Biến đổi gia đình ở Hungary

Nghidn ciiu<br /> Gia d i n h v^ G i 6 i<br /> S^ 5 - 2 0 1 1<br /> <br /> Bien doi gia dinh a Hungary<br /> Rajkai Zsombor Tibor<br /> Dai hoc Kyoto, Nhat Ban<br /> <br /> Ldi Tda scan: DUa tren cac nghien cGu gan day ve bien doi gia<br /> dinh, bai vie't phan tich va tim kie'm ldi giai cho nhQng thdc mdc<br /> xung quanh sU khac biet trong quan niem ve hon nhan gia<br /> dinh, sU quay trd lai cua cac vai tro gidi truyen thdng va sU trai<br /> ngUdc ro rang gifla cac gia tri truyen thong vdi cac hanh vi nhan<br /> khau hoc thUc te. Cac van de ma tac gia neu len trong bai vie't<br /> CO the la nhflng gdi y cho cac nghien cGu ve bien doi gia dinh cl<br /> Viet Nam xet ve mat gia trj va boi canh xa hoi. Xin tran trong<br /> gidi thieu cung ban doc.<br /> Tii khda: Gia dinh; Bie'n ddi gia dinh; Nhan khdu hoc; Vai tro<br /> gidi trong gia dinh.<br /> <br /> 1. Gia dinh d Hungary: tCr truyen thong den hien dai<br /> John Hajnal (1965), nha nhan khdu hge ngudi Hungary gdc Anh, phdn<br /> bidt hai loai hinh co ban cua xa hdi chau Au huydn thd'ng - mdt Tay Au<br /> va mdt Ddng Au - xet vd hinh thai, cdu true va chGc ndng gia dinh. Theo<br /> dng, loai thG nhd't dugc cdu thanh bdi cac gia dinh co ban, noi chi cd mdt<br /> ngudi con (thudng la con trai ddu long) dugc d vdi cha me, thGa hudng<br /> toan bd gia san va mgi ngudi thudng kd't hdn kha mudn. Loai thG hai dugc<br /> cdu thanh bdi cac gia dinh md rdng, nai ma tai san gia dinh dugc chia ddu<br /> cho cac ngudi con va ngudi ta thudng kd't hdn kha sdm. Hajnal (<br /> dudng ranh gidi giGa Ddng va Tdy bdt ngudn tG dudng bien gidi<br /> Saint Petersburg d Nga va Triest d Italia. Hungary ndm kha s^<br /> <br /> Rajkai Zsombor Tiber<br /> <br /> 83<br /> <br /> bidn gidi nay, nhung nd dugc dac trung bdi kieu hinh Ddng Au hon la kieu<br /> hinh Tdy Au.<br /> TG cudi thap nidn 60 cua the ky XIX, Hungary di theo con dudng hidn<br /> dai hda tu ban chu nghla, uu tidn phat tridn cdng nghiep nang. Vdi su hinh<br /> thanh mdt tdng ldp trung luu mdi cd ve ngoai eua cac gia dinh tu san,<br /> Hungary dudng nhu gid'ng vdi nhimg xa hdi Tay Au khde. Tuy nhidn, vd<br /> thuc chd't, su chuyen ddi khdng hoan toan tG mdt xa hdi truydn thd'ng sang<br /> che do tu ban chu nghla khid'n Hungary trd thanh mdt xa hdi cd cdu true<br /> kep (gdm ca tdng ldp ndng dan va tu san) vao nhumg nam 1930. Sau chid'n<br /> hanh thd' gidi thG hai, Hungary theo dudi con dudng hidn dai hda xa hdi<br /> chu nghla va didu nay da dem lai nhirng tac ddng mdi trong cdc quan he<br /> gia dinh. Trong nhumg nam 1950, dd thj hoa tang td'c mdt each dang kd,<br /> thuc day su hinh thanh cac gia dinh hat nhan thay the cho nhGng gia dinh<br /> md rdng. Su tham gia cua phu nG vao thj trudng lao ddng la nguyen nhan<br /> cho vide hinh thanh nhirng md'i quan he rdt khac so vdi nhumg gi quan sat<br /> dugc tG cdc gia dinh ndng dan va tu san trudc day. Cd the ndi, trong sudt<br /> 40 nam dudi che do xa hdi chu nghla, gia dinh duge xem nhu mdt don vj<br /> xa hdi CO ban cua Hungary, ngoai trG nhirng nam ddu thap nidn 50 (the ky<br /> XX), khi chfnh phu Hungary toan thu lam yd'u di cac md'i quan he gia dinh<br /> va day manh cac md'i quan he xa hdi ngoai gia dinh.<br /> 2. Xu hi/dng hau hien dai: quan niem khac biet glQ^ gia dinh va hon<br /> nhan tang len<br /> <br /> TG sau thay ddi chinh trj nam 1989, bid'n ddi xa hdi dd nhan tha'y nhdt<br /> lidn quan dd'n eai ggi la phi tidu chuan hda cudc sd'ng ca nhan vd kem theo<br /> dd la su da dang hda cae ldi sd'ng. Tai Hungary, xudt hidn ngdy cang nhieu<br /> cac cap chung sd'ng khdng kd't hdn (cd hoac khdng cd con), edc gia dinh<br /> khdng mud'n cd con, cac ba me don than khdng mud'n kd't hdn vdi cha cua<br /> dGa tre, cac cap sd'ng chung mdt vai ngay trong tudn (Living Apart<br /> Together - mdt kidu sd'ng chung khdng hoan toan, trong dd hai ngudi deu<br /> cd nha/can hd ridng, chi dd'n sd'ng vdi nhau vai ngay trong tudn), cung nhu<br /> cac cap ddi ddng tfnh, v.v. Khai nidm hdn nhan va gia dinh ngay cang taeh<br /> rdi hong nhdn thGc mdi ngudi. Dudi day la nhGng dG lidu co ban cho thdy<br /> nhihig bid'n ddi ve nhdn khdu hge d Hungary.<br /> (1) Ngay tG ddu nhGng nam 1980, ty Id chd't d Hungary da vugt trdi so<br /> vdi ti Id sinh, ddn de'n su sut giam vd ddn sd. TG dinh didm 2,35 nam 1975,<br /> ty Id sinh giam ddn va cudi cung giG d mGc trdn dudi 1,3 vao cudi nhung<br /> nam 1990."' Cung vdi nhung thay ddi tren, nhung thay ddi ve co cdu tudi<br /> <br /> 84 Nghidn ciifu Gia dinh va Gidi. Quydn 21, so 5, tr. 82-91<br /> Bleu 2. Ty le ket hdn va ty Id ly hdn<br /> <br /> Bieu I. long ly Id sinh<br /> <br /> Ty 1? ktft hfln<br /> <br /> 1 '>