Bình giảng bài thơ "Chợ Đồng"

Đề bài: Bình giảng bài thơ Chợ Đồng<br /> Bài làm:<br /> Nguyễn Khuyến được mệnh danh là nhà thơ dân tộc, là nhà thơ  của làng quê Việt Nam.  <br /> Trong suốt hơn 70 năm cuộc đời thì đã có hơn 40 năm ông sống gắn bó với làng quê, thế <br /> nên ông chẳng lạ  gì những con trâu, những ruộng đồng, củ  khoai củ  sắn, cả  những con <br /> cuốc con cò, vốn không mấy ai để ý. Phải nói hiếm thấy có một nhà thơ  cổ điển nào lại <br /> đưa nhiều hình  ảnh dân dã vào thơ  của mình để  viết thành những thi phẩm tinh tế, có  <br /> nhiều ý nghĩa sâu sắc đến thế. Chợ Đồng cũng vậy, vốn chỉ là một phiên chợ Tết nhưng  <br /> vào thơ của Nguyễn Khuyến nó đã chở theo một niềm xúc cảm sâu xa, một nỗi đau của  <br /> vị thi sĩ có tấm lòng yêu quê hương đất nước tha thiết.<br /> Nguyễn Khuyến sau khi rời chốn quan trường nhiễu nhương, lui về  ở ẩn  ở quê nhà, đó là  <br /> làng Vị Hạ, xã Yên Đổ (nay là xã Trung Lương, huyện Bình Lục, tỉnh Hà Nam). Làng ông  <br /> có chợ  Đồng, mỗi tháng họp chín phiên, dịp tết thì lại có ba phiên chợ  tết, bình thường <br /> phiên chợ  Tết đông vui và náo nhiệt lắm. Nhưng đến những năm đói kém, mất mùa hay <br /> có nhiều thiên tai thì chợ vắng hẳn, cho đến khi thực dân Pháp sang xâm lược, chợ Đồng  <br /> đã thôi hẳn các phiên chợ, một giá trị văn hóa lâu đời cứ thế bị rơi vào quên lãng vì tiếng  <br /> súng của trời Tây. Hai câu đầu của bài thơ là lời tác giả đang hỏi một người làng đi chợ <br /> phiên về, cũng là đang tự hỏi chính bản thân mình:<br /> "Tháng chạp hai mươi bốn chợ Đồng,<br /> Năm nay chợ họp có đông không?"<br /> Vì sao ông hỏi thế? Vả  lại "Năm nay" lại là năm nào, có ý nghĩa gì chăng? Nhưng nhìn  <br /> vào cái ngữ điệu dè dặt, giọng thơ  hơi chùng, lại chậm rãi, ta nghe như  có tiếng thở  dài  <br /> trong nỗi trầm ngâm thì có lẽ  năm đó không phải là một năm chợ  phiên đông vui cho  <br /> được. Liệu có phải vào năm mà Hà Nam lụt lớn, dân chúng tiêu điều, khổ  sở, người ta  <br /> còn chẳng buồn đoái hoài đến chợ  Tết? Tựu chung lại hai câu thơ  chất chứa rất nhiều  <br /> nỗi buồn, đó là nỗi xót xa cho cuộc sống cơ cực, khổ sở của một nhà trí thức có đến hơn  <br /> nửa đời người gắn bó với từng niềm vui nỗi buồn của người dân nơi làng quê khốn khổ,  <br /> lầm than.<br /> Rồi đến hai câu thơ thực, Nguyễn Khuyến lại tiếp tục đặt một câu hỏi ngỏ, thể hiện cái <br /> tâm trạng hoang mang, rối bời giữa cảnh cô đơn, vắng lặng của những ngày giáp Tết mà <br /> không khí thật đìu hiu, buồn bã.<br /> "Dở trời mưa bụi còn hơi rét,<br /> Uống rượu tường đền được mấy ông?"<br /> Xuân đương đến, nhưng mùa xuân này lại bị  bao phủ bởi cái thời tiết  ẩm  ương, những  <br /> hạt mưa bụi nhạt nhòa rơi lất phất, tưởng nhẹ hạt nhưng ai đứng giữa trời mưa rồi thì <br /> mới biết nó cũng chẳng tầm thường, cũng làm  ướt áo người như  ai. Thứ  mưa bụi hơi <br /> đương còn vấn chút gió đông nên "hơi rét", rét cả  ngoài da, rét đến trong lòng người.  <br /> Ngẫm lại nhìn cơn mưa bụi thế có ai còn thấy được sắc đỏ  của pháo Tết, người người  <br /> muốn núp trong nhà, đường được mấy ai, vắng vẻ lắm cho một cái Tết nơi làng nghèo.  <br /> Thế  rồi vẫn có một cụ  già, đang tuổi thất thập cổ  lai hy, chống cái gậy con lọ  mọ  ra  <br /> đường, tìm lại những giá trị  văn hóa thật đẹp. Tìm về với những ông bạn già, năm ngoái  <br /> năm kia còn cùng thử rượu, nhưng buồn làm sao khi chẳng "được mấy ông". Một nhà nho <br /> chân chính, vì bất đắc chí mà lui về  ở   ẩn, cốt lánh sự  đời, tìm về  niềm vui dân dã, bầu  <br /> bạn với người cùng trang lứa, nhưng nay còn lại ai, có lẽ đã đi xa hết cả rồi. Lòng thi sĩ <br /> thấy thật cô đơn, lẻ  loi, một người già cả  lại chịu nhiều nỗi đau cả  chung cả  riêng như <br /> thế, quả thật xót xa quá.<br /> "Hàng quán người về nghe xáo xác,<br /> Nợ nần năm hết hỏi lung tung."<br /> Thế  rồi nhà thơ già bỗng nghe được những âm thanh mới, những tưởng đấy là âm thanh  <br /> hân hoan, vui mừng khi Tết đến. Nhưng không, âm thanh ấy nghe "xáo xác" lộn xộn lắm,  <br /> đó là tiếng chủ nợ đòi con nợ, tiếng con nợ khất tiền, lời qua tiếng lại như thế càng làm  <br /> tăng thêm cái vẻ khổ sở, nghèo túng của người dân nơi chợ Đồng. Ai cũng có nỗi khổ cho  <br /> riêng mình, kẻ không đòi được tiền thì cay cú, bực dọc, người mắc nợ thì xấu hổ, xót xa. <br /> Cứ vậy, ta thấy Tết ở đây chẳng còn là lúc để vui mừng mà là lúc để người ta càng nhận  <br /> rõ ra cái nghèo khó, cùng cực của những người nông dân xưa, phải chạy vạy từng ngày lo <br /> miếng ăn, chứ nói gì đến Tết nhất. Buồn phiền thực!<br /> "Dăm ba ngày nữa tin xuân tới.<br /> Pháo trúc nhà ai một tiếng đùng."<br /> Thế rồi khi phiên chợ đã vắng hẳn, nhà thơ  từ trong nỗi buồn mênh mang, nhẩm tính chỉ <br /> còn mấy hôm nữa thì xuân lại tới rồi. Ông quẩn quanh trong một nỗi lo lắng cho cuộc  <br /> sống cơ  cực của nhân dân, khi năm hết tết đến, càng mong cho nhân dân được đón một  <br /> cái Tết mới được đầm ấm hạnh phúc, chứ chẳng phải cảnh tiêu điều, xáo xác kia. Tiếng <br /> pháo nhà ai bỗng nổ "đùng", đánh thức người trong buồn bã, xót xa, xua đi cái nghèo đói, <br /> xua đi cái lạnh lẽo của mưa bụi rét mướt. Nhưng pháo nhà ai, thì không biết nữa, rồi liệu  <br /> pháo ấy có thật kỳ diệu vậy không, Nguyễn Khuyến không xác định được. Chỉ biết rằng,  <br /> tiếng pháo đơn độc trong không gian những ngày cuối năm lại càng làm tăng thêm cái nỗi <br /> buồn man mác, nỗi cô đơn trong lòng người thi sĩ.<br /> Chợ Đồng của Nguyễn Khuyến là một bài thơ hay, với chất liệu làng quê dân dã, nhưng <br /> với một hồn thơ nồng đượm, Nguyễn Khuyến đã khai thác nó bằng nhiều xúc cảm thi vị.  <br /> Một cảnh vật, một âm thanh vốn rất bình thường nhưng vào thơ  ông cũng mang nhiều  <br /> nỗi niềm hơn cả, đó là nỗi buồn lo cho cuộc sống của nhân dân, nỗi xót xa trước thực  <br /> cảnh cơ hàn. Cuối cùng sâu xa hơn cả  là tấm lòng yêu thương nhân dân, yêu thương đất <br /> nước tha thiết, mong cho toàn thể dân tộc ta có một cuộc sống ấm no hạnh phúc hơn, đặc  <br /> biệt là trong những ngày cận kề giáp Tết.<br />  <br />