h¬n trªn thÞ tr−êng quèc xuÊt, thóc ®Èy c¸c khu vùc cã ®iÒu kiÖn tÕ. ChØ sau khi c¸c b¹n hµng lín nh− ph¸t huy c¸c yÕu tè s¶n xuÊt nh− ruéng Mü, NhËt B¶n, EU g©y søc Ðp vµ quan ®Êt, søc lao ®éng vµ tµi nguyªn thiªn träng lµ ®· cã nh÷ng b−íc tiÕn trong viÖc nhiªn. Nhanh chãng chuyÓn tõ ph¸t chÊn chØnh cñng cè hÖ thèng tµi chÝnh vµ triÓn n«ng nghiÖp phi truyÒn thèng, nöa ng©n hµng, ®iÒu kiÖn kinh tÕ vµ chÝnh b¶o hé sang ®Èy m¹nh t¨ng tr−ëng xuÊt trÞ trong n−íc cho phÐp, ngµy 21-7-2005 khÈu n«ng s¶n, ph¸t triÓn cã träng ®iÓm Trung Quèc míi ®iÒu chØnh tû gi¸ hèi nh÷ng ngµnh s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cã ®o¸i gi÷a ®ång NDT víi ®ång USD tõ lîi thÕ so s¸nh, cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh 8,28 NDT = 1 USD lªn 8,11 NDT = 1 trªn thÞ tr−êng quèc tÕ nh−: ch¨n nu«i, USD. trång rau s¹ch, trång c©y ¨n qu¶ ®Æc Trung Quèc còng ®· mÒm m¹i h¬n s¶n, chÕ biÕn thùc phÈm. Ph−¬ng thøc trong vÊn ®Ò di c− trong n−íc, mÆc dï qu¶n lý n«ng nghiÖp cña nhµ n−íc ®−îc ®©y ®· tõng ®−îc coi lµ mét trong nh÷ng chuyÓn tõ can thiÖp trùc tiÕp vµo thÞ mèi ®e do¹ t×nh tr¹ng qu¸ t¶i ë c¸c tr−êng vµ gi¸ c¶ n«ng s¶n sang t¨ng thµnh phè. Trong nh÷ng n¨m qua, c−êng ®Çu t− cho khoa häc kü thuËt vµ Trung Quèc ®· níi láng dÇn c¸c h¹n chÕ ®Çu t− x©y dùng c¬ b¶n trong n«ng ®èi víi sù di chuyÓn cña ng−êi d©n trong nghiÖp. n−íc b»ng c¸ch t¨ng c¸c kho¶n phóc lîi §Ó phÇn nµo gi¶m nh÷ng t¸c ®éng lín x· héi cho ng−êi n«ng d©n ®ang t×m theo “LuËt ch¬i” WTO, Trung Quèc thùc kiÕm viÖc lµm ë c¸c khu vùc thµnh thÞ. hiÖn ®iÒu chØnh vµ n©ng cÊp ngµnh Nhê cã dßng di c− cña ng−êi lao ®éng nghÒ c«ng nghiÖp theo h−íng: (i) víi c¸c nµy, mµ Trung Quèc ®· thùc sù t¹o ra ngµnh tËp trung lao ®éng, t¨ng nhanh mét thÞ tr−êng lao ®éng n¨ng ®éng, thÝch ®æi míi thiÕt bÞ c«ng nghÖ, n©ng cao chÊt
9 Trung Quèc sau khi gia nhËp WTO l−îng vµ ®¼ng cÊp s¶n phÈm, n©ng cao c¶i t¹o c¸c ngµnh nh− giao th«ng vËn gi¸ trÞ gia t¨ng; (ii) ®Èy m¹nh ph¸t triÓn t¶i, l−u th«ng hµng ho¸, ¨n uèng, dÞch c¸c ngµnh tËp trung kü thuËt vµ c¸c vô c«ng céng, dÞch vô n«ng nghiÖp, tÝch ngµnh kü thuËt cao, míi, gi¶m tû träng cùc ph¸t triÓn c¸c ngµnh ®ßi hái tiÒm lùc c«ng nghiÖp chÕ biÕn th«ng th−êng, ®µo lín nh− nhµ ®Êt, qu¶n lý hµng ho¸, du th¶i c¸c ngµnh kü thuËt l¹c hËu, kh«ng lÞch, gi¸o dôc ®µo t¹o, v¨n ho¸… §ång cã lîi thÕ vÒ tµi nguyªn, g©y « nhiÔm; thêi ra søc ph¸t triÓn c¸c ngµnh trung (iii) víi c¸c ngµnh tËp trung vèn vµ kü gian nh− th«ng tin, tiÒn tÖ, b¶o hiÓm, kÕ thuËt nh−ng kh«ng cã lîi thÕ so s¸nh, to¸n, kiÓm to¸n, t− vÊn, dÞch vô ph¸p søc c¹nh tranh yÕu, chñ ®éng nhËp khÈu luËt, dÞch vô khoa häc kü thuËt. T¨ng kü thuËt, hîp t¸c víi n−íc ngoµi, “®æi thÞ c−êng c¶i c¸ch doanh nghiÖp, n©ng cao tr−êng lÊy vèn, lÊy kü thuËt”. søc c¹nh tranh quèc tÕ cña c¸c doanh nghiÖp lµm dÞch vô. Më réng ®Çu vµo thÞ Trung Quèc ®· tæ chøc x©y dùng 500 tr−êng cho ngµnh dÞch vô. tËp ®oµn doanh nghiÖp cì lín vµ c«ng ty xuyªn quèc gia ®Ó h×nh thµnh nªn VÊn ®Ò së h÷u trÝ tuÖ còng ®−îc nh÷ng ®Çu tµu trong c«ng nghiÖp, tõ ®ã Trung Quèc quan t©m th«ng qua söa ®æi cã thÓ tham gia vµo c¹nh tranh trªn thÕ c¸c quy ®Þnh ¸p dông cho viÖc b¶o vÖ giíi. §ång thêi ®iÒu chØnh chÝnh s¸ch quyÒn së h÷u trÝ tuÖ, so¹n th¶o luËt vÒ thu hót vèn ®Çu t− n−íc ngoµi vµo c¸c c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh, chuyÓn ngµnh träng ®iÓm, khuyÕn khÝch c¸c giao c«ng nghÖ vµ b¶o vÖ phÇn mÒm m¸y c«ng ty xuyªn quèc gia t¨ng vèn ®Çu t−. tÝnh, chøng chØ, chu tr×nh kÌm theo, c¸c Nh÷ng biÖn ph¸p b¶o hé phi thuÕ quan s¶n phÈm d−îc vµ n«ng sinh häc… cña Trung Quèc kh«ng phï hîp víi biÖn II. Nh÷ng kÕt qu¶ to lín vµ ph¸p b¶o hé mËu dÞch cña WTO còng toµn diÖn dÇn ®−îc xo¸ bá. Víi nh÷ng chÝnh s¸ch ®iÒu chØnh tÝch Víi c¸c ngµnh dÞch vô, chÝnh s¸ch më cùc vµ kÞp thêi trªn, sau gÇn 5 n¨m gia cöa cña Trung Quèc nh×n chung ë møc nhËp WTO, nÒn kinh tÕ Trung Quèc ®· thÊp vµ ph©n biÖt ®èi xö rÊt râ víi c¸c cã sù ph¸t triÓn v−ît bËc. Mèi lo cña ngµnh kh¸c nhau cña n−íc ngoµi. Møc nhiÒu ng−êi vÒ “hµng ngo¹i trµn ngËp” ®é më ®èi víi nh÷ng ngµnh nh− ng©n khiÕn c¸c ngµnh s¶n xuÊt liªn quan bÞ hµng, viÔn th«ng, b¶o hiÓm lµ thÊp, cßn ¶nh h−ëng nghiªm träng ®· kh«ng x¶y ®èi víi dÞch vô vËn t¶i biÓn, kÕ to¸n, b¸n ra. Ng−îc l¹i tèc ®é t¨ng tr−ëng GDP vµ lÎ hµng ho¸ th× cao h¬n. Trong khi ®ã, chÊt l−îng t¨ng tr−ëng cña nÒn kinh tÕ Trung Quèc ®Èy nhanh ®iÒu chØnh kÕt Trung Quèc liªn tôc gi÷ ë møc cao. cÊu ngµnh dÞch vô, n©ng cao chÊt l−îng vµ søc c¹nh tranh quèc tÕ, më réng c¸c Gia nhËp WTO ®· t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t lo¹i s¶n phÈm dÞch vô, n©ng cao tû träng triÓn rÊt lín cho th−¬ng m¹i quèc tÕ cña ngµnh dÞch vô hiÖn ®¹i. §· t¨ng c−êng Trung Quèc. VÞ trÝ xuÊt khÈu cña Trung
nghiªn cøu trung quèc sè 6(70) - 2006 10 Quèc trªn thÕ giíi ®· tõ thø 6 n¨m 2001 Gia nhËp WTO cßn t¹o ra m«i tr−êng t¨ng lªn thø 3 trªn thÕ giíi n¨m 2004, cho c¸c doanh nghiÖp Trung Quèc ®Çu t− víi tæng kim ng¹ch ngo¹i th−¬ng ®¹t ra n−íc ngoµi. TÝnh ®Õn cuèi n¨m 2002, møc 1154,8 tû USD. N¨m 2005, tæng Trung Quèc ®· cã 2.328 doanh nghiÖp cã kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu Trung Quèc mÆt trªn 128 n−íc vµ khu vùc, tæng vèn ®¹t 1422,1 tû USD(3), vÉn duy tr× vÞ trÝ ®Çu t− phÝa Trung Quèc ®¹t gÇn 30 tû thø ba thÕ giíi. S¸u th¸ng ®Çu n¨m USD. N¨m 2005, Trung Quèc ®· ®Çu t− 2006, tæng kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu ra n−íc ngoµi 6,9 tû USD, t¨ng 26% so ®¹t 795,7 tû USD, t¨ng tr−ëng 23,4% so víi n¨m 2004. víi cïng kú n¨m tr−íc(4). Kinh tÕ ®èi ngo¹i t¨ng nhanh ®· thóc Søc hÊp dÉn ®èi víi ®Çu t− n−íc ngoµi ®Èy m¹nh mÏ kinh tÕ quèc d©n duy tr× vµo Trung Quèc nh÷ng n¨m qua còng ®−îc møc t¨ng tr−ëng nhanh. N¨m t¨ng m¹nh. N¨m 2002 vèn ®Çu t− n−íc 2002, tæng gi¸ trÞ s¶n phÈm quèc néi ngoµi thùc tÕ cña Trung Quèc lµ 52,7 tû (GDP) Trung Quèc ®· ®¹t 1.000 tû USD, USD t¨ng 12,5%, trë thµnh n−íc sö t¨ng 8%. N¨m 2003, GDP ®¹t 1.400 tû dông vèn ®Çu t− trùc tiÕp n−íc ngoµi USD, t¨ng 9,1%. N¨m 2005, GDP ®¹t nhiÒu nhÊt trong n¨m. N¨m 2004, vèn 18.232,1 tû NDT (kho¶ng 2.225,7 tû ®Çu t− thùc tÕ lµ 60,6 tû USD t¨ng USD), t¨ng 9,9% so víi n¨m tr−íc(6). S¸u 13,3%. N¨m 2005, Trung Quèc ®· cÊp th¸ng ®Çu n¨m 2006, GDP ®¹t 9144,3 tû giÊy phÐp thµnh lËp míi 44.001 doanh NDT, t¨ng tr−ëng 10,9% so víi cïng kú nghiÖp cã vèn ngo¹i ®Çu t− trùc tiÕp víi n¨m tr−íc(7). sè vèn sö dông thùc tÕ lµ 60,3 tû USD. S¸u th¸ng ®Çu n¨m 2006, tæng kim D−íi t¸c ®éng cña c¸c cam kÕt WTO, ng¹ch ®Çu t− n−íc ngoµi ký kÕt theo hîp hµng lo¹t v¨n b¶n ph¸p luËt, ph¸p quy ®ång lµ 88,5 tû USD, t¨ng 2,7% so víi ®−îc Trung Quèc xö lý, söa ®æi. §é minh cïng kú n¨m tr−íc. Trong 500 c«ng ty b¹ch cña ph¸p luËt ®−îc n©ng cao, tõng xuyªn quèc gia lín nhÊt trªn toµn cÇu ®· b−íc x©y d ng hÖ thèng ph¸p luËt ph¸p cã h¬n 400 c«ng ty ®Çu t− vµo Trung quy vÒ kinh tÕ ®èi ngo¹i thèng nhÊt, Quèc, h¬n 400 c¬ quan nghiªn cøu ph¸t minh b¹ch, phï hîp víi nh÷ng nhu cÇu triÓn ®Çu t− n−íc ngoµi ®−îc x©y dùng. cña kinh tÕ thÞ tr−êng XHCN. Quy m« xuÊt khÈu ë c¸c doanh nghiÖp Mét kÕt qu¶ rÊt quan träng nhê gia ®Çu t− n−íc ngoµi ®· chiÕm 50% xuÊt nhËp WTO lµ Trung Quèc ®· ph¸t huy khÈu cña c¶ n−íc. Thu hót ®Çu t− n−íc ®−îc lîi thÕ so s¸nh, t¨ng c−êng ®iÒu ngoµi còng gãp phÇn lµm cho nguån dù chØnh kÕt cÊu ngµnh nghÒ trong n−íc. tr÷ ngo¹i tÖ cña Trung Quèc t¨ng lªn. N¨m 2004 s¶n l−îng l−¬ng thùc t¨ng 9% §Õn cuèi th¸ng s¸u n¨m 2006 dù tr÷ so víi n¨m tr−íc, ®¹t møc 469,47 triÖu ngo¹i hèi cña Trung Quèc ®¹t 941,1 tû tÊn. S¶n l−îng n«ng s¶n t¨ng dÇn tõng USD(5). §iÒu ®ã ®· mang l¹i sù ®¶m b¶o n¨m, sù suy yÕu cña n«ng nghiÖp do viÖc an toµn cho nÒn kinh tÕ Trung Quèc.
11 Trung Quèc sau khi gia nhËp WTO gia nhËp WTO ®· kh«ng x¶y ra. HiÖn Sau khi gia nhËp WTO, c¸c ngµnh nay Trung Quèc s¶n xuÊt 46% thÞt lîn, dÞch vô còng thu ®−îc nhiÒu kÕt qu¶ tÝch 24% b«ng sîi, 23% trµ, 15% ngò cèc, 70% cùc. TÝnh ®Õn cuèi n¨m 2005, ®· cã 71 lª, 48% t¸o, 32% ®µo, 30% cµ chua cña ng©n hµng n−íc ngoµi tõ 20 quèc gia vµ thÕ giíi. Trung Quèc hiÖn ®øng ®Çu thÕ vïng l·nh thæ kh¸c ®· thµnh lËp 238 giíi vÒ xuÊt khÈu rau kh«, nÊm chÕ biÕn, ®¬n vÞ ho¹t ®éng t¹i 23 thµnh phè cña Trung Quèc(9). DÞch vô b¶o hiÓm, thÞ tái vµ qu¶ ®ãng hép. S¶n l−îng thuû s¶n cña Trung Quèc ®· t¨ng gÊp 3 trong 10 tr−êng chøng kho¸n, dÞch vô b¸n lÎ, dÞch n¨m, ®¹t 45 triÖu tÊn vµo n¨m 2002 vµ vô ph¸p luËt, dÞch vô du lÞch, gi¸o dôc… n¨m 2004 ®¹t 48,5 triÖu tÊn, chiÕm 1/3 còng cã nh÷ng ph¸t triÓn nhanh chãng s¶n l−îng cña thÕ giíi. Trung Quèc hiÖn nhê chÝnh s¸ch më cöa th«ng tho¸ng. ®øng ®Çu vÒ xuÊt khÈu thuû s¶n víi gi¸ Thùc hiÖn quyÒn lîi cña thµnh viªn trÞ 4,5 tû USD. Nh×n chung mÊy n¨m WTO, Trung Quèc còng ®· lîi dông qua mËu dÞch hµng n«ng s¶n cña Trung nh÷ng quy t¾c cña WTO ®Ó b¶o vÖ cã Quèc t¨ng lªn víi tèc ®é cao. Kim ng¹ch hiÖu qu¶ sù an toµn nh÷ng ngµnh nghÒ xuÊt khÈu hµng n«ng s¶n cña Trung trong n−íc, c¶i thiÖn m«i tr−êng bªn Quèc thêi gian 1997 – 2001 t¨ng tr−ëng ngoµi ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n−íc. Tõ víi tèc ®é 7,9%, nh−ng n¨m 2002, 2003 ®ã, tham gia s©u h¬n vµo toµn cÇu ho¸ vµ 2004 tû lÖ t¨ng tr−ëng ®Òu v−ît møc kinh tÕ, thóc ®Èy quan hÖ kinh tÕ cò, lÇn l−ît ®¹t 12,9%, 18,1% vµ 10,7%. th−¬ng m¹i, tÝch cùc ph¸t triÓn hîp t¸c HiÖn nay Trung Quèc ®øng thø 8 trªn kinh tÕ vïng. thÕ giíi vÒ xuÊt khÈu n«ng s¶n vµ hµng Trong 10 b¹n hµng th−¬ng m¹i lín ®Çu ë ch©u ¸(8). víi Trung Quèc th× ®· cã ®Õn 7 b¹n hµng Ngµnh c«ng nghiÖp Trung Quèc sau lµ c¸c n−íc vµ khu vùc l©n cËn. Trªn khi gia nhËp WTO còng cã nh÷ng 50% th−¬ng m¹i ®èi ngo¹i cña Trung chuyÓn biÕn rÊt lín. C¸c ngµnh dÖt, c«ng Quèc lµ víi c¸c khu vùc xung quanh; nghiÖp nhÑ, c¬ ®iÖn, than x©y dùng, 70% vèn thu hót ®Çu t− n−íc ngoµi lµ luyÖn kim, kim lo¹i mµu v.v… cã −u thÕ ®Õn tõ nh÷ng khu vùc nµy(10); ®©y còng truyÒn thèng tiÕp tôc ®−îc ph¸t huy. Tõ lµ thÞ tr−êng quan träng ®Ó Trung Quèc n¨m 2002 kh¶ n¨ng s¶n xuÊt trong më réng nh÷ng c«ng tr×nh bao thÇu vµ ngµnh dÖt may, lôa, sîi ho¸ häc, gang hîp t¸c lao ®éng. Cïng víi tèc ®é héi thÐp, ph©n ho¸ häc v.v… ®øng ®Çu thÕ nhËp, vÞ thÕ cña Trung Quèc ngµy cµng giíi. M¸y ®iÒu hoµ kh«ng khÝ, m¸y giÆt, t¨ng h¬n trªn tr−êng quèc tÕ. Mäi lÜnh tñ l¹nh cã s¶n l−îng lÇn l−ît chiÕm 30%, vùc, mäi ho¹t ®éng mang tÝnh toµn cÇu 24% vµ 16% tæng s¶n l−îng trªn toµn thÕ giíi, víi mét lo¹t doanh nghiÖp nhiÒu ®Òu kh«ng thÓ v¾ng mÆt Trung Quèc. lîi thÕ vµ th−¬ng hiÖu næi tiÕng.
nghiªn cøu trung quèc sè 6(70) - 2006 12 ë trong n−íc, ®êi sèng cña nh©n d©n tr−êng kinh doanh cña Trung Quèc vÉn Trung Quèc kh«ng ngõng ®−îc c¶i thiÖn kh«ng minh b¹ch, kh«ng æn ®Þnh, ch−a n©ng cao, x· héi æn ®Þnh. Thu nhËp b×nh ®¸p øng ®−îc tiªu chuÈn cña WTO. qu©n cña ng−êi d©n ë n«ng th«n ®· t¨ng Thø hai, nÒn kinh tÕ Trung Quèc cã tõ 2.366 NDT n¨m 2001 lªn 3255 NDT nhiÒu biÓu hiÖn bÞ qu¸ nãng dï nhµ n−íc n¨m 2005; thu nhËp b×nh qu©n cña ®· sö dông nhiÒu biÖn ph¸p ng¨n chÆn ng−êi d©n ë c¸c thµnh phè thÞ trÊn n¨m vµ h¹ nhiÖt. Theo c¸c nhµ ph©n tÝch kinh 2001 lµ 6.860 NDT t¨ng lªn 10.493 NDT tÕ, dï xem xÐt d−íi bÊt cø gãc ®é nµo th× n¨m 2005(11). Cïng víi viÖc n©ng cao tèc ®é t¨ng tr−ëng 9,5% còng lµ qu¸ møc sèng cña nh©n d©n, chÊt l−îng cuéc nhanh, dÔ xuÊt hiÖn “bong bãng” hoÆc sèng còng ®−îc n©ng cao ë tÊt c¶ c¸c lÖch l¹c mÊt c©n ®èi. S¶n l−îng c«ng mÆt: nhµ ë, giao th«ng, th«ng tin, v¨n nghiÖp t¨ng nhanh, ®¹t tíi 17,7% trong hãa, gi¸o dôc, y tÕ … 6 th¸ng ®Çu n¨m 2006 cao h¬n rÊt nhiÒu so víi møc trung b×nh 10% trong mét III. Nh÷ng th¸ch thøc vÉn tån thËp niªn tr−íc. Cung cÊp n¨ng l−îng t¹i trë nªn c¨ng th¼ng. Bªn c¹nh nh÷ng thµnh tùu to lín nªu C¸c ngµnh c«ng nghiÖp ®Òu xuÊt hiÖn trªn, Trung Quèc còng ph¶i ®ang ®èi t×nh tr¹ng cung v−ît cÇu, nh÷ng xÝ mÆt víi 6 th¸ch thøc lín: nghiÖp cã kü thuËt thÊp kÐm, quy m« Thø nhÊt, ph−¬ng thøc qu¶n lý kinh nhá, søc c¹nh tranh kÐm ®Òu ®· bÞ ph¸ tÕ cña nhµ n−íc vÉn ch−a hoµn toµn s¶n. Søc Ðp l¹m ph¸t vµ rñi ro tiÒn tÖ thÝch øng víi t×nh h×nh míi, viÖc øng phã t¨ng lªn. cña c¸c khu vùc vµ c¸c ngµnh nghÒ kh¸c Thø ba, th−¬ng m¹i quèc tÕ cña nhau vÉn ch−a ®ång ®Òu vµ ®ñ m¹nh. Trung Quèc bÞ ®e do¹ bëi chÝnh s¸ch b¶o §iÒu nµy biÓu hiÖn chñ yÕu ë chç: n¨ng hé th−¬ng m¹i cña c¸c n−íc vµ sù vi lùc ®iÒu tiÕt vµ øng phã vÜ m« cña mét sè ph¹m cña b¶n th©n c¸c ban ngµnh, c¸c ban ngµnh vÉn yÕu vµ bÞ ®éng; lËp ph¸p doanh nghiÖp Trung Quèc. Riªng n¨m tr× trÖ, cã luËt mµ kh«ng lµm theo, hiÖn 2004, cã 16 n−íc vµ khu vùc tiÕn hµnh t−îng kh«ng chÊp hµnh ph¸n quyÕt cña 57 cuéc ®iÒu tra vÒ an toµn s¶n phÈm toµ ¸n, träng tµi v.v… vÉn cßn tån t¹i; ®Æc thï, chèng b¸n ph¸ gi¸ víi c¸c nhµ nhµ n−íc can thiÖp trùc tiÕp vµo kinh tÕ xuÊt khÈu Trung Quèc víi gi¸ trÞ 1,26 tû vÉn t−¬ng ®èi nhiÒu, chøc n¨ng qu¶n lý USD. Tæng sè kim ng¹ch ¶nh h−ëng trùc c«ng céng vµ dÞch vô x· héi vÉn cßn ch−a tiÕp ®Õn xuÊt khÈu cña Trung Quèc lªn tèt; mét sè ®Þa ph−¬ng ®· kh«ng chó ®Õn trªn 10 tû USD(12). träng lµm tèt c«ng t¸c øng phã sau khi gia nhËp WTO, ®Ó r¬i vµo thÕ t−¬ng ®èi Trung Quèc cßn gÆp khã kh¨n do mét bÞ ®éng. Nh÷ng ®iÒu ®ã khiÕn cho m«i sè quèc gia thùc hiÖn c¸c tiªu chuÈn kü
13 Trung Quèc sau khi gia nhËp WTO thuËt vÒ chÊt l−îng, vÖ sinh, an toµn phËn lao ®éng ë n«ng th«n do kh«ng cã v.v… rÊt chÆt chÏ. ®Êt canh t¸c ®· chuyÓn h−íng vµo thµnh phè t×m viÖc ngµy cµng t¨ng cao, lªn ®Õn Thø t−, søc Ðp më cöa thÞ tr−êng ®èi hµng tr¨m triÖu. víi nÒn kinh tÕ t¨ng lªn tr−íc vßng ®µm ph¸n th−¬ng m¹i ®a ph−¬ng míi trong III. Mét sè nhËn xÐt, ®¸nh gi¸ t×nh tr¹ng søc c¹nh tranh cña c¸c ngµnh vµ nh÷ng kinH nghiÖm ViÖt Nam nghÒ cßn h¹n chÕ. Trung Quèc ®· ®−a ra cã thÓ tham kh¶o nhiÒu cam kÕt cho viÖc gia nhËp WTO Cã thÓ nãi, sau 5 n¨m qu¸ ®é thùc mµ muèn cã ®−îc nh÷ng t¸c ®éng tÝch hiÖn cam kÕt víi WTO, hÇu hÕt c¸c cùc do më cöa thÞ tr−êng th× ph¶i tiÕn nghiªn cøu tæng kÕt ®Òu kh¼ng ®Þnh: hµnh ®iÒu chØnh c¬ cÊu ngµnh trong Trung Quèc ®· ®−îc nhiÒu h¬n mÊt n−íc, víi nh÷ng søc Ðp t−¬ng ®èi nÆng trong viÖc ph¸t triÓn th−¬ng m¹i vµ nÒ. ViÖc ®iÒu chØnh trong ngµnh n«ng chinh phôc thÞ tr−êng thÕ giíi. Tæng kim nghiÖp vÉn ch−a thùc sù ®Õn n¬i ®Õn ng¹ch th−¬ng m¹i quèc tÕ cña n−íc nµy chèn, cho nªn cßn tån t¹i mét sè vÊn ®Ò. ®· t¨ng gÊp ®«i chØ trong mÊy n¨m qua, Ngµnh c«ng nghiÖp cã mét sè lÜnh vùc vµ sù t¨ng tr−ëng GDP vÉn liªn tôc dÉn ®øng tr−íc nh÷ng th¸ch thøc nghiªm ®Çu thÕ giíi víi nhÞp ®é ngo¹n môc xÊp träng. C¸c ngµnh dÞch vô còng chÞu sù xØ hai ch÷ sè. Ng−êi Trung Quèc còng c¹nh tranh ngµy cµng ¸c liÖt ®i ®«i víi hoan hû v× sau khi gia nhËp WTO, møc t¨ng vÒ tr×nh ®é më cöa. kh«ng cã ngµnh nµo l©m vµo khñng HiÖu suÊt ho¹t ®éng cña c¸c doanh ho¶ng, ng−îc l¹i nh÷ng ngµnh mµ tr−íc nghiÖp nhµ n−íc ch−a cao còng kÐo theo ®©y ng−êi ta dù ®o¸n sÏ gÆp nhiÒu cam søc c¹nh tranh yÕu kÐm. Ngµnh b¸n lÎ go nh− c«ng nghiÖp xe h¬i hay n«ng ®ang lo l¾ng tr−íc sù c¹nh tranh cña nghiÖp th× vÉn ph¸t triÓn m¹nh vµ æn n−íc ngoµi. ®Þnh. Cßn nh÷ng ngµnh ®−îc dù ®o¸n lµ Thø n¨m, kinh tÕ c¸c vïng miÒn tiÕp sÏ t¨ng tèc nhê më cöa, vÝ dô nh− ngµnh tôc ph¸t triÓn kh«ng c©n b»ng. dÖt may th× ®· bøt lªn rÊt ngo¹n môc. Thø s¸u, vÊn ®Ò gi¶i quyÕt viÖc lµm Nh÷ng kÕt qu¶ nµy cã ®−îc lµ nhê cßn nhiÒu khã kh¨n. N¨m 2005 sè ng−êi Trung Quèc ®· chuÈn bÞ kü l−ìng, n¾m cÇn viÖc lµm cña c¸c thµnh phè thÞ trÊn ch¾c thêi c¬ thuËn lîi do giai ®o¹n qu¸ lµ gÇn 24 triÖu ng−êi. Tuy nÒn kinh tÕ ®é ®−a l¹i, nªn ®· cñng cè ®−îc nhiÒu vÉn duy tr× ®−îc møc t¨ng tr−ëng cao mèi quan hÖ quèc tÕ, n©ng cao ®−îc tiÒm kho¶ng 9,5%, nh−ng víi kÕt cÊu kinh tÕ lùc kinh tÕ vµ søc c¹nh tranh quèc tÕ cho nh− hiÖn nay th× Trung Quèc chØ cã thÓ m×nh. §©y còng lµ bµi häc kinh nghiÖm ®¸p øng nhu cÇu viÖc lµm cho h¬n 10 quan träng nhÊt cña Trung Quèc sau 5 triÖu ng−êi, vÉn cßn kho¶ng 14 triÖu n¨m gia nhËp WTO. ng−êi thiÕu viÖc lµm. §ång thêi mét bé
nghiªn cøu trung quèc sè 6(70) - 2006 14 Trung Quèc vµ ViÖt Nam ®Òu lµ hai lùc s¶n xuÊt vµ søc c¹nh tranh cña c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn. Trung Quèc gia ngµnh nghÒ. CÇn chó träng chuyÓn ®æi nhËp WTO tr−íc ta 5 n¨m. Tõ kinh c¬ cÊu, ph¸t triÓn c¸c s¶n phÈm cã lîi nghiÖm cña Trung Quèc khi gia nhËp thÕ so s¸nh, x©y dùng hÖ thèng th−¬ng WTO ta cÇn lµm mét sè viÖc sau: hiÖu s¶n phÈm ViÖt Nam, tÝch cùc ®µo Mét lµ, cÇn tæ chøc n©ng cao tr×nh ®é t¹o nh©n lùc, m¹nh d¹n thuª c¸c chuyªn hiÓu biÕt ph¸p luËt, phæ biÕn kiÕn thøc gia cã tr×nh ®é chuyªn m«n cao (kÓ c¶ tõ vÒ WTO réng r·i trong ng−êi d©n, ®Æc n−íc ngoµi) ®ãng gãp cho nh÷ng ngµnh bÞªt lµ trong c¸n bé liªn quan tíi kinh tÕ nghÒ cã lîi thÕ nh−ng cßn yÕu kÐm trong ®èi ngo¹i vµ c¸c doanh nghiÖp, ®Ó héi c¹nh tranh quèc tÕ nh− b¶o hiÓm, ng©n nhËp mét c¸ch tù tin, chñ ®éng. hµng, chøng kho¸n, viÔn th«ng…/. Hai lµ, kh«ng nªn û l¹i vµo nh÷ng thuËn lîi cña giai ®o¹n qu¸ ®é, mµ ph¶i tranh thñ n¾m thêi c¬, cã chiÕn l−îc øng phã c¨n b¶n l©u dµi ®Ó h¹n chÕ nh÷ng chó thÝch: mÆt tr¸i cña viÖc gia nhËp WTO vµ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ nãi chung. Viªn Viªn: N¨m thø 4 gia nhËp (1) Ba lµ, nhµ n−íc cÇn chó ý nhiÒu h¬n WTO – th¸ch thøc mÊt ®i hµng rµo b¶o hé. – T/c Liªu väng, sè 52, 27.12.2004 n÷a ®Õn viÖc hoµn thiÖn ph¸p luËt, c¶i tiÕn thñ tôc hµnh chÝnh, c¶i t¹o “m«i (2) M¹ng Trung −¬ng: www.gov.cn, ngµy 6-9-2006. Nguån: T©n Hoa x· tr−êng mÒm” cho th−¬ng m¹i vµ ®Çu t− quèc tÕ, tr¸nh t×nh tr¹ng cã tiÒm n¨ng (3), (11) T×nh h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi Trung Quèc n¨m 2005. C«ng b¸o ngµy 2- lín nh−ng ®¾t ®á, rñi ro cao 2-2006 cña Côc thèng kª Nhµ n−íc Trung Bèn lµ, ®Ó b¶o vÖ hµng ho¸ vµ c¸c Quèc. ngµnh nghÒ trong n−íc tr−íc sù c¹nh (4), (5), (7) T×nh h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ - tranh cña n−íc ngoµi, ViÖt Nam cÇn x· héi Trung Quèc 6 th¸ng ®Çu n¨m 2006. t¨ng c−êng nghiªn cøu luËt chèng b¸n C«ng b¸o ngµy 18-7-2006 cña Côc thèng kª ph¸ gi¸ cña WTO vµ cña c¸c n−íc, ban Nhµ n−íc Trung Quèc. hµnh luËt chèng b¸n ph¸ gi¸ cña n−íc (6) B¸o c¸o hµng n¨m Trung Quèc vµ m×nh ®èi víi hµng ho¸ nhËp khÈu cña WTO (2005 – 2006), Nxb Th−¬ng vô Trung n−íc ngoµi. CÇn häc tËp Trung Quèc Quèc, BK, 6.2006. trong viÖc th−¬ng th¶o vµ hÇu kiÖn, häc (8), (9), (10) NguyÔn Kim B¶o (chñ biªn): hái c¸ch lµm viÖc trong WTO, nh»m khai Gia nhËp WTO- Trung Quèc lµm g× vµ ®−îc th¸c tèi ®a c¸c quy t¾c xÐt thÊy cã lîi cho g×?.- Nxb ThÕ giíi, 2006 m×nh, 12. Tr−¬ng H¸n L©m (2004). Ph©n tÝch N¨m lµ, nhanh chãng ®iÒu chØnh c¸c vô ¸n chèng b¸n ph¸ gi¸ cña WTO, Nxb chÝnh s¸ch ngµnh nghÒ, n©ng cao n¨ng Nh©n d©n (TQ).