Bình giảng bài thơ Tảo giải (Hồ Chí Minh)

Đề bài: Bình giảng bài thơ Tảo giải (Hồ Chí Minh)<br /> Bài làm<br /> Trong bài thơ "Khai quyển", chủ tịch Hồ Chí Minh đã viết:<br /> "Ngâm thơ ta vốn không ham,<br /> Nhưng vì trong ngục biết làm chi đây?<br /> Ngày dài ngâm ngợi cho khuây,<br /> Vừa ngâm vừa đợi đến ngày tự do".<br /> Tuy Bác "không ham" làm thơ nhưng những vần thơ được Bác sáng tác trong chốn ngục tù <br /> với mục đích "ngâm ngợi cho khuây" đã trở thành những vần thơ "thép", gây ấn tượng với <br /> bạn đọc bao thế hệ. Nhắc đến tập thơ "Nhật kí trong tù", chúng ta không thể không nhắc <br /> đến bài thơ "Tảo giải". Tác phẩm này không chỉ  miêu tả  cảnh chuyển lao đơn thuần mà <br /> nó còn khắc họa tinh thần lạc quan của người chiến sĩ cách mạng Hồ Chí Minh.<br /> Bài thơ mở ra một không gian buổi đêm với bóng tối bao trùm:<br /> "Nhất thứ kê đề dạ vị lan,<br /> Quần tinh ủng nguyệt thướng thu san".<br /> (Gà gáy một lần đêm chửa tan,<br /> Chòm sao đưa nguyệt vượt lên ngàn)<br /> Trời còn chưa sáng nhưng người tù đã bị  áp giải di chuyển từ  nhà lao này đến nhà lao  <br /> khác của tỉnh Quảng Tây ­ Trung Quốc. Tiếng gà gáy một lần đã giúp chúng ta xác định  <br /> được thời gian Người bị  chuyển lao vào khoảng một giờ  sáng, lúc đó mới chỉ  quá nửa <br /> đêm. Thời khắc con người chìm sâu trong giấc ngủ  thì Bác phải chịu cảnh khổ  cực, gió  <br /> rét. Giữa không gian tối tăm như vậy, tiếng gà gáy vang lên như một sự thân thuộc. Chắc  <br /> hẳn người chiến sĩ cộng sản  ấy đang nhớ  về  quê hương, nhớ  về  nhân dân tha thiết.  <br /> Tiếng gà vang lên một lần rồi cũng bị  sự  tĩnh mịch của màn đêm nhấn chìm. Đặt mình <br /> trong hoàn cảnh ấy có ai lại không cảm thấy đơn lẻ? Nhưng với tâm hồn luôn hướng đến <br /> thiên nhiên, Bác Hồ  đã tìm được niềm vui khi có chòm sao và ánh trăng bầu bạn. Con  <br /> đường chuyển lao như trở nên gần hơn, không gian cũng được mở rộng lên đỉnh núi và có <br /> chút ánh sáng của trăng, sao mang lại. Câu thơ "Quần tinh ủng nguyệt thướng thu san" tuy  <br /> chưa được dịch sát nghĩa nhưng cũng khiến chúng ta phần nào thấy được sự  hòa hợp,  <br /> nâng đỡ  cho nhau của trăng và sao. Dường như  chúng muốn vượt khỏi bóng đêm u tối <br /> cũng giống như người tù nhân muốn vượt thoát khỏi cảnh tù đày để đến với tự do.<br /> Nổi bật  ở  hai câu thơ  tiếp theo là hình  ảnh con người hiện lên thật hiên ngang và ung <br /> dung, đầy khí phách:<br /> "Chinh nhân dĩ tại chinh đồ thượng,<br /> Nghênh diện thu phong trận trận hàn".<br /> (Người đi cất bước trên đường thẳm<br /> Rát mặt đêm thu trận gió hàn).<br /> Đáng lẽ người tù phải cảm thấy mệt mỏi khi bị giải đi từ rất sớm và phải đối mặt với sự <br /> khắc nghiệt của hoàn cảnh nhưng đối với Bác Hồ thì khác. Người đi xa không trốn tránh  <br /> gió rét mà lại đối mặt, "nghênh diện" với nó. Người đọc có thể cảm nhận được thời tiết  <br /> khắc nghiệt được thể  hiện qua từ  "trận trận hàn" để  hình dung được cái lạnh của đêm  <br /> thu. Nhưng người chiến sĩ kiên cường  ấy không hề  nao núng trước hoàn cảnh. "Nghênh  <br /> diện" thể hiện một tư thế oai hùng của người quân tử, luôn hiên ngang bền chí đối diện  <br /> và vượt qua khó khăn. Ta có thể  thấy được sự chủ  động và tâm thế  làm chủ  hoàn cảnh  <br /> của Bác. Dù trong gian khổ hay hiểm nguy thì Bác vẫn không hề run sợ. Hình ảnh người <br /> "chinh nhân" hiện lên thật bất khuất. Sự kết hợp giữa điệp từ  "chinh" và ba tiếng "trận <br /> trận hàn" đã tạo nên âm hưởng trầm hùng cho bài thơ. Bản dịch thơ chưa lột tả được tư <br /> thế chủ động của "chinh nhân" và làm giảm bớt đi sự lạnh giá của trận gió. Tuy vậy, Bác  <br /> vẫn hiện lên với ý chí quyết tâm chiến thắng mọi thử  thách trên con đường giải phóng <br /> đất nước, mang lại cuộc sống no ấm cho nhân dân.<br /> Sang khổ thơ thứ II, cảnh vật đã có sự vận động:<br /> "Đông phương bạch sắc dĩ thành hồng,<br /> U ám tàn dư tảo nhất không.<br /> (Phương đông màu trắng chuyển sang hồng,<br /> Bóng tối đến tàn, quét sạch không)<br /> "Đông phương" đã được bao trùm bởi một màu hồng tươi mới, sau đêm tối sẽ  là bình <br /> minh rực rỡ. Người tù thật tinh tế khi cảm nhận được sự chuyển mình của vạn vật. Dư <br /> âm của bóng tối không còn nữa, sự lạnh lẽo của gió thu được thay thế bằng hơi  ấm của  <br /> ánh bình minh. Đây cũng là ẩn dụ cho ánh sáng của cách mạng, của lí tưởng cộng sản. Từ <br /> "hồng" mang giá trị  biểu đạt lớn. Nó biểu hiện niềm lạc quan, hi vọng của Bác vào sự <br /> chiến thắng của cuộc cách mạng dân tộc. Chúng ta cũng đã từng bắt gặp từ "hồng" trong  <br /> bài thơ  "Mộ" được coi là nhãn tự  của bài thơ, làm cho khung cảnh thiên nhiên và khung <br /> cảnh sinh hoạt của con người tràn đầy sức sống:<br /> "Quyện điểu quy lâm tầm túc thụ,<br /> Cô vân mạn mạn độ thiên không.<br /> Sơn thôn thiếu nữ ma bao túc,<br /> Bao túc ma hoàn lô dĩ hồng".<br /> Đồng thời màu hồng cũng gợi sự ấm áp lan tỏa khắp không gian:<br /> "Noãn khí bao la toàn vũ trụ"<br /> (Hơi ấm bao la trùm vũ trụ)<br /> Sự  lạnh lẽo của màn đêm, sự  mỏi mệt của người tù bị  áp giải như  đã tan biến hết khi  <br /> gặp ánh sáng. Nó cũng có sức mạnh giúp con người phấn chấn , khí thế  hơn. Bác đã <br /> không bận tâm với trói buộc của hiện tại mà hòa mình vào thiên nhiên, vũ trụ  để  tận  <br /> hưởng vẻ đẹp tươi mới đó. Trên con đường chuyển lao mấy khi có giây phút thảnh thơi  <br /> như vậy? Hơi  ấm đó không chỉ  khiến thiên nhiên như  được hồi sinh sau đêm tối mà còn  <br /> khiến con người cũng có thêm sức sống, thêm sự lạc quan vào tương lai.<br /> Chính điều ấy đã tạo nên cảm hứng trong tâm hồn Bác:<br /> "Hành nhân thi hứng hốt gia nồng".<br /> (Người đi, thi hứng bỗng thêm nồng)<br /> Không gian tươi mới đã khiến cảm hứng trong Bác càng dâng cao. Hình tượng người  <br /> chiến sĩ đã hòa nhập với con người thi sĩ tạo nên một tâm hồn lãng mạn. Từ "hành nhân"  <br /> gợi sự  thư  thái trong tâm trạng của người chiến sĩ. Là một người yêu thiên nhiên, sống <br /> hòa hợp với thiên nhiên nên Hồ  Chí Minh không thể  bỏ  qua sự  biến chuyển của thiên  <br /> nhiên dù là nhỏ  nhất. Hơi  ấm bao trùm toàn vũ trụ, ánh bình minh xua tan đi bóng đêm  <br /> khiến nguồn thi hứng dào dạt trong Bác bật lên thành những tiếng thơ  trữ  tình mà đậm  <br /> chất "thép". Đây cũng là đặc điểm độc đáo riêng tạo nên phong cách thơ  Hồ  Chí Minh. <br /> Con người chiến sĩ và thi sĩ trong Bác đã chiến thắng hoàn cảnh để  tạo nên những vần  <br /> thơ tuyệt đẹp. Ta cũng đã từng thấy tinh thần lạc quan ấy của Người thể hiện qua bài thơ <br /> "Trên đường":<br />  "Mặc dù bị trói chân tay,<br /> Chim ca rộn núi, hương bay ngát rừng<br /> Vui say, ai cấm ta đừng,<br /> Đường xa, âu cũng bớt chừng quạnh hiu".<br /> Có thể nói, với bài thơ "Tảo giải" bạn đọc vừa cảm nhận được vẻ đẹp cổ điển cũng như <br /> vẻ  đẹp hiện đại của tác phẩm. Ngoài ra, ta còn thấy ngời sáng một tinh thần lạc quan,  <br /> phong thái ung dung và tâm thế làm chủ  hoàn cảnh của Bác. Bác đã dùng sự  hiên ngang, <br /> oai hùng cùng ý chí kiên cường không bỏ cuộc để đối mặt với mọi gian nan, khắc nghiệt.<br />  <br />