Bảo đảm phát triển bền vững trong xây dựng và hoàn thiện pháp luật ở Việt Nam hiện nay: Phần 2

Chưang XI<br /> XÀY DỤỴIG VÀ HOÀN THIỆN PHÃP LUẬT VẾ AN $ m ũ<br /> HỘI NHẰM BẢO ĐẢM PHÁT TRIỂN BEN VỮNG ở Nưửc<br /> TA HỈỆN NAY<br /> (TS. Trẩn Thuý Lám)<br /> <br /> I.<br /> <br /> s ự CẦN THIẾT PHẢI THỰC HIỆN AN SINH XÀ HỘI VÀ<br /> <br /> TRÁCH NHiỆM CỦA NHÀ Nước Đ ốl VỚI AN SINH Xà HỘI<br /> T ro n g cuộc sông, con ngưòi k h ô n g p h ả i lú c n à o cũng<br /> gặp m ay m án và có một cuộc sống b ìn h thường, ổ n định.<br /> L ú c này hoặc lú c khác họ có th ể gặp p h ả i n h ữ n g rủ i ro<br /> ngầu n h iên p h át s in h n h ư bão lụ t, th iê n tai, ô'm đau. bệnh<br /> tật,... Bởi vậy, ngay từ xa xưa con người đã tìm r a n hữ ng<br /> biện pháp đề phòng cần th iế t để bảo vệ m ìn h trư ởc những<br /> rủ i ro n g ẫ u n h iê n p h á t s in h ấ y n h ư t i ế t k iệ m , tíc h lu ỹ , tr a o<br /> <br /> đổi tà i sản, ch ia sẻ đùm bọc lần n h a u g iừ a các th à n h viên<br /> tron g g i a đình, làn g xã, họ tộc, N h ữ n g nét đẹp củ a cơ ch ế<br /> m ang tín h tru y ền thống này vẫn còn được duy tr ì cho đến<br /> ngày nay, bâ't chấp sự ản h hưởng của x à hội h iệ n đại. T u y<br /> nhiên, trong xã hội h iệ n đại, cd c h ế m ang tín h truyền<br /> <br /> th ố n g n à y đ ã k h ô n g k h ắ c p h ụ c được h ế t các r ủ i ro. R ấ t<br /> nh iều r ủ i ro mới xuâ't h iệ n n h ư bệnh nghề nghiệp, thâ't<br /> nghiệp,<br /> <br /> m ắt<br /> <br /> việc làm p h á sản do đ ầu tư cô phiếu... C ũ n g có<br /> <br /> nhừng biện ph áp c h ia sẻ r ủ i ro m a n g tín h th ị trư ờ n g n h ư<br /> <br /> 238<br /> <br /> Phán Ihứ bu. \ã > dirnỉỉ và lioỉin Ihiộn phỉip luậl vc lao dộnịỉ • >iệc là n iv<br /> <br /> ký kết các hợp đồng bíio hiểm n hưng đây là h ìn h th ứ c k in h<br /> doanh theo nguvôn tắc ngưòi k in h doanh p h a i có lợ i nên<br /> không p h ả i cá n h ã n nào cũng có kh ả n ă n g tham gia. H ơn<br /> nừa, việc khắc phục rủ i ro cho n h ũ n g ngưòi tham gia loại<br /> bảo h iể m này chủ yếu m ang tin h cá thể, tác dụng xã hội rất<br /> h ạ n chế. Do đó, đòi h ỏ i ph ải có n h ũ n g biện ph áp và phương<br /> thức bảo vệ m ang tín h an toàn và h iệ u quả hơn từ ph ía<br /> N h à nước, và được th ự c h iện trong cả cộng đồng để tất cả<br /> các th à n h viên đều đưỢc bảo vệ và n h ữ n g rủ i ro của họ (nếu<br /> có) được ch ia sẻ tro n g phạm vi rộng rãi. Tâ”t cả n hữ ng cách<br /> thức, biện pháp chông lạ i các r ủ i ro báo vệ cuộc sông của<br /> con người do N h à nước tổ chức th ự c h iện cũng n h ư những<br /> biện p h á p tương trợ truy ề n thông tron g cộng đồng dân cư<br /> <br /> về k h á i niệm , an sin h xã hội<br /> đưỢc h iể u là sự bảo vệ của xã hội đôì với các thành vién của<br /> m ìn h thông qua các hiện pháp công cộng đê đối phó với<br /> những khó khăn về kin h tế, xã hội găy ra bởi các rủi ro,<br /> biến cố, bát hạnh n h ằ m đảm bảo thu nhập, sức khoẻ và các<br /> điều kiện sinh sống thiết yếu khác cho các thành viên của<br /> m inh, góp phần đ á m bảo an toàn và p h á t triến bền vừng xã<br /> hội. A n sin h xã h ộ i tiế p cận theo h ai phạm vi rộng và hẹp.<br /> được gọi là an s in h xã hội.<br /> <br /> T h e o n g h ĩa rộng, a n sin h xã hội được tiế p cận dưói góc độ<br /> quyển con người n ên nội dung của nó râ"t rộng bao gồm mọi<br /> lĩn h vực n h ư an n in h ch ín h trị, giáo dục, y tế, việc làm, lao<br /> dộng,... T u y nhiên, th ự c tế cho th ấy h ầu hết các quốc gia<br /> trên th ê giới đều tiế p cận k h á i niệm an sin h xả hội theo<br /> p h ạ m vi hẹp vối n ội du n g cụ thể tu ỳ thuộc vào điều kiện<br /> <br /> 239<br /> <br /> Xảy dimK và huản (hiện pháp luậl nhảm bũo dám phiil tríen bển vừnK-..<br /> <br /> riên g của m ình ở nhữ ng g iai đoạn p h át triể n cụ thể. ở V iệ t<br /> N am . k h á i niệm an sin h xã hội cũng được tiế p cận theo<br /> p h ạ m v i h ẹ p v à n ộ i h à m c ủ a n ó đ ư ợ c x á c đ ị n h g ồ m bô"n n ộ i<br /> d u n g cơ b á n , đ ó là, b ả o h i ể m x ã hội, b ả o h i ể m y tế, ư u đ ã i<br /> <br /> xá h ội và trợ giúp xã hội. T ro n g đó, bảo hiểm xả h ội được<br /> coi là trụ cột của hệ thống a n sin h xã hội. N h ữ n g n ộ i dung<br /> n à y n h ì n c h u n g p h ù hỢp với t h ô n g lệ q u ố c tế , đ ồ n g th ò i<br /> cũ n g th ể h iệ n được n h ữ n g n é t đặc th ù riên g x u ấ t p h á t từ<br /> <br /> tru yền thòng lịch sử của dân tộc V iệ t Nam .<br /> Đê’ tổ chức và thực hiện vân đề an sin h xã hội, N h à<br /> nư ốc đ ã tiế n h à n h tr iể n k h a i ỏ n h iề u p h ư ơ n g diện, tr o n g đó<br /> <br /> có việc ban hành các V B Q P P L về an sin h xă hội. P h á p lu ậ t<br /> vể an sin h xã hội được ban hành dưới nhiều h ìn h thức như<br /> luật, pháp lệnh, nghị định, thông tư,... C ụ thể, trong lĩn h<br /> vực bảo hiểm xã hội, N h à nưóc đã ban h àn h L u ậ t B ả o hiếm<br /> xã h ộ i năm 2006, N g h ị đ ịn h sô* 152/2006/NĐ-CP ngày<br /> 22/12/2006 cúa C h ín h p h ủ hưống dần một sô' điểu của L u ậ t<br /> B ảo hiểm xã h ội về bảo hiểm xã h ội bát buộc. N g h ị địn h số<br /> 68/2007/NĐ-CP ngày 19/4/2007 của C h ín h phủ quy đ ịn h<br /> ch i tiế t và hướng dẫn một sô*điều của L u ậ t Bảo h iểm xã hội<br /> v ề b ả o h iể m x ã h ội b ắ t buộc đôì vối q u â n n h â n , c ó n g a n<br /> <br /> n h ân d ân và ngưòi làm công tác cd yếu hưỏng lương như<br /> đôi với quân nhân, công an n h â n dân, N g h ị đ ịn h sô’<br /> <br /> 190/2007/NĐ-CP ngày 28/12/2007 của Chính phủ hướng<br /> dẫn một số điểu của L u ậ t B ào hiểm xă hội về bảo h iểm xã<br /> *<br /> <br /> ề<br /> <br /> ề<br /> <br /> hội tự nguyện, T ro n g lĩn h vực ưu đâi xã hội, N h à nưóc đà<br /> ban h àn h P h á p lệnh ư u đãi ngưòi có công vói cách m ạng<br /> <br /> 240<br /> <br /> Phán thứ ba. Xây dựng và hoàn thicn pháp luật vé lao động - việc làm,...<br /> <br /> (đã được sửa đổi nh iều lần) và mới nhấ^t là P h á p lệ n h ưu<br /> đ ã i người có công vdi cách m ạng năm 2005, P h á p lệnh<br /> C ông n h ậ n đanh hiệu B à mẹ V iệ t N a m a n h hùng, N g h ị<br /> đ ịn h sô' 35/2010/NĐ-CP ngày 06/4/2010 của C h ín h p h ủ quy<br /> đ ịn h về m ức trợ cấp, phụ cấp ưu đ ã i vối người có công với<br /> cách<br /> <br /> m ạng, T h ô n g<br /> <br /> tư<br /> <br /> sô" 0 7 /2 0 0 6 /T T -B L Đ T B X H<br /> <br /> ngày<br /> <br /> 26/7/2006 hướng dẫn vể hồ sơ, lậ p hồ sơ thực h iệ n ch ế độ<br /> ưu đãi,... T ro n g lĩn h vực bảo hiểm y tế, N h à nước đã ban<br /> h à n h N g h ị địn h số 63/2005/N Đ -CP ngày 16/5/2005 của<br /> C h ín h p h ủ ban h àn h Đ iề u lệ Bảo h iểm y tế, T h ô n g tư liê n<br /> tịc h S Ố 2 1 / T T L B - B Y T - B T C ngày 27/7/2005 của liê n bộ Y tế<br /> - T à i c h ín h hướng dẫn thực h iệ n bảo hiểm y t ế bắt buộc,<br /> T h ô n g tư liê n tịch số 2 2 / 'I T L B - B Y T - B T C ngày 24/8/2005<br /> của liê n bộ Y tế - T à i c h ín h hưóng đ ẫn thực h iệ n bảo hiểm<br /> y t ế tự nguyện,... T ro n g lĩn h vực cứu trỢ xã hội, N h à nưỏc<br /> đã ban h à n h N g h ị đ ịn h sô’ 67/2007/N Đ -CP ngày 13/4/2007<br /> của C h ín h phủ về c h ín h sách trở g iú p các đôi tượng bảo trợ<br /> xã hội, T h ô n g tư sô '0 9 /2 0 0 7 /T T -B L Đ T B X H ngày 13/7/2007<br /> của B ộ L a o dộng - T h ư ơ n g b in h và X ã hội hướng dẫn một<br /> <br /> SỐ điều<br /> <br /> của N g h ị đ ịn h so 67/2007/NĐ-CP. C ác V B Q P P L<br /> <br /> n ày đã tạo nên hệ thống p h áp lu ậ t về an sin h xã hội. T u y<br /> nh iên, các V B Q P P L về an s in h xã h ội để được ban hành<br /> p h ả i tu á n theo tr ìn h tự, th ú tục của L u ậ t B a n h àn h V B Q P P L . Đ iể u đó có nghĩa, việc ban h à n h lu ật, pháp lệnh, n g h ị<br /> định , thông tư trong lĩn h vực an s in h xã h ộ i ph ải tu â n theo<br /> quy tr ìn h ban h àn h V B Q P P L đà được quy địn h . T ứ c là<br /> p h ả i bao gồm các k h â u n h ư xây đựng dự thảo, tô chức lấy<br /> ý kiến, th ẩm định, thẩm tra, đánh giá, thảo luận, thông<br /> <br /> 241<br /> <br /> Xãv dimg và hoàn thiện pháp luàt nliàm liàt) đàm phát Iricn bvti vữTiịỉ...<br /> <br /> qua,... T o à n bộ quá trìn h b an h à n h các V B Q P P L đó được<br /> gọi là xây dựng pháp lu ậ t tro n g lĩn h vực an sinh x ã hội.<br /> N h ư vậy, xây dựng pháp lu ậ t về a n s in h xã hội được h iể u<br /> à toàn bộ hoạt động của quy t r ìn h b a n h à n h các V B Q P P L<br /> về an s in h xã hội.<br /> T u y nhiên, một vấn đê' được đ ặ t ra là làm sao p h ả i tạo<br /> ra đưỢc một hệ thông ph áp lu ậ t về a n s in h xã hội bển vững.<br /> Đ ảm bảo yếu tô” bển vững tro n g hệ th ô n g ph áp lu ậ t nói<br /> chung, pháp lu ậ t về an s in h xã h ộ i n ó i riê n g đưỢc coi là v ấ n<br /> đề hết sức quan trọng trong x ã h ộ i n g à y nay. V ớ i v ai trò là<br /> k iế n trú c thượng tầng, điều c h ỉn h các m ối quan hệ tro n g xã<br /> hội, pháp lu ậ t là cơ sở đê p h á t triể n x ã h ội ổn đ ịn h và bền<br /> vững. Đ ể có pháp lu ậ t về an s in h xã h ội bền vững, trước hết<br /> việc xây dựng và hoàn th iệ n p h á p lu ậ t về an sin h xã hội<br /> p h ả i bền vững, tức là các k h â u (công đoạn) của quá tr ìn h<br /> soạn tháo, thảo lu ậ n và th ô n g qua, b an h à n h V B Q P P L về<br /> an s in h xã h ội p h ả i đảm bảo yếu tô’ p h á t triể n bền vừng. Sự<br /> p h át triể n bền vững â đây được h iể u là sự p h á t triển, tro n g<br /> đó kết hỢp được chặt chè, h à i hoà g iữ a ba yếu tô”: tă n g<br /> trưởng k in h tế, đảm bảo công b à n g x ã hội, tiế n bộ xã h ộ i và<br /> bảo vệ m ôi trường. K h i ch ú n g ta p h á t triể n k ìn h tế th ì cũ n g<br /> p h ả i chú ý đến việc g iải quyết các v ấ n để xã hội và đặc b iệ t<br /> là p h ả i xem xét cả các yếu tô* về m ôi trường. T r á n h tìn h<br /> trạ n g ch ỉ trọng tâm p h á t tr iể n k in h tế m à quên đi các v ấ n<br /> đề xã h ộ i và m òi trường hoặc ngưỢc lạ i c h ỉ quan tâm đến<br /> việc g iả i quyết các vấn đê' xã h ội m à k h ô n g chú ý đến sự<br /> p h ấ t triể n k in h tế. B a yếu tố" n à y g ắn k ế t vối nhau, k h ô n g<br /> <br /> 242<br /> <br />