Báo cáo "Truyện ngắn Pháp và sự tiếp nhận truyện ngắn Pháp đương đại "

Chia sẻ: Nguyen Nhi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:6

Thêm vào BST

Báo xấu

94
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Truyện ngắn Pháp có bề dày lịch sử nhiều thế kỉ, từng đạt tới thời hoàng kim ở thế kỉ XIX và trở nên đặc biệt phong phú đa dạng vào những thập niên cuối thế kỉ XX. Tuy nhiên, truyện ngắn Pháp đương đại đang gặp phải một nghịch lí: số người viết nhiều hơn số người đọc. Bài viết này giới thiệu tóm tắt quá trình hình thành và phát triển của truyện ngắn Pháp, đồng thời thử lí giải thái độ bàng quan của độc giả Pháp với truyện ngắn Pháp đương đại. Tóm tắt. Truyện ngắn Pháp...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo "Truyện ngắn Pháp và sự tiếp nhận truyện ngắn Pháp đương đại "

Tạp chí Khoa học ĐHQGHN, Ngoại ngữ 23 (2007) 229-234 Truyện ngắn Pháp và sự tiếp nhận truyện ngắn Pháp đương đại Phạm Thị Thật* Khoa Ngôn ngữ và Văn hóa Pháp, Trường Đại học Ngoại ngữ, Đại học Quốc gia Hà Nội, Đường Phạm Văn Đồng, Cầu Giấy, Hà Nội, Việt Nam Nhận ngày 25 tháng 12 năm 2007 Tóm tắt. Truyện ngắn Pháp c b ày ịch s nhi u thế , t ng đạt t i th i hoàng im thế XIX và tr nên đ c biệt phong ph đa ạng vào những thập niên cu i thế XX. Tuy nhiên, truyện ngắn Pháp đương đại đang g p ph i m t nghịch í: s ngư i viết nhi u hơn s ngư i đọc. ài viết này gi i thiệu t m tắt uá tr nh h nh thành và phát tri n c a truyện ngắn Pháp, đ ng th i th í gi i thái đ bàng uan c a đ c gi Pháp v i truyện ngắn Pháp đương đại. XII, mi n Nam nư c Pháp* 1. ào thế (Décaméron) nổi tiếng c a tác gi ngư i Ý xu t hiện m t oại h nh văn học c tên gọi à occace thế XI . lai. Đ à những câu chuyện ngắn viết ư i nh hư ng c a occace t i nh vực ạng thơ vần, được các nhà nghiên c u sau truyện ngắn Pháp c n éo ài đến thế X I, này nhận định à th oại ti n thân c a truyện th hiện ua tác phẩm y ngày (1559) c a ngắn Pháp. Tác gi c a những "truyện ngắn Marguerite e Navarre. Thoạt đầu, nữ văn s bằng thơ" này, Marie e France, nữ văn s này ự định viết m t Décaméron m i theo đầu tiên c a n n văn học Pháp, v thế, được i u occace (ngh a à sáng tác m t trăm đánh giá à "ngư i sáng tạo ra th oại truyện truyện cho mư i ngày, mỗi ngày mư i câu ngắn Pháp" [1]. M t s nhà nghiên c u coi chuyện); nhưng o ph i ng ại câu các tác phẩm huyết anh c a th i Trung cổ chuyện th b y mươi hai, bà đ t tên cho tập như fabliaux và các câu chuyện đ c ập trong truyện à y ngày (L'Heptaméron). Truyện về chú cáo Renard (Le roman e Sang đến thế X II, s ượng tác gi tác Renar ) à những truyện ngắn. M t s hác phẩm truyện ngắn đã tăng ên đáng . ên ại cho rằng truyện ngắn (đ ng ngh a, bằng cạnh những Công chúa De Monpensier (1662) văn xuôi) ch chính th c ra đ i Pháp vào và Công chúa De Clèves (1675) c a bà De thế X v i sự xu t hiện c a Một trăm Lafayette c n c Truyện ngắn Pháp (1623) c a truyện ngắn mới (Les cents Nouve es Char es Sore , Truyện ngắn Pháp (1656) c a nouve es, 1462), tác phẩm huyết anh y Jean-Regnau t e Segrais, Truyện kể và truyện c m h ng t tập truyện Mười ngày ngắn bằng thơ (1665-1666) c a La Fontaine. K nguyên sau đ , vào thế X III, bà De ______ Gomez cho ra đ i tập Một trăm truyện ngắn * ĐT: 84-4-8432430 229
230 Phạm Thị Thật / Tạp chí Khoa học ĐHQGHN, Ngoại ngữ 23 (2007) 229-234 đến m c hi n i đến truyện ngắn Pháp, ngư i mới (1732), ư ng như đ gợi nh thu hai ta vẫn cho rằng ch những nhà văn này m i à sinh truyện ngắn. Tiếp đến à Cuộc vây hãm các "tác gi truyện ngắn đ ng ngh a" [2]. thành Calais, truyện ngắn lịch sử (1739) c a bà Sang thế XX, nh t à vào những thập De Tencin, Những buổi tối ở rừng oulogne hay niên cu i c a thế , truyện ngắn Pháp tr Truyện ngắn Anh Pháp (1742) c a bá tư c De nên đ c biệt phong ph và đa ạng, v i đ i Cay us. Theo m t s nhà nghiên c u, những ngũ tác gi vô c ng đông đ o [3] và s ượng Truyện triết lí (Contes phi osophi ues) và Thư tác phẩm n hành hàng năm ngày càng triết lí (Lettres phi osophi ues) c a o taire tăng(1). Nếu như n a đầu thế , m t s ti u trong th i này cũng à những truyện ngắn. thuyết gia tham gia sáng tác truyện ngắn, Tuy nhiên, ph i đến thế XIX truyện trong đ c th đến Jean-Pau Sartre v i ngắn m i thực sự tr thành m t th oại văn học c uy chuẩn đ c trưng. S như vậy à ức tường (1939) hay Pau Moran v i Đêm v , theo gi i thích c a Henri Lemaître trong mở, Đêm đóng (1923) và Cuối k nguyên (1957), Từ điển ordas Văn học Pháp (1986), chính các th n a sau thế đã c c m t đ i ngũ tác phẩm ngắn c a thế XIX à cơ s đ các những tác gi chuyên sáng tác truyện ngắn nhà nghiên c u xây ựng hung í thuyết th như Georges-O ivier Chateaureynau , oại truyện ngắn. Đây được coi à th i hoàng Domini ue Mainar , Georges Ko eb a, im trong ịch s phát tri n c a truyện ngắn Hervé Le Te ier. Đ c biệt à Annie Saumont. Pháp. Trong th i gian này, hầu hết các ti u à được các nhà phê b nh đánh giá à m t thuyết gia tên tuổi đ u viết truyện ngắn và c trong những cây b t truyện ngắn xu t sắc những tác phẩm r t thành công. Sten ha v i nh t hiện nay, hông ch b i s ượng gần Vanina Vanini (1829), ictor Hugo v i Claude hai mươi tập truyện được in n tại những Gueux (1834), Zo a v i Truyện kể cho Ninon nhà xu t b n c tên tuổi, mà c n b i s gi i (1864), F aubert v i a truyện kể (1877). Tấn thư ng anh giá bà giành được, trong đ trò đời c a a zac à tập hợp các ti u thuyết, ph i đến Gi i Goncourt Truyện ngắn truyện v a và truyện ngắn. M t s nhà văn (1981), Gi i thư ng n c a H i Nhà văn tr nên nổi tiếng t những tác phẩm ngắn. (1989), gi i Nova (1991), Gi i Truyện ngắn A phonse Dau et àm say ng đ c gi v i c a iện Hàn âm (2003). Những bức thư viết từ cối xay gió (1869) và C ng v i sự tăng trư ng v tác gi tác Truyện kể ngày thứ hai (1873); Mérimée v i phẩm, truyện ngắn Pháp thế XX vô c ng Matéo Falcone (1829), Vũ nữ thành Ille (1836), đa ạng v oại h nh và nghệ thuật bi u đạt. Colomba (1840), Carmen (1845). Đ c biệt à M t trong những nguyên nhân c a sự đa Maupassant. Ông đã sáng tác ho ng 300 ạng này - và c à nguyên nhân uan truyện ngắn và nổi ên như m t cây b t trọng nh t - à th c cách tân và mong mu n truyện ngắn bậc thầy th i đ . Các tác phẩm tạo u n cá nhân trong sáng tác c a các nhà c a ông (Viên mỡ bò,1880; Nhà chứa Tellier,1881; Cô Fifi, 1882 …) àm cho nhi u văn đương đại. Nhi u tác gi ư ng như s n đ ng nghiệp đương th i ph i n phục. ______ Anato e France coi ông à "m t trong những (1) Trong Truyện ngắn Pháp đương đại (ADPF, 2001), ngư i chuyện giỏi nh t cái x s xưa Annie Mignar đã th ng ê s ượng truyện ngắn nay truyện v n r t nhi u và r t hay". Tên Pháp in hàng năm c a n a sau thế XX, theo đ , tuổi c a những No ier, Dau et, Mérimée, những năm 50-60: 30 tập/năm; những năm 70-80: 50 Maupassant… hông ch uen thu c v i đ c tập/năm; năm 1985: 90 tập; năm 96:80 tập; năm 1997: gi trong nư c mà c n nổi tiếng trên thế gi i, 120 tập; năm 1999: 180 tập.
231 Phạm Thị Thật / Tạp chí Khoa học ĐHQGHN, Ngoại ngữ 23 (2007) 229-234 sàng ch p nhận nguy cơ th t bại trên những các chuyên san v truyện ngắn c a m t s con đư ng m i hơn à sự thành công theo i tạp chí c tên tuổi nhằm mục đích tuyên cũ sáo m n. i uan niệm rằng "các ranh truy n u ng bá giá trị c a các tác phẩm gi i trong văn học uôn hông ng ng chuy n ngắn, đ c biệt à các tác phẩm c a các tác gi ịch; sự phân th bậc v th oại, tác gi , tác Pháp: NRF c s chuyên đ “ Truyện ngắn phẩm cũng uôn thay đổi; m t cách viết hôm Pháp và nư c ngoài” (tháng 10/73); SUD ra nay bị coi à ph n văn học c th m t ngày s đ c biệt năm 1979 mang tiêu đ “Truyện nào đ s tr thành cách viết hợp uy, ho c ngắn”; EUROPE ành hẳn 3 s (tháng 8, 9, 10 chính hái niệm "hợp uy" s hông c n năm 1981) bàn v “ Truyện ngắn Pháp”. Phong trào cổ xu cho truyện ngắn Pháp nữa" (Y.Sta oni, 1997, 10), họ uôn trăn tr c n được th hiện ư i nhi u h nh th c hoạt đổi m i văn phong, th nghiệm mọi th đ ng thư ng niên như Festiva truyện ngắn pháp mà trí tư ng tượng c a con ngư i cho Saint-Quentin(2), các cu c thi sáng tác truyện phép. Kho tàng truyện ngắn Pháp đương đại, ngắn v i nhi u gi i thư ng hác nhau, đ c v thế, gi ng như m t hu r ng bạt ngàn các biệt à Gi i Quỹ Goncourt Truyện ngắn oài cây muôn h nh vạn trạng, đầy s c s ng. ( ourse Goncourt e a nouve e)(3). ên cạnh đ ph i đến sự ra đ i c a m t oạt tạp chí 2. Truyện ngắn Pháp thế XX đông đ o v chuyên v truyện ngắn trong hai thập niên s ượng, đa ạng v oại h nh, nhưng ại cu i c a thế XX: Ngắn (1981 - ), Truyện hông c được đ i ngũ đ c gi như ra n ngắn mới (1985 - 1992), Tạp chí truyện ngắn ph i c . Tư ng rằng v i ung ượng ngắn, (1986 - 1987), N như Nouvelles-Truyện ngắn văn phong x c tích, truyện ngắn s à th oại (1986 - 1987), NYX, Những dòng văn cuối cùng văn học ph hợp nh t v i nhịp s ng g p gáp trước buổi đêm (1987 - ), Tầm vóc thực (1987 - ), c a th i hiện đại. Thế nhưng trên thực tế, Lọ mực đổ, tạp chí của các văn b n ngắn (1988 - truyện ngắn Pháp đương th i uôn à th oại ), Harfang, tạp chí truyện ngắn (1991 - )(4). " hông bán được" [4]. T nh trạng nhạy c m Những tạp chí này thư ng ết hợp v i các c a truyện ngắn Pháp được các tác gi cu n nhà xu t b n v a và nhỏ, tạo thành những Văn học Pháp từ năm 1968 miêu t như sau: " ______ Mc t ng c những tác phẩm r t thành (2) Festiva này ra đ i năm 1985 theo sáng iến c a công c a m t Marce Ar an uôn tuân th Martine Gre , th thư Thư viện thành ph Saint- tuyệt đ i những uy tắc cổ đi n, hay c a m t Quentin. Đây à Festiva thư ng niên oại v a ành Pau Moran viết theo xu hư ng hiện đại c cho truyện ngắn Pháp đương đại. T năm 1998, Festiva này được đổi thành Festival truyện ngắn và v tiết t u ẫn nhịp điệu, truyện ngắn vẫn truyện kể. uân bị coi à ư i trư ng c a ti u thuyết" [6]. (3) ourse Goncourt e a Nouve e ra đ i năm 1974 Trư c thực trạng này, t những năm 30 theo sáng iến c a HervÐ azin, thành viên H i đ ng c a thế XX Pháp đă xu t hiện phong trào Goncourt thêi đ . T năm 2001, Phần thư ng anh giá phục hưng truyện ngắn. M t s nhà xu t b n này được trao tại Strazbourg, o thành ph Strazbourg h i đầu bằng việc sưu tập và n hành ph i hợp v i H i đ ng Goncourt đ ng tổ ch c. (4) Tên tiếng Pháp c a các tạp chí này à rèves truyện ngắn: nxb Ga imar v i b sách Phục (1981), Nouvelles Nouvelles (1985), Le Magazine de la hưng truyện ngắn (1934-1939), NX Minuit c nouvelle (1986), N comme Nouvelles (1986), NYX, Những truyện ngắn độc đáo (1947-1952), NX Dernières Lettres avant la nuit (1987), Taille réelle Ju iar v i các tuy n tập Truyện ngắn (1957 - (1987), Encrier renversé, la revue du Texte Cour t (1988), 1962). Tiếp đến,vào những năm 70, xu t hiện Harfang, le magazine de la nouvelle, (1991).
232 Phạm Thị Thật / Tạp chí Khoa học ĐHQGHN, Ngoại ngữ 23 (2007) 229-234 iễn đàn tiên phong đ u tranh cho truyện c a đ c gi à o các phương tiện thông tin ngắn Pháp đương đại thông ua việc gi i đại ch ng Pháp đã hông mang t i cho công thiệu các tác gi Pháp đương đại đã nổi anh, ch ng những thông tin tích cực, đầy đ và những cây b t tri n vọng và các tác phẩm th cập nhật v th oại này. Trong m t bài viết nghiệm cách viết m i. trên tạp chí Harfang, J. G aziou đã chua chát nhận xét: "Không h c những chương tr nh T t c những nỗ ực trên đã àm cho i u như Apostrophe hay Caractères ành cho phong trào sáng tác truyện ngắn Pháp truyện ngắn; những tỏc gi đoạt gi i những thập niên cu i thế XX tr nên sôi Goncourt truyện ngắn cũng hông ai được nổi hơn bao gi hết. Tuy nhiên, đ c gi Pháp m i ên vô tuyến đ n i v tác phẩm c a vẫn tỏ ra h hững v i truyện ngắn nư c nhà m nh. ên cạnh đ , những nhận xét c a các đương đại. nhà báo-phê b nh hi gi i thiệu các truyện sao vậy? ngắn thư ng r t phiến iện, nếu hông n i à Nhi u tác gi cho rằng truyện ngắn ít đ c đầy thành iến" [8]. Đ c gi c a truyện ngắn, gi v n à m t th oại h đọc. Họ gọi v thế, ch yếu à những "siêu đ c gi ", truyện ngắn à “th oại văn học c a sự thiếu những nhà phê b nh nghiên c u, những tiện nghi” ( a ittérature e ’inconfort), b i ngư i gi ng ạy văn học và ... những ngư i n uôn đ i hỏi đ c gi “ph i nhanh nhạy đ viết ra n . c th thay đổi nhịp đọc, đ biết cách i C th n i t t c những iến trên đ u chuy n t thế gi i thu nhỏ này sang thế gi i r t xác đáng. Tuy nhiên, c nguyên nhân thu nhỏ hác, c th chịu đựng được những uan trọng nh t c a hiện trạng này iên uan sự thay đổi đ t ng t c a các t nh thế” [5]. đến v n đ ch t ượng c a các tác phẩm Hơn nữa, tuy c ích c nhỏ nhưng nhi u ngắn. Theo uan đi m c a hầu hết các nhà truyện ngắn ngày nay hoàn toàn hông th văn và nhà í uận, truyện ngắn à hiện thân đọc nhanh, "đọc m t ần, trong m t hơi" như An ré Gi e t ng tuyên b . i v , à th tài c a nghệ thuật hoàn h o, à “th oại mang tự sự đ i hỏi ngư i viết văn phong cô đọng tính nghệ thuật cao nh t trong các th tài tự x c tích, truyện ngắn cũng đ i hỏi ngư i sự”. Nhưng đ y ch à trên í thuyết. C n đọc sự tr i nghiệm, năng đ ng và tính iên trong thực tế sáng tác, hông ít nhà văn và tr đ gi i mã văn phong đ . T đ ẫn đến nhà nghiên c u Pháp th a nhận, vào những iến hẳng định s đ c gi hông thích thập niên cu i thế XX, “s truyện ngắn truyện ngắn v họ “ hông biết cách đọc”, trung b nh và tầm thư ng uá nhi u” [4]. hông biết "đ cho câu chuyện v a đọc c C ba í o gi i thích cho hiện tượng này. th i gian ng m” [6]. Th nh t, trong s những ngư i viết truyện Theo m t s nhà văn hác, m t trong ngắn Pháp c nhi u ngư i viết ch v “mu n những í o đ nhi u ngư i hông thích được c tên trong đ i ngũ tác gi ”, ho c v i truyện ngắn đương đại à n uôn nghiêng v ngh rằng “viết truyện ngắn th c g mà h ”. ph n ánh m t trái c a cu c s ng và uôn bị Không th ph nhận trong s đ đôi hi c bao tr m b i hông hí bi ịch: "M t th oại những tác phẩm đ c đáo, nhưng nh n chung, văn học uôn ạnh ng ẫn ngư i ta đến m t s n phẩm cña họ đa phần r t thư ng. ết cục bi đát, thậm chí đến cái chết, th h c Th hai, phương th c in n và phát hành th tr thành th oại văn học đại ch ng" [7]. truyện ngắn hiện nay c nh hư ng hông Những ngư i đ u tranh cho truyện ngắn nhỏ đến ch t ượng các tác phẩm được ưu th cho rằng nguyên nhân thái đ bàng uan hành. thế XIX, truyện ngắn ch yếu
233 Phạm Thị Thật / Tạp chí Khoa học ĐHQGHN, Ngoại ngữ 23 (2007) 229-234 được đăng t i trên báo và tạp chí, sau đ m i Như vậy, ch cần g p vài tác phẩm trong được tập hợp ại và in thành tập. Những ba ạng truyện ngắn v a nêu trên, đ c gi truyện ngắn này thư ng o an biên tập các hẳn s c định iến tiêu cực v truyện ngắn báo và tạp chí "đ t hàng", nên tác gi ph i và c í o đ uay ưng ại v i th oại văn tuân th m t s yêu cầu nh t định v ung học này. Đành rằng cái hay trong nghệ thuật ượng và nghệ thuật. N i cách hác, những à vô c ng. Nhưng hông th ph nhận m i truyện ngắn này đ u đã được " i m uyệt" uan hệ hăng hít Tác gi - Tác phẩm - v ch t ượng trư c hi đến v i đ c gi . Sang Ngư i đọc, hông th ph nhận vai tr uan thế XX, nhà văn tự o sáng tác và cho in trọng c a đ c gi trong việc tạo ập đ i s ng tác phẩm c a m nh. Tuy nhiên, theo uy định c a tác phẩm văn học. thế, nhà văn ph i (nhằm mục đích thương mại) c a nhà xu t biết đáp ng nhu cầu thư ng th c c a ngư i b n, truyện ngắn ph i được in thành tập v i đọc, đ ng th i ph i tạo được sự hợp tác c a s ượng tác phẩm nh t định. Quy định anh ta. Mu n c được sự hợp tác y, nhà văn tư ng như vô hại này trên thực tế ại c nh cần thực sự nghiêm t c trong sáng tác, tránh hư ng hông nhỏ đến ch t ượng truyện những trang viết sáo m n ễ ãi, nhưng ngắn được phát hành: các tác gi ph i sáng cũng đ ng biến tác phẩm c a m nh thành tác nhanh đ c th ra được m t tập truyện những “trận đ bát uái”, thành sân chơi c a trong th i gian nh t định, và hệ u t t yếu riêng m nh v i tr chơi ch c m nh biết uật. à trong tập truyện s c những tác phẩm Ch c như thế truyện ngắn Pháp m i c chưa đ đ chín. được đ i ngũ đ c gi đông đ o, m i hôi phục ại được vị thế mà n t ng chiếm nh Th ba, trong công cu c sáng tác và cách những thế trư c, đ c biệt à thế XIX. tân, c những nhà văn đi uá xa trong việc th nghiệm văn phong. Kết u à c những tác phẩm c a họ tr nên t m h hi u. Xin Tài liệu tham khảo ẫn ra đây m t ví ụ. Trong uá tr nh học tập nghiên c u tại Pháp, tác gi bài viết này [1] Từ điển ordas Văn học Pháp (Dictionnaire t ng g p m t s truyện ngắn đọc đi đọc ại or as e a Littérature française), 1986. vẫn hông hi u đ tác gi , trong đ c “Tội [2] René Go enne, Truyện ngắn, Honoré lỗi chết người” c a An ré Sti (nhà văn nổi Champion, 1995. [3] C. Puja e-Renau , D. Zimmermann (biên tiếng, thành viên H i đ ng gi i Goncourt), soạn), S iệu trong Chân dung tự hoạ của 131 tác nên đã ph i viết thư hỏi nhà văn Annie gi truyện ngắn đương đại, NX Manya, 1993. Saumont. Dư i đây à trích đoạn thư tr i [4] Annie Mignar , Truyện ngắn Pháp đương đại, c a bà: NX ADPF, 2000. “Tôi r t tiếc nhưng tôi cũng chẳng hi u g [5] . ercier , J. Lecarme, Văn học Pháp từ năm c . Thư ng th An ré Sti c cách viết r t 1968, NX or as, Paris, 1982. [6] C au e Puja e-Renau , s đ c biệt v Truyện trong sáng, nhưng trong truyện này ngay t ngắn Pháp đương đại, Revue des Deux Mondes, 8 đầu ông y đã chơi chữ […] mà hông ai biết (1994) 103. v í o g ”. (Thư ngày 9/8/2001). [7] Christine aroche, Hội nghị bàn tròn về truyện C hông cần b nh uận g thêm. Làm ngắn, Porte e ersai es, ngày 16/3/2001. sao m t đ c gi b nh thư ng c th yêu thích [8] J. G aziou, "Đi u tra v truyện ngắn", Harfang 7 những truyện ngắn mà ngay c m t nhà văn (1994) 62. "đại thụ" như Annie Saumont cũng hông hi u được tác gi mu n n i g ?
234 Phạm Thị Thật / Tạp chí Khoa học ĐHQGHN, Ngoại ngữ 23 (2007) 229-234 French short story an the reception of contemporary French short stories Pham Thi That Department of French Language and Culture, College of Foreign Languages, Vietnam National University, Hanoi, Pham Van Dong Street, Cau Giay, Hanoi, Vietnam French short story have a ong history for many centuries, it has reache the go en pic perio in the 19th century, an become especia y various an abun ant in the ast eca es of the 20th century. Contemporary French short stories, however, is encountering a para ox: the number of writers are even more than the number of rea ers. This writing intro uces to us a brief process of formation an eve opment of the French short stories whi e it a so tries to exp ain the chi y attitu e of the rea ers forwar to the contemporary French short stories.