Báo cáo " Về việc tổ chức nghiên cứu, giảng dạy luật so sánh tại Khoa luật của một số trường đại học Canada"

Chia sẻ: Phung Han | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:5

Thêm vào BST

Báo xấu

68
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Về việc tổ chức nghiên cứu, giảng dạy luật so sánh tại Khoa luật của một số trường đại học Canada Ở nước ta hiện nay mới chỉ có Uỷ ban kiểm toán nhà nước là thiết chế hiến định, còn 4 thiết chế còn lại hoặc chưa có hoặc có tồn tại nhưng thiếu tính độc lập. Chức năng của các thiết chế này cần phải được quy định trong Hiến pháp. Còn cơ cấu tổ chức, biên chế, cách thức hoạt động phải được quy định trong các luật riêng về các tổ chức này./....

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo " Về việc tổ chức nghiên cứu, giảng dạy luật so sánh tại Khoa luật của một số trường đại học Canada"

®µo t¹o TS. D−¬ng Thanh Mai * T ngày 23/10 n ngày 7/11/2004, m t oàn công tác c a B tư pháp ã th c hi n chuy n nghiên c u, kh o sát t i Canada v i hai th ng thông lu t (Common law) c a Anh qu c, riêng bang Quebec theo truy n th ng lu t dân s Pháp (mô hình B lu t dân s Napoleon). i u n i dung chính là tìm hi u, h c t p kinh nghi m ó có nghĩa là Hi n pháp ã th a nh n s t n t i v nghiên c u, gi ng d y lu t so sánh t i Canada song song và tác ng l n nhau c a hai truy n và tham kh o th c ti n c a Canada trong vi c t th ng pháp lu t trên lãnh th Canada. ng th i, ch c, thu hút s tham gia c a công chúng vào Hi n pháp 1867 cũng xác nh hai ngôn ng quá trình xây d ng pháp lu t. Bài vi t này gi i chính th c, có hi u l c như nhau Canada là thi u khái quát nh ng nh n xét sơ b v vi c t ti ng Anh và ti ng Pháp, i u ó òi h i m i văn ch c nghiên c u, gi ng d y lu t so sánh qua kh o b n pháp lu t c a Liên bang u ph i ư c th sát kinh nghi m t i ba trư ng i h c c a Canada hi n b ng hai b n (ti ng Anh và ti ng Pháp) v i là i h c t ng h p Victoria, i h c t ng h p giá tr hi u l c như nhau. Mc. Gill và i h c t ng h p Ottawa. Th hai, yêu c u hài hoà hoá pháp lu t Liên 1. V trí, vai trò c a vi c nghiên c u, gi ng bang v i pháp lu t c a các bang, c bi t là pháp d y lu t so sánh t i các trư ng i h c c a lu t Quebec. Trong kho ng 3 - 4 th p k cu i c a Canada ngày càng ư c nâng cao th k XX, xu hư ng pháp i n hoá t i các bang Theo các giáo sư ang tr c ti p gi ng d y t i theo truy n th ng thông lu t tăng m nh cùng v i các trư ng và các quan ch c t i các cơ quan nhà cu c c i cách l n pháp lu t dân s c a Quebec nư c, có m t s lí do chính làm cho vi c nghiên (kéo dài hơn 20 năm cho n khi B lu t dân s c u và gi ng d y lu t so sánh ngày càng có v trí m i ư c ban han hành và có hi u l c t 1994). quan tr ng Canada, ó là: Năm 1995, B tư pháp liên bang ban hành chính Th nh t, do tính lư ng h c v n i dung và sách v l p pháp lư ng h , theo ó, Chính ph ngôn ng (Bijuralism và Bilinguistic) c a h chính th c cam k t s so n th o t t c các o th ng pháp lu t Canada lu t và văn b n dư i lu t theo nguyên t c lư ng V m t l ch s , do k t qu và nh hư ng c a h . Chính sách ó th a nh n Canada có 4 nhóm cu c chi n tranh phân chia thu c a t i B c Mĩ ti p c n lu t: Lu t dân s b ng ti ng Pháp và t th k XVI n th k XIX gi a Anh và Pháp, ti ng Anh; thông lu t b ng ti ng Anh và ti ng ngay t khi thành l p Nhà nư c liên bang l p Pháp. Vì v y, vi c so n th o các o lu t Liên hi n, Hi n pháp Canada 1867 ã th a nh n s * Vi n khoa h c pháp lý t n t i h u h t các bang, tr Quebec, truy n B tư pháp 64 T ¹p chÝ luËt häc sè 4/2005
®µo t¹o bang ph i sao cho t t c 4 nhóm i tư ng này trong các cơ quan nhà nư c c p bang và liên u có th tìm th y ó nh ng thu t ng ho c bang, các giáo sư gi ng d y trong các trư ng i khái ni m pháp lí quen thu c thư ng ư c s h c u c n có hi u bi t sâu s c và kinh nghi m d ng t i bang ho c lãnh th c a h . Vi c so n x lí các v n pháp lí thu c c hai truy n th ng th o ng th i hai b n d lu t b ng ti ng Anh và Civil law và Common law b ng hai th ti ng Anh ti ng Pháp ư c kh i xư ng t năm 1978 n và Pháp. có ư c các chuyên gia như v y, các th i i m này ư c chính th c áp d ng trong trư ng i h c ngày càng chú tr ng hơn vào vi c vi c so n th o m i văn b n c p Liên bang (thay nghiên c u và ào t o lu t so sánh. ng th i cho vi c so n th o b ng m t th ti ng sau ó Chính ph tăng cư ng các khoá ào t o, b i d ch ra ti ng th hai như trư c y v n làm). dư ng thư ng xuyên v phương pháp lu t so sánh Quan i m này ư c Chính ph công nh n cho i ngũ lu t gia, lu t sư ang làm vi c trong trong Ch th v xây d ng pháp lu t năm 1999. Ch khu v c công quy n. T i B tư pháp Canada, Ban th nêu rõ m c tiêu c a chính sách l p pháp lư ng tư pháp qu c t và lu t so sánh là b ph n chuyên h và ph m vi áp d ng: các o lu t ph i ư c trách v v n ào t o, b i dư ng này. so n th o m t cách úng n b ng c hai th ti ng Th ba, òi h i c a quá trình h i nh p qu c và ph i ph n ánh úng b n ch t c a hai h th ng t . Trong b i c nh h i nh p qu c t l i là nư c Civil và Common law vì c hai truy n th ng lu t láng gi ng v i m t cư ng qu c như Mĩ, các lu t này u t n t i Canada và pháp lu t liên bang thì sư, lu t gia Canada ph i không ng ng tăng cư ng ph i ư c áp d ng trên toàn t nư c ( i u 1 và 2). năng l c ti p c n và x lí các v n pháp lu t T ó, quá trình hài hoà hoá pháp lu t Liên trên trư ng qu c t liên quan n nhi u h th ng bang ư c b t u m nh m . Bư c quan tr ng pháp lu t khác nhau trong khi tham gia cung c p u tiên theo hư ng này là vi c ban hành Lu t s các d ch v tư v n, i di n pháp lu t cho các nhà 1 v hài hoà pháp lu t Liên bang và lu t dân s u tư, các công ti xuyên qu c gia, các t ch c Quebec. L i nói u c a Lu t này nói rõ m c tiêu ngân hàng qu c t . i u ó òi h i các lu t sư c a các bi n pháp liên quan n vi c hài hoà hoá ph i có tư duy m , không mang tính áp t, nh và tính ch t lư ng h pháp lu t là nh m làm cho ki n khi ti p c n v i các truy n th ng pháp lu t pháp lu t Liên bang th c s d ti p c n, không khác nhau. ây cũng chính là lí do thúc y các ch tôn tr ng hai th ngôn ng chính th c mà còn trư ng i h c Canada tăng cư ng s c c nh th hi n hài hoà n i dung c a c hai truy n th ng tranh c a mình b ng vi c cung c p các chương Common và Civil law trong các lĩnh v c tài s n trình nghiên c u, ào t o b c i h c và sau i và quy n dân s . Vi c hài hoà hoá pháp lu t h c v lu t so sánh nh m cung c p nhi u hơn v i ư c ti n hành ng th i trong c hai lo i ho t ch t lư ng cao hơn các chuyên gia áp ng ư c ng - xây d ng các lu t m i và rà soát, s a i các yêu c u c a th trư ng d ch v pháp lí qu c t . các o lu t hi n hành. 2. ã và ang di n ra s thay i, phát Như v y, xu t phát t yêu c u phát tri n n i tri n tư duy v nghiên c u và gi ng d y lu t t i c a h th ng pháp lu t Canada, dù là các lu t so sánh t i các trư ng i h c c a Canada sư hành ngh t do hay các lu t gia làm vi c Thay i chung th nh t là vi c nghiên c u, T¹p chÝ luËt häc sè 4/2005 65
®µo t¹o gi ng d y lu t so sánh th c hành ngày càng ư c nghĩa... c bi t, vi c nghiên c u và gi ng d y v quan tâm phát tri n hơn là ch nghiên c u t góc h th ng pháp lu t c a các nư c châu Á - Thái lí thuy t mang tính phương pháp lu n c a lu t Bình Dương như Nh t B n, Trung Qu c, so sánh. Tư tư ng ch o quan tr ng nh t khi ASEAN... ngày càng ư c quan tâm. T i m t s nghiên c u so sánh pháp lu t nư c ngoài là khoa lu t ã thành l p các trung tâm chuyên không ph i ch bi t lu t trên gi y mà ph i hi u nghiên c u v pháp lu t ASEAN, pháp lu t c a ư c lu t ó v n hành trong cu c s ng như th các nư c B c Á .. nào, nghĩa là ph i nghiên c u m t h th ng pháp 3. Chương trình, phương pháp gi ng d y lu t ho c m t ch nh lu t t góc ch c năng lu t so sánh ư c i m i khá m nh m và a c a nó trong các b i c nh chính tr , kinh t , xã h i d ng h u h t các trư ng i h c c a và văn hoá c th c a t ng qu c gia. Canada Môn h c lu t so sánh trư c ây ư c d y b c i h c: t i Khoa lu t Trư ng i h c t ng h p Mc.Gill - T i các bang thu c truy n th ng Common (Bang Quebec) v i n i dung chính là phân lo i law, vi c gi ng d y lu t so sánh v cơ b n theo m t cách khoa h c các h th ng pháp lu t qu c mô hình: Môn h c lu t so sánh (môn t ch n) gia theo nh ng truy n th ng pháp lu t l n trên ư c d y năm th nh t ho c th ba. Khoa lu t th gi i, tìm ra nh ng i m chung tương ng Trư ng i h c t ng h p Victoria ã hai mươi và nh ng khác bi t gi a h th ng pháp lu t năm gi ng d y môn Pháp lu t châu Á - Thái Bình qu c gia v i các h th ng pháp lu t khác. Tuy Dương cho sinh viên sau năm th nh t và h c nhiên, vai trò c a môn h c lu t so sánh v n r t viên cao h c (36 ti t). Vi c gi ng d y t ng truy n y u do tính ch t ơn thu n lí thuy t c a nó, ít th ng pháp lu t (Common law ho c Civil law) ư c s d ng trong th c ti n, ch là môn h c v n th c hi n riêng r và c p b ng riêng (c nhân l a ch n, sinh viên ít tham gia. Chính vì v y, t Common law-LL.B ho c c nhân Civil law- cách ây kho ng hai mươi năm, Khoa lu t LL.L). Riêng t i Trư ng i h c t ng h p Ottawa Trư ng i h c t ng h p Mc.Gill ã quy t ã áp d ng chương trình qu c gia, theo ó, sau nh không gi ng d y môn Lu t h c so sánh khi h c h t 4 năm và ư c c p b ng c nhân n a mà chuy n h n sang nghiên c u và gi ng Common law, sinh viên có th n p ơn theo h c d y Lu t so sánh th c hành theo phương pháp ti p 1 năm v Civil law và sau ó ư c c p b ng ti p c n hoàn toàn m i - phương pháp liên h th hai - c nhân Civil law (Title- LL.B- LL.L) th ng (Transsystemic teaching) s ư c trình - T i Bang Quebec theo truy n th ng Civil bày kĩ hơn ph n sau c a bài vi t. law: Trư ng i h c t ng h p Mc.Gill ã r t Thay i th hai là t ch ch t p trung nhi u l n thay i chương trình ào t o v i t l nghiên c u, gi ng d y hai truy n th ng pháp lu t th i lư ng khác nhau dành riêng cho t ng truy n là Common law và Civil law, hi n nay h u h t th ng pháp lu t (Civil law/Common law=75/25; các trư ng u ã b sung nh ng m c khác 50/50..). Tuy nhiên, các cu c nghiên c u, kh o nhau n i dung v các truy n th ng pháp lu t sát i v i sinh viên và ngư i s d ng sinh viên khác như pháp lu t tôn giáo, pháp lu t xã h i ch sau khi ra trư ng cho th y, tư duy pháp lí c a 66 T ¹p chÝ luËt häc sè 4/2005
®µo t¹o sinh viên b nh hư ng r t m nh b i tư duy c a nghiên c u trong m i tương quan v i các h truy n th ng lu t u tiên mà h ư c ti p c n th ng pháp lu t khác nhau t trong các b i (ho c là Common law ho c là Civil law), dù sau c nh xã h i, kinh t , chính tr , ngôn ng , văn ó có ư c h c ghép v i truy n th ng pháp lu t hoá, trong ó tr ng tâm là common law và civil khác thì h v n b các nh ki n ban u chi ph i. law (legal system oriented). Vì v y, th c t t ra v n ph i xây d ng m t Nói m t cách chung nh t, phương pháp liên chương trình m i và phương pháp gi ng d y h th ng lu t là m t cách phát tri n tư duy tương ng nh m phát tri n sinh viên tư duy m pháp lí v lư ng h lu t (civil law/common vư t ra ngoài gi i h n c a t ng truy n th ng lu t. law), a h lu t ( a phương/ qu c gia/qu c t ) T năm 1999, chương trình ư c thi t k và t m nhìn toàn c u (nh y c m c v tính nhân theo hư ng d y l ng ghép, xen k c hai truy n văn toàn c u và s a d ng văn hoá); là s tích th ng pháp lu t (k c các truy n th ng khác h p vào phương pháp nghiên c u, gi ng d y m c nh t nh) ngay t năm th nh t cho n lu t nhi u cách ti p c n c a các h th ng pháp năm cu i cùng và sinh viên ư c c p b ng kép lu t khác nhau, c a các khoa h c xã h i liên là c nhân lu t Common - Civil law. ng th i, quan (xã h i, kinh t , chính tr , văn hoá...). các giáo sư c a Khoa lu t Trư ng i h c t ng Cách th c th c hi n: h p Mc.Gill ã xây d ng và ng d ng phương Hi n nay, phương pháp này ã ư c áp pháp ti p c n m i gi ng d y chương trình d ng cho kho ng 1/3 s môn b t bu c i v i này g i là phương pháp liên h th ng. Theo sinh viên, c bi t t p trung vào 5 môn năm phương pháp này - ngay t năm u tiên, sinh th nh t (n n t ng lu t pháp Canada; lu t h p viên ã ư c nghe: ng; lu t v l i; lu t gia ình; lu t hi n pháp). - Gi i thi u h th ng các quy t c lu t c a i v i các môn này, giáo viên b t bu c Bang/Liên bang/lu t thương m i liên Mĩ/ lu t ph i áp d ng phương pháp liên h th ng lu t. thương m i th gi i; Lúc u hình thành các nhóm giáo sư cùng - Gi i thi u nh ng c trưng c a m t s d y m t môn, sau ó t ng cá nhân ch u trách truy n th ng pháp lu t trong t ng ch nh: Lu t nhi m c môn cho t ng l p. Trên cơ s các h p ng; lu t b i thư ng ngoài h p ng; lu t bài gi ng riêng r c a t ng giáo sư, hi n nay công/ lu t tư... Khoa lu t và Vi n lu t so sánh ang ph i h p - Gi i thi u v các h th ng pháp lu t trong biên so n các cu n giáo trình u tiên theo m i quan h v i các y u t bên ngoài như: Lu t phương pháp liên h th ng. nh hư ng c a v i xã h i; lu t v i kinh t ; lu t v i ngôn ng , Trư ng i h c t ng h p Mc.Gill là phương lu t v i văn hoá; pháp so sánh pháp lu t liên h th ng s d n tr - Gi i thi u v các h th ng lu t pháp v i thành phương pháp chung, áp d ng cho t t c các chu n m c ánh giá như các giá tr truy n các môn h c c a Khoa lu t. th ng/hi n i; ch nghĩa t do/s can thi p c a b c sau i h c: nhà nư c; ch nghĩa cá nhân/t p th ... N i dung gi ng d y thu c quy n thi t k và Như v y, m i v n pháp lu t u ư c l a ch n c a các giáo sư. T¹p chÝ luËt häc sè 4/2005 67
®µo t¹o Trư ng i h c t ng h p Victoria chưa có các t p chí trên m ng Internet; trong kinh phí chương trình c p b ng th c sĩ lu t so sánh mua t p chí dành m t t l thích h p thuê cho các h c viên n t các nư c theo truy n mua các cơ s d li u lu t l n. th ng Civil law nhưng có các giáo sư khá n i c bi t, chia s ngu n l c trong vi c ti ng v lu t so sánh ang gi ng d y môn pháp cung c p các d ch v thư vi n, Hi p h i thư vi n lu t châu Á - Thái Bình Dương có th hư ng các trư ng i h c nói chung, các thư vi n khoa d n lu n văn th c sĩ ho c lu n án ti n sĩ. lu t nói riêng ã hình thành các m i liên k t T i Trư ng i h c t ng h p Ottawa, các chính th c và không chính th c cùng nhau h c viên ã t t nghi p chương trình qu c gia thuê mua các cơ s d li u lu t l n trên th gi i và có hai b ng c nhân Common law và Civil ư c hư ng giá thuê mua ưu ãi so v i thuê law có th l a ch n các chương trình ào t o mua ơn l . Cũng thông qua m i liên k t này, th c sĩ chung hay chuyên ngành; h c viên ch các trư ng th c hi n vi c phân công xây d ng, có b ng c nhân Common law có th ch n lưu tr các t p h p sách, d li u theo chuyên chương trình ào t o th c sĩ chuyên ngành lí tuỳ theo ưu th c a t ng trư ng v chuyên môn. lu n lu t dân s (Master of law with Ví d Khoa lu t c a Trư ng i h c t ng h p concentration in civil law theory). Chương Mc.Gill liên k t song phương v i Khoa Lu t c a trình này ch d y b ng ti ng Anh. Trư ng i h c t ng h p Montrean cùng Trư ng i h c t ng h p Mc.Gill có chương xây d ng Cơ s d li u b n án và t p h p tài trình ào t o c p b ng th c sĩ lu t so sánh v i s li u in v thương m i, thương m i qu c t tham gia c a Vi n lu t so sánh thu c trư ng. trong ó Trư ng Mc.Gill ch u trách nhi m xây Tuy nhiên, b c ti n sĩ, Trư ng ch c p b ng d ng b sưu t p án l v thương m i truy n ti n sĩ lu t dân s (Doctor of Civil law Degree). th ng còn Trư ng HTH Montrean – v 4. Tăng cư ng u tư và hi n i hoá thương m i i n t . Vi c trao i sách, tài li u thư vi n ph c v nghiên c u, gi ng d y lu t gi a các trư ng ph c v yêu c u nghiên c u, so sánh t i các trư ng i h c Canada gi ng d y và h c t p c a gi ng viên, sinh viên Hi n nay, t t c các khoa lu t mà oàn ư c th c hi n nhanh chóng, thu n l i nh h n thăm, bên c nh thư vi n truy n th ng, vi c th ng liên k t thư vi n i n t gi a các trư ng. t ch c và phát tri n thư vi n i n t u ư c Tóm l i, vi c nghiên c u và gi ng d y lu t c bi t quan tâm. Thư vi n t ch c các hình so sánh ang ngày càng kh ng nh v trí, vai th c phòng c i n t v i hàng ch c máy tính trò c a mình trong chương trình ào t o lu t t i ph c v 24/24h cho sinh viên nghiên c u. Thư các trư ng i h c c a Canada. Chương trình, vi n t ch c liên t c các khoá h c “Phương n i dung và phương pháp gi ng d y lu t so pháp nghiên c u lu t trên m ng” cho t t c sinh sánh m i trư ng có nh ng i m c thù riêng viên, c bi t là sinh viên năm th nh t (b t và v n luôn ư c u tư i m i, hoàn thi n bu c). Xu hư ng chung c a các thư vi n lu t nh m góp ph n ào t o nh ng lu t gia áp ng hi n nay là tăng t l kinh phí cho mua sách, ngày càng t t hơn yêu c u c a xã h i Canada gi m kinh phí mua t p chí vì có th khai thác hi n i trong xu th h i nh p qu c t ./. 68 T ¹p chÝ luËt häc sè 4/2005