Biến thể động mạch mạc treo tràng giữa ở người Việt Nam

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:6

Thêm vào BST

Báo xấu

11
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài viết Biến thể động mạch mạc treo tràng giữa ở người Việt Nam nghiên cứu một số đặc điểm giải phẫu của đại tràng ở người Việt Nam trên xác đã được xử lí formalin phục vụ việc giảng dạy tại Đại học Y Dược Thành Phố Hồ Chí Minh.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Biến thể động mạch mạc treo tràng giữa ở người Việt Nam

HỘI NGHỊ KHOA HỌC HÌNH THÁI HỌC TOÀN QUỐC LẦN THỨ XVIII NĂM 2022 BIẾN THỂ ĐỘNG MẠCH MẠC TREO TRÀNG GIỮA Ở NGƯỜI VIỆT NAM Lê Văn Đảm1, Nguyễn Minh Kỳ2, Trang Mạnh Khôi2, Nguyễn Hoàng Vũ2 TÓM TẮT 9 Từ khoá: động mạch mạc treo tràng giữa, giải Trong đề tài nghiên cứu một số đặc điểm giải phẫu đại tràng, đại tràng ngang, đại tràng góc phẫu của đại tràng ở người Việt Nam trên xác đã lách. được xử lí formalin phục vụ việc giảng dạy tại Đại học Y Dược Thành Phố Hồ Chí Minh. SUMMARY Nghiên cứu mô tả cắt ngang thực hiện phẫu tích A VARIANT MIDDLE MESENTERIC trên 32 xác ghi nhận được chiều dài ruột và các ARTERY OF VIETNAMESE dạng động mạch cấp máu cho đại tràng trong đó In the study, some anatomical features of the ghi nhận một xác giới tính nam 70 tuổi có một colon in Vietnamese people on formalin-treated biến thể giải phẫu hiếm gặp hiện tại chưa từng corpses for teaching at the University of báo cáo ở Việt Nam. Trường hợp này có động Medicine and Pharmacy in Ho Chi Minh City. A mạch mạc treo tràng thứ ba bắt nguồn trực tiếp từ cross-sectional descriptive study performed động mạch chủ nằm giữa động mạch mạc treo dissection on 32 confirmed bowel lengths and tràng trên (ĐMMTTT) và động mạch mạc treo colonic arterial types, including a 70-year-old tràng dưới ( ĐMMTTD) và đi lên xiên theo male corpse with a present rare anatomical hướng của 1/3 bên trái của đại tràng ngang và đại variant. never reported in Vietnam. In this case, tràng góc lách, được gọi tên là động mạch mạc the third mesenteric artery originates directly treo tràng giữa ( ĐMMTTG). Khu vực cung cấp from the aorta located between the superior của động mạch tương tự như của nhánh đại tràng mesenteric artery (SMA) and the inferior giữa của ĐMMTTT và nhánh đại tràng trái của mesenteric artery (IMA) and ascends obliquely ĐMMTTD. Tuy số lượng chỉ có một trường hợp in the direction of the third. the left side of the nhưng biến thể hiếm gặp này có thể làm thay đổi transverse colon and the splenic flexure, which is chẩn đoán, thẩm chí cả phương pháp điều trị trên called the middle mesenteric artery (MMA). The thực tế lâm sàng. supply area of the artery is similar to that of the middle colonic branch of the SMA and the left colonic branch of the IMA. Although the number is only one case, this rare variant can change the diagnosis, even the treatment method in clinical 1 Đại học Trà Vinh practice. 2 Đại học Y Dược Thành Phố Hồ Chí Minh Keywords: middle mesenteric artery, colon Chịu trách nhiệm chính: Lê Văn Đảm anatomy, transverse colon, splenic flexure. Email: lvdam@tvu.edu.vn Ngày nhận bài: 07/7/2022 I. ĐẶT VẤN ĐỀ Ngày phản biện khoa học: 25/07/2022 Theo y văn ghi nhận, đại tràng của người Ngày duyệt bài: 15/08/2022 70
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 518 - THÁNG 9 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2022 trưởng thành bình thường nhận máu nuôi từ nào về biến thể ĐMMTTG. Vì vậy đây là động mạch mạc treo tràng trên (ĐMMTTT) một trường hợp về biến thể giải phẫu hiếm và động mạch mạc treo tràng dưới gặp có ý nghĩa lâm sàng và tổng quan tài liệu (ĐMMTTD). Trong đó nhánh đại tràng giữa về giải phẫu được từng được đề cập ở người cung cấp máu cho đại tràng ngang một phần Việt Nam. đại tràng lên hay và đại tràng xuống thường bắt nguồn từ ĐMMTTT. Tuy nhiên trong II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU quá trình phôi thai hình thành và phát triển Nghiên cứu mô tả cắt ngang trên 32 xác có thể xảy ra các dạng bất thường như chúng (mẫu) người Việt Nam trưởng thành được xử ta đã từng biết cho kết quả một động mạch lí formalin phục vụ công tác giảng dạy tại bộ có khu vực cấp máu tương tự như động mạch môn Giải Phẫu thuộc Đại học Y Dược Thành đại tràng giữa nhưng lại xuất phát trực tiếp từ Phố Hồ Chí Minh. Các mẫu còn nguyên vẹn động mạch chủ bụng.[5] Và một động mạch đại tràng và động mạch cấp máu, không có mạc treo tràng thứ ba đã được phát hiện đầu bệnh lí làm biến dạng cấu trúc ban đầu. ( có tiên năm 1963 bởi Benton và Cotter và sau thể thêm) đó được hình thành tên gọi “Động mạch mạc Sau khi phẫu tích bộc lộ khung đại tràng treo tràng giữa (ĐMMTTG )” bởi Lawdahl và động mạch cấp máu, tiến hành xác định: và Keller năm 1987.[1],[4] vị trí nguyên uỷ, đường kính động mạch Cho đến nay đã có thêm một số tác giả đã bằng cách ép dẹp động mạch và đo nửa chu báo cáo một động mạch mạc treo tràng giữa vi, chiều dài động mạch, số nhánh bên, vùng có nguyên uỷ trực tiếp từ động mạch chủ được cấp máu. Cuối cùng phác hoạ dạng bụng, nằm giữa ĐMMTTT và ĐMMTTD, động mạch cấp máu cho đại tràng. thường cung cấp cho đại tràng ngang và TRƯỜNG HỢP BIẾN THỂ ( CASE REPORT) phần trên của đại tràng xuống, cũng có một Trong quá trình thực hiện đề tài “Nghiên số trường hợp cấp máu cho đại tràng lên hay cứu một số đặc điểm giải phẫu đại tràng ở hiếm hơn là manh tràng.[1], [2, 4] người Việt Nam” chúng tôi phẫu tích 32 xác Mặt khác, một trường hợp khác có sự xuất được xử lí formalin, có một trường hợp nam hiện song hành của ĐMMTTG với các dị 70 tuổi có mã số xác (MSX) 642, chúng tôi dạng như túi phình động mạch chủ bụng, tìm thấy động mạch cấp máu cho đại tràng thay đổi vị trí quai ruột, kèm theo bất thường ngang và đại tràng góc lách không xuất phát 13 đốt ngực hay hiếm gặp hơn là động mạch từ ĐMMTTT hay ĐMMTTD, thay vào đó nó sinh dục xuất phát từ ĐMMTTG. xuất phát trực tiếp từ động mạch chủ bụng, [2],[3],[6],[7]. Trong trường hợp của chúng nằm giữa ĐMMTTT và ĐMMTTD. Qua quá tôi thì ĐMMTTG có nguyên uỷ tương tự trình tổng hợp tài liệu chúng tôi xác nhận đây theo đa phần các báo cáo trước đó, tuy nhiên là động mạch mạc treo tràng giữa. Hình dạng cho đến hiện tại ở Việt Nam chưa có báo cáo động mạch được trình bày trong Hình 1. 71
HỘI NGHỊ KHOA HỌC HÌNH THÁI HỌC TOÀN QUỐC LẦN THỨ XVIII NĂM 2022 Hình 1. Dạng động mạch cấp máu máu cho đại tràng của MSX 642 (SMA: ĐMMTTT; MMA: ĐMMTTG; IMA: ĐMMTTD) Sau quá trình phẫu tích cận thận chúng tôi đường kính là 1.93mm Hình 2B. Chiều dài xác định được khoảng cách nguyên uỷ của của ĐMMTTG là 67,82mm cho hai nhánh ĐMMTTT đến ĐMMTTD là 76,94mm. phải và trái. Nhánh bên phải đi dọc theo đại ĐMMTTG bắt nguồn ở giữa từ thành bên tràng ngang tạo vòng nối với nhánh đại tràng trái của động mạch chủ bụng dưới phải của ĐMMTTT cấp máu đoạn đại tràng ĐMMTTT là 57,33mm và trên ĐMMTTD là ngang và nhánh trái đi xuống tạo vòng nói 19,61mm. Hình 2A với nhánh đại tràng trái của ĐMMTTD nuôi Đường kính động mạch được suy ra từ đại tràng góc lách và một phần đại tràng nửa chu vi của động mạch chính là độ dài khi xuống. Khu vực cấp máu của ĐMMTTG ép dẹp động mạch ta được ĐMMTTT và tương tự như nhánh đại tràng giữa của ĐMMTTD lần lượt có đường kính là ĐMMTTT và nhánh đại tràng trái của 6,87mm và 3,26mm, tương tự ĐMMTTG có ĐMMTTD. 72
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 518 - THÁNG 9 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2022 A B Hình 2. A: khoảng cách nguyên uỷ của ĐMMTTG đến nguyên uỷ của ĐMMTTT B: Khoảng cách nguyên uỷ của ĐMMTTG đến nguyên uỷ của ĐMMTTD 73
HỘI NGHỊ KHOA HỌC HÌNH THÁI HỌC TOÀN QUỐC LẦN THỨ XVIII NĂM 2022 IV. BÀN LUẬN Lần lượt các trường hợp tương tự đã được Về mặt phôi học, có hai loại nhánh phát báo cáo và dần đưa ra được thuật ngữ “ Động triển từ động mạch chủ ở tháng thứ tư của mạch mạc treo tràng giữa”.[4],[5],[8] thai kì: nhánh chưa ghép đôi và nhánh ghép Báo cáo gần đây nhất của Milnerowicz và đôi. Chúng thoái triển và nối tiếp nhau cộng sự. [6]Trong quá trình phẫu trên 114 thường thành ba thân chính trong giai đoạn xác, đã tìm thấy một trường hợp 55 tuổi có sau của quá trình phát triển phôi.[8] Động biến thể động mạch màng treo tràng giữa mạch thân tạng là thân chính thứ nhất cung xuất phát trực tiếp từ động mạch chủ bụng, cấp máu cho một phần dạ dày, gan, mật tuỵ nằm giữa dưới ĐMMTTT 5cm và trên và lách; Hai thân còn lại là ĐMMTTT và ĐMMTTD 2,5cm. ĐMMTTT và ĐMMTTD ĐMMTTD cung cấp máu cho toàn bộ ruột, có đường kính lần lượt là 0,8 cm và 0,4cm. một phần dạ dày và tuỵ. ĐMMTTG trong ĐMMTTG có đường kính nhỏ hơn 0,25mm. trường hợp của chúng tôi là một ví dụ về Nhìn chung các số liệu tương đồng với động mạch mạc treo tràng không ghép đôi bổ nghiên cứu của chúng tôi, tuy nhiên có sự sung cung cấp cho ruột giữa và ruột sau. khác biệt về khu vực cấp máu cho đại tràng Nguồn gốc trực tiếp của nó từ động mạch góc gan à đại tràng ngang thay vì của chúng chủ và nguồn gốc phôi thai có thể giải thích tôi và các báo cáo trước đó chủ yếu là đại việc sử dụng thuật ngữ động mạch mạc treo tràng ngang và đại tràng xuống. tràng giữa trong danh pháp giải phẫu, Phạm Một trường hợp 62 tuổi xuất hiện vi cấp máu của động mạch mạc treo tràng ĐMMTTG tại túi phình động mạch chủ bụng giữa điển hình giống động mạch đại tràng sau phẫu thuật xảy ra thiếu máu cục bộ ở đại giữa, đây là một trường hợp hiếm gặp trên tràng xuống, đại tràng xích ma và các phần thế giới và chưa từng được báo cáo ở Việt trên của trực tràng. Bệnh nhân được khôi Nam. phục lại ĐMMTTG ngay, sau đó trình trạng Cho đến nay các trường hợp mô tả của bệnh nhân ổn định. Có thể được giải thích do các động mạch mạc treo tràng thứ ba bắt thời gian kẹp trong phẫu thuật cách nhánh nguồn từ động mạch chủ và phạm vi phân của ĐMMTTG và nguồn cung cấp máu của phối có sự một số điểm khác nhau. Trường các vòng nối động mạch biên từ ĐMMTTD hợp của chúng tôi mô tả tương tự tác giả không đủ. Việc nhận biết các biến thể hoặc Benton và Cotter trong quá trình mổ xác đã dị thường liên quan rất có ý nghĩa đến các tìm thấy hai động mạch phát sinh từ động quy trình chẩn đoán và điều trị đối với bác sĩ mạch chủ xem chúng là động mạch mạc treo phẫu thuật.[2],[5] Biến thể ĐMMTTG được tràng dưới được nhân đôi cung cấp cho đại xem rất ít gặp, một số trường hợp ĐMMTTG tràng ngang và phần trên của đại tràng còn đi kèm theo các dị thường khác trên cơ xuống. Trong trường hợp của họ, nhánh thể như: ruột non chiếm nửa bên phải của động mạch đại tràng giữa cũng không có. khoang bụng và ruột già chiếm nửa bên trái, 74
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 518 - THÁNG 9 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2022 có 13 đốt sống ngực hay đặc biệt hơn là động khác nhau, phải được lưu ý khi phẫu thuật mạch tinh hoàn trái xuất phát từ ĐMMTTG cắt nạo hạch trong ung thư. được Naito ghi nhận. [7] TÀI LIỆU THAM KHẢO Mặc dù tỷ lệ xuất hiện một động mạch bất 1. Benton, Robert S and Cotter, William B, "A thường như vậy có thể cực kỳ hiếm, nhưng hitherto undocumented variation of the inferior cần lưu ý khả năng có thể xảy ra khi không mesenteric artery in man", The Anatomical có nhánh động mạch đại tràng giữa của động Record (1963). 145(2), pp. 171-173. mạch mạc treo tràng trên. 2. Dirrigl, Andrea M, et al., "Middle mesenteric artery arising from an V. KẾT LUẬN inflammatory infrarenal aortic aneurysm", Cần sự hiểu biết về các dị thường phổ Journal of vascular surgery (2009). 49(2), pp. biến và hiếm gặp quá trình phát triển phôi 474-477. của các động mạch nuôi tạng, thường gặp 3. Kawai, Katsushi, et al., "A case of trường hợp các nhánh ĐMMTTT cung cấp nonrotation of the midgut with a middle máu cho đại tràng trái, hoặc như trường hợp mesenteric artery", Annals of Anatomy- Anatomischer Anzeiger (2006). 188(1), pp. ít gặp này sự hiện diện của động mạch mạc 13-17. treo tràng giữa. 4. Lawdahl, RB and Keller, FS, "The middle Thuật ngữ động mạch mạc treo tràng giữa mesenteric artery", Radiology (1987). 165(2), được gọi tên cho động mạch xuất phát trực pp. 371-372. tiếp từ động mạch chủ giữa động mạch mạc 5. LeQuire, Mark H, Sorge, David G, and treo tràng trên và mạc treo tràng dưới. Sự Brantley, Steven D, "The middle mesenteric biến đổi động mạch cấp máu nuôi đại tràng artery: an unusual source for colonic được tìm thấy trong quá trình nghiên cứu của hemorrhage", Journal of vascular and chúng tôi rất hiếm khi xảy ra. interventional radiology: JVIR (1991). 2(1), Một biến thể như vậy, mặc dù rất hiếm pp. 141-145. gặp tuy nhiên có thể ảnh hưởng nhiều đến 6. Milnerowicz, Stanislaw, Milnerowicz, chẩn đoán hoặc thậm chí phương pháp và Artur, and Taboła, Renata, "A middle phạm vi phẫu thuật. Có thể thay đổi phương mesenteric artery", Surgical and Radiologic pháp từ phẫu thuật xử trí túi phình động Anatomy (2012). 34(10), pp. 973-975. mạch chủ bụng nội mạch sang phẫu thuật 7. Naito, Munekazu, et al., "A left testicular thông thường để ngăn ngừa thiếu máu cục bộ artery arising from a middle mesenteric artery", Clinical Anatomy (2011). 24(2), pp. đại tràng. Việc cân nhắc chủ động chụp động 266-267. mạch kiểm tra dựng hình rõ được sơ đồ 8. Yoshida, T, Suzuki, S, and Sato, T, "Middle mạch máu là rất cần thiết trước khi lên lịch mesenteric artery: an anomalous origin of a hoặc phẫu thuật. Biến thể này có thể là middle colic artery", Surgical and Radiologic nguồn cung cấp máu cho các đoạn đại tràng Anatomy (1993). 15(4), pp. 361-363. 75