bảy ngày trong Đồng tháp mười - phần 1

BẢY NGÀY TRONG ĐỒNG THÁP MƯỜI<br /> Tác giả: Nguyễn Hiến Lê<br /> Nhà xuất bản: Văn hóa Thông tin<br /> Năm xuất bản: 2002<br /> <br /> Chia sẻ ebook : http://downloadsach.com/<br /> Follow us on Facebook : https://www.facebook.com/caphebuoitoi<br /> <br /> MỤC LỤC<br /> Vài lời thưa trước<br /> Tựa<br /> Chương I: Một dịp may<br /> Chương II: Trên sông Vàm Cỏ<br /> Chương III: Những dân vô định cư trên một cánh đồng hoang vu<br /> Chương IV: Tháp Mười – Thiên Hộ Dương<br /> Chương V: Vàng và máu<br /> Chương VI: Tổng đốc Lộc và các kinh trong Đồng Tháp<br /> Chương VII: Đường lên giồng<br /> Chương VIII: Sông Cửu Long<br /> Chương IX: Một miền phong phú<br /> Chương X: Cao Lãnh – Kinh Tháp Mười – Kinh Tổng đốc Lộc<br /> Đoạn kết: Tương lai cánh đồng Tháp Mười<br /> Đọc thêm:<br /> * Trích thư Quách Tấn ngày 28.10.1971<br /> * Trích thư Nguyễn Hiến Lê ngày 6.11.1971<br /> * Trích Hồi Ký Quách Tấn<br /> <br /> Vài lời thưa trước<br /> Trong bài Tựa viết năm 1954, tác giả đã cho chúng ta biết khá rõ “số phận” đặc biệt của tác<br /> phẩm này. Hơn hai mươi lăm năm sau, trong Hồi kí (về sau viết tắt là HK)[1], tác giả còn cho<br /> biết thêm một số chi tiết:<br /> “(…) bác Ba tôi[2]từ năm 1913 hay 1914, phải lẻn về làng Tân Thạnh[3] ở ven Đồng Tháp Mười<br /> để tránh bọn mật thám Sài Gòn, rồi lập nghiệp ở đó, nên biết được cảnh hoang vu của Đồng<br /> Tháp hồi đầu thế kỉ, kể cho tôi nghe nhiều chuyện về dân tình, lối sống, thổ sản miền đó; sau<br /> đó tôi lại đi đo trong Đồng Tháp trong một thời gian rồi đi kinh lí nhiều lần từ Hồng Ngự tới<br /> Tân An; về Sài Gòn tôi đọc thêm được nhiều tài liệu của Sở Thủy lợi, mua được cuốn La Plaine<br /> des Joncs của V. Delahaye, nhờ vậy tôi biết được khá nhiều về Đồng Tháp.<br /> Sau khi nhận lời anh Vũ Đình Hòe viết giúp tờ Thanh Nghị, tôi khảo cứu thêm các cuốn sử,<br /> địa phương chí, các số báo Courrier de Sài Gòn năm 1865-1866, đọc tất cả những gì liên quan<br /> đến Đồng Tháp để viết cuốn Bảy ngày trong Đồng Tháp Mười, nhưng sau sáu bảy tháng viết<br /> xong thì Sở Bưu điện Sài Gòn không còn nhận đồ bảo đảm ra Hà Nội nữa vì giao thông trắc<br /> trở, tôi đành cất bản thảo đi, đợi một cơ hội khác. Cuốn đó tôi viết công phu, nhưng sau bản<br /> thảo mất ngay trong Đồng Tháp Mười hồi tôi tản cư về đó, năm 1946. Tôi rất tiếc, và tám<br /> năm sau tôi phải viết lại”. (HK, tr.185)<br /> Năm 1947, cụ Nguyễn Hiến Lê qua Long Xuyên, tạm trú nhà bà Nguyễn Thị Liệp. Ở đó cụ<br /> dạy học và viết sách. Cuối năm 1953, cụ thôi dạy học, quay về Sài Gòn để sống bằng cây bút.<br /> Cụ lập nhà xuất bản Nguyễn Hiến Lê để tự xuất bản sách của mình. Sau khi xuất bản cuốn<br /> Tự học, một nhu cầu của thời đại, cuốn sách đầu tiên của nhà xuất bản Nguyễn Hiến Lê, cụ<br /> bắt tay vào việc viết lại cuốn Bảy ngày trong Đồng Tháp Mười. Cụ cho biết:<br /> “Đầu năm 1954, tôi lại Sở Thủy lợi Nam Việt, gặp lại các bạn cũ và họ cho tôi tra cứu về các<br /> tài liệu của sở về Đồng Tháp, dùng các bản đồ của sở.<br /> Tôi lại Thư Khố Nam Kì đường Gia Long, nhờ ông Lê Ngọc Trụ[4] tìm cho những tài liệu sử,<br /> địa về Đồng Tháp, nhất là các số báo Courrier de Sài Gòn năm 1865-66, về cuộc chống Pháp<br /> của Thiên Hộ Dương. Tất cả những tài liệu đó tôi ghi trong mục sách báo để tham khảo ở cuối<br /> sách.<br /> Đọc những tài liệu của Sở Thủy lợi, tôi nhớ lại rành mạch những lần tôi đo đất và đi kinh lí ở<br /> Đồng Tháp, cho nên viết lại lần này tôi thấy dễ dàng và thích như lần trước, năm 1944.<br /> Những đoạn trích có tính cách nên thơ, mà năm 1944 tôi đã say sưa viết, bây giờ lần lần hiện<br /> <br /> lại trong óc, tôi chỉ việc chép lại, chắc chắn là không đúng hẳn, nhưng cũng không sai mấy.<br /> Chẳng hạn đoạn về Tiếng nói sông Cửu Long mà sau vài sách Việt Văn cho Trung học đã<br /> trích; đoạn tả các ghe đậu lại ở chỗ giáp nước Thủ Thừa; tả chỗ kinh Lạc Giăng (Largrange)<br /> và kinh Cát Bích (4 bis) gặp nhau ở Gẫy[5]mà nhà văn Bình Nguyên Lộc bảo “không đi tới chỗ<br /> thì không thể tả được như vậy”; rồi cảnh tìm vàng ở chung quanh Tháp Mười, cảnh một đầm<br /> sen ở giữa Đồng Tháp mà thi sĩ Quách Tấn rất thích[6]; cảnh uống rượu dưới trăng trên Giồng<br /> khiến tôi nhớ truyện Các vì sao (Les étoiles) của A.Daudet; cảnh sông Cửu Long, cảnh Chợ<br /> Thủ, cảnh trăng và nước ở miền Cao Lãnh (Hàng Châu của Nam Việt) gợi cho tôi nhớ bài<br /> “Xuân giang hoa nguyệt dạ” của Trương Nhược Hư, thi sĩ đời Sơ Đường; và truyện Ghen vì hò<br /> mà một cô em đọc xong buồn rười rượi, thương thiếu phụ trong truyện trách tôi: “Anh thật<br /> tàn nhẫn, truyện thương tâm như vậy mà anh kết một cách thản nhiên, chỉ tả công dụng của<br /> cái phãng, không một lời than thở cho người vợ và trách người chồng”.<br /> Tôi đáp: “Người viết chỉ cốt gợi lòng thương tâm của người đọc, chứ không kể nỗi thương<br /> tâm của chính mình. Tôi đã đạt được rồi đấy và đã không nói thay cô, để cô suy nghĩ, như vậy<br /> mới có dư âm trong lòng cô”.<br /> Đồng Tháp chỉ dầy hơn một trăm trang, vừa du kí, vừa là biên khảo, tôi viết hai tháng xong,<br /> gởi vào trong đó tất cả tấm lòng yêu cảnh, yêu người Nam của tôi. Viết xong tôi thấy khoan<br /> khoái như làm trọn một bổn phận đối với quê hương thứ hai của tôi”. (HK, tr.349-350)<br /> Cuốn đầu, tức cuốn Tự học một nhu cầu của thời đại, cụ giao cho nhà in Việt Hương (đường<br /> Lê Lợi); cuốn thứ hai này, cuốn Bảy ngày trong Đồng Tháp Mười, cụ giao cho nhà Ban Mai<br /> gần chợ Tân Định in ngay trong năm 1954. Tác phẩm này có thể xem là loại du kí viết về<br /> quê hương đất nước mình đầu tiên và nó mở đầu cho loại địa phương chí xuất hiện khá<br /> nhiều sau này. Cụ cho biết:<br /> “Một thanh niên ở Nha Trang đọc cuốn đó rồi nảy ra ý dùng xe đạp đi thăm cao nguyên miền<br /> Trung và viết bài đăng trên báo Tự do ngày 15-9-61. Tôi trích dưới đây một đoạn:<br /> “Du ký viết về xứ người thì nước mình không hiếm. Nhưng viết về chính lòng đất thân yêu<br /> thì vỏn vẹn chỉ có một cuốn: Bảy ngày trong Đồng Tháp Mười của Nguyễn Hiến Lê. Mà theo<br /> tôi thấy, không có cuốn địa lí nào có thể hấp dẫn thanh niên và gây tác dụng mạnh bằng<br /> những thiên du kí (…) Vì nó dễ kích thích tinh thần yêu nước của thanh niên hơn những bài<br /> địa lí khô khan ở nhà trường (…)”.<br /> Đa số các bạn văn của tôi cho cuốn đó tuy mỏng nhưng là một tác phẩm có giá trị, văn tươi<br /> mà hấp dẫn, có chỗ nên thơ, gợi tình yêu quê hương đất nước trong lòng người đọc. Ông Đào<br /> Duy Anh ở Hà Nội rất thích cuốn đó, bạn văn nào tới chơi ông cũng đem ra giới thiệu và cho<br /> mượn đọc.<br /> Có thể nói nó mở đầu cho loại địa phương chí xuất hiện khá nhiều trong khoảng 1960-1970”.<br /> (HK, tr.352).<br /> <br />