Báo cáo "Về hai từ kinh điển và tiêu chí "

Chia sẻ: Bút Màu | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:4

Thêm vào BST

Báo xấu

49
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Báo cáo "Về hai từ kinh đitieevaf tiêu chí " Nhiều giáo trình, bài giảng, công trình nghiên cứu khoa học do các cán bộ, giảng viên của ngành Ngôn ngữ học trước đây và Khoa Ngôn ngữ học hiện nay biên soạn có giá trị về mặt học thuật và sư phạm, được các đồng nghiệp trong và ngoài nước đánh giá cao, chẳng hạn: Ngữ pháp tiếng Việt: Tiếng -- từ ghép - đoản ngữ (Nguyễn Tài Cẩn, 1975),

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo "Về hai từ kinh điển và tiêu chí "

Ch và nghĩa Hi n nay, các t ng g c ngo i nói chung và các t ng Hán - Vi t nói riêng ư c s d ng khá ph bi n trên các phương ti n thông tin i chúng. Bên c nh nh ng trư ng h p nói úng, vi t úng cũng còn không ít các trư ng h p ngư i nói, ngư i vi t ã s d ng các t vay mư n này m t cách không c n thi t, th m chí nói sai, vi t sai…Dư i ây, chúng tôi xin ăng m t bài vi t c a TS. Vũ Cao Phan v tình tr ng l m d ng hai t kinh i n và tiêu chí trên m t s t báo…R t mong nh n ư c các ý ki n th o lu n, hư ng ng c a m i ngư i. V hai t kinh i n và tiêu chí Vũ Cao Phan 1. "Siêu kinh i n" là cái gì ây, thưa các b n phóng viên th thao. Cách nay không n dăm năm, l n u tiên tôi th y t kinh i n xu t hi n trên t "Tin t c" trong m t trư ng h p l : nhà bình lu n M.T. vi t: " ó s là m t tr n u kinh i n" khi c p n cu c ch m trán s p di n ra gi a hai i bóng danh ti ng Barcelona và Real Madrid. Và tôi ã c theo dõi k xem "cái s kinh i n y" nó di n ra như th nào. Không như th nào c vì ch ng có gì có th g i là kinh i n. Tư ng r ng ó ch là trư ng h p hy h u, không ng r ng t dè d t ban u (th ng ho c m i th y xu t hi n), cu i cùng thì g n ây c m t "tr n u kinh i n" ã ư c h u h t các báo th thao s d ng nói v cu c ng gi a các i bóng l n, ngay c khi ó ch là nh ng tr n u r i r c ho c u lo n xì ng u. "Báo nghe" và "báo xem" vào cu c ch m hơn (ch c là còn nghe ngóng) nhưng m t khi h ã khoái s d ng r i thì kinh i n ư c "x ng chu ng" tho i mái trong các chương trình phát v bóng á, th m chí g n ây còn luôn nghe th y ti ng gào trên màn hình: "Các b n hãy mau chóng d oán v tr n u siêu kinh i n này nh n ư c....". Kinh th t y! V y kinh i n nghĩa là gì? Kinh i n là m t t Hán -Vi t. Gi i nghĩa v t này h u như t t c các t i n xu t b n lâu nay t i Vi t Nam (và c Trung Qu c) u th ng nh t: 1- Tác ph m có giá tr m u m c, tiêu bi u; có nh hư ng l n cho m t h c thuy t, m t ch nghĩa, m t tôn giáo. 2- Tác gia c a các tác ph m y (nhà kinh i n). 3- Có tính quy chu n, bài b n, c i n. Ch m h t. V y thì t i sao l i có cách hi u, cách s d ng như trên? Theo thi n ý c a tôi (mà ch c úng), nguyên do là ban u m t vài bình lu n viên bóng á - như b n M.T nói trên - ã d ch t classic (ti ng Anh - ho c classique, classico... c a các ngôn ng n- Âu khác) sang ti ng Vi t theo nghĩa “kinh i n” (ch không hi u sao trư c kia h ã không d ch như v y), r i d n dà nó ư c "ăn theo". Th c ra, classic (classique, classico...) trong các ngôn ng y còn có nghĩa là l n, là hay, là có ch t lư ng cao... (t kinh i n trong ti ng Vi t không có nghĩa này). Do ó, "a classic game of football" ph i ư c d ch là "m t tr n bóng hay"ho c" m t tr n u l n" thì m i úng nghĩa. G i là "tr n u kinh i n" nghe có v sang, có v "ch nghĩa" nhưng th c là ã làm h ng ti ng Vi t.
i u áng nói n a là ngư i ta còn th bút i xa hơn, n m c ch ng th hi u h cho phép t kinh i n còn mang nghĩa gì n a. Xin d n ra ba trư ng h p g n, t ba t báo khác nhau: "Như v y, Barca ã k t thúc tháng kinh i n (?) v i nh ng k t qu áng th t v ng" ("Khăn tr ng cho Rijkard", H.NH, trang 21, "Th thao & Văn hoá" s 31, 13/ 3/ 2007); " i tuy n Pháp ã tr n Italia b ng chi n th ng 3-1 nhưng h v n c ti c nu i... n u Zidan không nh n th r i sân sau cú húc u kinh i n (?)" (ch c tác gi này cho r ng kinh i n g n nghĩa v i kinh kh ng?) ("Les Bleus- b t ng x ng áng" -H.N, trang 20, báo "Bóng á" s 301, 29/12/2006); "Bình nh sau chi n th ng kinh i n trư c Bình Dương ang r t ph n khích" ("Cu c chi n c a nh ng ngư i hàng xóm" -T.V, trang 7, "Tin t c" s 2130, 25/ 3/2006). Th t h t bi t! 2."Tiêu chí" ơi, sao em "hoành tráng" v y? So v i t kinh i n, t tiêu chí còn có m t s ph n áng báo ng hơn. Nó cũng ư c dùng nhi u nh t b i các phóng viên th thao (v i nghĩa sai l c). Nhà báo khá n i ti ng trong các bài bình lu n bóng á N.N liên t c dùng sai t này. Bây gi thì t tiêu chí tr thành a nghĩa trên m i lĩnh v c: kinh t , văn hoá-xã h i, chính tr .... th m chí ngay c các "danh nhân" và m t s v lãnh o cũng thư ng dùng, và dùng sai (xem các phát bi u ư c phát trong chương trình th i s c a VTV1 bu i 19h, các ngày 29 tháng 10 năm 2005, ngày 8 tháng 2 năm 2007 và ngày 24 tháng 3 năm 2007. nh ng phát bi u này, các v còn dùng sai c t n i hàm n a). Tôi th ng kê m t cách ng u nhiên thì th y t tiêu chí ít nh t cũng có dăm b y ch c trư ng h p báo chí dùng sai. D n ra ây m t vài ví d xem t này ã ư c hi u v i nh ng nghĩa như th nào: a. Không rõ ho c vô nghĩa (kho ng 10%): " i n Biên Ph là m t tiêu chí quan tr ng (?) i v i th gi i th ba" (tiêu m t bài trang 6, "Tin t c" s 1519, 26/3/2004); "Tiêu chí cao nh t ánh giá trình khoa h c và k thu t c a m t nư c là gi i Nobel" ("M t góc nhìn ph n bi n" (GS. TSKH N.X.H, trang 4, báo Lao ng s 250, 10/9/2006); " Tiêu chí ch n d a trên 4 tiêu chu n mà b t bu c m t sinh viên ph i t ư c (Nguy n Ki u Liên: ngư i Vi t Nam duy nh t..." ( .T, trang Hà N i, báo Lao ng s 352, 18/12/2003); " âu là tiêu chí chu n... các tiêu chí ch trương(?) không vư t quá i n trư ng 41V/m..." ( "Cơn ác m ng tr m ăng ten ti p phát" (H.H, "Khoa h c và Công ngh " s 41, 9/10/ 2003); "Chúng tôi th ng nh t m t tiêu chí r ng chuy n khi ó, ai làm ngư i y ph i ch u trách nhi m" ("Khi nào ph i d y, lúc nào c n d "- T.H, trang 5, báo Lao ng s 120, 3/ 5/ 2006); "V y tiêu chí h i viên (?) c a ng y th nào? Khi mà càng c sách càng tr nên ơn c" ("Cu c trò chuy n gi a nhà văn và b n c"- L.T.L.H, trang 42, "Th thao & Văn hoá" s 34, 29 / 4/ 2005); "Tiêu chí c a cu c thi này s hoàn toàn m i l v hình th c, hư ng n vi c tuy n ch n, tìm ki m s vư t tr i v trí tu , ph m ch t, nhân cách, hi u bi t bên c nh nét p hình th " ( "S p có hoa h u tài năng Vi t" - T.P, trang 37 , "Th thao & Văn hoá" s 27, 3/ 3/ 2007). b. V i nghĩa m c tiêu, m c ích (30%): "Ba i m là m c tiêu c a Real nhưng cũng là tiêu chí hư ng n c a Betis" ("Real ti p t c kém?" P.Q trang 11, "Th thao" s 255, 29/ 10/ 2005); " Liverpool chúng tôi có nhi u ti n o gi i... Tiêu chí c a chúng tôi là s d ng t t c cho m i u trư ng" ( "Baros s u quân cho Everton? " - H.N, "Sài Gòn gi i phóng, Th thao", trang 7 s 181, 3/ 8/ 2005); "Nh ng nghiên c u làm ngư i ta b t cư i nhưng sau ó bu c ph i suy nghĩ ã luôn là tiêu chí c a các gi i Ig Nobel" ("Cư i và suy nghĩ" trang 15, "Tu i tr " s 1233, 8/ 10/ 2005); "B Giáo d c ch trương tri n khai hình th c GDTX theo hai tiêu chí:
h c l y văn b ng và h c nâng cao dân trí" ("H c t xa...", N.D.A, trang 3, "Tin t c" s 296, 3/ 1/ 2000). (Các v lãnh o mà tôi c p n trên cùng dùng tiêu chí v i nghĩa này). c. V i nghĩa yêu c u, i u ki n (20%): "Ông Th ng... bi n nó thành i bóng s ch v i tiêu chí không s ch thì thà d p i còn hơn" ("N u b u c d p bóng á"- N.N, trang 5, "Lao ng" s 13, 14/ 1 / 2006 - Nói thêm là tác gi N.N. này còn r t thư ng dùng tiêu chí v i nghĩa là "tiêu chu n"); "ăn m c g n gàng, phù h p v i hoàn c nh là tiêu chí cao nh t v th i trang" (bài "Quy n rũ tu i 40" -T.M, trang 3, "Tin t c" s 1511, 17/ 3/ 2004); "Tiêu chí t ch c chú tr ng ph n h i hơn là ngh " ("H i ngh nh ng ngư i vi t văn tr "- H.D, trang 15, "Thanh niên" s 126, 6/ 5/ 2006); "G v n chi m t l áp o v i tiêu chí không dùng inh mà áp d ng k thu t ghép m ng" ("Không l ng Pattaya" -N.T, trang 2, Hành tinh xanh, "Tin t c" s 1978, 22/ 9/ 2005). d. V i nghĩa tiêu chu n (35%): "T l h nghèo ch còn 1,4% theo tiêu chí cũ và theo tiêu chí m i là 4,48%" (" à L t v i cơ h i m i"- V.P, trang 4, "Sài Gòn gi i phóng", 21/ 9/ 2005); "Theo ó, thông i p an toàn là tiêu chí s 1 ư c VNA g i t i khách hàng" ("S ình bay nh ng máy bay..." - T.H, trang 3, "Tin t c" s 2397, 6/ 2/2007); "Chúng tôi cho r ng n u H i ng s nhi u NSND, NSUT quá thì nên si t ch t các tiêu chí l i" ("Ng c nhiên và không ít th t v ng" -T.A, trang 5, "Lao ng" s 193, 15/ 7/ 2006); "Nhìn chung c ba tiêu chí v nư c s ch c a nhà máy chưa t yêu c u" ("Thành ph Thái Bình báo ng..."- P.H. , trang 3, "Tin t c" s 2034, 26/ 11/ 2005); "Di n àn cũng thông qua i u ch nh các tiêu chí i v i ch t ch ARF nâng cao tính hi u qu c a ch c v này" (" B m c di n àn.." - T.H, trang 4, "Hà N i m i Tin chi u" s 265, 30/ 7/ 2005). (Trên ây chúng tôi m i ch trích d n m t ph n nh , và h u như chưa d n ra s ch ng h kém c nh khu v c "báo xem", "báo nghe" - ngay c i v i các phóng viên khá quen bi t trong chương trình Th i s ). Xin nói ngay, i u áng ti c là t t c các trích d n trên, tác gi u dùng không úng nghĩa c a t tiêu chí. Tiêu chí luôn ư c nh nghĩa là: "Tính ch t, d u hi u c trưng nh n bi t, xem xét, ho c phân lo i m t v t, s v t". ây là cách dùng úng: "Ch s này ư c ánh giá qua năm tiêu chí: Thu nh p, ch t lư ng s ng, tăng trư ng kinh t t nư c, vi c làm và thành qu c a th trư ng ch ng khoán" ("1", trang1, "Tu i tr " s 150, 8/ 5/2005). R t ti c cách dùng úng này ch chi m 5% trong các th ng kê c a chúng tôi. “Tiêu chí” ch ng có liên quan gì n các t "m c tiêu", "m c ích" c nhưng có h hàng g n v i t "tiêu chu n" nên n u không chú ý d nh m l n trong s d ng. Chúng tôi xin nêu m t thí d th y s khác bi t: M t cơ quan tuy n n nhân viên d a trên năm tiêu chí: hình th c bên ngoài, chi u cao, cân n ng, tu i, trình h c v n. T năm tiêu chí y, tiêu chu n mà h mu n t ư c là: xinh x n nh nhàng, cao t 1m60 n 1m65, n ng dư i 50 kg, tu i t 22 n 25, ã t t nghi p i h c. Có tình tr ng th t áng lo ng i hi n nay là vi c dùng sai nghĩa t Hán - Vi t r t ph bi n. Ngoài hai t kinh i n và tiêu chí ã nêu, còn m t lo t các t khác: n i hàm, h i ch ng, c u cánh, hành pháp, ma tr n, bn th , bi n minh, ng thái, ph n th c, ph n bi n v.v.. cũng ch u s ph n tương t . Chúng tôi hy v ng s tr l i v n này m t cách khái quát hơn, trong m t d p g n./. V.C.P
* Bài ã ăng trên báo Văn ngh . Văn b n này do tác gi tr c ti p g i cho ngonnguhoc.org