bệnh ung thư cách phòng và điều trị: phần 2 - nguyễn văn nhương

NGUYỄN VĂN NHƯƠNG<br /> <br /> UNG THƯ HỌNG MIỆNG<br /> Tác hại của ung thư họng miệng trong cộng đồng<br /> Họng miệng là một hốc bao phủ bời một màng tế bào (niêm<br /> mạc) gồm nhiều cơ cấu khác nhau: lưỡi, răng, lợi răng, sàn<br /> miệng, niêm mạc má, vòm khẩu cái, amiđan...<br /> Theo Hiệp hội Nha khoa Quốc tế FDI: Trên thế giới,<br /> ung thư họng miệng vẫn không ngừng gia tăng, ước tính có<br /> khoảng 413.000 ca mới/năm.<br /> Mặc dù đã có nhiều tiến bộ về điều trị nhưng do bệnh<br /> thường được phát hiện muộn nên tỷ lệ tử vong vẫn không<br /> giảm. Tỷ lệ người bệnh sống thêm sau 5 năm là 30-80% tùy<br /> theo vị trí tổn thương ung thư họng miệng.<br /> ở Pháp, có khoảng 5.800 ca mới phát hiện mỗi năm. ở<br /> Mỹ là 30.100. ở TPHCM, ung thư họng miệng chiếm khoảng<br /> 3-4% tổng số ung thư, đứng hàng thứ 7.<br /> Nguyên nhân gây ung thư họng miệng?<br /> Tác nhân gây bệnh: Thói quen xấu trong đời sống; ăn<br /> trầu, hút thuốc, uống rượu.<br /> Phát hiện bệnh trễ:<br /> - Chưa được sự quan tâm đúng mức của bác sĩ răng hàm<br /> mặt. Khi khám răng, không có thói quen khám "ngoài mặt<br /> 201<br /> <br /> CÂC BỆNH UNG THƯ THƯỜNG GẶP - CÁCH PHÒNG VÀ ĐIẾU TRỊ<br /> <br /> trong miệng", thiếu kiến thức vồ tổn thưong ung thư họng<br /> miệng giai đoạn sớm.<br /> - Chưa có chương trình giáo dụic phòng bệnh răng miệng<br /> và tầm soát ung thư họng miệng cho các đối tượng nguy cơ<br /> cao.<br /> Các [oại ung thư họng miệng thưòTig gặp:<br /> Ung thư lưỡi, sàn miệng, môi, niêm mạc má, amiđan,<br /> lợi răng, vòm khẩu cái...<br /> Dấu hiệu cảnh báo:<br /> 1. vết loét không lành sau 2 tuần, cỏ đau và chảy máu.<br /> 2. Ó răng không lành hay răng lung lay không rõ nguyên<br /> nhân.<br /> 3. Đau hay cảm giác đau rát họng bất thường.<br /> 4. Hạch cổ.<br /> <br /> 5.<br /> Rối loạn chức năng; nuốt khó, tăng tiết nước b<br /> khàn tiếng kéo dài.<br /> Tầm soát và phát hiện ung thư họng miệng:<br /> Khám răng và tầm soát ung thư mỗi năm/1 lần.<br /> - Khám và tầm soát mỗi 6 tháng/1 lần cho những đối<br /> tượng có nguy cơ bị ung thư họng miệng: trên 40 tuổi, có hút<br /> thuốc, uống rượu, ăn trầu, xỉa thuốc...<br /> <br /> 202<br /> <br /> NGUYỄN VÃN NHƯƠNG<br /> <br /> - Làm test xanh Toluidin 1%: có thể sử dụng trong<br /> miệng ở dạng dung dịch nước súc miệng hay dạng bôi tại chỗ,<br /> phối hợp với dung dịch acid acetic 1% để làm sạch niêm mạc<br /> miệng trước và sau khi tiếp xúc với phẩm màu.<br /> - Kết quả test xanh Toluidin (+) dưcmg tính: chỗ bắt<br /> màu xanh dưcmg đậm, đều hay dạng đốm xanh.<br /> - Làm sinh thiết tổn thưomg (+) hay phết tế bào... để xác<br /> định tổn thưcmg ung thư.<br /> Phòng ngừa ung thư họng miệng:<br /> ở một số nước như Án độ, Thái lan..., tỷ lệ ung thư<br /> họng miệng có giảm sau khi thực hiện chưong trình phòng<br /> chống ung thư họng miệng trong cộng đồng với các hình thức:<br /> 1. Thông tin, giáo dục vệ sinh và phòng bệnh.<br /> 2. Hạn chế các thói quen có hại như: ăn trầu, hút thuốc<br /> lá, uống rượu.<br /> 3. Sống lành mạnh, ăn uống cân bằng đủ chất.<br /> 4. Hướng dẫn các dấu hiệu cảnh giác ung thư họng<br /> miệng.<br /> 5. Tầm soát và phát hiện sớm cho các đối tượng trên 40<br /> tuổi và có nguy cơ cao (hút thuốc nhiều, uống rượu, ăn trầu).<br /> <br /> 203<br /> <br /> CẢC BỆNH UNG THƯ THƯỜNG GẬP - CẢCH PHÒNG VÀ ĐIÉU TRỊ<br /> <br /> UNG THƯ TIỀN LIỆT TUYÊN<br /> Tiền liệt tuyến là gì?<br /> Tiền liệt tuyến là một cơ quan nằm ở bụng dưới hay cổ<br /> bàng quang (xem sơ đồ). Là tuyến bao quanh đoạn đầu của<br /> niệu đạo. Niệu đạo dẫn nước tiểu từ bàng quang ra đến đầu<br /> dương vật. Một chức năng của tiền liệt tuyến là giúp kiểm soát<br /> nước tiểu bằng cách tạo áp lực trực tiếp đối với phần niệu đạo<br /> mà tiền liệt tuyến bao quanh. Một chức năng khác của tiền liệt<br /> tuyến là sản xuất một số chất có trong tinh dịch như muối<br /> khoáng và đường. Tinh dịch là chất dịch có chứa tinh trùng.<br /> Tuy nhiên tinh dịch còn được sản xuất không phải hoàn toàn<br /> từ tiền liệt tuyến.( xem phần phẫu thuật điều trị ung thư tiền<br /> liệt tuyến).<br /> ở nam giới còn trẻ, kích thước tiền liệt tuyến bàng như<br /> quả óc chó. Tuy nhiên tiền liệt tuyến lón lên theo tuổi. Tiền<br /> liệt tuyến to lên theo tuổi được gọi là phì đại tiền liệt tuyến<br /> lành tỉnh, bệnh này không phải là ung thư tiền liệt tuyến.Cả<br /> hai vấn đề phì đại lành tính (hay gọi là u xơ) tiền liệt tuyến và<br /> ung thư tiền liệt tuyến có thể là cùng nguyên nhân của vấn đề<br /> ở người đàn ông lớn tuổi. Chẳng hạn tiền liệt tuyến lớn có thể<br /> gây chèn ép hay gây ảnh hưỏng đến chồ thoát nước tiểu của<br /> 204<br /> <br /> NGUYỄN VĂN NHƯƠNG<br /> <br /> bàng quang hay niệu đạo, gâ} liêu khó. Kết quả là tiểu lâu, lắt<br /> nhắt, tiểu phải rặn, tiểu nhiều lần, đặc biệt về ban đêm hay đi<br /> tiểu.<br /> Ung thư tiền liệt tuyến là gì?<br /> Ung thư tiền liệt tuyến là khối u ác tính phát triển từ tế<br /> bào của tiền liệt tuyến. Khối u thường phát triển chậm và kéo<br /> dài trong nhiều năm. Trong suốt thời gian này, khối u thường<br /> có rất ít hoặc không có triệu chứng hoặc có biểu hiện triệu<br /> chứng (bất thường khi khám bệnh).<br /> Tuy nhiên, khi ung thư tiến triển, ung thư lớn lên và<br /> xâm lấn sang mô xung quanh (lan rộng tai chỗ). Hofn nữa, ung<br /> thư cũng có thể di căn (lan xa hon) đến các vùng khác của cơ<br /> thể như xương, phổi, gan.Triệu chứng ở những nơi di căn đến<br /> thường kết hợp với triệu chứng của ung thư TLT<br /> Tại sao ung thư tiền liệt tuyến lại quan trọng?<br /> Năm 1999, có 185.000 trường họp ung thư tiền liệt<br /> tuyến mới được chẩn đoán tại Mỹ. Trong số đó có hơn 31.000<br /> trường hợp tử vong có liên quan đến bệnh ung thư tiền liệt<br /> tuyến năm 2000. Vì vậy, ung thư tiền liệt tuyến là một bệnh ác<br /> tính thường gặp ở đàn ông Mỹ, nguyên nhân tử vong thứ 2<br /> của bệnh ung thư, sau ung thư phổi. Đa sổ những nhà chuyên<br /> môn đề nghị rằng tất cả những người đàn ông từ 40 tuổi trở đi<br /> nên tầm soát ung thư tiền'liệt tuvến mồi năm một lần.<br /> <br /> 205<br /> <br />