Biểu hiện của P53 ở các giai đoạn phát triển khác nhau trong diễn tiến từ u tuyến quy ước đến ung thư tuyến đại trực tràng

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:8

Thêm vào BST

Báo xấu

8
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài viết Biểu hiện của P53 ở các giai đoạn phát triển khác nhau trong diễn tiến từ u tuyến quy ước đến ung thư tuyến đại trực tràng đánh giá trên tiêu bản hematoxylin và eosin và hóa mô miễn dịch, so sánh biểu hiện của p53 trên u tuyến quy ước giữa các trường hợp xâm nhập và các trường hợp giả xâm nhập.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Biểu hiện của P53 ở các giai đoạn phát triển khác nhau trong diễn tiến từ u tuyến quy ước đến ung thư tuyến đại trực tràng

HỘI THẢO KHOA HỌC GIẢI PHẪU BỆNH – TẾ BÀO BỆNH HỌC VIỆT NAM LẦN THỨ 10 BIỂU HIỆN CỦA P53 Ở CÁC GIAI ĐOẠN PHÁT TRIỂN KHÁC NHAU TRONG DIỄN TIẾN TỪ U TUYẾN QUY ƯỚC ĐẾN UNG THƯ TUYẾN ĐẠI-TRỰC TRÀNG Lê Minh Huy1, Trần Thị Bảo Thư2 TÓM TẮT 12 đến 11/2020. Sau đó khảo sát lại về mô học và Đặt vấn đề: U tuyến quy ước đại-trực tràng tiến hành nhuộm hóa mô miễn dịch đánh giá biểu là tiền thân quan trọng đối với phần lớn ung thư hiện của p53 (sử dụng kháng thể Monoclonal biểu mô đại-trực tràng. Có bằng chứng mạnh về Mouse Anti-human p53 protein Clone DO - 7 lâm sàng và mô bệnh học cho rằng khoảng 80% của Ventana). Đối chiếu biểu hiện của p53 trên ung thư biểu mô đại-trực tràng (CRC) phát sinh các hình thái mô bệnh học ở 14 trường hợp từ các u tuyến quy ước (CCA) trước đó. Trong carcinôm xâm nhập và 3 trường hợp giả xâm vài trường hợp khó xác định tình trạng giả xâm nhập nhập thật sự hay giả xâm nhập của u tuyến trên Kết quả: Trong 94 trường hợp được khảo lam HE. Vì vậy việc khảo sát sự biểu hiện của sát, có 26 trường hợp ung thư biểu mô trên nền u p53 trên CCA bằng phương pháp HMMD trên tuyến loạn sản mức độ cao với biểu hiện p53, 9 mẫu vùi nến có thể hỗ trợ việc xác định tình trường hợp mất biểu hiện hoàn toàn, 13 trường trạng xâm nhập hay giả xâm nhập trên u tuyến hợp biểu hiện quá mức p53 và 4 trường hợp biểu quy ước đại - trực tràng mà mô bệnh học khó xác hiện trung bình, không có trường hợp nào biểu định. hiện yếu. Trong 40 trường hợp loạn sản cấp độ Mục tiêu: Đánh giá trên tiêu bản cao, có 9 trường hợp biểu hiện yếu, 27 trường hematoxylin và eosin và hóa mô miễn dịch, so hợp biểu hiện trung bình, 4 trường hợp biểu hiện sánh biểu hiện của p53 trên u tuyến quy ước giữa quá mức. Trong 28 trường hợp loạn sản mức độ các trường hợp xâm nhập và các trường hợp giả thấp, 22 trường hợp có biểu hiện yếu kiểu hoang xâm nhập. dã và 6 trường hợp có mức độ nghiêm trọng Phương pháp: Mô tả hàng loạt ca, hồi cứu trung bình. Cả 3 trường hợp giả xâm nhập đều có trên các trường hợp được chẩn đoán là carcinôm biểu hiện mức độ từ yếu đến trung bình tại các ổ xâm nhập trên nền u tuyến và giả xâm nhập tại giả xâm nhập. khoa Giải phẫu bệnh- Bệnh viện Đại Học Y Kết luận: Có sự khác biệt rõ trong biểu hiện Dược Thành Phố Hồ Chí Minh từ tháng 1/2018 p53 giữa các trường hợp nghịch sản độ thấp, nghịch sản độ cao, carcinom trong niêm mạc và carcinôm xâm nhập. Những trường hợp carcinôm 1 Bộ môn Mô Phôi-Giải Phẫu Bệnh-Đại Học Y xâm nhập chủ yếu biểu hiện quá mức hoặc mất Dược Thành Phố Hồ Chí Minh biểu hiện, giữa nghịch sản độ thấp và độ cao có 2 Bệnh Viện Đa Khoa Long An sự khác biệt rõ qua HMMD nhuộm p53. Độ Chịu trách nhiệm chính: Lê Minh Huy nghịch sản càng cao thì sự biểu hiện của p53 Email: leminhhuy@ump.edu.vn càng mạnh mẽ hoặc mất biểu hiện hoàn toàn. Ngày nhận bài: 25.09.2022 Từ khóa: u tuyến quy ước đại - trực tràng, Ngày phản biện khoa học: 03.10.2022 carcinôm xâm nhập, giả xâm nhập, p53 Ngày duyệt bài: 24.10.2022 86
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 521 - THÁNG 12 - SỐ ĐẶC BIỆT - 2022 SUMMARY cases of p53 overexpression. There were no cases EXPRESSION OF P53 AT DIFFERENT of weak expression in 26 cases of high-grade STAGES OF DEVELOPMENT DURING dysplastic adenocarcinoma. In 40 cases of high- COLORECTAL ADENOMA - grade dysplasia, there were 9 cases of weak ADENOCARCINOMA expression, 27 cases of moderate expression, 4 cases of overexpression. Of the 28 cases of low- Background: Conventional colorectal grade dysplasia, 22 had wild-type weakness and adenomas are an important precursor to most 6 had moderate severity. All 3 cases of pseudo- colorectal carcinomas. There is strong clinical invasion showed mild to moderate severity in the and histopathological evidence that foci of pseudo-invasion. approximately 80% of colorectal carcinoma Conclusions: There is a clear difference in (CRC) arise from prior conventional adenomas p53 expression between cases of low-grade (CCAs). In some cases it is difficult to determine dysplasia, high-grade dysplasia, intramucosal the invasion or pseudo-invasion of the superior carcinoma and infiltrative carcinoma. Invasive adenoma on the HE lame. Therefore, surveying carcinoma cases are mainly overexpressed or the expression of p53 on CCA by IHC method on lost, there is a clear difference between low- paraffin blocks can support diagnosis of grade and high-grade dysplasia by p53-stained associated invasive conditions that are difficult to HMMD. The higher the degree of dysplasia, the identify histopathologically. stronger the expression of p53 or complete loss Objectives: Evaluation on Hematoxyline and of expression. Keywords: colorectal adenoma, invasion eosin and IHC slides, comparing the expression carcinoma, pseudo-invasion, p53. of p53 in conventional adenomas with and without infiltrative status. I. ĐẶT VẤN ĐỀ Methods: Describe a series of cases Theo tổng hợp số liệu của Tổ chức retrospective description of cases diagnosed as nghiên cứu ung thư quốc tế GLOBOCAN conventional adenomas with invasive carcinomas 2018, tính ở cả 2 giới thì tỷ lệ mới mắc của and seudo- invasive on the background of ung thư đại- trực tràng (UTĐTT) đứng thứ 3 adenomas at the adenomas at Department of trên thế giới sau ung thư phổi và ung thư vú, Pathology, university medical center, HCM city, tỷ lệ tử vong do ung thư đại- trực tràng đứng from January 2018 until 11/2020. After that, thứ 2 chỉ sau ung thư phổi (1). UTĐTT có thể histological examination and phòng ngừa được thông qua các chương trình immunohistochemical staining were performed tầm soát phát hiện sớm các tiền ung thư, điều to assess the expression of p53 (using Ventana's này đòi hỏi một mô tả toàn diện hơn các tổn Monoclonal Mouse Anti-human p53 protein thương tiền ung thư bao gồm cả các tổn Clone DO - 7 antibody). Compare the expression thương dạng răng cưa và các u tuyến quy of p53 with the images histopathology in 14 ước (Conventional colorectal adenoma - cases of invasive carcinoma and 3 cases cases of CCA). U tuyến quy ước đại-trực tràng được pseudo-invasion. công nhận là tổn thương tiền ung thư quan Results: In 94 cases surveyed, there were 26 cases of high-grade dysplastic adenocarcinoma trọng đối với phần lớn ung thư biểu mô đại- with p53 expression, 9 cases of complete loss of trực tràng (Colorectal adenocarcinoma – expression, 13 cases of p53 overexpression and 4 CRC)(5).Sinh học phân tử đã giải thích khá rõ 87
HỘI THẢO KHOA HỌC GIẢI PHẪU BỆNH – TẾ BÀO BỆNH HỌC VIỆT NAM LẦN THỨ 10 về cơ chế sinh ung ở đại-trực tràng: là một II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU chuỗi các đột biến gen, trong đó đột biến Đối tượng nghiên cứu cuối cùng được tìm thấy trong UTĐTT là đột Hồi cứu trên 94 trường trong đó 26 biến gen đè nén u TP53 ở nhánh ngắn nhiễm trường hợp được chẩn đoán là carcinôm xâm sắc thể số 17(6,7). Các nghiên cứu tại Mỹ cho nhập (niêm mạc, quá niêm mạc) trên nền u thấy khả năng định hướng, phát hiện và dự tuyến nghịch sản độ cao, 40 trường hợp là u báo sớm CRC thông qua việc xét nghiệm các tuyến nghịch sản độ cao tại khoa Giải Phẫu biểu hiện p53. Những nghiên cứu trước đây Bệnh- Bệnh Viện Đại Học Y Dược Tp. HCM về CCA đã nêu ra rằng, các gen đột biến từ tháng 1/2018-11/2020. TP53 được phát hiện và đó được xem là một Những trường hợp được sinh thiết trọn sự kiện trước khi hình thành CRC. polyp và được chẩn. đoán u tuyến nghịch sản TP53 dòng hoang dại có thời gian bán độ cao hoặc carcinôm tuyến trên nền u tuyến hủy ngắn, dạng đột biến có thời gian bán hủy nghịch sản độ cao, có đầy đủ tiêu bản dài hơn, tích tụ nhiều trong nhân tế bào và hematoxylin và eosin và khối nến. Bệnh không biểu hiện tính trạng trội đối với thể nhân không có các bệnh lý ung thư khác đi hoang dại. Vì vậy hiện tượng tích lũy đột kèm. biến gen TP53 biểu hiện quá mức qua Phương pháp nghiên cứu: phương pháp hóa mô miễn dịch (IHC) được Đánh giá và phân loại mô bệnh học trên ứng dụng rộng rãi để phát hiện bất thường tiêu bản hematoxylin và eosin, sau đó tiến của TP53 trên tổn thương u. Sự biểu hiện quá hành nhuộm hóa mô miễn dịch p53. mức TP53 trên u tuyến quy ước rất thường Thiết kế nghiên cứu: gặp trên tổn thương nghịch sản độ cao và ác Nghiên cứu được thực hiện theo phương tính. Vì vậy việc khảo sát sự biểu hiện của thức mô tả cắt ngang, hồi cứu. TP53 trên các u tuyến nghịch sản độ cao Phương pháp chọn mẫu: bằng phương pháp HMMD trên mẫu vùi nến, Chọn mẫu thuận tiện, toàn bộ và có chủ hỗ trợ sớm cho việc xác định tình trạng xâm đích. lấn đi kèm mà mô bệnh học khó xác định, từ Đánh giá biểu hiện của p53: đó hỗ trợ tiên lượng và điều trị. Xuất phát từ Sử dụng kháng thể đơn dòng Monoclonal thực tế đó chúng tôi tiến hành nghiên cứu với Mouse Anti-human p53 protein Clone DO-7 các mục tiêu sau: khảo sát biểu hiện của p53 trên máy nhuộm tiêu bản tự động trên u tuyến quy ước nguy cơ cao đại- trực BenchMark của Ventana. Đánh giá biểu hiện tràng và so sánh biểu hiện của p53 trên u p53 (18, 19) tuyến quy ước có và không có tình trạng xâm nhập(4,6,7). Biểu hiện p53 Kí hiệu - Mất biểu hiện (CA) (–): 0 % nhân TB u bào bắt màu, nhưng các tế bào bên 1 trong như nguyên bào sợi và tế bào lympho dương tính rải rác - Bắt màu khu trú, bắt màu yếu (wild-type) (1+): >0 % đến
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 521 - THÁNG 12 - SỐ ĐẶC BIỆT - 2022 - Biểu hiện quá mức (OE) hay bắt màu lan tỏa (3+), bắt màu mạnh: phần lớn các 4 tế bào khối u (>50% nhân dương tính lan tỏa và mạnh) Y đức: Qua nghiên cứu, trong tổng số 94 trường hợp Đề tài đã được Hội Đồng Y Đức của Đại ghi nhận được 9 trường hợp mất biểu hiện, Học Y Dược TP. HCM thông qua, quyết 31 trường hợp biểu hiện yếu, 37 trường hợp định số 765/HĐĐĐ-ĐHYD ngày 24 tháng 10 biểu hiện mức trung bình và 17 trường hợp năm 2020. biểu hiện quá mức. Tỷ lệ giữa các kiểu hình được thể hiện qua biểu đồ 1. Với phương III. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU pháp đánh giá biểu hiện của p53 trong 3.1. Các kiểu hình miễn dịch của p53 nghiên cứu này, chúng tôi dựa trên kết quả trên mẫu nghiên cứu của các nghiên cứu: Số lượng tế bào phản Nghiên cứu của chúng tôi khảo sát kiểu ứng miễn dịch được đánh giá bán định lượng hình miễn dịch của p53 trên u tuyến đại- trực trong 10 quang trường đại diện của một khối tràng theo các dạng biểu hiện là tỷ lệ % tế u (được chọn ngẫu nhiên) ở độ phóng đại cao bào dương tính, dạng phân bố và đậm độ bắt (x 400) bởi 2 nhà nghiên cứu. Tỷ lệ số TB màu. Tương ứng với các kiểu hình: (1) mất dương tính và số tế bào âm tính trong tổng số biểu hiện, (2) biểu hiện yếu, (3) biểu hiện 100 tế bào trên mỗi quang trường. trung bình, (4) biểu hiện quá mức, lan tỏa. Biểu đồ 1: Tỷ lệ các kiểu hình p53 trên mẫu nghiên cứu 3.2. Mối liên quan giữa kiểu hình kiễn dịch p53 và loại mô học, độ nghịch sản Bảng 1. Mối liên quan giữa kiểu hình kiễn dịch p53 và loại mô học, độ nghịch sản Kiểu hình của p53 Quá mức Mất biểu hiện Yếu Trung bình (mạnh, lan Đặc điểm P tỏa) Tỷ lệ Tỷ lệ Tỷ lệ Tỷ lệ Số ca Số ca Số ca Số ca (%) (%) (%) *%) LG 0 0 22 75,9 6 24,1 0 0 Độ HG 0 0 9 22,5 27 67,5 4 10 nghịch
HỘI THẢO KHOA HỌC GIẢI PHẪU BỆNH – TẾ BÀO BỆNH HỌC VIỆT NAM LẦN THỨ 10 đệm niêm mạc) Carcinôm xâm 8 57,2 0 0 1 7,1 5 35,7 nhập U tuyến ống 1 4,2 7 29,1 10 41,7 6 25 Đặc U tuyến ống – 0,048 điểm 8 11,4 24 34,3 27 38,6 11 15,7 nhánh p53 có kiểu hình biểu hiện yếu (bắt màu học của polyp theo một quá trình biến đổi từ khu trú, bắt màu yếu - wild-type) chủ yếu u tuyến sang ung thư – từ u tuyến nghịch sản thấy ở u tuyến có nghịch sản độ thấp. Ngược độ thấp đến nghịch sản độ cao rồi ung thư. lại, biểu hiện kiểu hình p53 trung bình hay Trên 3 trường hợp giả xâm nhập (gặp bất thường (biểu hiện quá mức hay mất biểu trong u tuyến nghịch sản độ cao và hiện hoàn toàn) chiếm ưu thế ở u tuyến có carcinôm), khi nhuộm HMMD p53 hầu như nghịch sản độ cao hay ung thư trên nền u biểu hiện mức độ yếu đến trung bình trên tuyến. Mối liên quan giữa biểu hiện kiểu những vùng nghi ngờ (hình 1.4). hình p53 và mức độ nghịch sản hay ung thư Mối liên quan giữa biểu hiện kiểu hình có ý nghĩa thống kê với phép kiểm χ2, p p53 và đặc điểm mô bệnh học có thành phần
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 521 - THÁNG 12 - SỐ ĐẶC BIỆT - 2022 Hình 1.1 Biểu hiện của p53 trên u tuyến nghịch sản độ thấp (A, p53 x100) và carcinôm trong niêm mạc (B, p53 x100) Hình 1.2. Điểm cắt rõ giữa vùng carcinom trong niêm mạc có biểu hiện quá mức p53 và vùng nghịch sản độ thấp, độ cao và cả những tuyến bình thường (A, B, p53 x100) Hình 1.3: (A, p53 x200) Biểu hiện quá mức p53, (B, p53 x100) mất biểu hiện hoàn toàn p53 trên carcinôm tuyến xâm nhập ở đại-trực tràng Hình 1.4. p53 biểu hiện mức độ trung bình trên trường hợp giả xâm nhập (p53, x40, p53 x100) 91
HỘI THẢO KHOA HỌC GIẢI PHẪU BỆNH – TẾ BÀO BỆNH HỌC VIỆT NAM LẦN THỨ 10 IV. BÀN LUẬN chủ yếu là biểu hiện vừa đến quá mức và mất Với độ nghịch sản càng cao sự biểu hiện biểu hiện chiếm ưu thế. Mối liên quan giữa của p53 càng mạnh mẽ (nếu là đột biến phân loại mô bệnh học và các kiểu hình miễn điểm), hoặc mất hoàn toàn phù hợp với các dịch của p53 có ý nghĩa về mặt thống kê trường hợp biểu hiện do đột biến gây dịch (phép kiểm χ2, độ tin cậy 95%, p=0,048). khung hay thêm đoạn, mất đoạn. Cụ thể Kết quả nghiên cứu này của chúng tôi phù trong tất cả các trường hợp nghịch sản độ hợp với y văn và các nghiên cứu của nhiều thấp và độ cao, không trường hợp nào ghi tác giả (2,3,4,6,7). nhận kiểu hình miễn dịch mất biểu hiện p53. Ở nghịch sản độ thấp trên 75% là biểu hiện V. KẾT LUẬN yếu hay wild- type và một số ít trường hợp Sự biểu hiện của p53 có liên quan đến có biểu hiện ở mức trung bình, không trường phân loại mô bệnh học có thành phần nhánh. hợp nào có biểu hiện quá mức p53. Trong 14 Ngoài ra, u tuyến có độ nghịch sản càng cao trường hợp carcinôm xâm nhập có đến 8 sự biểu hiện của p53 càng mạnh mẽ hoặc mất trường hợp, chiếm tỷ lệ 57,2%, có kiểu hình biểu hiện. miễn dịch p53 mất biểu hiện hoàn toàn. Đa Có sự khác biệt rõ trong biểu hiện của số các trường hợp carcinôm trong niêm mạc p53 giữa nghịch sản độ thấp, độ cao và các (trên 70%) có biểu hiện quá mức p53, 9,1% trường hợp carcinôm trong niêm, carcinôm mất biểu hiện hoàn toàn p53. Tuy nhiên các xâm nhập. Do đó có thể cân nhắc sử dụng đột biến vô nghĩa và đột biến dịch khung lại thêm biểu hiện p53 trong các trường hợp: thường không tạo ra các protein được tích 1. Khó xác xác định u tuyến nghịch sản lũy trong nhân. Vì thế, các kháng thể đánh độ thấp hay độ cao trên mô học. dấu không thể gắn vào epitop của các protein 2. Những trường hợp giả xâm nhập trên đột biến, nên có tới 9,1% mất biểu hiện hoàn nền u tuyến nghịch sản độ cao, không xác toàn do đột biến TP53 vô nghĩa. Nên trong định được chân u, khó phân biệt với những các trường hợp mất hoàn toàn biểu hiện của trường hợp ác tính xâm nhập trên mô bệnh p53 không đồng nghĩa với không đột biến học, ngoài cắt mỏng thêm, hội chẩn cùng các gen TP53. Từ đó cho thấy mức độ nghịch sản chuyên gia khác, xem xét sử dụng HMMD càng cao thì biểu hiện kiểu hình của p53 p53. càng mạnh mẽ hoặc mất biểu hiện hoàn toàn. 3. Những trường hợp xâm nhập trong Kết quả này phù hợp với rất nhiều nghiên niêm mạc, cần được ghi chú báo cáo trong cứu trước đây về biểu hiện của p53 trên kết quả giải phẫu bệnh HMMD trên u tuyến ở đại- trực tràng (2,3,4). (Hình 1.1, 1.2, 1.3) LỜI CẢM TẠ: Ở u tuyến có phân loại mô bệnh học là u Bài báo được sự hỗ trợ kinh phí đề tài tuyến ống- nhánh, kiểu hình miễn dịch p53 nghiên cứu khoa học cấp cơ sở của Đại học 92
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 521 - THÁNG 12 - SỐ ĐẶC BIỆT - 2022 Y Dược Thành phố Hồ Chí Minh. Nhóm tác 4. Carneiro F. P, et al. (2006), giả trân trọng cảm ơn Đại học Y Dược Thành "Immunohistochemical expression of p16, phố Hồ Chí Minh đã cấp kinh phí thực hiện p53, and p63 in colorectal adenomas and đề tài theo Hợp đồng số 136/2022/HĐ- adenocarcinomas", Dis Colon Rectum. 49(5), ĐHYD ngày 18/10/2022. pp. 588-94 5. Hamilton SR, Aaltonen LA, et al (2019), "Pathology and Genetics of Tumours of Van TÀI LIỆU THAM KHẢO den Berg FM, Tigges AJ, Scipper MEI, Den 1. Bray F, et al. (2018), "Global cancer Hartog – Jager FCA, Kroes WGM, statistics 2018: GLOBOCAN estimates of Walboomers the Digestive System", World incidence and mortality worldwide for 36 Health Organization Classification of cancers in 185 countries", CA Cancer J Clin. Tumours. Lyon, France: IARC Press, p. 314. 68(6), pp. 394-424.2. Siegel R., D. 6. Oh H. J, et al. (2019), "p53 expression Naishadham A. Jemal (2013), “Cancer status is associated with cancer-specific statistics, 2013. CA” Cancer J Clin, 63 (1), p. survival in stage III and high-risk stage II 11 – 30. colorectal cancer patients treated with 2. Broll R, et al. (2001), "p53 autoantibodies in oxaliplatin-based adjuvant chemotherapy", sera of patients with a colorectal cancer and Br J Cancer. 120(8), pp. 797-805. their association to p53 protein concentration 7. Nussrat F. L, et al. (2011), and p53 immunohistochemistry in tumor "Immunohistochemical Expression of ki-67 tissue", Int J Colorectal Dis. 16(1), pp. 22-7. and p53 in Colorectal Adenomas: A 3. Bunz Fred (2016), TP53 Inactivation: A Clinicopathological Study", Oman Med J. Frequent Event in Tumorigenesis, 2 ed, 26(4), pp. 229-34. Principles of Cancer Genetics, Vol. 3. 93