Báo cáo nghiên cứu khoa học " vấn đề môi trường và kinh nghiệm quản lý của trung quốc "

Chia sẻ: Nguyen Nhi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:9

Thêm vào BST

Báo xấu

72
lượt xem 12
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Một trong những nhiệm vụ quan trọng của Trung Quốc trong những năm tới là “Xây dựng văn minh sinh thái, cơ bản hình thành cơ cấu ngành nghề, xây dựng ph-ơng thức tăng tr-ởng và mô hình tiêu dùng tiết kiệm năng l-ợng, tài nguyên và bảo vệ môi tr-ờng sinh thái. Kinh tế tuần hoàn hình thành ở quy mô t-ơng đối lớn, tỷ lệ năng l-ợng có thể tái sinh tăng rõ rệt. Khống chế có hiệu quả các chất thải ô nhiễm chính, chất l-ợng môi tr-ờng sinh thái đ-ợc cải thiện rõ rệt. Quan niệm...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo nghiên cứu khoa học " vấn đề môi trường và kinh nghiệm quản lý của trung quốc "

ts. ®ç minh cao ViÖn Nghiªn cøu Trung Quèc ét trong nh÷ng nhiÖm vô b¶o vÖ m«i tr−êng ë Trung Quèc ®¹t m quan träng cña Trung thµnh tÝch ngang tÇm víi ph¸t triÓn Quèc trong nh÷ng n¨m kinh tÕ nãi chung trong nh÷ng n¨m tíi tíi lµ “X©y dùng v¨n minh sinh th¸i, c¬ lµ mét trong nh÷ng môc tiªu quan träng b¶n h×nh thµnh c¬ cÊu ngµnh nghÒ, x©y cña Trung Quèc. dùng ph−¬ng thøc t¨ng tr−ëng vµ m« 1. Chñ tr−¬ng, chÝnh s¸ch: khëi ®Çu h×nh tiªu dïng tiÕt kiÖm n¨ng l−îng, tµi cña ph¸t triÓn nguyªn vµ b¶o vÖ m«i tr−êng sinh th¸i. ¤ nhiÔm m«i tr−êng ë Trung Quèc Kinh tÕ tuÇn hoµn h×nh thµnh ë quy m« kh«ng chØ ¶nh h−ëng tíi sù ph¸t triÓn t−¬ng ®èi lín, tû lÖ n¨ng l−îng cã thÓ t¸i bÒn v÷ng vÒ kinh tÕ, x· héi vµ ®êi sèng sinh t¨ng râ rÖt. Khèng chÕ cã hiÖu qu¶ cña ng−êi d©n mµ cßn ¶nh h−ëng c¶ tíi c¸c chÊt th¶i « nhiÔm chÝnh, chÊt l−îng nhiÒu n−íc xung quanh2, cã nghÜa lµ vÊn m«i tr−êng sinh th¸i ®−îc c¶i thiÖn râ ®Ò « nhiÔm m«i tr−êng cña Trung Quèc rÖt. Quan niÖm v¨n minh sinh th¸i ®−îc x©y dùng v÷ng ch¾c trong toµn x· héi”1 ®· v−ît khái biªn giíi quèc gia cña n−íc nµy. Trung Quèc ®−îc ®¸nh gi¸ lµ mét §Ò ra nhiÖm vô vµ ph−¬ng h−íng trong nh÷ng n−íc « nhiÔm nhÊt thÕ giíi3. chÝnh gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy míi chØ lµ b−íc khëi ®Çu. §Ó cã ®−îc thµnh qu¶ cô Gi¸ trÞ kinh tÕ cña t×nh tr¹ng « nhiÔm m«i tr−êng, ®−îc −íc tÝnh kho¶ng 100 tû thÓ cÇn ph¶i cã nh÷ng gi¶i ph¸p ®ång bé, NDT hay 12,8 tû USD mçi n¨m (kho¶ng liªn ngµnh linh ho¹t, phï hîp ®iÒu kiÖn, 1,4 % GDP) tõ 1990 ®Õn 19984 ®· lªn hoµn c¶nh toµn quèc vµ tõng ®Þa ®Õn 511,8 tû NDT hay 68 tû USD ph−¬ng. Lµm thÕ nµo ®Ó nh÷ng chñ (kho¶ng 3 % GDP) trong n¨m 20045 vµ tr−¬ng, chÝnh s¸ch mang tÇm vÜ m« vÒ Nghiªn cøu Trung Quèc sè 8 (87) - 2008 14
VÊn ®Ò m«i tr−êng… 1.505,8 tû NDT hay 200 tû USD trong døt t×nh tr¹ng suy tho¸i m«i tr−êng vµo n¨m 2005 (kho¶ng 9% GDP 2.260 tû n¨m 20107. USD)6 . §iÒu 26, HiÕn ph¸p söa ®æi n¨m 1982 §iÒu ®ã cã nghÜa lµ « nhiÔm m«i ®· nªu râ: “Nhµ n−íc cã nhiÖm vô b¶o vÖ tr−êng d−êng nh− xo¸ s¹ch møc t¨ng vµ c¶i thiÖn m«i tr−êng sèng cña ng−êi tr−ëng kinh tÕ cña Trung Quèc. d©n vµ hÖ sinh th¸i, ng¨n ngõa vµ kiÓm so¸t « nhiÔm vµ c¸c nguy hiÓm c«ng §¶ng, ChÝnh phñ, nh©n d©n Trung céng, b¶o tån tµi nguyªn thiªn nhiªn vµ Quèc hiÓu rÊt râ ®iÒu nµy. Sù cÇn thiÕt ®éng vËt hoang d·”. TÝnh ®Õn nay, ph¶i cã mét chiÕn l−îc b¶o vÖ m«i tr−êng Trung Quèc ®· ban hµnh 6 bé luËt vÒ ë n−íc nµy ®· ®−îc ®Ò cËp nhiÒu n¨m b¶o vÖ tµi nguyªn, 29 bé ®iÒu lÖ b¶o vÖ tr−íc khi diÔn ra §¹i héi §¶ng Céng s¶n m«i tr−êng, h¬n 70 quy chÕ, vµ trªn 900 Trung Quèc lÇn thø XVII. ®iÒu lÖ cña ®Þa ph−¬ng8. Ngay tõ n¨m 1983, b¶o vÖ m«i tr−êng ChÝnh phñ Trung Quèc x¸c ®Þnh, ®Ó ®· ®−îc §¶ng vµ Nhµ n−íc Trung Quèc thùc hiÖn tèt viÖc b¶o vÖ m«i tr−êng coi lµ quèc s¸ch. N¨m 1994, ChÝnh phñ tr−íc hÕt ph¶i cã ®−îc mét hµnh lang Trung Quèc ®· ban hµnh “LuËt b¶o vÖ ph¸p lý víi nh÷ng ®iÒu luËt vµ chÝnh m«i tr−êng n−íc CHND Trung Hoa”, coi s¸ch cô thÓ lµm nÒn t¶ng thùc hiÖn c«ng ®©y lµ chñ thÓ cña hÖ thèng ph¸p luËt cuéc khã kh¨n nµy. b¶o vÖ m«i tr−êng. Th¸ng 3-1994, ChÝnh Ngµy 14-3-2006, t¹i cuéc häp b¸o kÕt phñ Trung Quèc phª chuÈn vµ ban hµnh thóc kú häp thø 4 kho¸ X Quèc héi “S¸ch tr¾ng vÒ ph¸t triÓn vµ d©n sè, b¶o Trung Quèc, Thñ t−íng Quèc vô viÖn vÖ m«i tr−êng”. Còng trong n¨m 1994, Trung Quèc ¤n Gia B¶o kh¼ng ®Þnh, theo s¸ng kiÕn cña Liªn Hîp Quèc, Trung Quèc cÇn ¸p dông nh÷ng biÖn Trung Quèc ®· so¹n th¶o mét kÕ ho¹ch ph¸p thùc tiÔn trong cuéc ®Êu tranh chèng « nhiÔm m«i tr−êng, kh«ng nªn tæng thÓ thùc hiÖn b¶o vÖ m«i tr−êng theo lèi cò lµ g©y « nhiÔm m«i tr−êng råi trong Ch−¬ng tr×nh nghÞ sù 21 cña sau ®ã míi xö lý: ‘‘Chóng ta nªn dµnh Trung Quèc (China Agenda 21). nh÷ng d·y nói xanh vµ n−íc s¹ch cho N¨m 1996, Trung Quèc b¾t ®Çu c«ng con ch¸u chóng ta”. bè vµ thùc hiÖn kÕ ho¹ch 5 n¨m vÒ b¶o Trung Quèc sÏ th¾t chÆt viÖc thi hµnh vÖ m«i tr−êng. N¨m 1998, C¬ quan qu¶n luËt vµ b¶o vÖ m«i tr−êng song song víi trÞ M«i tr−êng nhµ n−íc (State luËt sÏ thi hµnh nghiªm ngÆt chÝnh s¸ch Environmental Protection Adminis- c«ng nghiÖp, ®Æc biÖt lµ xö lý tõng b−íc tration- SEPA) ®−îc n©ng lªn cÊp bé cã « nhiÔm n−íc, kh«ng khÝ vµ ®Êt. nhiÒu quyÒn h¹n h¬n, víi ng©n s¸ch 2. Gi¶i ph¸p thùc hiÖn: nghÖ thuËt kho¶ng 1% GDP nh»m môc tiªu chÊm qu¶n lý ph¸t triÓn Nghiªn cøu Trung Quèc sè 8(87) - 2008 15
Ngµy 17 vµ 18-4-2006 t¹i B¾c Kinh ®· 45,011 tû NDT, tæng gi¸ trÞ s¶n l−îng diÔn ra Héi nghÞ toµn quèc b¶o vÖ m«i hµng n¨m 31,248 tû NDT, lîi nhuËn tr−êng. T¹i ®©y Thñ t−íng Trung Quèc 4,091 tû NDT, møc t¨ng tr−ëng hµng ¤n Gia B¶o nªu râ, b¶o vÖ m«i tr−êng lµ n¨m 15%. mét kh©u yÕu trong ph¸t triÓn kinh tÕ - Trung Quèc ®· thùc thi 4 biÖn ph¸p x· héi cña Trung Quèc. Nguyªn nh©n lín nh»m ph¸t triÓn ngµnh b¶o vÖ m«i chÝnh lµ Trung Quèc kh«ng chó ý ®Çy ®ñ tr−êng. ®Õn m«i tr−êng, ®Õn nh÷ng biÖn ph¸p Mét lµ, thiÕt lËp vµ hoµn thiÖn chÝnh t¨ng tr−ëng kinh tÕ tÝch cùc, kiÓm so¸t s¸ch cho ngµnh b¶o vÖ m«i tr−êng. Nhµ yÕu kÐm viÖc thùc hiÖn luËt b¶o vÖ tù n−íc c«ng bè danh môc khuyÕn khÝch nhiªn. ph¸t triÓn ngµnh; thiÕt lËp vµ hoµn Trªn thùc tÕ, chiÕn l−îc b¶o vÖ m«i thiÖn chÝnh s¸ch −u ®·i, miÔn gi¶m tr−êng ®· ®−îc Trung Quèc tiÕn hµnh tõ thuÕ, sö dông tæng hîp tµi nguyªn; x©y nh÷ng n¨m cuèi thÕ kû XX. Bªn c¹nh dùng vµ hoµn thiÖn chÕ ®é thu phÝ xö lý chñ tr−¬ng x©y dùng tèt hµnh lang ph¸p r¸c, n−íc th¶i thµnh phè, ®iÒu chØnh tiªu lý, Trung Quèc cßn ®Þnh râ mét sè biÖn chuÈn thu phÝ xö lý r¸c thÝch hîp ®Ó ph¸p b¶o vÖ m«i tr−êng cô thÓ nh− sau: tho¶ m·n nhu cÇu vËn chuyÓn vµ x©y dùng c«ng tr×nh xö lý r¸c, n−íc th¶i 2.1. T¨ng c−êng hoµn thiÖn ngµnh thµnh phè. C¸c vïng cã ®iÒu kiÖn ph¶i b¶o vÖ m«i tr−êng x©y dùng quü ph¸t triÓn cho ngµnh b¶o B¶o vÖ m«i tr−êng lµ ngµnh míi xuÊt vÖ m«i tr−êng. hiÖn ë Trung Quèc, bao gåm ph¸t triÓn Hai lµ, ®Èy nhanh ph¸t triÓn khoa kü thuËt, s¶n xuÊt s¶n phÈm, l−u th«ng häc kü thuËt b¶o vÖ m«i tr−êng, ®−a s¶n phÈm, sö dông tµi nguyªn, dÞch vô nh÷ng vÊn ®Ò khoa häc c«ng nghÖ lín th«ng tin vµ thÇu kho¸n c«ng tr×nh... cña ngµnh b¶o vÖ m«i tr−êng vµo kÕ liªn quan mËt thiÕt tíi m«i tr−êng. ho¹ch ®Çu t− th−êng niªn; t¨ng c−êng Ngµnh b¶o vÖ m«i tr−êng ®−îc Trung x©y dùng n¨ng lùc kü thuËt míi cho Quèc xÕp vµo lÜnh vùc −u tiªn vµ h−ëng doanh nghiÖp b¶o vÖ m«i tr−êng, t¨ng chÝnh s¸ch −u ®·i trong c¸c lÜnh vùc ®Çu c−êng ®Çu t− s¸ng t¹o kü thuËt míi; t−, gi¸ c¶, thuÕ v.v... HiÖn nay, Trung thóc ®Èy h¬n n÷a viÖc kÕt hîp “nghiªn Quèc cã h¬n 100 ngh×n ®¬n vÞ chuyªn cøu khoa häc víi s¶n xuÊt”; ®Èy m¹nh tr¸ch hoÆc b¸n chuyªn tr¸ch vÒ b¶o vÖ chuyÓn ho¸ c¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu khoa m«i tr−êng, trong ®ã cã h¬n 8.500 doanh häc kü thuËt b¶o vÖ m«i tr−êng vµo s¶n nghiÖp, h¬n 1.500 ®¬n vÞ sù nghiÖp (bao xuÊt; ®Èy nhanh viÖc øng dông vµ më gåm c¸c viÖn, së nghiªn cøu khoa häc) réng khoa häc kü thuËt b¶o vÖ m«i víi h¬n 1,8 triÖu ng−êi lµm viÖc. Tæng tr−êng tiªn tiÕn; t¨ng nhanh tiÕn tr×nh gi¸ trÞ cña ngµnh b¶o vÖ m«i tr−êng lµ néi ®Þa ho¸ c¸c trang thiÕt bÞ vµ c¸c c«ng 108 tû NDT, tµi s¶n cè ®Þnh trÞ gi¸ Nghiªn cøu Trung Quèc sè 8 (87) - 2008 16
VÊn ®Ò m«i tr−êng… nghÖ then chèt cña ngµnh b¶o vÖ m«i §iÒu nµy khiÕn ViÖt Nam ph¶i suy tr−êng, x©y dùng hÖ thèng qu¶n lý hiÖu nghÜ tíi tíi c«ng t¸c phßng ngõa g©y « qu¶ ngµnh b¶o vÖ m«i tr−êng trong nhiÔm, tr¸nh c¸c vô viÖc t−¬ng tù nh− n−íc. LÊy néi ®Þa ho¸ trang thiÕt bÞ vµ C«ng ty bét ngät Vª®an, Miwon g©y « c«ng nghÖ then chèt cña ngµnh b¶o vÖ nhiÔm nghiªm träng, lµm “chÕt” con m«i tr−êng lµm néi dung quan träng s«ng ThÞ V¶i t¹i Thµnh phè Hå ChÝ trong kÕ ho¹ch s¸ng t¹o kü thuËt míi Minh vµ mét sè ®Þa ph−¬ng kh¸c. cña Nhµ n−íc. 2.3. Ph¶i cã ®−îc nh÷ng kh©u ®ét Ba lµ, t¨ng c−êng qu¶n lý, gi¸m s¸t, ph¸ quan träng khi thùc hiÖn chiÕn båi d−ìng vµ chuÈn ho¸ thÞ tr−êng l−îc b¶o vÖ m«i tr−êng ngµnh b¶o vÖ m«i tr−êng. - H×nh thµnh vµ thóc ®Èy tèt ho¹t Nhµ n−íc ®· chØ ®¹o c¸c cÊp, c¸c ®éng cña ngµnh b¶o vÖ m«i tr−êng víi t− ngµnh vËn dông tæng hîp c¸c biÖn ph¸p c¸ch lµ mét ngµnh cã ®èi t−îng cô thÓ, cã kinh tÕ, ph¸p luËt vµ hµnh chÝnh cÇn t− c¸ch ph¸p nh©n, cã quy chÕ vµ nguån thiÕt ®Ó x©y dùng mét thÞ tr−êng b¶o vÖ lùc ph¸t triÓn. §ång thêi cÇn tiÕn hµnh m«i tr−êng thèng nhÊt, më cöa, c¹nh tranh lµnh m¹nh vµ cã trËt tù. thèng kª sinh th¸i víi nh÷ng tiªu chÝ sau: Bèn lµ, nghiªn cøu x©y dùng c¬ chÕ ph¸t triÓn ngµnh b¶o vÖ m«i tr−êng phï - Khèi l−îng chÊt th¶i « nhiÔm tÝnh hîp víi yªu cÇu cña thÓ chÕ kinh tÕ thÞ theo sè l−îng theo khu vùc kinh tÕ; tr−êng x· héi chñ nghÜa. - Chi phÝ thùc tiÔn b¶o vÖ m«i tr−êng 2.2. −u tiªn thùc hiÖn nh÷ng gi¶i tÝnh theo khu vùc kinh tÕ; ph¸p phßng chèng « nhiÔm m«i tr−êng - Chi phÝ dù trï nh»m kh¾c phôc t¸c HiÖn nay, trong bÊt kú mét thiÕt kÕ ®éng xÊu cña « nhiÔm theo khu vùc kinh dù ¸n ph¸t triÓn nµo cña Trung Quèc, tÕ; khÝa c¹nh m«i tr−êng lµ tiªu chÝ b¾t - S¶n phÈm c«ng nghiÖp b¶o vÖ tµi buéc ph¶i ®−îc xem xÐt ngang b»ng víi nguyªn thiªn nhiªn; tÝnh kh¶ thi vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ cña dù - ThuÕ, tiÒn nép vµ tiÒn ®Çu t− sinh ¸n. Tuy nhiªn, trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn th¸i; vÉn tån t¹i nhiÒu vÊn ®Ò nan gi¶i, ®ßi - Nguån vµ sù thay ®æi vÒ nguån hái Trung Quèc ph¶i t×m c¸ch th¸o gì. biÓu hiÖn theo con sè vµ gi¸ trÞ cña rõng, ViÖc ®Ó x¶y ra c¸c vô ngé ®éc thùc phÈm, n−íc kho¸ng, nguån n¨ng l−îng, chÝnh ®Æc biÖt lµ vô s÷a nhiÔm chÊt ®éc melamine ®−îc ph¸t hiÖn th¸ng 10-2008 s¸ch, ®Êt ®ai v.v… chÝnh lµ mét vÝ dô ®iÓn h×nh trong c«ng - Dßng c¸c nguån tµi nguyªn thiªn t¸c phßng ngõa « nhiªm cña Trung Quèc. nhiªn ®−îc sö dông theo c¸c ngµnh biÓu hiÖn b»ng sè l−îng vµ gi¸ trÞ; Nghiªn cøu Trung Quèc sè 8(87) - 2008 17
- §¸nh gi¸ gi¸ trÞ sù xuèng cÊp cña GDP “xanh”, c¶i thiÖn nhanh m«i tr−êng m«i tr−êng; c¸c chØ sè vÜ m« ®· ®−îc ®iÒu cña m×nh. chØnh (thÝ dô GDP “xanh”, thu nhËp Bµi häc kinh nghiÖm nµy sÏ h÷u Ých quèc d©n hay sù b¶o tån æn ®Þnh); ®èi víi ViÖt Nam. T¹i Trung Quèc ng−êi ta cho r»ng ®Ó 2.4. Huy ®éng tèi ®a søc m¹nh tæng chuyÓn ®æi thµnh c«ng sang ph¸t triÓn hîp cho chiÕn l−îc b¶o vÖ m«i tr−êng bÒn v÷ng cÇn ph¶i tiÕn hµnh ®iÒu chØnh §iÒu nµy thÓ hiÖn trªn nhiÒu ph−¬ng GDP theo h−íng sinh th¸i vµ ®iÒu ®ã sÏ diÖn. Quan träng h¬n c¶ lµ: - Ngµnh b¶o tèt h¬n cho viÖc ph¸t triÓn cã kÕ ho¹ch vÖ m«i tr−êng ë Trung Quèc ®−îc ph¸t vµ thÓ hiÖn râ h¬n bøc tranh c¸c qu¸ triÓn t¹i tÊt c¶ c¸c cÊp tõ trung −¬ng ®Õn tr×nh ®ang diÔn ra trong n−íc. N¨m c¸c c¬ së s¶n xuÊt; - Trung Quèc khuyÕn 2004, viÖc s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm t¹i Trung Quèc ®· ph¶i chi phÝ nguån n¨ng khÝch ®¶m b¶o quyÒn lîi vµ nghÜa vô cña l−îng gÊp 4,3 lÇn so víi Mü; 7,7 lÇn so toµn d©n trong sù nghiÖp quan träng víi §øc vµ Ph¸p; 11, 5 lÇn so víi NhËt nµy; - Trung Quèc céng t¸c chÆt chÏ víi B¶n. N¨m 2004, GDP Trung Quèc chiÕm c¸c tæ chøc quèc tÕ, c¸c n−íc trong khu 4,4% GDP thÕ giíi nh−ng ®Ó t¹o ®−îc sè vùc trong vÊn ®Ò b¶o vÖ m«i tr−êng… GDP nµy Trung Quèc ®· ph¶i sö dông 3. Mét sè kinh nghiÖm qu¶n lý ph¸t tíi 7,4% tæng l−îng dÇu, 31% than, 30% triÓn th«ng qua b¶o vÖ m«i tr−êng. quÆng s¾t vµ 27% thÐp c¸n cña thÕ giíi. Tõ n¨m 1949 ®Õn n¨m 1997, GDP 3.1. BiÖn ph¸p thay thÕ Trung Quèc t¨ng lªn gÊp 10 lÇn nh−ng §Ó duy tr× t¨ng tr−ëng kinh tÕ tèc ®é sè l−îng kho¸ng s¶n ®−îc sö dông t¨ng cao, trong nhiÒu n¨m liÒn Trung Quèc sö lªn 40 lÇn. Tõ n¨m 1990 ®Õn n¨m 2001 dông nhiÒu nguån n¨ng l−îng, trong ®ã sö dông dÇu löa t¨ng 100% (tõ 118 triÖu than ®¸, dÇu löa… chiÕm tû lÖ rÊt cao. tÊn lªn 235 triÖu tÊn), nhu cÇu khÝ tù ViÖc sö dông hai nguån nhiªn liÖu nµy lµ nhiªn t¨ng lªn 40%, sö dông thÐp c¸n nguyªn nh©n g©y « nhiÔm m«i tr−êng t¨ng 143%, ®ång 189%. Mét sè nhµ khoa trÇm träng, ¶nh h−ëng xÊu tíi xøc khoÎ häc cho r»ng cã tõ 3 ®Õn 7% GDP ®−îc ng−êi d©n. Kh¾c phôc nh−îc ®iÓm nµy, t¹o ra t¹i Trung Quèc lµ do c¸i gi¸ ph¶i Trung Quèc ®· ®ãng cöa rÊt nhiÒu má tr¶ v× sù xuèng cÊp cña m«i tr−êng. Nh− khai th¸c than nhá, kü thuËt khai th¸c vËy trong 10 n¨m ph¸t triÓn h»ng n¨m l¹c hËu kh«ng ®¸p øng tiªu chuÈn b¶o vÖ ph¶i sö dông tíi 40 ®Õn 60% GDP ®Ó m«i tr−êng, g©y « nhiÔm. VÒ l©u dµi, kh«i phôc sinh th¸i12. Trung Quèc ®· ¸p dông biÖn ph¸p thay Thèng kª nµy gióp Trung Quèc ®−a ra thÕ môc tiªu dµi h¹n h¬n. §ã lµ sö dông ®−îc nh÷ng gi¶i ph¸p tÝch cùc ph¸t triÓn c¸c nguån n¨ng l−îng kh¸c thay thÕ dÇn viÖc sö dông than, bao gåm nguån n¨ng Nghiªn cøu Trung Quèc sè 8 (87) - 2008 18
VÊn ®Ò m«i tr−êng… ®ång minh quan träng cho cuéc chiÕn v× l−îng t¸i sinh nh− thñy ®iÖn, ®Æc biÖt lµ mét t−¬ng lai s¹ch ®Ñp h¬n. c¸c nguån n¨ng l−îng khai th¸c tõ tù nhiªn nh− n¨ng l−îng mÆt trêi, n¨ng Trong ®iÒu kiÖn vÉn ¸p dông gi¸ bao l−îng giã, n¨ng l−îng tõ lßng ®Êt (®Þa cÊp, ®Æc biÖt ®èi víi ngµnh than, Trung Quèc cÇn cã chÝnh s¸ch thuÕ than ®¸nh nhiÖt), n¨ng l−îng sinh khèi, n¨ng l−îng vµo c¸c lo¹i than bôi vµ khÝ sunfua cao sãng, n¨ng l−îng hy®ro… ®Ó ph¶n ¸nh s¸t h¬n c¸c chi phÝ x· héi. Theo ch−¬ng tr×nh ph¸t triÓn dµi h¹n ViÖc thùc thi tõng b−íc vµ cã th«ng b¸o ®Õn n¨m 2050 cña ngµnh n¨ng l−îng, th× tr−íc lo¹i thuÕ nµy sÏ khuyÕn khÝch ®Çu n¨ng l−îng t¸i sinh sÏ lµ träng t©m ph¸t t− n©ng cao c«ng suÊt lµm s¹ch than vµ triÓn cña n¨ng l−îng Trung Quèc vµo n©ng cao hiÖu suÊt cña c¸c nåi h¬i. §ång giai ®o¹n ph¸t triÓn thø hai. Giai ®o¹n 1 thêi, lo¹i thuÕ nµy sÏ t¸c ®éng tíi hµnh kÕt thóc n¨m 2020 víi nhiÖm vô c¬ b¶n vi cña hµng triÖu hé d©n hay doanh lµ ph¸t triÓn c«ng nghÖ tiÕt kiÖm n¨ng nghiÖp nhá dïng than. l−îng vµ thu gi÷ CO2. Giai ®o¹n 2 tõ n¨m §èi víi nhiªn liÖu dÇu löa vµ dÇu 2021 ®Õn n¨m 2030, t¨ng c−êng khai th¸c diezel còng diÔn ra tr−êng hîp t−¬ng tù. n¨ng l−îng t¸i sinh, n©ng cao tèi ®a sö ë Trung Quèc gi¸ m¸y b¬m rÎ h¬n nhiÒu dông n¨ng l−îng mÆt trêi, biÕn n¨ng l−îng nµy thµnh nguån n¨ng l−îng chÝnh so víi tiªu chuÈn quèc tÕ, cßn dÇu diezel cña ®Êt n−íc. Giai ®o¹n 3 cã nhiÖm vô c¾t dïng cho n«ng nghiÖp vÉn ®−îc bao cÊp. gi¶m nguån nhiªn liÖu ho¸ th¹ch xuèng Gi¸ dÇu ho¶ ë Trung Quèc chªnh lÖch so d−íi 60% tæng n¨ng l−îng sö dông t¹i víi mét sè n−íc trªn thÕ giíi rÊt nhiÒu. Trung Quèc13. Mét lÝt dÇu löa ë Hµn Quèc gi¸ 0,87 Víi viÖc triÓn khai tÝch cùc chÝnh s¸ch USD, ë NhËt B¶n gi¸ 1,13 USD nh−ng ë khai th¸c c¸c nguån n¨ng l−îng míi, Trung Quèc chØ lµ 0,28 USD. Tõ ®ã, s¹ch, trong t−¬ng lai gÇn, ngµnh n¨ng ng−êi tiªu dïng rÊt tho¶i m¸i tiªu xµi l−îng s¹ch Trung Quèc ®¶m b¶o cho nguån nhiªn liÖu nµy. T¨ng tõng b−íc ng−êi sö dông mét m«i tr−êng trong thuÕ nhiªn liÖu ®èi víi dÇu ho¶ vµ dÇu s¹ch gãp phÇn ph¸t triÓn ngµnh n¨ng diezel tøc lµ gi¶m bít sù chªnh lÖch nµy l−îng Trung Quèc nãi chung theo h−íng sÏ khuyÕn khÝch ng−êi tiªu dïng sö bÒn v÷ng14. dông tiÕt kiÖm nhiªn liÖu. 3.2. BiÖn ph¸p thÞ tr−êng Côc B¶o vÖ m«i tr−êng Quèc gia ®Ò nghÞ t¨ng thuÕ g©y « nhiÔm kh«ng khÝ Mét trong nh÷ng h−íng quan träng trong ch−¬ng tr×nh hµnh ®éng v× m«i lªn 10 lÇn vµ nhËn ®−îc sù ®ång t×nh tr−êng cña Trung Quèc trong kÕ ho¹ch 5 cao. ViÖc duy tr× th−êng xuyªn lo¹i thuÕ n¨m lÇn thø 11 vµ sau nµy cña Trung nµy, ®Æc biÖt ®èi víi khu vùc phi nhµ Quèc lµ thóc ®Èy c¸c lùc l−îng thÞ n−íc (n¬i chi phÝ gi¶m « nhiÔm thÊp h¬n tr−êng, biÕn chóng trë thµnh nh÷ng nhiÒu do møc ®é gi¶m « nhiÔm cña c¸c Nghiªn cøu Trung Quèc sè 8(87) - 2008 19
c«ng ty nµy thÊp) sÏ lµm gi¶m ®¸ng kÓ ®Þa ph−¬ng, ®Æc biÖt lµ cÊp tØnh ®· phª l−îng chÊt th¶i víi chi phÝ t−¬ng ®èi thÊp. duyÖt ®Çu t− vµo c¸c nhµ m¸y n¨ng l−îng nhá c«ng suÊt thÊp mµ kh«ng th«ng qua 3.3. Quy ho¹ch vµ ®iÒu tiÕt sù phª chuÈn cña Trung −¬ng. KÕt qu¶ lµ Mét trong nh÷ng ®iÒu tiÕt c¬ b¶n lµ xuÊt hiÖn kho¶ng 80% nhµ m¸y n¨ng më réng quyÒn h¹n qu¶n lý cña c¬ quan l−îng c«ng suÊt d−íi 100 MW víi hiÖu m«i tr−êng. HiÖn t¹i, Côc B¶o vÖ m«i suÊt xö dông nhiªn liÖu thÊp trong khi chi tr−êng Quèc gia Trung Quèc míi chØ phÝ gi¶m « nhiÔm l¹i rÊt cao so víi ë c¸c qu¶n lý vÊn ®Ò chÊt th¶i cña 70.000 c«ng nhµ m¸y lín. T¨ng c−êng qu¶n lý vÜ m« ty - mét phÇn nhá trong sè rÊt nhiÒu c¸c dù ¸n n¨ng l−îng tõ Trung −¬ng sÏ doanh nghiÖp ®ang ho¹t ®éng ë Trung h¹n chÕ ®−îc t×nh tr¹ng nµy vµ ®em l¹i Quèc. Nh÷ng xÝ nghiÖp h−¬ng trÊn vµ xÝ hy väng cho vÊn ®Ò m«i tr−êng. nghiÖp lµng x·, ®Æc biÖt trong c¸c ngµnh nh− luyÖn cèc, luyÖn kim, khai th¸c than 3.4. BiÖn ph¸p dù phßng lu«n g©y nhiÒu « nhiÔm ®Òu ch−a thuéc §ã lµ viÖc Trung Quèc ®· gi÷ l¹i quyÒn qu¶n lý cña c¬ quan m«i tr−êng. l−îng dÇu ho¶ hoÆc khÝ gas b»ng 1/3 tr÷ B−íc ®i ®Çu tiªn mang tÝnh ®ét ph¸ lµ l−îng cña má khai th¸c “®Ó dµnh cho viÖc Quèc Vô viÖn Trung Quèc quyÕt t−¬ng lai”. ViÖc nµy mang ý nghÜa chiÕn ®Þnh ®ãng cöa 60.000 xÝ nghiÖp h−¬ng l−îc to lín. Trong nh÷ng tr−êng hîp trÊn nhá g©y « nhiÔm. Tr−íc hÕt ph¶i khÈn cÊp bÊt th−êng, Trung Quèc cã t×m c¸ch gi¶m bít ®é g©y bôi cña than nguån dù tr÷ chiÕn l−îc quan träng xuèng 50-80% vµ t¸ch bá ®−îc tíi 30- dïng trong quèc phßng vµ trong ho¹t 40% l−u huúnh. Sau nµy, nÕu ¸p dông ®éng kinh tÕ. ý nghÜa b¶o vÖ m«i tr−êng läc kh«ng khÝ cã thÓ lo¹i bá ®−îc tíi 90% ë ®©y rÊt s©u xa. ViÖc ®Ó l¹i mét l−îng l−u huúnh. ®¸ng kÓ nguån nhiªn liÖu ch−a khai th¸c GÇn ®©y nhiÒu má than nhá kh«ng ®ßi hái mét lùc l−îng nh©n lùc h¹n chÕ ®em l¹i n¨ng suÊt cao vµ lµ nguån g©y « ®Ó g×n gi÷ b¶o qu¶n nh÷ng khu má nµy. nhiÔm còng bÞ ChÝnh phñ buéc ph¶i ®ãng KÕt qu¶ lµ m«i tr−êng sinh th¸i n¬i nµy cöa. Bé §Êt ®ai vµ tµi nguyªn Trung Quèc vÉn ®−îc duy tr× ë møc b×nh th−êng, tuyªn bè ®Õn n¨m 2010 sè l−îng c¸c má than nhá t¹i c¸c vïng khai th¸c than sÏ sinh ho¹t cña ng−êi d©n kh«ng bÞ x¸o gi¶m tíi 70%, ®Õn n¨m 2015 sÏ ®ãng cöa trén, m«i tr−êng xung quanh kh«ng bÞ tÊt c¶ nh÷ng má than nhá. huû ho¹i15. Thay ®æi hÖ thèng kÕ ho¹ch ho¸ ®Çu Bµi häc kinh nghiÖm nµy rÊt h÷u Ých t− còng lµ mét h−íng ®em l¹i kÕt qu¶ ®èi víi ViÖt Nam, nhÊt lµ víi c¸c má than tÝch cùc cho m«i tr−êng. Mét thêi gian cã tÇm chiÕn l−îc, hay c¸c khu má, kim lo¹i quý hiÕm kh¸c t¹i nh÷ng khu vùc dµi viÖc kÕ ho¹ch ho¸ ®Çu t− kh«ng ®−îc miÒn nói cña ViÖt Nam. theo dâi chÆt chÏ dÉn ®Õn t×nh tr¹ng c¸c Nghiªn cøu Trung Quèc sè 8 (87) - 2008 20
VÊn ®Ò m«i tr−êng… phong kiÕn Trung −¬ng quan liªu ra NhËn xÐt lÖnh ph¶i ®¾p xong mét con ®ª chèng lò Râ rµng trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn t¹i mét ®Þa ®iÓm nhÊt ®Þnh, nh−ng viÖc chiÕn l−îc b¶o vÖ m«i tr−êng ë Trung thùc hiÖn nh− thÕ nµo th× chØ c¸c quan Quèc, mét m« h×nh qu¶n lý ph¸t triÓn l¹i ®Þa ph−¬ng míi biÕt. §Õn thêi h¹n, trong lÜnh vùc nµy ®· dÇn dÇn lé diÖn. chÝnh quyÒn Trung −¬ng cö ng−êi tiÕp Sù chñ ®éng tham gia vµ tÝch cùc ®ãng nhËn thµnh qu¶ lµ mét con ®ª (tèt/kh«ng gãp nhiÒu s¸ng kiÕn thiÕt thùc cña c¸c tæ tèt). Trong m« h×nh nµy, kh©u qu¶n lý bÞ chøc b¶o vÖ m«i tr−êng ®· lµ nh÷ng ®¶m bu«ng láng nªn kh«ng thÓ cã ®−îc kÕt b¶o cho sù thµnh c«ng trong chiÕn l−îc qu¶ cuèi cïng theo nh− mong muèn. M« b¶o vÖ m«i tr−êng ë Trung Quèc. h×nh ph¸t triÓn vµ qu¶n lý ph¸t triÓn M« h×nh ph¸t triÓn vµ qu¶n lý ph¸t nµy kh«ng bÒn v÷ng. triÓn trong lÜnh vùc b¶o vÖ m«i tr−êng Ba c«ng ®o¹n ph¸t triÓn vµ qu¶n lý Trung Quèc cã thÓ ®−îc h×nh dung theo ph¸t triÓn bÒn v÷ng nÕu ®−îc thÓ hiÖn s¬ ®å sau: b»ng biÓu ®å sÏ nh− sau : 1) Chñ tr−¬ng chÝnh s¸ch → 2) Nh÷ng biÖn ph¸p thùc hiÖn → 3) KÕt  qu¶ ®¹t ®−îc. 1) 2)  3) Nh×n bÒ ngoµi, m« h×nh nµy thËt ®¬n  gi¶n vµ hå nh− kh«ng cã g× ph¶i bµn. Theo biÓu ®å nµy, sù kh¸c biÖt n»m ë Nh−ng khi xem xÐt m« h×nh nµy trªn kh©u thø 2). ChÝnh kh©u nµy quyÕt ®Þnh quan ®iÓm ph¸t triÓn vµ qu¶n lý ph¸t sù bÒn v÷ng cña m« h×nh (hÖ thèng). triÓn míi thÊy mèi liªn kÕt logic gi÷a c¸c ThiÕu hoÆc láng lÎo trong kh©u nµy sÏ bé phËn ®éc lËp, song l¹i kh«ng thÓ t¸ch dÉn ®Õn sù mÐo mã vµ kh«ng bÒn v÷ng rêi trong kÕt cÊu thèng nhÊt nµy. Tïy cña m« h×nh (hÖ thèng). bèi c¶nh, mèi liªn kÕt nµy cã thÓ chÆt Tõ m« h×nh ph¸t triÓn vµ qu¶n lý chÏ, cã thÓ rêi r¹c, thËm chÝ kh«ng cÇn ph¸t triÓn cña Trung Quèc th«ng qua cã sù liªn kÕt víi nhau. Xin nªu mét vÝ c«ng t¸c b¶o vÖ m«i tr−êng cã thÓ ®óc dô cho luËn ®Ò hå nh− mÉu thuÉn võa kÕt kinh nghiÖm cô thÓ ®èi víi ViÖt nªu trªn. Trong mét c¬ chÕ quan liªu th× Nam, ®ã lµ, sù ph¸t triÓn bao trïm toµn kh©u ®Çu thuéc vÒ chñ thÓ qu¶n lý. S¾c bé c¶ ba kh©u 1), 2) vµ 3). Qu¶n lý ph¸t lÖnh (chñ tr−¬ng chÝnh s¸ch) ®−îc ban triÓn lµ kh©u 2). hµnh. Chñ thÓ qu¶n lý sÏ nhËn ®−îc kÕt qu¶ mµ kh«ng cÇn biÕt kÕt qu¶ ®ã ®−îc Trong c«ng t¸c b¶o vÖ m«i tr−êng thùc hiÖn b»ng c¸ch nµo (tøc lµ kh«ng Trung Quèc, kh©u 1) lµ chñ tr−¬ng chÝnh s¸ch, do §¶ng, Quèc héi Trung Quèc cÇn kh©u trung gian). B»ng h×nh ¶nh cô ®¶m tr¸ch, dï cã bµn ®i tÝnh l¹i th× kh©u thÓ cã thÓ thÊy viÖc ®¾p ®ª chèng lò d−íi nµy vÉn lµ thuËn chiÒu; kh©u 2) cã nghÜa thêi phong kiÕn lµ vÝ dô phï hîp cho m« lµ viÖc thùc hiÖn chiÕn l−îc b¶o vÖ m«i h×nh ph¸t triÓn kiÓu nµy. ChÝnh quyÒn Nghiªn cøu Trung Quèc sè 8(87) - 2008 21
5.The Associated Press. July 17, 2007. tr−êng do c¸c c¬ quan chÝnh quyÒn c¸c “Pollution undermining China, report says.” cÊp thùc hiÖn. Thµnh b¹i cña chiÕn l−îc http://www.iht.com/articles.; n»m trong kh©u nµy. Cã thÓ thùc hiÖn Michael Bristow. July 23, 2007. “China mét chiÒu thuËn theo nh− nh÷ng nghÞ postpones pollution report.” BBC News, quyÕt ®Ò ra. Nh−ng nh− thÕ kÕt qu¶, tøc Beijing. http://news.bbc.co.uk/1/hi/world) kh©u 3) ®¹t ®−îc sÏ kh«ng nh− ý muèn 6. Agencies/Xinhua. June 5, 2006. (tèt/kh«ng tèt). NÕu kh©u 2) thùc hiÖn “Pollution costs US$200b each year.” theo nhiÒu ph−¬ng ¸n kh¸c nhau, cã sù http://www.chinadaily.com. s¸ng t¹o vµ sù tham gia cña quÇn chóng Shanghai Daily. June 6, 2006. “Pollution th× kÕt qu¶ (kh©u 3) ®¹t ®−îc sÏ nh−/ costs equal 10% of China’s GDP.” http://www.chinadaily.com. v−ît qu¸ sù mong ®îi. Paul Sussman. June 6, 2007. “China: Nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm ViÖt Nam Economic Growth, environmental destruction.” cã thÓ häc tËp ®−îc ë Trung Quèc trong CNN. http://edition.cnn.com/ 2007). c«ng t¸c b¶o vÖ m«i tr−êng chÝnh lµ t¹i 7. Alex Wang. October 31, 2000. “The kh©u 2) nµy. Downside of Growth: Law, Policy and China’s Environmental Crisis.” Perspective, Vol. 2, No. 2. Overseas Young Chinese Chó thÝch : Forum. Rockville, Maryland. 8. NguyÔn Minh Quang. HiÖn tr¹ng « 1. B¸o c¸o cña Uû ban Trung −¬ng nhiÔm m«i tr−êng ë Trung Hoa: vÊn ®Ò quèc §¶ng Céng s¶n Trung Quèc t¹i §¹i héi ®¹i gia hay th¶m ho¹ thÕ giíi? http://www. biÓu toµn quèc lÇn thø XVII §¶ng Céng s¶n chinadialogue.net/article/show/single/en Trung Quèc. TLTK§B, ngµy 20-10-2007. 9. Xinhuanet.com,14/03/2006 2. NguyÔn Minh Quang: HiÖn tr¹ng « 10. www. China.org.cn, ngµy 19-4-2006. nhiÔm m«i tr−êng ë Trung Hoa: vÊn ®Ò quèc 11, 12. Лапердина В.В. Экологическая gia hay th¶m ho¹ thÕ giíi? http://www. статистика. Опыт Китая // Проблемы Дальнего chinadialogue.net/article/show/single/en; Востока. 2007. N 4 (Laperdina. V.V. Thèng Ch©u Á ''nghÑt thë'' v× khãi bôi tõ Trung kª sinh th¸i. Kinh nghiÖm Trung Quèc. Quèc http://www.hanoipc.evn.com.vn/ Nh÷ng vÊn ®Ò ViÔn §«ng. 2007, sè 4.) EVNShow/tintuc1.asp?InforID=3380&Categ 13. Trung Quèc ®Ò ra kÕ ho¹ch ph¸t triÓn oryID=880&Pos=880&rCount=2506; "Trung n¨ng l−îng ®Õn n¨m 2050. Theo T©n hoa x·. Quèc lµà th¶m häa víi m«i tr−êng": §óng www. vietstock.com.vn,ngµy 27/9/2007 hay Sai? http://tuanvietnam.net/vn/ 14. Xem thªm: §ç Minh Cao. N¨ng l−îng tulieusuyngam/1818/index.aspx t¸i sinh ë Trung Quèc. Nghiªn cøu Trung 3. Trung Quèc v−ît Mü vÒ ph¸t th¶i khÝ Quèc. 2008, sè 6. nhµ kÝnh, www. Moi.gov.vn, ngµy 03-05- 15. Xem thªm: §ç Minh Cao.:N¨m 2005: 2007. Xem thªm: §ç Minh Cao.ChiÕn l−îc B−íc chuyÓn chiÕn l−îc trong chÝnh s¸ch b¶o vÖ m«i tr−êng cña Trung Quèc. Nghiªn qu©n sù vµ an ninh cña Trung Quèc. Trong cøu Trung Quèc. 2007, sè 6(76) tr. 19-29. cuèn; B¸o c¸o ph¸t triÓn Trung Quèc - t×nh 4. Gaoming Jiang and Jixi Gao. January 12, h×nh vµ triÓn väng. §ç TiÕn S©m chñ biªn. 2007. “The terrible cost of China’s growth.” Nxb ThÕ giíi, Hµ Néi. 2006. http://www.chinadialogue.net/article/show/si ngle/en. Nghiªn cøu Trung Quèc sè 8 (87) - 2008 22