intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE

Báo cáo " Về độ tuổi kết hôn theo Luật hôn nhân và gia đình Việt Nam"

Chia sẻ: Nguyen Nhi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:6

205
lượt xem
18
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Theo quy định của Luật hôn nhân và gia đình Việt Nam năm 2000, “nam từ hai hết, nói về cơ sở khoa học. Nam nữ xác lập quan hệ hôn nhân để thực hiện chức năng cơ bản của gia đình là sinh đẻ để duy trì nòi giống. Các nghiên cứu khoa học trong lĩnh vực y học đã chỉ ra rằng phải đạt đến độ tuổi này thì việc nam nữ xác lập quan hệ hôn nhân và sinh con mới đảm bảo được sự “ưu sinh”. Bởi vì, đến độ tuổi này, nam và nữ mới phát...

Chủ đề:
Lưu

Nội dung Text: Báo cáo " Về độ tuổi kết hôn theo Luật hôn nhân và gia đình Việt Nam"

  1. nghiªn cøu - trao ®æi ThS. BÙI THỊ MỪNG * heo quy định của Luật hôn nhân và gia hết, nói về cơ sở khoa học. Nam nữ xác lập T đình Việt Nam năm 2000, “nam từ hai mươi tuổi trở lên, nữ từ mười tám tuổi trở quan hệ hôn nhân để thực hiện chức năng cơ bản của gia đình là sinh đẻ để duy trì nòi lên mới được phép kết hôn”.(1) Đây là quy giống. Các nghiên cứu khoa học trong lĩnh định điều kiện về độ tuổi tối thiểu nam, nữ vực y học đã chỉ ra rằng phải đạt đến độ được phép kết hôn. So với các quy định tuổi này thì việc nam nữ xác lập quan hệ khác, đây là quy định không có nhiều biến hôn nhân và sinh con mới đảm bảo được sự động, vì độ tuổi kết hôn này cũng được quy “ưu sinh”. Bởi vì, đến độ tuổi này, nam và định giống như tinh thần của Luật hôn nhân nữ mới phát triển hoàn thiện về tâm-sinh lí. và gia đình năm 1959 và 1986. Tuy nhiên, Một số nghiên cứu trong lĩnh vực sức khoẻ thời gian gần đây, thực tiễn thi hành điều sinh sản đã kết luận: Các bà mẹ sinh con kiện về độ tuổi kết hôn cũng nảy sinh nhiều trước tuổi 18 thường hay gặp các vấn đề về vấn đề gây tranh luận. Có quan điểm cho sức khoẻ. Những đứa con của các cặp hôn rằng quy định độ tuổi kết hôn này cần phải nhân xác lập quan hệ trước tuổi luật định xem xét lại theo hướng hạ thấp độ tuổi kết hay mắc các bệnh về nhiễm sắc thể, sức đề hôn. Quan điểm khác lại cho rằng quy định kháng yếu, tỉ lệ tử vong sau sinh cao. Chính độ tuổi kết hôn có sự chênh lệch giữa nam vì lẽ đó, việc quy định độ tuổi kết hôn tối và nữ là thể hiện sự bất bình đẳng giới... thiểu dựa trên cơ sở khoa học sẽ góp phần Chia sẻ với các nhà khoa học xung quanh duy trì nòi giống, đảm bảo sự phát triển vấn đề này, chúng tôi bàn luận thêm về một lành mạnh về thể chất và trí tuệ cho thế hệ đời sau, xây dựng gia đình hạnh phúc. số vấn đề xung quanh quy định về độ tuổi Tiếp cận vấn đề dưới góc độ so sánh kết hôn, trên cơ sở đó kiến giải một số luận luật, chúng tôi nhận thấy rằng quy định về cứ khoa học cho việc xem xét quy định về độ tuổi kết hôn có sự khác biệt đáng kể độ tuổi kết hôn theo luật định. trong pháp luật của các quốc gia trên thế 1. Cơ sở của việc quy định độ tuổi giới. Pháp luật của các nước phương Tây kết hôn Độ tuổi kết hôn được xây dựng dựa trên * Giảng viên Khoa pháp luật dân sự các cơ sở khoa học và cơ sở xã hội. Trước Trường Đại học Luật Hà Nội 38 t¹p chÝ luËt häc sè 11/2011
  2. nghiªn cøu - trao ®æi quy định độ tuổi kết hôn thấp hơn so với luật, có thể nhận thấy rằng quy định về độ quy định về độ tuổi kết hôn theo pháp luật tuổi kết hôn chịu sự chi phối của nhiều yếu Việt Nam. Về mặt lí luận, có thể nhận thấy tố như cơ sở lí luận, cơ sở xã hội và truyền rằng trong số các nước phương Tây, hầu thống lập pháp của mỗi quốc gia. Trong hết là các nước công nghiệp phát triển, do đó, cơ sở xã hội là yếu tố chi phối cả tới vậy độ tuổi trưởng thành về tâm sinh lí của truyền thống lập pháp. Chính vì vậy, khi nam và nữ sớm hơn so với ở Việt Nam. Vì quy định về độ tuổi kết hôn trong pháp thế, tuổi kết hôn đối với nam và nữ được luật, nhà làm luật cần phải cân nhắc một quy định thấp hơn và hầu hết luật của các cách thận trọng các yếu tố là căn cứ, tiền quốc gia phương Tây đều cho phép kết hôn đề của độ tuổi kết hôn, có như vậy mới đối với người chưa đến tuổi thành niên. đảm bảo hiệu quả điều chỉnh của pháp luật Ngoài lí do xuất phát từ cơ sở lí luận là căn về độ tuổi kết hôn. cứ vào sự phát triển tâm sinh lí của người Ở Việt Nam, trong những năm gần đây, kết hôn như phân tích ở trên, còn có thể lí điều kiện kinh tế phát triển đáng kể, chất giải vấn đề này ở phương diện liên quan lượng cuộc sống của người dân được nâng đến truyền thống lập pháp. Các quốc gia cao, vì thế độ tuổi dậy thì đối với trẻ em phương Tây cho phép những người chưa trai và trẻ em gái đã có những thay đổi thành niên có thể kết hôn vì theo pháp luật nhất định. Điều này dẫn đến xu hướng, phương Tây, hôn nhân được nhìn nhận như chưa đến tuổi kết hôn luật định, các em đã hợp đồng dân sự, việc kết hôn thực chất là có quan hệ tình yêu vượt quá giới hạn. việc xác lập hợp đồng. Chính vì vậy, người Nhiều trường hợp, ở vào tình trạng phải chưa thành niên kết hôn phải có sự đồng ý làm bố, làm mẹ ngoài ý muốn, do đó, phải của người giám hộ. Điều này cho thấy, “cưới chạy, cưới chui”, kéo theo rất nhiều pháp luật phương Tây đã thừa nhận vấn đề hệ lụy, tác động tiêu cực tới đời sống hôn đại diện trong việc kết hôn. Đây là vấn đề nhân và gia đình. Xuất phát từ vấn đề này, hoàn toàn khác với quan điểm của các nhà cũng có ý kiến cho rằng cần phải xem xét lập pháp Việt Nam. Nhà làm luật Việt Nam hạ thấp độ tuổi kết hôn để phù hợp với không nhìn nhận hôn nhân như hợp đồng thực tiễn.(2) Tuy nhiên, cũng cần nhận thấy dân sự. Cho nên, sự tự nguyện kết hôn của rằng việc xem xét hạ thấp độ tuổi kết hôn các bên kết hôn luôn được đề cao, việc thể cần phải được đánh giá một cách toàn diện. hiện ý chí trong việc xác lập quan hệ hôn Thừa nhận rằng trong thời điểm hiện nay, nhân luôn được xác định là quyền của chủ do điều kiện sống tốt hơn cho nên sự phát thể kết hôn mà không thể thông qua tư triển ở trẻ sớm hơn trước đây nhưng điều cách người đại diện. đó cũng chỉ đúng với dân số sinh sống ở Từ việc tiếp cận dưới góc độ so sánh các đô thị. Ở vùng nông thôn, chỉ số phát t¹p chÝ luËt häc sè 11/2011 39
  3. nghiªn cøu - trao ®æi triển của trẻ so với thành phố còn có những tích ở trên, ở vùng nông thôn do điều kiện khoảng cách nhất định. Trong khi đó, ở kinh tế, xã hội vẫn còn khoảng cách so với nước ta hiện nay mặc dù tốc độ đô thị hoá thành phố cho nên sự phát triển của trẻ em khá nhanh nhưng dân số sống ở vùng nông thành phố và nông thôn còn chênh lệch thôn vẫn chiếm đa số. Chính vì vậy, xét đáng kể. Vì thế, hạ thấp độ tuổi kết hôn chỉ dưới góc độ khoa học chúng tôi cho rằng phù hợp với số ít cư dân thành thị nếu xem việc hạ thấp độ tuổi kết hôn cần được cân xét dưới khía cạnh khoa học. nhắc một cách kĩ lưỡng. Có thể sẽ hạ thấp Có ý kiến cho rằng để đảm bảo nguyên độ tuổi kết hôn nhưng chúng ta chưa thể hạ tắc bình đẳng giới nên hạ thấp độ tuổi kết thấp độ tuổi trong tương lai gần mà cần hôn của nam cho ngang bằng với nữ.(4) phải có lộ trình phù hợp. Chúng tôi cho rằng luận điểm này không có Ngoài cơ sở khoa học như đã phân tích cơ sở vì nhìn nhận vấn đề bình đẳng giới còn ở trên, quy định điều kiện độ tuổi kết hôn phải dựa trên những khác biệt về giới tính còn được xem xét dựa trên các khía cạnh giữa nam và nữ. Từ sự phân tích trên khía như phong tục, tập quán, đạo đức xã hội, cạnh khoa học, các chuyên gia y tế cũng chỉ truyền thống tâm lí của người Việt Nam về ra rằng sự phát triển và hoàn thiện tâm sinh vấn đề kết hôn. Do ảnh hưởng của tư tưởng lí ở nam và nữ có sự khác nhau. Do vậy, quy Nho giáo, với truyền thống coi trọng gia định độ tuổi kết hôn giữa nam và nữ như đình, người Việt Nam hình thành thói quen hiện nay không phải là quy định thể hiện sự lấy vợ, lấy chồng sớm theo quan niệm “nữ bất bình đẳng giới mà đã dựa trên những cơ thập tam, nam thập lục”. Từ đó, phong tục sở khoa học, căn cứ vào sự phát triển và hình này ảnh hưởng đáng kể đến đời sống hôn thành tâm sinh lí của nam và nữ. Bởi vậy, nhân của người Việt Nam. Cho đến nay, các quy định về độ tuổi kết hôn chênh lệch giữa vùng nông thôn Việt Nam vẫn còn ít nhiều nam và nữ như hiện nay là cần thiết. bị ảnh hưởng bởi tâm lí này. Vì vậy, nạn 2. Những vướng mắc, bất cập trong “tảo hôn” vẫn tồn tại ở nhiều nơi, nhất là ở quá trình thực thi điều kiện độ tuổi kết hôn nông thôn và miền núi.(3) Chính vì thế, quy Độ tuổi kết hôn, theo luật hiện hành là định độ tuổi như hiện nay còn là sự hài hoà từ 18 tuổi trở lên đối với nữ và từ 20 tuổi giữa cơ sở khoa học với cơ sở xã hội, đảm trở lên đối với nam. Theo đó, không bắt bảo để điều kiện kết hôn về độ tuổi mang buộc nam phải từ đủ hai mươi tuổi trở lên, tính thực thi. Nếu chúng ta hạ thấp độ tuổi nữ phải từ đủ 18 tuổi trở lên mới được kết kết hôn, điều đó cũng đồng nghĩa với việc hôn. Vì vậy, nam bước sang 20 tuổi, nữ khuyến khích nam nữ thanh niên ở vùng bước sang 18 tuổi mà kết hôn là không vi nông thôn xác lập quan hệ hôn nhân sớm phạm điều kiện về tuổi kết hôn.(5) Vì lẽ đó, hơn. Trong khi đó, như chúng tôi đã phân thực tiễn áp dụng quy định độ tuổi kết hôn 40 t¹p chÝ luËt häc sè 11/2011
  4. nghiªn cøu - trao ®æi nảy sinh một số vấn đề sau: hành vi dân sự đầy đủ vẫn có quyền bày tỏ Thứ nhất, với cách quy định độ tuổi kết ý chí khi xác lập quan hệ hôn nhân. Pháp hôn như hiện nay dễ nảy sinh việc áp dụng luật Việt Nam cũng không cho phép bày tỏ tuỳ tiện quy định về độ tuổi kết hôn. Thực ý chí kết hôn thông qua người đại diện. Do tế cho thấy chỉ cần bước sang tuổi 18 đối vậy, người chưa có năng lực hành vi dân sự với nữ và 20 tuổi đối với nam là nữ nam đầy đủ mà bày tỏ ý chí trong việc kết hôn là được phép kết hôn. Điều đó dễ dàng tạo ra không phù hợp và tương thích với các quy kẽ hở nhất định để các bên kết hôn vi phạm định của pháp luật liên quan đến sự tự điều kiện kết hôn về độ tuổi. Vì thế, nên có nguyện của người kết hôn. quy định về độ tuổi kết hôn theo hướng - Mặt khác, trong mối liên hệ với pháp khoa học hơn, tránh tình trạng vận dụng luật dân sự, pháp luật tố tụng dân sự, quy một cách tùy tiện, ảnh hưởng đến tính thực định về độ tuổi kết hôn đối với nữ hiện nay thi của pháp luật về điều kiện kết hôn đã tạo ra sự thiếu đồng bộ trong hệ thống Thứ hai, trong mối liên hệ với quy định pháp luật. Bởi lẽ, bước sang tuổi 18, theo của pháp luật dân sự, chúng ta dễ dàng nhận Luật hôn nhân và gia đình, nữ được phép thấy điểm bất cập liên quan đến độ tuổi kết kết hôn, trong khi đó, theo quy định của hôn hiện nay. Pháp luật dân sự quy định pháp luật dân sự, người chưa đủ 18 tuổi là người có khả năng nhận thức và điều chỉnh người chưa có năng lực hành vi dân sự đầy hành vi của mình phải là người đủ 18 tuổi.(6) đủ. Liên quan đến tư cách khởi kiện của Tuy nhiên, độ tuổi kết hôn tối thiểu, theo đương sự, pháp luật tố tụng dân sự cũng pháp luật hiện hành đối với nữ không phải quy định, người khởi kiện và tham gia tố là đủ 18 tuổi. Điều này tạo 2 nội dung đáng tụng phải là người từ đủ 18 tuổi.(7) Tuy bàn trong khía cạnh áp dụng pháp luật: nhiên, trường hợp người vợ chưa đủ 18 tuổi - Trước tiên, độ tuổi kết hôn không chỉ mà vợ chồng li hôn thì người vợ vẫn được là quy định điều kiện nhằm đảm bảo tốt coi là người có năng lực hành vi dân sự về việc sinh con đẻ cái nhằm duy trì nòi giống li hôn.(8) Bởi lẽ đó, việc cho phép người vợ của các cặp hôn nhân mà nó còn là nhân tố, tham gia vụ án li hôn với tư cách là đương tiền đề để gây dựng các cuộc hôn nhân hạnh sự khi chưa đủ 18 tuổi tạo ra sự thiếu đồng phúc. Bởi vì, trong mối liên hệ với quy định bộ trong hệ thống pháp luật. về sự tự nguyện của hai bên nam nữ khi kết Với hai lí do nêu trên, chúng tôi cho hôn, chúng ta thấy người kết hôn còn phải rằng việc xem xét quy định độ tuổi kết hôn thực hiện việc bày tỏ ý chí cá nhân trong cho phù hợp và đồng bộ là đòi hỏi tất yếu việc xác lập quan hệ hôn nhân. Quy định về để đảm bảo hiệu quả điều chỉnh của pháp độ tuổi kết hôn đối với nữ như hiện nay dẫn luật về điều kiện kết hôn. đến thực trạng một người chưa có năng lực Thứ ba, thực tiễn thi hành pháp luật hôn t¹p chÝ luËt häc sè 11/2011 41
  5. nghiªn cøu - trao ®æi nhân và gia đình hiện nay cũng chỉ ra rằng luôn đòi hỏi phải có sự quan tâm thoả đáng. việc tảo hôn vẫn diễn ra ở nhiều nơi. Theo Trên cơ sở nghiên cứu vấn đề lí luận và Luật hôn nhân và gia đình hiện hành thì tảo thực tiễn của quy định về điều kiện kết hôn, hôn được hiểu là việc lấy vợ, lấy chồng khi chúng tôi xin đề xuất một số giải pháp một bên hoặc cả hai bên chưa đủ tuổi kết nhằm hoàn thiện và nâng cao hiệu quả thi hôn theo quy định của pháp luật. Việc tảo hành pháp luật về điều kiện độ tuổi kết hôn. hôn thật sự nguy hại cho đời sống hôn nhân Một là sửa khoản 1 Điều 9 Luật hôn và gia đình nên cần phải có các biện pháp nhân và gia đình Việt Nam năm 2000 theo hạn chế tình trạng tảo hôn. Tuy nhiên, biện hướng quy định độ tuổi kết hôn đối với nữ pháp về pháp luật hiện nay mới chỉ tập là từ đủ mười tám tuổi trở lên, với nam là từ trung vào trường hợp kết hôn trước tuổi luật đủ 20 tuổi trở lên. định. Đối với trường hợp này, khi có yêu Như đã phân tích ở trên, việc quy định cầu, toà án sẽ xem xét và có thể sử dụng chế độ tuổi kết hôn theo luật hiện hành là tài xử huỷ việc kết hôn trái pháp luật. Trong không đồng bộ với quy định của pháp luật khi đó, những trường hợp nam nữ chung dân sự, tố tụng dân sự, mặt khác tạo ra sự sống như vợ chồng trước tuổi luật định, vận dụng tuỳ tiện pháp luật về độ tuổi kết không đăng kí kết hôn mới thực sự là “tảng hôn tối thiểu. băng chìm” mà hiện nay chúng ta chưa có Có nhiều ý kiến cho rằng nên hạ thấp độ các biện pháp can thiệp thoả đáng. Nhà tuổi kết hôn nhưng trong thời điểm hiện nước không công nhận những cuộc hôn nay, thiết nghĩ, ý kiến này chưa thực sự nhân này nhưng những đứa trẻ vẫn ra đời, thuyết phục. Như chúng tôi đã phân tích ở các gia đình như vậy vẫn tồn tại trong đời trên, sự phát triển sớm ở trẻ mới chỉ tập sống xã hội. Vậy “hệ lụy” từ những cuộc trung trong một bộ phận nhỏ mà chưa có “hôn nhân” này được giải quyết như thế tính phổ biến ở bình diện rộng. Chính vì nào? Đây là vấn đề đòi hỏi phải có giải vậy, việc hạ thấp độ tuổi kết hôn sẽ không pháp xử lí thích hợp. phù hợp. Chúng tôi cũng không tán đồng 3. Một số giải pháp hoàn thiện pháp với việc quy định độ tuổi kết hôn tối thiểu luật về điều kiện độ tuổi kết hôn và nâng giữa nam và nữ là như nhau là bởi lẽ, hầu cao hiệu quả thi hành pháp luật về điều hết pháp luật của các quốc gia hiện nay đều kiện kết hôn xuất phát từ những lí giải về sự phát triển Quy định về điều kiện kết hôn có ý về tâm sinh lí của hai phái nam nữ là khác nghĩa sâu sắc đối với đời sống hôn nhân và nhau để quy định về độ tuổi kết hôn. Chính gia đình. Bởi lẽ đó, việc hoàn thiện pháp vì vậy, việc quy định độ tuổi kết hôn tối luật về điều kiện kết hôn và nâng cao hiệu thiểu giữa nam và nữ đều có sự chênh lệch quả thi hành pháp luật về điều kiện kết hôn đáng kể. Vấn đề này cũng được soi chiếu 42 t¹p chÝ luËt häc sè 11/2011
  6. nghiªn cøu - trao ®æi qua các quy định của pháp luật hôn nhân tạo tiền đề quan trọng cho việc thi hành pháp và gia đình Việt Nam qua các thời kì. Bởi luật về độ tuổi tối thiểu khi kết hôn. vậy, xét trên khía cạnh khoa học hay thực Thứ hai, cần xây dựng các chế tài hành tiễn, việc quy định độ tuổi kết hôn tối thiểu chính, hình sự thật nghiêm khắc nhằm đảm giữa nam và nữ có sự chênh lệch là cần bảo tốt mục đích răn đe, phòng ngừa đối với thiết và phù hợp. các trường hợp vi phạm điều kiện về độ tuổi Hai là cần phải có những điều tra xã hội kết hôn. học cụ thể để minh chứng cho những luận Thứ ba, cần phải tiếp tục đẩy mạnh việc cứ về việc chuẩn bị lộ trình phù hợp cho tuyên truyền phổ biến pháp luật đến mỗi việc hạ thấp độ tuổi kết hôn. Chúng tôi người dân. Việc tuyên truyền phổ biến giáo cũng nhất trí với khía cạnh về việc có thể dục pháp luật hôn nhân và gia đình phải đi xem xét hạ thấp độ tuổi kết hôn tối thiểu cùng với việc nâng cao kiến thức mọi mặt trong tương lai. Tuy nhiên, điều này phải cho người dân nhất là đối với nam nữ thanh được xem xét một cách thận trọng. Phải chú niên, loại bỏ những hủ tục trong đời sống trọng đến các kết luận đánh giá mang tính hôn nhân và gia đình, từ đó định hướng cho khách quan và toàn diện của điều tra xã hội nam nữ thanh niên cách ứng xử phù hợp với học về độ tuổi kết hôn để quyết định việc hạ quy định của pháp luật về điều kiện kết hôn, thấp tuổi kết hôn tối thiểu trong tương lai. tiến tới xoá bỏ tình trạng tảo hôn, góp phần Có như vậy mới có thể đánh giá được tác xây dựng những gia đình dân chủ, hoà động của các quy phạm tới đời sống hôn thuận, hạnh phúc và bền vững./. nhân và gia đình. (1).Xem: Khoản 1 Điều 9 Luật hôn nhân và gia đình Ba là đảm bảo hiệu quả điều chỉnh của năm 2000. pháp luật về điều kiện kết hôn, việc hoàn (2). Nguồn: http://thongtinphapluatdansu.wordpress.com thiện pháp luật về điều kiện kết hôn là nội (3).Xem: Chính phủ Việt Nam, Báo cáo quốc gia về tình dung quan trọng. Tuy nhiên, để các quy hình thực hiện Công ước CEDAW, báo cáo 3 và 4. phạm này được thực thi, cũng đòi hỏi phải (4). Nguồn: http://thongtinphapluatdansu.wordpress.com (5). Nghị quyết của Hội đồng thẩm phán Toà án nhân có hệ thống pháp luật hoàn chỉnh và đồng dân tối cao số 02/2000/NQ-HĐTP ngày 23/12/2000 bộ. Trong mối liên hệ với việc thực thi hướng dẫn áp dụng một số quy định của Luật hôn pháp luật về điều kiện kết hôn, chúng tôi nhân và gia đình năm 2000. cho rằng cần phải có những giải pháp phù (6).Xem: Điều 18, Điều 19 Bộ luật dân sự năm 2005. hợp nhằm hoàn thiện pháp luật ở một số (7).Xem: Điều 57 Bộ luật tố tụng dân sự năm 2004. (8).Xem: Nghị quyết của Hội đồng thẩm phán Toà án khía cạnh sau: nhân dân tối cao số 01/2005/NQ-HĐTP ngày 31/3/2005 Thứ nhất, cần tiếp tục thực hiện việc sửa hướng dẫn thi hành một số quy định trong phần thứ đổi, bổ sung các quy định của pháp luật về nhất “Những quy định chung” của Bộ luật tố tụng dân hộ tịch để quản lí tốt hơn công tác hộ tịch, sự năm 2004. t¹p chÝ luËt häc sè 11/2011 43
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2